Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 18, 30 April 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA. Ka Olali o ke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.

Ka Olali o ke Kahua Kaua.

Ka Kueu aina i Hookunihi On<jhi maiiamaLuiu « ka ia: i nu*»<rj o nj ieua- ; wtu »iii!v '• -; ka svar.i i hoeeuilai* k-i o ru a pau o F.urv*pj a ; eha ka •"cfia iiEia ».'le a k« aiuha," Kihii hūioliio Wilin 0 h Eibu. A o ko Kupaea Iwikani o ka M>kakila lAIA e ahai nei i kona ola me ka manao e pakele ana, ia wa no ke alii i alualu aku ai mahope o kona enemi, a he mau sekona pokole ia miki ana aku a ua opio nei, pili aku la oia maho[>e o ke akua Poowalu, a poha aku ta kona leo : Ahaha ! kauwa make loa oe ia'u e na pupuka ino, e holo ana oe ihea, e holo ana anei oe e imi i kou wahi e-pakele ai. Aole loa oe e pakele mai kuu lima aKu. I ka lohe aoa 0 ua akua Poowalu nei 1 neia mau huaolelo a ke koa opio, ua pane mai la oia me ka leo kakana o ka huhu : He kulikuli au ia oe; mai hookokoke mai oe ira kuu aoao, o make loa oe ia'u. I ka lohe ana o ke alii opio i keia mau huaolelo a ke akua Poowalu kona enemi, lalau aku la kona mau lima kakauha i kona enemi a paa pono aku Ia kona pu-a-i, a puiki ae la kona mau manamanalima wikani, aia hoi, pakeo ana ke elelo o ua akua Poowalu nei me ke kupaka ana i o a ianei. Hapai ae la ke alii opio i kona enemi a iewalewa ana ua kupueu nei 1 ka lewa, a ia wa no hoi i hiki mai ai na alihikaua o ua opio nei, a kauoha ae la ua opio nei e hikii i ko lakou enemi i ke kaula a lawe aku imua o kona makuakane. I ka lohe ana hoi o kona lio no keia kauoha pupuahulu a kona haku opio, ua pane ae la oia : E kuu haku e, aole e paa ko enemi i ke kaula okoa, aka, e huki ae oe i kekahi hulu o kuu a-i, a e puka mai no he kupee hao kiia, a oia auanei ke kupee e hoopaa aku ai i ko enemi alaila paa. I ka lohe ana o ke alii opio i keia mau olelo a kona lio, ua kapae ae la oia i kana mea i manao mua ai, a hooko koke aku la o ; a i ka mea a kona lio i kauoha ae ai. Huhuki koke ae la oia i kekahi hulu o ka a-i 0 kona lio, a i kona nana ana iho, aia hoi he kupee hao ke paa ana i kona lima. Hoopaa iho la ua opio nei i ke akua Poowalu me na kupee hao 1 loaa mai la ma ka mana 0 ka lio; na lima me na wawae, a oni ana ua kupuino nei i ka honua. Kauoha aku la ka kakou kamaeu i kona mau ukali e noho kekahi o iakou e kiai i ko lakou enemi, a e hele pu hoi kekahi poe o lakou me ia no ka halawai ana me ke keiki a ua akua Poowalu nei, a ua holo like ae la ia manao iwaena o na alihikaua o ke alii onio Haalele iho Ia ke alii opio a me kona mau alihikaua i kona enemi e kiai ia ia e ke koena o kona niau ukali; a | iioko o ka enaena o na mea kaua, i hui pu aku ai iakou me na pualikaua o ua keiki la a ke akua Poowalu. Luku aku ia iakou i na enemi me ka weliweii nui, e hookahe ana hoi i na koko maluna o ke kahua kaua me ka manaonao, a iloko o ka hapalua hora o keia kaua ana, ua halawai aku ia ke alii opio me ke keiki a ke akua Poowaiu, a hoomaka iho la laua e hakaka. I ka nana aku i ke kei'.i a ke akua Poowalu, aoie no i kana mai o ka mana a me ka ikaika, oia mau mea nae a pau, he mau mea ole wale no 1 ke kupueu o Italia. I ka wa nae e hooili kaua nei na aoao a elua, he keu o ka hahana; ke kuu paii mai ia ka enemi i kona ikaika a | me kona aka, ke hoopuehu ia aku la iakou e ke alii opio a me kona mau alinikaui. Ke iohe hou ia aku la na ieo kanikau kumakena o na naita o ua keīki nei a ke akua Poowalu, a he roea hoi u e hooi loa aku ana i ke pihoihoi o kona manao, me ka piha nauki i kona makuakane, me ka manao ke o!a nei, aka ua poho wale kona mau kuko ana. I ka tie ana mai o ua keiai la ke hoopuehu ia aku nei kana mau mea mana e ka kakou koa, a peia hoi kona puaiikaua holookoa, oia no kona wa i , holo mai ai me kana koi kaua a ku ana ; imua o ke atii opio, a pane mai la oia :

E emi aku i hope e ke ino nui, a mai aa e nee i»ai imua o loaa aku auanei ka haawina o ka make mainoino nialuna ou a maheie pu ia iho kou poo i na apana like elua, a e hoi uhane aku hoi oe e ke kanaka ino o ka honua i kou wahi i heie mai ai. I ka iohe ana o ke koa opio i keia mau oieio a kona enemi, ua pane aku ta oia : Eke keiki hookano, e haawi pio mai ia 0« iho īmua o'u. i koe ai kou oia i kou kino, o lilo auanei oe i uhini i mea haehae ia e kuu miu naita puuwai wiwo ole, a aole hoi oe e ike hou Ika malamalama oka la a me ka nani o Mauna Aniani nei. Pela hoi paha. O oe iho la ko'u mea e haawi pio aku ai. Aole anei oe i lohe e kahi keiki hookano a Kelaudila, aia oia he pio na'u t keia wa; aole ka paha oe i ike, o ka mea e ku aku nei imua ou, owau no ke kaeaea o Mauna Aniani nei, ka mea nana e uwi aku ko niho a hoi uhane aku oe i kou wahi e like me ka'u i hai mua aku nei ia oe. E uwe iho oe i ko makuakane Keiaudila e paa pio la malalo o kuu mana, a pela hoi oe e paakiki mai nei e auamo iike olua ia haawina hookahi. E ka pakaha nui o ke ao, ua kohi paha oe he umauma keia e hopo wale ana i kau mau olelo hoonuinui wale, aole loa pela. Eka lapuwale, ka mea hoi i piha me na manao kuhihewa ua paa pio au malalo 0 kou mana, aole, aole loa. I ka lohe ana o ua keiki nei a ke akua Poowalu, ua pii ino mai ia kona inaina a puni kona kino, a puka pu mai la na huaolelo ino a pelapela : Ina o oe na e kuu enemi, alaila, e haawi aku no au i ka hoopai maluna ou i keia wa, a e ike auanei oe e na wahi lapuwale 1 ko make loa ia'u. Oiai no oia e hoomau ana i ke kamailio ana, hapai ae la oia 1 kana koi kaua a hoomoe mai la maluna o ke koa opio, aka, ua alo ae ia ka kaua koa me ka eleu nui a hala aku la ia puu make ona. Hapai hou ae ia ua keiki nei a ke akua Poowalu i kana koi a hahau mai ia, ia wa no i halawai ae ai na koi kaua a ua mau moho nei, a hoomaka iho la ka paio ana. Aoie i liuliu keia paio ana a ua mau moho nei, ua haki pu ae Ia ke koi a ke keiki ake akua Poowalu. Unuhi koke ae la laua i ka laua mau pahikaua a hoomaka īho la e paio hou. Ke nana aku ia luna o Mauna Aniani, ku ka e-a 0 ka lepo i na kapuai o na lio 0 ua mau moho nei; 0 ka haluiu o na kapus i o na lio o ua mau naita ia, ua hoea aku ia i na ipuka o ka hale alii o ka Ui Pomeiia, a he mea hoi nana e hoopihoihoi i kona manao. Nolaila, hoouna aku la oia 1 kona pokii manu e heie e hoomakakin i ke aloha a laua, ua ae aku la no hoi o Leiguianani kona pokii. Iloko o keia paio hou ana 0 ua mau kaeaea nei me na pahikaua, he elima a oi minuie, haki pu ae ia ka pahikaua a ke keiki a ke akua Poowaiu, mamuli 0 ka loaa pono ana aku 1 ka hauna pahi a ke koa opio. 1 Me ke kali hou ole aku o ua keiki ia | 1 manawa hou, ialau koke iho la oia i kana laau ihe a hooniaka hou iho la laua e paio no ke koiu o ka manawa me ka weiiweii nui. No ka hapaha hora wale no, aia hoi, komo pu aku la ka laau ihe a ke koa opio ma ka poaeae akau o ke keiki a ke akua Poowalu hula ma kahi aoao, na ia mea I uiaa pu aku iaia mai iuna aku o kona lio a haule pahu aku ia i ka honua me ka paupauaho. Ku iho Ia ke alii opio me ke kaii ana 0 ka mao ae o ka lepo; a i ka mao ana ae, ike ia aku ia oia e ku mai ana me ka haaheo nui, a o kona enemi hoi e waiho ana i ka honua, a ua lele ioa ae ia kona hanu. Lohe ia aku ia ka uwauwa o na naita oua opio nei, me ka hoopuka pu *ana i keia mau huaoleio : E ola mau ke keiki alu Laudila, a e mau ka lele kaapani ana o kona inr>a a hiki ioa aku 1 na papaku hohoou o ka moana. Oiai hoi na {nialikaua o ua opio nei e noke ana i ka uwauwa no ka piha hauoli, kikaha an£ kahi manu mamua o ka laua kane, a hui aloha iho la laua, a oiai ua wahi manu oei e kau ana ilunaokauha oka laua kane, ua pane 1 ae !a oia : Eka maoa kane aloha, pe- 1 hea ke kaua ? \ Pane iho la ke koa opio : ko | maua pokii aioha, ua pau ke kaua ana; | ua pio ke akua Poowaiu, a ua paa kona mau iima a me na wawae i ka hao; a o x kana keiki hoi, ua make oia, % aia hoi J kona kino ke waiho mai ia.

Nolaila, c ko maua pokii aloha, e hoi oe a hai aku i leou hanau mua, ua make ke aloha ana; a ma he ,ak>ha kona, e pono ob e hele nui e ike, no ka mea, o ke awakea o ka la apopo, e koli oU aku ana au i ka makuahunowai ona; a ina hoi he makemake ko na makaai* l nana e ike i ke koli oh ia ana o ke i akua Poowalu, a pela paha me na i e pii mai no hoi paha e niakaikai; ua i ae mai la ne hoi ua wahi nunu nei, a i huli hoi aku la ua wnhi manu nei no i ke alo alii o kona kaikuaana. E na hoa kuili o keia nanea, e ho;\lu 1 iki iho kaua i ke kamaiiio ana no ka mea nona keia nanea, a e huli ae ko 1 kaua kamailio ana no kahi manu e hoi ; la no ka hale ilii o kona hanau mua e - kali mai la o ka lohe i na mea hou a e ! ike hoi i na maka o kana i{>o aloha he 1 kane. I kahi manu i hiki aku ai i ka hale 1 alii, ua hoohikilele ia ka Ui PomeUa t\o ' ka hoea koke ana aku o kona pokii, a • ninau koke mai la no oia me ka pihoi- • hoi 0 kona manao : Heaha ka mea 1 hou o kau huakai e kuu pokii ? } Pane mai la kona pokii: I hoi mai nei au e hoike aku ia oe i na olelo a 1 ke kane a kaua, a e hoike pu aku hoi i - na mea hou o ka'u huakai. Pehea na olelo a ke kane a kaua ? i 1 ninau hou mai ai kona kaikuaana. i Pane aku la kona pekii : I kauoha > mai nei ia'u e hoi mai a hai aku ia oe e kuu hanau mua. O ko kane au i - hoopalau ai, ua make oia i ka kaua ka--1 ne, a o kona makuakane hoi, oia hoi i ke akua Poowalu, ua paa pio oia i ka > mana oka kaua kane. A oia kano i 1 kauoha mai nei. Ina he aloha kou i » ko kane a me ko makuahonowai e paa 1 pio la, e pii aku oe e ike i ka hofa 12 o ka la apopo, oia hoi kona wa e li ia - ai. A e hai pu aku hoi ina kaukau i alii a me na makaainana, ina he make- ? make ko lakou e pii e makaikai, e pii 1 no lakou. 1 I ka lohe ana o ka Ui Pomelia i keia i mau olelo, ua pane aku la oia : Ku--1 panaha maoli kana mau olelo, aole hoi i au i aloha i ke keiki a ke akua Poowa- - lu, hoopuka mai no oia he aloha 01:1 na'u. 1 E kuu pokii ame o'u mau makua, • aole au i aloha i ka mea e, aka, ua alo • ha au iaia. O kuu puuwai, ua piha i 1 ke alolu nona, a nona wale no au i na wa a pau. Kai no paha e i mai ana - oia e pii aku au e ike iaia, eia ka he > mea e ka'u e pii aku ai e ike, aole hoi 1 oia o ka mea a kuu kino 1 moe loihi 1 ai iluna o ka moe, me ka manao o kuu > kino maluhia a noa iaia, eia ka he inau : hana ano e kana. , Nolaila, ke hai aku nei au ia oukou, - aole au e pii aku ana, o oukou no ke 1 pii, E kukala aku oe ina alii hanau t o ka aina a me na makaainana, ina he makemake ko lakou e pii e makaikai t ka li ia ana 0 ka mea a kakou i makau 1 nui ai. e pii no; a owau hoi, e noho no au, a hiolo mai la kona mau waimaka no keia mau hana a kana kane ana hoi e kau nui aku nei o ka ike aku i kona mau helehelena nohea no ka manawa loihi. I ka Ui Pomelia e noke ia i ke kamailio me ka uwe pu ana, aia no 0 S.i oatiego ke hahai la i keia mau mea a pau i kona haku opio, a ua nui kona kaumaiu no ke ano o kana mea i kamailio ai i ko laua pokii, a ua mihi iho la oia no ia mau hana ana. Nolaila, pane aku la kona lio : K kuu haku t ke ike nei au i ka mannu kaumaha oko wahine e noho mai la i kona hale alii no kau mau huaolelo i hai aku nei i kona pokii manu; a ke manao nei au, he mea pono ia kaua ke iho aku i ona la* a e pono hoi oe e mihi aku imua ona no kau mau olelo, a pela auanei e hoomama ia ai kona ma nao kaumaha. Kulou iho la ke poo o ka kakou koa me ka noonoo ana, pehea i lilo ai kan:« mau olelo he mea hewa ika imnio o kana ipo, aka, pane aku la oia i kona lio : Aole au i manao he mea ia e hewa ai, oiai o kana kane hoopalau keia, noiaila au t o!elo ai, e pii mai oia e ike mamua oka lilo ana o ke kino t puu lehu, eia ka ua hewa ia. la !aua nei no e noke nei i ke kamailio, ua hiki mai la o Kelaueiila a pane mai ia : E kuu keiki, e iho koke qe e hoonana i kau wahine, no ka mea, ua kupouli loa oia no kau mau olelo» nolaila, ke hopohopo nei au o lawe e mai oia i kona ola mamua o koa hiki ana aku. {AoU ipau.)