Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 18, 30 April 1887 — Kela me Keia. [ARTICLE]

Kela me Keia.

, : ia mai o ka aha mele . , .-1 m iloko o Kaumakapili; ,1 ma Ka;>iolani Paka i , ' mau keakea, no ka . ; hope o Af>erila eepa. 4 10 Mei, ka mahina i : .1 j .U3. h • u » hou ia nei ke kikala n i;a rni«»tonari Hoku Ao e . . • v ! * :uc Purdy. , % : k j ana mai o ka moku- ; lle h iakai holo loa keia ( .. ; <vino na la ku mau. y ' keia wa aia aku la paha t ; A-ahine a rne ka Hooilina , 1 ;; ,ana -\telanika, a i ole ia .t.■ . .. ~ia Nu loka. : . v; ; 1 m«i nei ka Ilamuku a . , r , : ;,k ,i !to holoholo [>o, auhea la \ , ' i'.. : ina na manu kaka opio- ., 0 r!! Kinau ika aihueia. )je V i:».a ka ua a me ka hekili ma ka . , • 1 > Mulokai nui a Hina. A t ;iia;ka no | aha aia no ilaila ke 00 a 3 1, wj';i a kahiko. M.i K.i aa. Kauai, ua pepe liilii iho * m 1 .m o kekahi keiki opio i ka • 1 k 1 ko, aua hakihaki kona . ; \:s. ita oia malalo o ka lapaau 'K . » hoike ana, o ka huakai 1, :!w a ka manuwa Kaimiloa e ■ ~k .11 i!.»ko paha o umi la mai t .1 -1:, r holo aku ana ia no Kai- , H,.'.. 111. 9 ii. ,f I■ :i »hi Ili i kawukawa; koka :11 ku.iua kawakawa a me ko ka ,v v 1 m.iu ia kawakawa. Ku ka ,ma 1 Lmakawa Ku ka hakukele i i.. , *as.i«a. !. nana hou aj i ka hoololi pakui ma 1 , -' iln l.mekanipa o Jno. M. Kae ; :ka aku nei ma k* pepao keia imaik i Alia Kiekie mai. E nana j ih>) nie na hoolaha hou. ! 1 h »;> 11.1 mai nei ka oni o ka hale > l'aia, Maui, no ke kuai wai--Inu k,. oua hnle holo hau la me kt '.u'nī:u u!o. l'a loaa aku na omole m: ,! 0 nui a ine na i>ahu bia. K ! M.i mai nei i keia la e wehe v k 111 kinipopo o Honolulu ma ke oh .1 il.iiuian.i o Makiki. Na na hui !! v,in a inc Uoneeliea e wehe mua na 1 'ma laau oke kahua mokomoko. \ i!o na .\īr. ?. H. Makole i kakau 1 h xina mai e hoopukaia ma keia peI keīa hunahuna e pili ana i kekahi a lukae e malamaia nei ma Kikihale v ahi kanaka hapa Palaama 1 puka •n : ma ka pule i hala. Ke makau mni nei kekahi mau ona ' ko ila l.iwe ana ina pake i mau ; n'ina no lakou, mamuli oka opiu- ' : liookuuia no lakou e puhipuhi a H.h > ka wa pono no ka hana, a mai paa i e'a aku. K h. inai nei ko Hilo tao r -i ( me keia mau mea : Ke Cos'••■■•■una, (hoikeike kii) Mere-go-rauna, ka.i a me lio roniuniu) Apa go rauna, i> >kakaa ika lewa.) He ohohia ko laila poe ia mau mea. K- hoikeia mai nei ka hoopiipii loa #<u o;ia aina o Hilo i ke kumukuai o k' 'akou mau aina, oia hoi na wahi a a!.ihao e moe aku ai a me na wahi mai ana. Oka aina e kuai ia - n 250 dah mamua, ua hiki aku la i :;uisani dala i keia manawa. ! Ma ka t>o o ka Poakolu nei, ua haule i ! Vi ka lima, paholehole ke kino o K i'h ( ikapu, he kaikamahine opio nona f i ikahiki i lele oi aku maluna oka mai luna iho o ka hale, nona ke 012 kapuai. A eia oia malalo 0 1 > ! i|xiiii ana. Ma Honolulu waena nei keia mea poino. I'! ikei.i ma kekahi la i hala aku nei n '"10. he wahir.e a me ke kauwahi < i nahine uuku e puka mai ana ma--1 0 ka hale inu rama oka Roiala r I komo nui paha e makaikai ' 1 e wala wahi kiaka ai paha. Aole n ° ;uha e nele 110 ka mea he mau la l'uan ;ami keia II > hou no ua keiki haule mai luna 'h" > ka hale nn kahi kokoke i kahi o kaikamahine i haule ai ma ka po i'oak. -Ui nei; i ka auina la aku hoi ka ana o keiki a puka malalo 0 ka ai: *av ma kahi kokoke ika puu, ame '• ii ona pilapu ma kona kino. He hapa Ilikini keia nona na makaaku o umi a emi mai paha UIJ ke koho wale ia aku.

Ke manao wale ia nei e lilo ae ana ka hookele o ka moku m!sionari 7fcku <** maia]o o kapena Lee o ka mr,ku kalepa Diu^€r%. O ka loihi o ka w a no kela mai hepera ma lahaina mai ka Poaha iho nei, ke 20 la, E jxiu ana ikko o elua pule a ei. Ina he oiaio ka makou 1 lohe enai li, e hoopauia ae ana ko Jno. M. Kar»eoa noho Luna I)ute ana, 2 he inoa okoa ma kona wahi.

Ke lohe ia mai nei e holopono aea na hoolaia o ka oihana wai o H3o ke n°ho pono aku ke keiki Waila ilaila. He holopono na hana o kana mistona. Ke hoopahemo mau ia mai nei ka poe a Dau i hopu ia no ka malama opiuma mai na umti«na a ke kanawai bou. Hoike laelae na hana kau kanawai kapulu o ka iSS6. He ko Kuapapanui i ke kakahiaka nui o nehinei ? He paoa oho iimukaia anei, he paoa makapaa paha ? Wahi aka Paeaina puka la, he paoa ko laiia i ke kakahiaka o nehinel h ikeia no ma ka ipuka aniani o Soper, aianui Kaiepa, na kii o kela ho tele a makou i hoopuka aku ai i kona me ke kii pu ma ka pule i hala. He kii no na wahi a pau loa e pili ana 1 ua hoiele la. Ua lohe ia mai ka hopu hewa la ana 0 kekahi mau luina okoho'a elua i hookunia no ka manaoia ana 0 laua na luina mahuka i koe aole i loaa o ka moku Ohw. Aka nae, nia ka laua pane, ua pau ko lau wa kepa. Ua hoounaia aku nei no Kalawao,, Molokai, he kaa nui no ka haii ana i ka poe make ma ke ano kaa kupapau. j Ua mama a ua hiki ke huki ia e ka lio' a i ole eke kanaka paha. Mai ka hui Hawaiian Carriage Company aku keia kaa. Ua halawai ae ka hui Heihei lio Hawaii e hoolala no na hana heihei o ka la 11 o lune. Ua hooholoia na iuna nui; a o na "noonohonoho heiheikoe a puka mai. Pehea la, e hookuu wale ia anei na makaikai ma ia la e like me na paio iloko o ka ahaolelo o iBS6. Me ka loaa hou ole mai la makou he mau hooia no ke kumu i hoi koke mai nei o ka mokuahi //&//£<* inehinei, ua haiia mai keia lono, i hoihoi mai nei oia i ke kino make o kekahi pake paha no Honolulu nei. Okawa i loaa mai ai keia lono, oia no ka wa a makou e makaukau ana no ke pai. I kekahi la 0 ka pule i hala, ua mahuka aku mai kekahi moku Okohola e ku nei ma ke awa he 9 mau luina, a ua haawi ae ke kapena o ka "moku he uku kiekie no ke kanaka hookahi e loaa ana. Ma ka Poalua'me Poalua,ua loaa akula he 7 o ia poe luina mahuka a koe :2. Eia no ke hnli ia nei. Ua ike ia iho he kaao ano hou maloko oka Paeaim puka la nona ke poo "Ka hikina a ka la a me ke komohana aka mahina." Oka pololei loa penei: Ka hikina a ka la, komohana a ka ma hina; Akau a ka Aaulola Borealisa, hemaakahoku maka imoimo." Alaila ua pau pono na lamalama o ka lani. AuweJ he kaao kupua ka hoi!! Ua loaa aku kekahi aoao moku ua pae ae ma na kapa kahakai, ma Kealia Kauai; i ko'u hele ana e nana pono i kona ano, he apana moku pauahi. manao wale ia ua pau kekahi moku ma ka moana, a ua lana niai keia aoao mo ku a pae ma Kauai nei, ua lawe mai au hookahi kui keleawe loihi mai keia apana moku mai, a eia ma ko'u lima kahi 1 paa ai. M. K. Ua hoomaiamalama ae ke ahi oka lua pele ia luna o kona home kuahiwi, aua kauluwela ka lewa ke nana aku. Ua hoike ae kekahi ikemaka, aia he kahe a pele ke kahe la i ka hapalua like o ke kahe a pele o lanuan i hala, a me he la, aole no e nele ana o Hawiii me na huakai makaikai pele ke ike pono ia ae kona kulana e kahe ai.

Ua hooma-u ia ae na kani a i o na paahana ulele hua ke|»u o keia mau nupepa malalo iho me ka hau kilima a Mr. F. Horn i manawalea mai i ka Poakolu nei, oia na paahana o ke Kuok.oa, Daily Htraid y ka Fritnd a me ke Karisiiano. Ua nuu a ua onou wale aku ma na pukapuka kahi e hiki ai e komo iloko o ka opu, a lolia nui iho la j me he la, ua lujiea e ka wai a ka naulu. I Mahalo ia oe e Horn a me kau galani hau kilima mikololohua. Heaha hou ae ia manawalea au ? He leta mai Hilo e oleloana: lanei iho nei ka Hon. Sam'i. G. Waila a me kona mau paahana eneginia kahi i ana pono ai i ke kahua o ke alahao kaa ahi ma ke taona nei. Ke iho nei na mea luu i ka papaku o na muliwai o Wailuku me Waiakea e hooponopono ai i ke kahua o na pou ku o keia mau uwapo. Ke hoonee nsi na hale mai kahi i ma'naoia mala.la e moe mai ai ke alahao. Kohu olai ka Hon. S. G. Waila i ka hoonaueue ina kauhale ame na uwapo o Hilo nei. Okalepokoe a ulaa ae, alaila ikea pono iho ka hulali oke gula. Ke la'ola'o ae nei na ipukukui ma kela a me keia kihi alanui, a e pale ana paha na ha-lo ana me ka ninau aku "auhea wale aiuoe."

L a malama ia ma Puuloa ae Rti i ka ( la Sabati i hala ka eapaaina aka Haku i noholawelawe ia e ka S. P. K. Nawaa. Ua hookomo ia he 12 mau hoahanau hou, 2 keiki i hapeluo 0,2 he lulu da!a me na kohokoho ana bo ke kukulu i iuakioi hou malaila. Ua hiki ae ma Kapalakiko ka moku KulanaiiiuMaU 0 Pikina, me na ohua no īa awa. ltia iku aku ai, ua puka ae ka mai hepera iwaena o mau ehua a ua hoomaluia oia mahila a hiki i keia mau la. He mau ohua kekahi no Honolulu nei, a mamuli o ka puka ana o ka mai maluna o ua moku la, ua | haiawai mua iho nei ka Papa Ola e! hoomalu aku iaia mawaho ke hoea mal Ke kaalo nei ma k® kakou pipa aialoa kekahi mea kakau nupepa Na kona ihu e hanu ka hohono, a na kana peni e hookolo ka meheu. Eia ka hewa, ke hoounaona wale nei oia i ka makani i paepae no kana wahi apana i>epa no kona wa kakau me ka haawi ole iho i kona wahi kieke he wahi keneta no ka luhi, a olelo iho hoi u eia kou wahi ola.' la'u e naue hele ana ma ke alanui, ike aku la au i kekahi puulu kanaka e noke ana i ka akaaka, ninau aku la au, heaha ka oukou e noke nei i ka akaaka? pane mai la lakou la, e akaaka ae ana hoi paha makou la i kela wahi eepa, e aha ana ? E noke ana hoi paha ika hoopaapaa me ka pake, no ke aha hoi, pane mai la lakou ia, ua aie hoi i ka pake a e noke ana kela i ka hoole paakiki, me ka hoopuku ana i keia mau huaolelo hoakaaka: "No tari, ina hooe pakiki, ia wau hana bo-lo hooe.' Hu ae la aka.

I ka Poaiima o ka pule i haia i hoomaopopoia ai ko ka Hon. J. M. Kapena kulana, he pio oia na ka aie kaa ole no ka waiona. He minamina ko makou i keia opiopio naauao o ka aina, no kona eo ana i ka laua pili mawaena ona a me ka Moi Alakohola o ka waio na. Ma nehinei i manao ia ai e noho ka Aha Kiekie e hoolohe i kana noi e hoolilo ana iaia he mea aie kaa ole, aka ua hoopanee ia aka Poakolu la 40 Mei, ko ae la ka olelo: "O ke kanaka i ao pinepiae ia a ho-oolea i kona a-i, o kona hewa ia. Aka'ua minamina makou i keia kanaka, me ka manaolana e hlo oia i alakai no kona lahui. Ke hoomanao nei no hoi makou i kana mau olelo ao e pili ana ika poe opio no ka hookuonoono i na wahi loaa uuku, ka uhaai ole i na*[mea e loaa ana, ka malama pono i ka hana a pela aku, oiai oia e noho Lunahoononooono ana no "Ke Au Okoa." A ano, ua nanahu mai la ia mau huaolelo iaia. Ke lana nei ko makou manao e ike koke iho ana no Oiu i keia a e hoopau koke ia ana ia mau mea a e lilo aku ana ia mau mea a e lilo aku ana ia ma keia hope i mea ai pakiko noeau. Aole i hoopuka ia keia me ka manao ino, aka, me ka manao makee i na kanaka Hawaii i ao pono ia.