Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 14, 2 April 1887 — KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa.

MOKUNA VIII. Enelani malalo o Wiliama 1., KE Duke lanakila o Nomana. KAUAaku la ke duke Wiliama ia Enelani a punt me ka lanakila mau, a maluna oke kahua i make ai ke alii Harola i kukulu iho ai oia he kiahoomanao no kelaf kaua weliweli i hoouka ia mawaena ona a me Harolano ka nohoalii o Ēnelani, a me he la ke ku nei no ke koena oia kiahoomanao a hiki i keia !a. Lehulehu na ola i make na waiwai hoi i poho, na kauhale i hoohiolo ia, a ua hooneoneo ia ka aina mai o a o ma keia nee kaua ana o ke duke Wiiiama. Kau aku la ka weli maluna o kekahi mau ahi Enelani no keia kaua hele huhu oke duke, a puhee nui aku la no ka aina o Sekotia. Ma kekahi la Karisimaka i poni ia iho ai oia i alii maluna o Enelani a pu ni malalo oka inoa o Wiliama I, aka, ua kaulana mau oia ma o kona kapaia aoa aku, o ka l.anakila," a hc poni ano kupjnaha kona i ike ia penei: Aia he eiua mau bihopa na laua e lawelawe na hana poni; i ka makaukau ana o na mea a pau ma ko lakou wahi maU ko o ka laakini o Westmintster Abbey f ka duke no hoi ma kona noho a me na hihopa eiua ma kona alo, huli ae la kekahi bihopa a ninau aku la i na makaainana Nomana, ina paha he makemake ko lakou e hoalii ia Wiliama no lakou, a ua panai ia ka pane mai na makaainana mai o ka huaolelo, u Ae,"

Huli ae nei hoi ka lua o na bihopa imua o na makaainana Enelani, (oia hoi ka lahui Sakona) a pane aku Ia ia ninau hookahi no, a ua pane like mai la lakou me ka leu hooho, u Ae P A ua paiakuh ae la na mea a pau o loko o ka luakini nokeia mau leo wawala Holo aku nei ka wawalo a lohe aku nei na koa lio e ku kiai ana ma ka ipu ka pa o ka luakini a ma na alanui, na

h niea i hoep'uiwa aka u lakou a tnanao aai iho U ua haunaele o loko i n j Enelinī Nolai'a me ke kaulua cl« iho oea tcaai« o keia po« koa lio a lohe eoaopopo aku ike kumu o keia mau ko kooho, ua hel j aku la lakou ma na kauhale a puhi aku la ike ahi mi ka luku pa aoa ina kaoaka. Ama u hana aaa o keu mau koa iio kai ua hoalaia ae la he nui iwaena o ke anaka a aku U i ka naho- !• iwah >. Koe ihi> U he poe kakaikkhi ma ka iuakini, na bih«>pa elua ame ke duke a i*raena hoi o ka pihoihoi nui nu keia uiuaoa i lawelawe pjpuahu lu ia ai ka a ua paa ka Wiliaeua hoohiki e hoomiiu f«RO ikaUhui Eneiani e like me ko .Vaūreda Ka Nui au e una.

| Ma keia h i iuku n:iiaai he heiuna !nui ona kanaka hanohano a waiwai u |ka aina, ko !a l sou mau oHana ame ka poino pu o na waiu-ai; a he hth;na nu? no hoi ona ola i hoopoino pu la. Mai mahuahua loa paha na poino ina i hoo kuu waie ia na koa pela, oiai ua komo pu aku la keta manao kunihewa i na koa heie wawae a hookahi ke komo pu ana e iuku. A hala ae ia na hoomanao no keia u'.ia poino oka manawa, a o na ouli kupanaha hoi o ko Wiliama {K>ni la ana i aiii no Eneiani. Hoaia hou ae la na kaiaka i hoopoino ia ko lakou mau waiwai i mau pono hou nolakou; na haie a hiki i na lako a pau o ka noho ana iako, a o na hoomanao ana no na poino uha wale i ili iho maiuna o kekahi hapa niahuahua ona Enelani, he nune ia iwae-

na o na mea a pau i hookahua ia e na manao lili 110 ke alii Nomana a me na makaamana o ke koko Nomana Iloko o na la mua o ko Wiiiama nohoalii ana no Enelani, ua houkahuli ae la oia i ke kulana o kona noho aupuni ana oke ano lahui Nomana, a hoolilo pu ae la ika olelo Nomana i olelo lahui a mana maluna oka aina. No kekahi wa, ua haalele iho la oia ia Enelani a heie aku la oia no kona o.ie hanau oia ka aina o Nomana, e launa pu me kona mau makaainana. Hoonoho iho la oia ia Odo, (he hohanau keia 'nona) e hoomalu oia i ke aupuni oiai oia ma kahi e, a na keia hoahanau 1 hoala hou ae he kuee iwaena o na kanaka a hoomaka hou ka uluaea. Ala mai na hoo kahe koko wehweli, ka pepehi kanaka a me ka haihai kanawai, emoole, ua puni ae la o Enelani i ka weli ia no ka luku mainoino ia

Lohe aku la ke alii Wiliama e noho ana ma Nomana no ke aia hou ana o na hana weliweli mahope iho o kona hookahua ana i ka maluhia, nolaila ua haalele koke iho ia oia no ke kulanakauhale alii o Ladana me na manaolana ana e hoomaiielie i ke kulana uluku o na kanaka, aka me ka uuku o na pomaikai i loaa iaia ma o kana mau hana hoomalielie, a o ka hapanui, aia wale no iloko oke aiwaiwa o ka hookahe koko. He eiaio, ua law r e ae la ke alii Wiliama i na lako kaua ma kona lima, a hoomaka aku la e luku i ka poe apau e maalo ana imua ona. Aole mea i koe, mai na makua a na keiki iluna ke alo. Ahe kau weliweli loa keia oko Enelani noho aupuni ana malalo o Wiliama 1., ka mua o na liona ekolu o Nomana i hoike ia ma ka hapa hope o ka mokuna i hala. Ma keia mau htlu aku e ike ia ai ke kulana o ka aina a me ka noho ana o na kanaka. ( AoUipau.)