Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 16, 16 April 1887 — EDISEPA FERIDO KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI. Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia. [ARTICLE]

EDISEPA FERIDO

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI.

Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia.

Ke Kuhikuhi Puuene Vm\y>u Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei. H< Moohle Enelani i unuhi ia no kt Kuokoa. IKELA wa o Heneri i lilo aku ai, aia hoi me he anapu ana la hoi na uwila aia ua Heneri la iluna o ka īli laumania o ka moana kahi i iana ai, aia hoi ka moana ke hoopuoho mai la maluna o Henen, ake lumilumi ia oia i lalo lilo. I kela manawa no i miki aku ai ka ho uwepa Eleelemahopmekona manao e kii aku i kona Haku e hoopakele mai aka, iaia i miki aku ai me k*na mama nui i oi paunn aku i ko ka makani, aia hoi, ku e mai ana o Ounilewa iluna o ka ili o ke kai, me kona mau helehelena ku i ka hoomakaukau. 0 ke ano o ua kanaka kupua la o ka moana, he kanaka nui a loihi nona paha na kapuai he 50 a oi, he poo kihikihi kona e like me ka ia o ka moana, a ua paa kona kino i ka unahi gula mai luna o kona a-i a hiki i kona mau kapuai wawae, aia ma kona lima akau e paa ana oia i kekahi kookoo gula hulali e like me ka la, a ma kona lima hema e paa ana oia i kekahi o-le puhi. 1 ka wa e hanu ai o kona mau pukaihu a puka mai ka hanu mai loko mai o kona mau pukaihu, ua like no ia me he waipuilani ia e haule ana iluna oka moann, ka lele liilii ana iluna ka huai nui ana me he wai puai la, alaila e hoomanao iho kaua eka mea heluhelu ua hke ka hanu ana o ka pukaihu o keia kanaka, me ka makani iiaika loa epa ana maluna o ka ili o ka moana.

1 ka ike ana mai o ua kanaka kupua la ika lio Uwepa Eleele, pane mai la oia penei: A!ooec Uwepa Eleele ka lio lele helu ekahi 0 Setiwa, mai noho oe a hoano mai ia'u o make oe ia'u, e aho no e make keia keiki ia'u mamua o kou mauna ana mai i kou kino īho.

Pane aku la o Uwepa Eleele, aole au e hopo no ka nui o kou ikaika a me kou mana no ka anea, ua hanau mana wale īa no kakou a pau, ooe, ooe ka'u mea i makau nui ai i na wa a pau i hala ae, aka, iloko 0 keia wa a kaua e ku nei he alo ahe alo, aole loa au e kuemi hope aohe no he kanalua mai o kuu manao nou, ano la, e pale oe nou iho a e kupaa hoi au no'u iho, a ia wa pu no i lele aku ai o Uwepa Eleele maluna 0 Ounilewa me ka ikaika lua ole. I kela wa pu no i poha iho ai kekahi leo mai luna iho o ka lewa i ka paneana īho penei: "E Uwepa Eleele, ua oki kau mau hana aloha ole e waiho i kuu hoa'loha maikai." Ia wa huli ae la ke poo o ua lio nei a ike ae la oia i ka mea nona ka leo a pane ae la oia penei: E kuu Haku Setiwa ! Hamau, oka pono ka'u e hana nei, aole o ka ino. I kela wa koke no hili mai la o Gunilewa i kana kookoo maluna o Uwepa Eleele a nalo aku la oia iloko o ka ehu ake kai. a pau ae la ka ike ana oua lio helu ekahi nei a kaua i ka la ika mea mehana, aka, koe no ko kaua hoomanao ana i kona make ole, oiai, ua lawa no ka ikaika i ka lio Uwepa Eleele e hiki ai ke hookamau i ke ola iloko ona.

I kela wa o i paa aku la ua paa pu aku la no me Heneri, lawe like ia aku la laua mai luna aku o ka moana a konio iloko • aupuni ako'ako'a, nana ae la o Ounilewa aole e paa ilaila, nolaila lawe hou ia aku la laua a ke aupuni pohaku a manao iho la o Guoilewa e ho«paa ilaila, aka, makau hou iho la no oia a lawe hou aku la i aupuni mageneti, ilaila hoopaa ia o Heneri, a o Uwepa Eleele lawe hou aku la no aapuni Aneguna [Momi] īlaila noonoo hou iho la ua kupua Gunilewa la aole e paa ilaila, oiai ina e ola ana ka eha o keia lto e lilo ana no keia aupuni i mea ole nolaila lawe loa ia aku la ua Uwepa Eleele U noaupuni Waoakua, ilaila hoopaa ia aku la ua Uwepa Eleele la iloko o ka halepaahao kila me kona hauhoa pu ia i na kaulahao he 50,000 a ma kela kaulahao keia

kaulahao e kiai ana hookahi Bea, a mawaho o ka halepaahao e kiai ana he mau tausani o na tausani bea, e kiai mau ana i ke ao ame ka po, mawaho ae o keia mau mea ma na kiai a pau hookahi o lakou alii, oia no ka luahine hapa bea nona ka inoa "Bea UliulL" Maanei e waiho kaua e ka mea heluhelu no ke kamailio ana no Uwepa Eleeie oiai, aia oia i ka aina hiki ole ia Edisepa ke imi aku, aka, na ke au o ka manawa e hoike mai i ka loaa o keia lio a me Heneri. Ika wa hoi a Heneri ma i paa aku ai, Dae hou aku la o Guni C»elena i o Calaudila la, a pane aku la, e ka ui, ua hooko au i kau kauoha, ua paa ke pio, ano ia e hlo mai oe i wahine na'u, ke oluolu ia e kou manao. Pane aku la ua Calaudila la, e kuu mea kamahao, alia paha wau e ae aku i kau noi oiai, hookahi enemi i koe o ka Moi Mokina a me kona lahui kanaka, ina e make ana lakou ia oe a pau loa, alaila e ae aku no au i kau noi. Pane mai la ua keiki la o ke kai, ua pono e hele au e hooko i kou makemake, a e hoonianao hoi ©e ina i kali oe a i hoi ole rnar au mamua o ka napoo ana oka la, aiaila e hoomanao iho oe ua make au o ka aina no keia noho iho mai manao oe e imi ae mahope o'u, o make auanei oe. 1 ka pau ana no o keia mau huaolelo a ua keiki la, nalo koke aku la oia no Aina ala ka pahu hopu, aka, iaia ma ke ala e hiki aku ai i aina ala, aia hoi e like me ka anapu ana a ka uwila, ku ana o Edisepa imua 0 ua keiki la a pane mai la. Eke kanaka ino, e hele ana oe i hea ?

I ka ike ana o Gum Galena i keia kanaka anehe iho la oia e komo iloko o kona kapa pouli, aka, lalau e mai la 0 Edisepa i ua keiki la me ka lima ika ika a huki aku la iaia imua a hili iho la 1 kana pahikaua maluna 0 kona poo a maule iho la ua keiki la, a o kana huaolelo i pane ae ai, "E akahele ia u, ua make au ia oe. I kela wa wehe ae la o Edisepa i kana kiaha pohihihi a hoo iho la ia Guni Galena iloko a paa iho la oia. I kona paa ana, huli ae la o Edisepa no aina Oaimana ka pahu hopu. Iloko ona minute pokole loa, hiki aku la 0 Edisepa no aina Daimana, a | hoike aku la o Edisepa ia Setiwa i na mea a pau, a pane mai la ua kanaka makalii la, aohe o'u mea e hoponopo ai nou, a 0 ka'u mea e mihi ae nei oia no ka paa ana o kuu lio Uwepa Eleele, aole oia 1 paa i ka mea e aku, aka, ia'u nei no, no ka mea na'u i kahea aku iaia mahope, a huli mai la kela io'u la a pilikia iho la kela, aka, aohe kanalua loa o kuu naau nona ina e aa ana kou naau no ke kii ana e wehe i ko aikane, a ka lio a kaua; a owau no auanei ke kokua ikaika nana e kuhikuhi pololei aku ia oe ma na wahi a pau au e hele ai.

Pane aku la o Edisepa, ua aa loa kuu naau no ka hele ana ma na wahi a pau au e kauoha mai ia'u, kpe wale no keia o na pilikia kuloko a ka puuwai, he mea hiki ole ia ia'u ke waiho akuMahope iho o na kukai olelo loihi ana a Setiwa me Edisepa, huli ae la o Edisepa a hoi aku la no aina a'a, ka aina hoi ana i hele mai ai. No loko o kekahi mau minute pokole wale no keia lete ana aku o Edisepa, hiki pono aku la oia 1 aina ala a hui pn aku la me ke alii a me na makaainana a pau. Iloko o na la a pau a Edisepa e noho ana ma aina ala, e haupu mau ana oia no Heneri kana aikane, a oia kana i ninau iho ai iaia iho, pehea la wau e hana ai i hiki ai wau imua o kuu aikane, a i hoopau ia ai hoi kona pilikia. Maanei hoi e ka mea heluhelu e waiho iki iho hoi kaua i ke kamailio ana no Edisepa a e nana iki aku hoi kaua no Heneri iloko o ka hale paahao mageneti. O keia hale paahao ua kukulu ia oia me ka hao mageneti waie no, a he eono hale kona kiekie mai ka honua ae, a ua hana ia hoi me na ipuka amani hakahaka i hiki ai ke nana aku iwaho, a malalo o ua hale paahao la e ulu ana kekahi mala pua nani loa, o na ano pua nani loa o na aina a pau loa aia malaila, a iwaena o ua kihapai la e lana ana kekahi wahi lua wai n«ni a maikai, ua ki papa ia o hsi o ua luawai la me ka pohaku daimana a me ka momi, a e hihi ia ana hoi e na pua aala o na ano a pau. O ko Henen lumi hoi i hoopaa ia ai no ia i ka eono o na hale, ma ka lumi

hoi ma ka aoao hikina e kiei pono la hoi ia laio o ua lua wai auau la, a he mei mau no hoi iaia i na aluna ahiahi a pau ka noho ana ma kona puka aniani ae kiei ana hoi i ka lua auau, oiai hoi e pa mai ana ke aheahe inakani ma ka hikina mai, a e hapai pu mai ana oia i ke ala o na pua īluna i ka puka aniani o Henen a ua lilo ia i mea nanea loa i ka manao o ua Heneri la, ka hanu i ke ala kanmaha o na pua, a o kona wa maa mau e moe ai, o ka hora 10 a me 11 oka po, a oi aku i kekahi mau po, eia nae, o kona poina ole no Edisepa, aole la e haule iaia, he hana mau ia na kona puuwai e nalu ai iioko

0 na wa a pau. A hala ae la na la 5 o ko Heneri noho ana ma ua hale paahao la, a i ke ahiahi o ka eono o ka po, ala loihi loa iho la oia a kani ka bora 2 o ka wanaao, a no kona hiamoe ole i ka holomapu a ke ala o na pua, nolaiia hoomau loa aku la no ia i ke ala ana. Oiai oia e nanea malie ana 1 ka olu kohai oka makam kehau, i ke kaomi hoi a ke a)a o na pua, a me ka luh palanehe a na lala laau, aia hoi, maalo ae la kekahi mea imua o kona mau maka, me he akaku la. I kela wa huli ino ae la ua Henen la a nana aku la ma ka aoao hema, aka, aohe oia i ike aku i kekahi mea, nolaila, puana aeia ua Henerijla, auwe ! heaha la keia mea i maalo ae nei imua 0 ko'u mau maka? Aole i pau pono keia mau huaolelo a Heneri aia hoi )ohe aku la oia i ka aleale o ka wai, me he mea la e hoaleale ia ana e kekahi mea. I kela wa huli iho la na maka o ua Henen la a nana iho la ilalo i ka lua jauau, aia hoi ike iho la oia i kekahi mea aiai e maaloalo ana iioko o ka wai a puana ae la ua Heneri la auwe ! he kanaka ka kela e auau ana, owai la kela kanaka ina hoi he mahina ko keia po, ina ua ike pono au i kela kanaka, puana hou ae la ua Heneri la, he wahine paha oe e auau mai la, he kane paha. He hora hookahi ka aleale ana mai oka wai a nalo aku la ua mea keokeo la, a maalo hou ae la no oia imua o na maka o Heneri a nalo aku la. Nolaila nalu nui iho la o lleneri iloko o kona naau no keia wahine a kane paha i maalo ae imua o kona mau ma* ka, nolaila, kuko iho la ua Henen la iloko o kona naau me ka olelo ana iho a ka po o ka la apopo e kiai aku ana no au la oe a hiki i ko'u wa e ike ma ka ai ia oe e kena mea maalo ika wanaao. (Aole ijf>au.) Ke hoeueu mai la ke aupum 0 Inia hepuali koa ikaika no kahoopuipui anai ke kulana kaua o ke alii Amia 0 Afeganitana ma ke ala i manao ia ai e komo aku ana ko Rusia mau koa malaila. He mau hiohiona pioloke ka i pahola ia ae ma keia niau wahi no ka lohe ia ana, he manawa wale no aku ai na maiuu o ka bea Rusia a umii iho ia Afeganitana

Ke liuliu nui la ke aupuni o Auseturia e malama i mau hana hoohiwahiwa no ka piha ana o na makahiki he kanaha i nohoahi ai ko lakou Emepera losepa maluna oka nohoalii, a e piha ana na makahiki he kanaha ke hiki aku i ka la 2 o Dekemaba iSBS. I Aia ma na mokupum Nuberede oka hema aku nei, ke kiai la kekahi moku kaua Beritania i«a kanaka Faraniame ! nakoa malaila, mamuli o kahopohopoia o ulu ae kekahi mau hana pono oie mawaēna o na kammaina a me na Farani, oiai he noho ana kuee ko lakou. Aia na mana o ke aupuni o Sepania maloko o ka okana aina o Moroco, Aferika, kahi i hoao ai e lawe kaokoa ae ike kulana hoomalu oia wahi nalalo ona me ke kokua pu ana ae a na mana o Enelani, Italia a me Geremania Oke aupuni Farani ka mana nana e hoomalu nei i keia wa, a e lilo aku ana lakou he mau hoa hookala makakila ma ia wahi. Mamuh o na uluaoa kaua ma Europa e pili ana mawaena o Rusia a me Auseiuria-Hcnegan, \ia ano kunanaiki ko Rusia oihana kaua mamuli oka eueu ana ae nei o na wahi aupuni liiliii o Houmania, Serem a me Bulegaria e kokua mahope o Auseturia ke kaua io laua, a nolaila, ua loaa mai be kono ta Tureke e komo aku iloko o ua mau j wahi aupuni liilii la e hoomalu al E punuku aku ia lakou» no ka mea ke noke mai nei i ka uhu.