Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 17, 23 April 1887 — HOTEL DEL MONTE He Moepuu na ke Ahi nui Weliweli! HE POHO KOIKOI MA KA AOAO O KA ONA HALE HE POINO NUI NO NA OLA HE NUI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HOTEL DEL MONTE

He Moepuu na ke Ahi nui Weliweli!

HE POHO KOIKOI MA KA AOAO O KA ONA HALE

HE POINO NUI NO NA OLA HE NUI

I H« Haaa mm. k& Emmmi

O ke kii nani e puka aku nei oia no kekahi o na hale hotcle nani i kukuluia ma Kaleponi ma na wahi kokoke loa i na kapakai o Monterey; nona ka loa he 385 kapuaL 1 bnb t a be ekolu hale kona kiekieJ Ua kamaiiio nui ia keia hotele no ke ki>aktla loa o kooa kuia--1 na inamua o kekahi mau Kotele i kukuiu ia ma Kaleponi, a mawahookona kulana kiiakili na hoouiuwehi he nui nana \ hoopunihei i ka manao o na mea a pau i noho malalo o kona malu kaiipaku. Ma keia hale i noho ai he lehulehu o ko Hawaii nei mau makamaka kamaaina, a ke ole makou e kuhihewa, o ka Hon.J. W.

Kalua kekahi o Wailuku i noho malaila, ma kana huakai makaikai me Mr. H. Waterhouse ia Kapalakiko i ka 1885. Kg hoopuka aku nei makou i keia kii me ka moolelo i lawe 'ano nui ia no ka pomaikai o ka poe heluhelu, a o ka nuhou oi loa ae a makou e hoike aku aku ai, oia no ka pau ana mai nei 0 ua hotele Ia ike ahi weliweli ma ka po o j ka Poalima la 5 o keia mahina. He niinamina nui la e ko ke ao nei, a he poho koikoi ma ka aoao o kal ona hoiele a me ka poe a pau e noho| ana malaila i ka wa o keia ahi menemene ole. Penei ka manao a makou i unuhi mai ai: Ma ka hora ri o ka po i hoikeike ia maiuna ua ike ia ka pii punohu o kaj uahi ma kekahi kowa ma ke keena laloi o ka hotele, a ua hoomaopopo koke ia| he ahi la wa. Ua hoopuiwa koke ia na mea a pau o ka hotele, a naholo nui aku la lakou iwaho i pakele. He waj pokole mahope iho, ua palahalaha ae Ia ke ahi ma o a maanei me ka hikiwawe loa, ao na hoao eleu i lawelawe ia e kinai i ke ahi, ua poho wale, oiai, o na paipu wai a me na pahu i hoomakaukau ia a puni ka hale no keia mau ulia poino, ua pau i ka pukapuka a ua hiki ole ke hoohana ia. Ke hao nei ke ahi ke Duhee nei na kanaka me kahi kapa i paa i ka ;li, ke kinai nei na lima kokua lehulehu, aka, ua lanakila ke ahi, aku iho la ka hotele nani īwaena 0 na koiamu ahi e aa ana a puni. Ua manao wal la keia ahi mamuli wale no oka hana a kekahi mau lima lokoino a enemi, a no na hooiaana mai 1 kahi e loaa ai ua enenn la, oia kekani hana nui e huli ia la. Aole nae i loaa a hiki i ka loaa ana mai o keia lono. KO KA HOTELE MAU OHUA. Aia mawaena o ka ekolu a me ka eha hanen ka nui o na ohua e noho ana ma ka hotcle ma ia manawa a hiki i ka loaa ana o keia poino. Iloko oka wa a ke ahi e pii ae ana no na hale luna, he wa pioo ia no na mea a pau, aua hoalaia ka hiamoe o kekahi poe mamuli oka nakeke ame ka papaaina o ke ahi. Aohe manawa e nana ae ai no na pono kino, e holo olohelohe ana kekahi poe, ame na muumuu wale no hoi ko kekahi. Ua hoike ae kekahi kahi kanaka penei: Oiai oia a me kana wahine e moe ana ma kekahi keena iluna, ua hoopuohoia laua mamuli o na leo hooho 110 ke ahi. Ala ae la ke kane a komo uupuahulu iho la i kona lole, —hopu aku la oia i kekahi huluhulu, owiii aku la i kana wahine a holo aku la ilalo ma ke alapil Me ka puikaika iwaena oka uwahi laua i hou poo aku ai a puka iwaho, haule aku la mai ka lima aku o kana wahine he wahi puolo da mana, a no ka hiki ole ke hoi hou aku i hope, nolaila ua pau i ke ahi, a o ke ola ka mea nui.

Ma na hora aumoe i hoona ae ai na ohua o ka hotelc pauahi i wahi malumalu no lakou ma ia po maloko o na kauhale, na laau, a hoi loa no hoi kekahi poe no ka hotele Alii (Palaee Hotel), a hoomamwanui iho )a i ke anu me ke olohelohe a hiki i ke ao ana. Aohe mau wahi opeope pakele, ua hao ke ahi pau na mea aloha. A o ka mea oi loa ae maluna o na mea a pau, aohe hookahi ola i make. KE POHO K.OIKOI. I Ma ka averika ana i na poho iwaena o kela a me keia ohua, me he la, aole e emi īho malalo o ka 500 dala mawaho ae o na waiwai makamae a kumukuai nui. Ma ka aoao o ka ona holele, aole e emi iho malalo o 300,000 dala ke poho no na hooUlo o ka hale i kukulu ia ai, a mawaho ae hoi o na lilo hoonani me na waiwai makamae e ae» a o ke koho aoa i ke koikoi !oa o ke poho no keia pauahi hookahi ma\e ino nui, ua aneane no ia e papahi maluna o ka mOionm dala a oi. O keia hale i pau tho la i ke ahi, aole i panihakahaka ia. Ua kukuluia keia botde nani iloko o ka iBSo no na hooiilo i hoikea maluna, a no ke 000 hoi keia o na makahh

ki iku ai, pau eae 'a ike ahi. Ika wa mua i weheia ai kei.i l.otcie, uahoo malumalu ia malalo o kona 'kaupaku he 42,000 poe kanaka mai Kuiopa ae a 1 me 104,000 no Amerika iho mawahe ae o ko Kaleponi |>oe ponoi iho a mt ko waho ak-u nei, a ua hoolūwa pakahi ' ia keia heluna kanaka nui ;me na ma 1 halo kiekie no kda hote!e, ka waihe ana oka aina kahi iku ai, ka oluolu maikai oko laila ea 3 me ka lehulehu loa o na wahi hoonanea e hoena ae ai 'o ke kau kupulau. Ma keia hotele 1 ' hoohala ai he huina nui o ko ke ae nei poe waiwai a hanohano i ka ws kupulau o ka niakahiki, a oia poai hoo kahi no la i pakele mahunehune ae la i ke ahi. NA HOIKE LEHULEHU. Uahoike ae ka Hon. J. W. Kalua i ka nani oi kelakela maoli no o keia ho tele iaia i ike maka ai. Mawaho ae e ka nani oka hale, aia ma ke alo oks hale hejkihapai pua i kanuia ma ke ane he mau huapalapala, aia 0e ekuai ms ka lanai o na hale luna, e hiki no ke heluhelu ia ua mau kumu pua hua pa> lapala peneia:

HOTEL DEI. MONTE. He nani maoli 110 na waihooluu lik« ole o nu pua a me na lau, a na ka aala paoa o ua mau pua la ihoopiha ae i ka lewa me ke onaona kupuoa, a he mea hoi ia na kamahele e puana mau ai rae he wai auau la nona ke ca onaona o na pua —a hanu ise kela. He kihapai nui akea keia e ulu ia ana e na laau huaai lehulehu; nani kona mau alanui kikeekee, a me na wai pipii lehulehu loa. O ka nani a pau i ike maka ia e kekahi kanaka Europa, ua kaena ae <Jia, he helu haahaa loa keka hi mau hale alii ana 1 ike ai i keia hotele, a o na hale nunui kilakila ana i ike | ai ma Roma, he kalikali aku ia ia hookahi puoa o keia hale. Ina pela, he nani 10 aku la no. [ He umi minute mahope iho o ka ho- | ike ia ana o keia ahi, ua hoea koke mai na kmai ahi, aka, ua uuku loa ka wai i loaa ma na paipu e hiki ole ai ke lele i umi kapuai. Ua hooikaika nui na hui kinai ahi a poho wale, a ua hoomamao ia mai ko lakou kulana mai ka hale no ka ikaika loa o ka wela. O ka huina nui o na ohua e keia hotele he 150, a oiai kawaoke ahi, ua ikea aku lakou e holo pukaka ana mao a maanei. He huluhulu wale no ko kekalii poe aohe kapa o loko—e pakele hoi ia i kahoopuohoiaekeia demona nui o ka po. He iki loa na wahi waiwai i pakele, a o ka nui, ua lilo i puu lehu. Ua hoolako pu ia keia hale me na pono hoopakele a pau o ka heile, no na •la, a no na waiwai e ae he nui ke ku iho na ulia poino e iike me keia, aka nae, a hiki mai i ka wa a ke ahi e ha mu ana i na keena lalo o ka hale me ka hikiwawe, ua hoao ia na hoopakele awiwi ana a ua poho wale. l*ukai>uka ka ()aipu f na pahu a me na luawai aohe wai, a [>e>a na hoomaopopo wale ia ana na ka enemi i lawelawe keia hana aloha ole. Ekolu hora mahope iho o l:a hoailona pauahi, ua lilo koke'iho ka ha'e a me kona nani i puu lehu moepuu iu ke ahL Lehulehu na lima kokua i hik ae malaila, a lehulehu |.m me na hana aihue. Ao!e no paha e |>oma /na ke Honolu'u poe i kela pauahi nui o Ape hla 18, iSS$ —hāo ke ahi, a hao hoi ki aihue. No na noonoo holoniua o ki ona hotele, e kukulu hou ana oia i ke ia hotele ma ia kahua hookahi no, a ah ke hoobla ia la. Ua oklo ia ae, ina aole i hoopoine ia na paipu wai e hoopuni siui i ka ha le a mt oa alanui, ina no ua pakele ke kahi hapa o ka hale mat ke ahi mai, a i o!e o ka hale hoiookoa na Mamuli e ka pao aea iho la o keia hale i ke ahi aia ke waiho la kona ona i kn max waliwali no ke kaumaha a no ka nu hooikaika 1 ke kinai ma kela po pauah a ka lokoioa O kona ike liou mai

na hlona o ka hale e hooiala ia la, alai-1 la ua ola ia mai nu. j 0 na hoike piha no keia hale »a hoi !ke mai o Mr. Ci. T. Thrum ia makou I maloko o kekahi helu o kana nu()e|vi SaturJiīy Prtss i pau, a <>ia kekalii o ko kakou mau kamaaina t noho malalo o kona kaupaku no kekahi mau mahina; a no ka loaa ole he ko\\*a kaawale hou aku no ia hoike, nolaila ke ho<»puka aku nei makou ma ke ano nui a me ka o kona hoU-lo ia ana i puu lehu na ke ahi. He mau la mahope ma\ o keia pau ahi, ua apo mai la na hoa'loha lehulehu i na pio a ke ahi malalo o ko lakou malama ana. A o ko lakou kaniuhu no keia poino, ua holo akū ia a puni na kulanakauhale nui ona aupuni ma ka hapa poepoe hikina.