Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 17, 23 April 1887 — KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unahila no ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unahila no ka Nupepa Kuokoa.

MOKUNA IV. Enelani malalo o Wiliama II , I kapaia o Rrrrs. ENA hoa heluhelu: O Wiliama keia ke poo ulauia, kekahi keiki a ka Moi Wiliama ke duke lanakila o Nomana i hoikeia ma ka pule i hala. Me kn pupuahulu oia i hoi awiwi mai

ai no ka home mai na aina oiamao, oiai ua lohe aku la oia i ka make ana o kona makuakane, a o kona iini hookahi ta wa t e loaa iaia he haawina ra iblo o ka inoa hooilina no ka waiwai o kona makua. Aka t iloko o ka hele uluulu me kn kaL»a ana i iho ai oia ia ekolu mau papu kiat ma nā pilena waho loa o ke kulanakauhale nlii, a hiki i kona hoea kino ana iwaena o na uluwehi oka halealii. Me ka hoohala ole i kekahi manawa, ua nonoi koke aku la oia i ke ki o ki pahu dala a loaa mai la iaia; wehe ae la ia a lawe ae la nona ponoi he kanaono tiusani dala keokeo mawaho ae o na dala gula a me na waiwai makamae eae he nui. Alaila kono aku la oia i kekahi o iia Akihihopa e poni koke ia oia 1 alii no Enelani ma kahi o kona makua t hala i ka make, aua hooko koke ia keia n;e ka hakalia ole.

Ikeau e noho mana ana kona makua maluna o ke aununi, aia no he mau pio lehulehu i koopaaia ma ka halepaahao, ahe poe hoi keia i ala kue niai iaia i kela au kaua aka lokoino i hoikeia ma na helu i hala. A mamua o kona make ana, ua kauoha ac la oia i na luna kiai halepaahao e hookuuia ua mau pio la, a e ike aku oia ia lakou e hele lanakila hou ana mamua o kona make ana. Ua hookoia keia manao o ke alii, aua hele lanakila hou na pio mai ko lakou noho ana malalo ona kupee hao; aka nae, i ka wa i lilo hou ae la ke aupuni i kana keiki e hke me ka hoike maluna, ua hoopaa hou ia keia mau pio mua a kona makua 1 hookuu laelae ai. Alaila, kauoha ae la oia i kekahi o na kanaka amara akamai loa e kukulu i hale kupapau no kona makuakane i hanaia me ke gula a me ke dala, a ua kookoia keia manao ona.

He noho'na kauliilii ko keia mau keiki ake Alil Wiliama. Ma kekahi helu i hala, ua hoikeia aku ka haalele ana o Robata i ke alo o kona makua a me ka ohana, a hele aku la i ka auwana iwaena o na poai o ka poe puni lealea, ma kekahi mau okana aina o Nomana. A no kekahi manawa mahope iho, (mamuli paha o kona koko alii) ua lilo ae la oia i duke no ia wahi, a o ka inoa hanohano hoi a kona makua i papahi mua ai mamua o kona lilo ana i alii no Enelani holookoa. Aole hoi i hoikeia ko Wiliama (poo ulaula) wahi i hele ai, a akahi no a ikea ae la i kona hoi ana mai e koi i ka waiwai o ka makua; a o Henere hoi, ua hele aku oia a noho ma kekahi wahi iloko o Nomana ma. hope iho o kela makana ana aku o kona makuakane i kela elima tausani dala ma ke gula. Nolaila, na ike ole aku kekahi i ke kulana o kekahi, a ua lohe nae ma o na ahaiolelo o ka manawa. He kulana mana hoomalu ko Robata ma Nomana malalo o kona inoa duke, a mamuli o kana mau lawelawe pili aupuni ana me ka hemahema, ua ikea ke kulike ole o na noonoo ana a ko laila mau makaainana me kona, a ua kuee mai lakou me ka hookahe koko. Lohe iho la ke Alii Wiliama 11. i keia mau hana a kona kaikuaana, a hele aku la ia me kona pualikoa e kaua laia, a e hookahuli ae i ke kulana ona kanaka mai ka mokuahana a i ka maluhia. Aka, ua nee papa mai la kona kaikuaana ma kela aoao me kona pualikoa nui, a kaua iho la laua he kaikuaana a he kaikaina. Me ka nui ona koko i kahe ma kela a me keia aoao o na hoahanau, a iwaena hoi o na kanaka e waiho make ana, ua hui ae la laua he alo ahe alo, a iho la i kekahi hoohiki mawaena o laua, e noho maluhia me ke kue ole, a oia ka hopena o ia kaua ana. Malalo o kekahi mau kumu aelike i hanaia, ua noho alii iho !a laua a elua maluna o aina i haawi ia mai maialo oko iaua mana hoomalu, a koe aku na wahi i liio ia Henere; a o ka mea e oia loihi loa ana • laua, e kaa mai ke aupuni a pau malalo ona, a pela aku. Aia o Henere ma kekahi okana aina 0 Nomana, a mamuii o kela eiima tausani daia i manawaieaia aku nana e kona makuakane i make, me ia mea i kuai aku ai oia i kekahi mau apana aina lehulehu a noho hoomalu iho la ! maluna ona kaeaka oia wahl Lohe aku nei kona mau kaikuaana Robata a Ime Wiliama i keia kulami hou o ko iaua kaikaina, nolaila, ua kuka pu iho ia iaua e hele aku e kaua iaia a e kaiii mai i na pono a pau i ioaa iaia no iaua. Me ka hoolohilohi hou ole iho, ua hoeu koke ia ae la na koa me ka hoouna pu ia aku o ke kauoha ia Henere e haawi piomai nona ame kona waiwai a pau mamua o ka hiki ana aku o ka make. Ma keia helu ae e ikeia ai ko iakou kaua ana, a he mooleio walohia hoi no keīa kaua a na hoahaoaa ekolu. (Adt i paii,)