Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 18, 30 April 1887 — KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa.

MOKUNA IV. Enelam mala 10 o Wiliama II , 1 KAPAIA O RlTtSw AIA ma kela huli o kekahi maena i kajaia oia o Sana Mīkela ko Henere mau aina e nohoilii ana, a eia hoi ma keia hu'i ko na kaikuaana W ūiaraa ame Robata. He alanui pali ka* hakai kahi e hiki aku ai ke hele mao a ke heie mai hoi maanei, me ka nui o ka pilikia, ke pii mai ke ka», aika wa mal'oo wale no e hiki ai ke hele maalahl Ma keia wahi i paa iho ai o Henere a me kona mau koa i ka puka mahope iho o ke kukala īa ana aku oke kaua, mawaena o na hoahanau» Me ka ikaika o keia kulana i loaa ia Henere a me kona pale hoomanawanui ana aku i na enemi, ua aneane iho la oia e pio i kona mau kaikuaana ma ke pani ia ana o na wahi kahi e loaa ai ka waLiaia, a ,0 ka manaolana i koe ilokolKa, e loaa ke aloha ia mai e kona mau kaikua»ina haku alii e oto malalo o na kupee hao a iwaena hoi o na paia oka hale hooluhi. Pi\ikia loa iho la oia i ka makewai a me kona pualikaua a pau, a nolaila hoouna aku la oia i ka elele imua o kona mau kaikuaana 1 wahi kulu wai e hooma-u iho i kona mau lehelehe, aka, ua hoounā mai la 0 Robata i waina nona e inu ai. Aia nae he manao aloha iloko o Wiliama no Henere e noho mai la iloko o ka popilikia a ka wai, a oia kana i pane aku ai ia Robatj : "Pehea kaua, e hookuu aku anei i ko kaua pokii e make no ka wai ole ? A pehea hoi e loaa hou ai ia kaua he pokii hala aku oia ?" Ma kekahi manawa, oiai o Wiliama e holo ana ma ke kahakai, ma kona lio, a e makaikai i ka nani o ka aina, ua hopu ia iho la oia e elua mau koa o Henere me ko laua manao ana he kiu keia, a hoao iho la e lawe i kona ola, aka, pane ae la o Wiliama : "Uoki e na kiai o ka maluhia; owau no nei ke alii o Enelani."

No keia hoike ponoi ana o ke alii i kona ano, nolaila, ua oleloia ma keia moolelo ka hapai malie ana o na kanaka koa iaia a hoihoi aku la no ke kakela kahi a Henere e noho ana, a ua malama maikai ia oia. A hiki i kona oluolu ana, ua lawe ae Ia ke alii Wiliama ia Henere malalo o kana malama ana me ke aloha nui iaia. Aole nae he mau hooia loa ana no keia noho ana o Henere malalo o kona kaikuaann, a malia he mau j kamailio wale iho no paha ia. Aka, hookahi mea i ikeia mahope iho, oia ko Henere hele auwana ana ma na ululaau polikua o Mauna Sana Mikela, he a he kuewa wale. A oia ka hopena i ikeia no keia kaua hoahanau. Hoalaia ae la he kaua mawaena o ka lahui Sekotia ame Wiliama, aua hoopio ia aku lakou no elua manawa me ka make pu ana oko lakou alii a me kana keiki. He kaua hou no mawaena o ka poe Welsh a me ke alii Wiliama, a he lahui pookoi loa keia i ke kaua ka poe nana i opa pu aku ko ke alii mau koa.

Lehulehu na kaua i hooukaia ma ia hope iho e ke alii, a np ia mea, ua loli hou ae la ko Robata noonoo me kona manao ana, ua uhai o Wiliama i ka laua aelike i hana ai e noho hoomalu like maluna o na kanaka me ke kaua ole aku ia lakou. Nolaila i lawe hou ae ai o Robata i na mea kaua ma kona lima a kokua aku la i kekahi alii o Farani e kue mai ia Wiliama. • He wa uluaea hou keia no Enelani, oiai ua ala ae la na kanaka o ka puuwai ponoi o Enelani, i hookokono īa e ka Haku Mobere ka Ela 0 Northumb«rland a kipi aku la i ke alu e hookahuli i kona nohoalii, a e haawi aku ia Setepano i oleloia oia ka hoahanau pili ponoi loa 0 ke alii Wiliama ka Lanakila i make. Aka nae, ua hoohokaia keia mau aia kue kipi ana, a ua pau loa lakou i ka hopu Dio ia e ke alii Wiliama me ka luku mainoino pu ia o kekahi hapa mahuahua o na kanaka kipi i alakai ia e ua Haku a Ela Mobere nei. A no ua alakai kipi nui la hoi, ua hoopaahaoia oia malalo o ke kakela Windsor a hiki 1 kona make ana īloko o na la kanikoo, a iloko hoi o na makahiki he kanakolu o kona noho pio ana. Ua ike ae la kakou i ke kuee hou ana o na hoahanau i hoopaa i kekahi aelike e noho maluhia, a o Henere hoi ua nalo !oa ia iloko o na uluiaau o Sana Mikela no kekahi wa loihi, a no ia mea ua huki ae ia keU a me keia i kona mana iho a nohoalii iho la maluna o ka mokuahana mai na aiii a i na roakaainana. Maluna nae o ka hapanu* o Eneiani i hoomalu aku ai o Wiliama, a ua hookau pu aku oia i ke koikoi o na auhau maluna o na kanaka; a ua weliweli pu ia oia. Ma keia a me keia wa a ke alii e ake ai i ke da!a, e lawelawe ana oia i kekahi mau hana ina no he pono a pono ole paha, i wahi e loaa mai ai. Ua oleloia no hoi mamuli o kekahi mau hana hoowehweli a keia alii i manawaiea waie mai ai na kanaka waiwai a hanohano o ka aina i ko lakou mau wai-

wai, aua hoowaiwai ia keia alii. No kekahi maiiawa, ua UIo niai la na aina a pau malalo o Robaia iaia ma ke kuai no elima makahiki, a n# ia mea ua hooi pu aku oia i ke koikoi o na auhau maluna o na kanaka. Ua ikaika loa Ke kue ona kanaka iaia« aka, he aln oia ! oielo nui ia no ka hikiwawe a me akamai ma ka hoomalieiie ana i na uluaoa a pau e hoea mai ana, a ua ukali aku oia i ke kulana hana a kona ma- | kuakane. He kaua hahana no hoi keI kahi i hooiliia mawaena ona a me na kanaka o Nomana kahi a kona kaikaioa Robata e nohoalii ana, a ua pulumi aku oia ia lakou me he opala la imua o ka makani puahiohio ikaika. He weliweli ke koko i hookah<f ia, a he manaonao na kinoheana. (A&li ipnu.} \