Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 17, 23 April 1887 — Kela me Keia. [ARTICLE]

Kela me Keia.

, n h>u nei makou i kekah N V * A '' !r)rf r .ī loaa he kowa kaawale o I !',e wale ia mai nei, e holo ~ i. A!ii ka Moi no ka Moku o V :lv ' ;, ;j,; ; ; :nai nei na hoolala heihei ~, „, ka la 11 o lune ae nei ma , ,a; i l'.ik.i. Ma ia la e hooheihei (n olali oka lina |>oepoc i he wale ia niai, e maiama hou . ir>! he aha mele maloko o Kaumaiy; i i keia nnu po aku; ao na poI - ../<<l r> 1/Sll mii im « mnn•»

]iUi a pa» c iUJa luai <* nu c "lunati a wa!c ana no a luakini [•;jh6:a. 1 I'oaha nei ka hoikeike ia ana o BJ jl;imoku ame na luna nui o ka awku ao Kaimioa imua oke Alii ka yM, ma uke Kuhina kaua la, aua toa na leo Alii hoolana ia lakou me na hoolianohano pu. Aia aku nei ke Alii ka Moi i W'a;nunalo i neliinei kona holo ana aku. l'a uWali pu aku me ia ka hui hinieni loUni o ka wawae paionia papale puka u»ahi; i hele aku nei e hookuku me na mikika o Waimanalo. Kc liuliu hou mai nei na moku hei hei rv> ke kiaha Amtrika o keia makahiki. Ua aa mai la ka moku heihei EuLini Thhtle e holo heihei me ko Amenka olali a ua holopono na houlaki ana no ka heihei. Mi ktia helu e hoea aku nei ko kakou nam a Hdisepa, ke oili pu aku nei ni hiona hooinahie o ka ui Makeneti, ki mea naua e wawahi na pali paa. Iru iho ke hoopue ae la me Heneri ka iwi 'kani ni.i ka bela nolu o Huleilua. l'.i pi'pe lulii na manamana Uma a pau o kekahi Pake paahana oka mahik.) o Waikapu, me na nihoniho o ka papi opio[>i, ahe kulana manaonao maoli kona. Kia oia ke lawelawo ia oei malalo o na lapaau ana a ke kauka. l'a malamaia ae ma ke kahua pau ahi o Honolulu nei he mau paina lehulehu no ka hoomanao ana i keia ahi! mi menemene ole o ka la 18 o Aperi-| U nana hoolilo i kekahi hapa i) ke kulanakauhale i puu lehu. Ua maluhi.i na niea a pau. 0 ka Poalua iho nei ka la t hiiei aku ai ku huakai alii o kakou ma Kapalakiku, .i ke ole e loaa na keakea i keia ni.iii la, alaila aia lakou ma ke ala kaaahi e helo la no ke kulanakauhale o Nu lok.i. No keia mau pule aku e kan .u ma ka mokuahi no l*adana. oka mai hepera i puka ae ma La--1 »ina i kela mau pule aku nei, ua hoikfia aole he mai o ke ano inoino loa, ak.i, \w lahilahi ano maiani wale. Wahi a kekahi leta ia makou, ke kau la ka woi u\ a ke kilepalepa la ka tue lenalena. 0 na hana piliwaiwai ma Waikapu i luoUlu mua ia, he oia mau no a hiki i k«ia nunawa. Ua loaa mai he leta na John Wailaahia e olelo ana: Oka la Salxit* ka manawa oi kela aku o keia hana. Eia keia hana iwaena ona wahine a me na keiki, aua po ka U ke noho nui mai e piliwaiwa». K halawai ana ka Aha Lunakahikoo na Mokupuni o Maui, ke hiki aku i ka l' ialua iuua o Me», 1887, ma ka luakini Kaahununu, Wailuku, Maui, ika hora 10 0k« kakahiaka. E hele mai na Kahu Kkalesta a pau; e hoouna pu >a mai i mau Lunakahiko kupono i na 0 ka Aha. O: Nawaiiine. 0 ka makai helu 8 i loaa aku ai i ka lUmuku e noho ana ilalo i kekahi po o pule i hala, a i hoolaha ia ma ka Mna £4 no ke kue i ka rula oka Oihana, ua ikea aku kona kaialupe i» ana mai e ke Kapena makai ma ia malalo o ke kauona, a hoonohoia ®aluna oke kauwahi pahu uuku ma kihi komohana o ka Halewii, a hoo ia aku la e hooluolu no k* koena oka nunawa ku watl Kohu wahi "i'ulu on the stool. w

He pule a oi ka nalowale lolhi ana o Mokoiii mai Honolulu aku **«. amaka po Poakoiu nel kona ku Ua kome na manao hopob°Po iko ke kulanakauhale nei oialia ua poino oia» ana ka mokuahi hhua oka Poalua nei i hoike faai ua o Mokolii eku ana ma Lahaina. Pke kumu o keia lohi no ka nui o ka ,fto i ua hoounaia aku o Ixhua e huli ika Poakolu nei, a ua loaa koke no mawaho ae nei o Makapuu e ®°' mai aoa.

Ke boonu<nua aku oei nō ko kakou nupepa m« na moolelo i hele a kuhinia i ka momona o ka wal o ka meli. Ma na hihia opīuma i hookolokob ia iho nei e ko kakou mau Aha malalo 0 ke kanawai hou, ua pau waie no i ka hookuu ia, a he hoike ana mai ia aohe keia he kanawai mana no ke aupunL Aia ma Kikihal* ae ne» kekahi poe aeahaukae, na kekahi m a okoa e malama ko lakou oia, oka mea nana e malama nei ko lakou ala, oia no kekahi ona keiki hapa Palaama o Ulakoheo Ua haalele iho ka moku kaua Car»~ hne i ko kakou awa nei no Cohimebia Beriunia, ake upu hou ia aku nei e ku mai ana he moku kaua Beritania hou i keia mau la iho maanei, oia paha o Comorani (Manu lawaia o Kina.l \e anapu mai nei ka uwila rr ana pae opua o kukulu o Hawaii, a he mea hiki no paha ia kakou ke koho iho i na kaona o ia, aia o Hawaii ke haulani la, ke nome la ke ahi a ka luahine Mada me Pele Malia ina iho na lono ina moku o keia kakahiaka. Ma keia Kinau o keia pule ae e holo aku ai ko makou hoa'loha maikai W. S. Lokai, no ka makani Apaapaa o Kohala, ma ke ano e hele aku ana oia ma kana misiona nupepa, e hooika a e ho-

eueu no ka holomua o ia oihana o kakou. He elua makahiki i hala ae nei, ua kukuluia ma Kalawao, Molokai, hc "Hui Hoohanohano o na la hope," a o ke ano o keia hui a hoohanohano i ka poe i make ma ia panalaau ma ka malama ana i mau huakai hoolewa paha a me na mea like. He ano like paha me ko na Ameriea la hoomanao no na koa make ma ke kahua kaua o kela kaua huliamahi nui. He elua pule i hala ae nei, ua hoopuka aku makou i ka hoolaha hooia a ka Aha Kiekie no ka waiwai banekarupa o Mr. Y. Anin pake (hale inu ti), a i keia pule hoi ke puka aku nei ka hoolaha hooia banekarupa maopopo o ka Hon. Jno. M. Kapena, LunaDuteNui oke Aupuni Hawaii. He mau lonolono wale no ia e hohono mai nei, e opaipai ia ae ana la i ke ehu kakahiaka. I keia la 23 ka piha ana o na makahiki he 50 i noho ai o Mrs. Mary Dcminis, makuahine o ka Mea Mahaloia Jno. O. Dominis ma Hawaii nei. Ua hiki mai oia ma Hawaii nei ikala 23 o A*perila, 1837, inaluna mai o ka moku /on<s e noho heokele ia ana e kana kane oia o Kapena J. O. Dominis, a aole oia i kaawale hou niai ka aina aku a hiki i keia la. Ke haawi aku nei keia pepa, kona ona a me na lima paahana i ke aloha nui ika ohana o Mr. W. H. Kala o Molokai i make, a lima hooikaika pu i keia pepa ma ia mokupuni nui a Hina. O kona hope Mr. Imaikalani, ke paulele nei makou maluna ona e holomua na lawelawe ana, a oia ko makou luna ina kahi o ka mea i make a i hilinai nui ia e maKou. Me na kalokalo e hooinama i ko ka ohana naau luuluu. I nehinei iho la ka la 22 0 keia mahina i piha ai na makahiki he 35 oka noho maemae ana o Mr. J. H. Kane puu ame kana wahine ma ka berita mare, aua hoohua ia niai na laua na keiki eono; ke ola nei i keia wa elua wale no keiki, ao ka nui ua pau ika make. Nolaila, ua papahi olua i ka hanohano oka mare dala, a no na kalokalo ana a ».eia pepa, e loaa ia olua ka hauoli a me ka [>omaikai ke piha na makahiki he 50 oka mare gula. E ola loihi olua. Maloko o ka hale inu rama Roiala Hotele i ka Poaha nei, i paluku ai kekahi kanaka i na maka o kona hoa kanaka me na puapuu, a ua loaa na palapu manaonao me ke kahe pu mai o ke koko. aku nei ka lima koko i ka mea poino a hiki ika Halewai, a oleloakula "eia ka ona. M Oua lima koko nel no nae ka i hoopaa ia no ka hoeha, a ua lohe hou ia mai ua uku aku oia ina da}« he 15. He ona rama ke kumu 0 ke:a hana iuanaonao. Oiai na makai e hopu ana 1 na pake kikokiko hua ma na wahi kokoke i Kaumakapili, ua puiwa ae la kekahi pake i ka haukawewe iaia e nanea ana ma kona keena iluna o ka hale a lele naaupo aku la ma ka ipuka aniani, aua poino oia ma ka haki pu ana o kona wawae. O kekahi pake iho kai hopu ia me na pepa kiko hua a lawe ia ae no ka halewai. Ame helaokeia pake poino pu kekahi iloko o ia hana, kehoaoUe pakele mai ka rumi aku. Ma kekahi hale kokoke i ka Hale Pupule me Kapalama, ua ikeia kekahi haunaele malaila mawaena o na kane a me na wahine i nohoalii ia e ka ona rama. Aiahewahi kaneehula ana, a pane ae la hoi kekahi wanine ona me ke keku ana hoi o kona lima, "heaha hoi kou leo ?" Lohe mai nei hoi ke kane a keia wahuie a ua ona no hoi ia, a ia wa no oia i hao raai ai i ka puupuo a loaa no ma na maka o ka wahwe a palahuli iho la ke alo flakx Hele mai nei he wahine okoa ua ona, a uwe iho ntu "Auwe !ke ola nei no paha oe, a uamake paha oe." Haunaele ae nei ka poe a pau o loko* he kaiie 00 he wahine apela aku.