Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 19, 7 May 1887 — Page 1

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Yolanda
This work is dedicated to:  Joshua Margolin

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@UKE XXVI, HELU 19.     HONOULULU, POAONO, MEI 7, 1887.   NA HELU A PAU, 2127.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

@ VOLNEY VAILLAN COURT ASHFORD.

 

ASHFORD & ASHFORD.

(@ AKIFOKA.)

 

@ Hoakuka, Pale ma ke Kawa@. @ Luna Hooponopono a me @ i na Palapala Hoolile.

 

@ O NA AHA A PAU O K@ AUPUNI.

 

@ KANAWAI A PAU.

 

@ Helu 21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale.  2082-1y

 

@ Pahu Leta Helu 415.

 

Chas. T. Gulick.

 

Mari a he Agona Hooiaio Palapala Kepa no na Paahana. He Agepa haawi Laikini Mare

 

@

@

AGENA KOMISINA

 

@ mea Hooponopono Waiwai Paa.

@ Hale Pohaku o Kimo Kamahela,

@ koke ana me ko ke Kani@, @ Kalepa, Honolulu, H.I. 2110-11.

 

A@ (AKONI.)

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala,

 

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina tf.

C@ BROWN.

 

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

@ @ Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

KEENA HANA: Ma alanui Kalepa tf.

 

WILLIAM C. ACHI.

 

@ ke kokua ma ke kanawai imua o na @ @ pau o keia Aupuni.

He mea Ana Aina a he Boroka ma na @ pan.

@ Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu @, oia ke Keena mua iho nei o Kini @ Peterson. 2114-y

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

A HE MEA

ANA AINA.

 

@ no ma Kohala Akau, Hawaii. 2091-1y

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana ma ke Keena o ka Loio Kuhina.

1 r.

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

@ hana ia no na Palapala Kuai, Palapala @lima, a me na palapala pili kanawai e @ ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma @ moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA: Alanui Kalepa.

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI, LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: Helu--Alanui Papu, Honolulu tt.

 

S.B. DOLE.

LOIO, LOIO, LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahuman 2079-1y

 

WR. KAKELA

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

tf

 

M. THOMPSON,

LOIO MA KE KANAWAI.

 

Keena Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku o Kimo Campble, kihi o na alanui Papu me Kalepa, Honolulu

 

HE LOIO IMUA O NA AHA.

 

Ina i makemakeia alaila e haawi no oia kona manao kanawai ma ke kakau ana ma ka pepa, no ke ano o ka hihia e manaoia ana e Poopii maluna o na olelo ike e waiho ia mai ana e ka mea nana ka hihia.  2121-1y.

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kuai papu a me na lake kukulu hale na ano a pau, a me na me no pono e pau no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahin me Papu. tf

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

Na hope o Dilinahama Ma.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu, Honolulu.

 

WILLIAM McCANDLESS.

HALEKUAI BIPI O WILIAMA MA KALALENA ma Ulakoheo.  Na ano Bipi me na la a pau o ka makeke no na kumukuai oluolu.  Uala Kahiki a pela'ku.  2002-1y.

 

EDISEPA FERIDO

 

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

 

KA OLALI O NA MEA HUNA PUHIHIHI

 

Ka Aina Lewa Pahaokao o Mauna Beria-

 

Ke Kuhikuhi Puuone Poupou Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei.

 

He Moolelo Eudani i unuki ia no ke Kuokoa.

 

PANE aku la o Edisepa, e awiwi kaua, mai hoi hope kaua, imua kaua a make a ola, o kuu ike wale aku no ka hoi i na iwi o kuu aikane la, he ma'u no ia, o kuu pelukua nae ma ke ia wahi  aku la, aole au e ae ana, imua kaua a inu i ka wai awaawa e ke aikane.

            I kela wa pane mai la o Guni Galena, e nana mai oe ia'u, ma kuu wahi no auanei e nalo ai la, malaila mai no oe, a ma kahi no a'u e ku ai, malaila mai no oe, a mahope wale no oe o'u e hahai ai i na wa a pau.

            Ma kau mau mea a pau e olelo mai ai, malaila wale aku no au e hooko ai.

            I kela wa hapai ae la o Guni Galena i kana kookoo a hili iho la iluna o ka ili o ke kai, a puehu liilii ae la ke kai iluna o ka lewa, a nalo aku la oia iloko o ka moana nui akea, a iaia i nalo aku ai, ua nalo pu aku la no me Edisepa.

            I kela wa a launa i nalo aku ai iloko o ka moana, ke mau la no ko Edisepa ike i kona hoa hele, aole, hoi i hoomanao kekahi i kekahi a hiki wale i ko laua ike ana i ka aina maloo, a oia ka Edisepa i pane aku ai i ana aikane. Owai keia aina?

            Pane mai la o Guni Galena, o aupuni ako'ako'a keia, eia me, ua piha ka aina i ka uwahi, a ke ike nei au i na kiai o kuu makuakane ke holoholo mai la, e make ana paha kaua.

            Pane aku la o Edisepa, make hoi ka ua ia wai? aole anei kaua i lawa i ka ikaika e paio aku ai me na enemi

            Aole, aole kaua i lawa, wahi a Guni Galena, oiai o ka ikaia i loaa i ko  kaua mau lima he hapaumi ia i ka ikaika o kela poe kiai, eia wale no ko kaua pakele, e hoi hou kaua i hope i kahi a kaua i hele mai nei.

            Pane mai la o Edsiepa, kahaha hea ha hoi ko hope e hoi hou aku ai, ko kaua helena hoi ua hiki, he pelukua hou ka hoi kau.

            Kahaha, e nana ae no paha kaua ia mokupuni ako'ako'a la, ua piha i na kiai o kela a me keia ano, au e uwe waimaka maoli ai ke ike maka aku ia lakou.

            Hele aku kaua imua wahi a Edisepa i pane aku ai me ka leo kuoo a hele aku la oia.

            Ia wa pane aku la o Guni Galena ia Edisepa, i hele kaua a i make kekahi o kaua, na wai e hoola hou ae.

            Pane aku la o Edisepa, e kuu aikane makau wale, i hea no hoi oe olelo mua mai nei ia'u he makau wale oe ina no la ua noho no oe a owau wale no la ke hele mai.

            I keia wa, mamao loa aku la ua Edisepa la mai kana aikane aku, a aia ua Edisepa la ke hehi la iluna o na ako'ako'a o ua aina la, oiai o ke ako'ako'a ka lepo o ia aina.

            Iaia i hiki aku ai iwaena konu o ka aina ako'ako'a, huli ae la ua Edisepa la a nana aku la i hope i kana aikane, aia hoi aole ia.

            Ia wa puana ae la ua Edisepa la me keia mau huaolelo penei:

            Kahaha, nuhou no hoi ke aikane pela iho la ka ke ano o ka hana ana a ke aikane, he hele mai a pee, ina no paha au e make ana, aole no kela e kokua mai ana, hokai no hoi ua hoa kamalii, he keke niho wale iho no.

            Ma keia wahi i lele iho ai ua Edisepa la mai luna iho o kona lio, a nee ai la oia malalo pono o ua ho la a noho iho la ma ke ano hoomaha.

            No kekahi mau sekona kona noho ana iho, aia hoi, lohe ae la oia i ka halulu o kekahi mea, no ia mea ku ae la ua Edisepa la a nana aku la, a ike aku la oia i na tausani o na tausani liona e hele mai ana me ka malie loa me he popoki la e anehe ana e lele i ka iole, me ko lakou manao ua hiamoe o Edisepa.

            I ko ia nei ike ana aku ia lakou a me ko lakou lehulehu loa, ku ino ae la oia a anehe aku la e kau iluna o kona lio, aka pa-e mai la ka leo o kona lio i ka pane ana mai penei:

            E kuu haku maikai, mai hopohopono ko lakou nui ana, oiai, ua hala ka wa kupono, ua komo kuhohonu kaua iloko o ka pilikia, a hookahi wale no mea kupono a kaua e hana ai o ka paio aku, e hele oe nou iho, e kaua nou iho, a e ikaika nou iho, e heie hoi au no'u iho, a e hooikaika hoi au no'u iho.

            I kela wa pane mai la ua Edisepa la, ua hiki akahi paha auanei au a kahe ka hou ua kaawale kaua i keia aina makamaka ole, aole hoi e hihi ua eha kuu oaau i ke aloha i kuuaukane, e ha kaka no paha kaua no ke ola o ke aikane a kaua.

            He mau sekona pokole wale no mahope iho o keia aia hoi, halawai mai la laua me na liona a lele pualu like mai la lakou maluna o laua nei me ka weliweli nui, me ka uwo ana me he mau tausani hekili la, e paapaaina ana ko lakou mau huelo ma ko lakou mau aoao me he uwepa la, hamama mai la ko lakou mau makiao, aka o ia mau mea a pau aole ia he mea e hookuemi mai ai i ko Edisepa manao, e laa ke kanaka makau ole e ku ana imua o na tausani koa, pela iho la ua Edisepa la i ku hoaano aku ai imua o na tausani holoholona.

            I kela wa a Edisepa e ku ana imua o na liona, aia oia ke hili la i kana pahikaua maluna o na liona, e alo ana e lele ana imua i hope me ka mama nuni, e waiho ana hoi na liona i make ilalo o ka lepo me ka oni ole, aia no hoi o Baka Boloka ke luku la ma kekahi aoao me ka weliweli nui, o na liona a pau e lele aku ana iluna ona ua like lakou a pau me he mau nahelehele ulu la, i ka hehihehi ia e kona mau kapuai, e uwi ana ko lakou mau niho, e nunulu ana, e uwo ana, eoni ana kekahi poe a pela aku.

            I keia wa na nae ana e luku nei, aia no kona mau maka ke nana la i hope i kona haku Edisepa, oiai wahi a ua Baka Boloka la, makehewa wau ke hooikaika ma e make e ana kuu haku kuu alii hoi.

            I ua lio la e nana la i hope, ike aku la oia i kona haku Edisepa, ua like kona lima akau me he huila la ka niniu, o na holoholona a pau e loaa aku ana i kana pahikaua, e moku loa ana ko la kou mau kino me ka lele liilii ana i ka lewa me he puahiohio la ka mea nana i puhi ae, a mai luna iho haule iho la iluna o ke ako'ako'a e wanawana ae ana.

            He mau hora loihi keia luku ana a laua i keia poe tausani liona, pau loa iho la na liona i ka make a koe hooka hi he liona keokeo oia, a ua ano kahiko kona helehelena ke nana aku, a he ano palupalu hoi.

            Ua haawi pio mai oia iaia iho imua o Edisepa me ka pane ana mai penei:

            E Edisepa kuu haku, ke haawi pio aku nei au ia'u iho malalo o kou mana a o ka mea au e kuu haku e olelo mai ai malaila aku au e hoo'ohe aku ai.

            No keia mau olelo maikai a ka liona keokeo, hoopakele aku la o Edisepa iaia me ka ninau pu ana aku penei:

            Ua ike no anei oe ia kanaka o Hener i kona inoa ma keia aina?

            Pane mai la ua liona keokeo la, ua ike au iaia a ua noho pu me a'u a mai laila mai nei no au i hele mai nei.

            Aole ka oia i make? wahi a Edisepa i pane mai ai me ka maka hoihoi.

            Aole i make, aohe hoi ona mea nana i hoopoino oiai na ka nani o kona mau helehelena i hoopakele iaia, a na ka oluolu o kana mau olelo i kaili mai i ka naau a ke kaikamahine alu a ko makou alii oia o Makeneti ka nohea.

            Ahaha nani no ke kanaka a ka huki ulua nui wale, heaha la hoi, ua hiki, hana ia no e like me kona makemake, ina wau i lohe mua ua maikai kona noho ana ina la aole au e imi mai iaia, aohe hoi e hili ua eha e kuu ili i ke kaua, e aho hoi au e hele mahope ou a hiki i ka waiha ana o keia mau iwi.

            A pane aku la ua Edisepa la i ka liona penei: E ka liona maikai, ke kauoha aku ne au ia oe e hoi oe a hai aku ia ua aikane la a'u, a i ole ia Makeneti paha, penei oe e olelo aku ai:

            Olelo mai nei o Edisepa ka hiena o Bagalia, e hookuu mai oe ia Heneri ke aikane ana, e hoi laua no ko laua aina, hanau, a ina aole oe e ae ana, alaila, e luku mai ana oia i na aupuni a pau ou e Makeneti.

            Pane mai la ua liona la, ae e hoi au a hoike aku e like me kau i i olelo mai nei, a nalo aku la ua liona la iloko o ka imo ana a ka maka.

            Iaia i naio aku ai, aia hoi huli ae la o Edisepa a nana aku la i kona lio i ke ku mai i kahi e loa, ua ano nae iki oia no ka luku ana i keia mau tausani liona, ani aku la ua Edisepa la i kana pahikaua a hoi mai la oia.

            Oiai ua lio la e kukai olelo ana me Edisepa, aia hoi, pahupahu ana kekahi kapuai lio mahope ona, na ia mea huli ae la o Edisepa a nana aku la i hope a ike aku la oia i kana aikane e holo mai ana i o laua nei, oia hoi o Guni Galena.

            Iaia i hiki mai ai, pane aku la o Edisepa pehea hoi oe i haalele make ai ia'u.

            Kahaha, kai no hoi makau au i ko'u make, ua hai maa aku no hoi au ia oe, aole kaua e hele imua, aole hoi paha e hihi, koi no oe i ka helo imua, wahi a Guni Galena.

            Pane aku la o Edisepa, aohe o keia ua hala keia, a e nana mai ia'u a e hoomanao iho oe, aohe kaua e make  ma o'u nei, ina oe e paulele  mai maulna o'u.

            Pane aku la ua keiki la, ae ua aa loa au i keia wa, no kuu manao no mamua he hoopunipuni kau, nolaila ko'u mea i holo ai, a i keia wa, ua ake kuu manao e haihai mahope ou a hiki i ko kaua mamake like ana.

            Maanei e waiho kaua e ka mea heluhelu no Edisepa a me kana aikane makau wale, a e nana aku kaua no ka liona ahai lono e hoi la no ke aupuni Waoakua.

            He manawa loihi keia hoi ana a ua linoa la a komo aku la oia iloko o aupuni Waoakua me ke kino i hele a nawaliwali i kau a mea o ka lele iloko o ka enaena a ke ahi.

            Iaia i hiki aku ai imua o kona haku wahine Makeneti, hoike aku la oia i ko lakou luku ia ana e Edisepa a me ka lio me ka weliweli nui, me kona hoike pu aku hoi, o kela kanaka opio nana makou i pepehi mai nei, he kanaka ikaika maoli no ia me ke kokua ole ia e kekahi mea okoa aku.

            I kela wa pane mai la o Mageneti ka nohea, he mea kupanaha keia iloko o ko oukou nui he mau tausani o na tausani ko oukou nui, eia ka ua lilo oukou a pau loa i mea ole imua o kela kanaka hookahi wale no; kupanaha maoli keia, me he mea la ua noho mumule wale no oukou a pau loa.

            Pane aku la ka liona, aole aole makou i noho mumule, e ka haku, ua hoao makou me ko makou ikaika a pau loa me ka lele ana aku maluna ona e nahu ana e wawalu ana me na maiuu, e leke aluka ana e hili ana me na huelo aka, o kela kanaka hookahinani ka hiehie o kona kulana ma ke kahua kaua, ke nana aku i kana mau hauna pahi ikaika a me ka hikiwawe lua ole, e like ka niniu o kona lima, me ka niniu o na pakaua o Turesa a ke kupua Ario i hana ai me kona mana, ua lele aku makou me ka weliweli nui he mau tausani i ka wa hookahi, aka, ua like makou me na pohaku i kakaa ia mai ka pal i mai ka haule pabu o onioni ole ae.

            Ol@he keu oukou a ka poe liona ikaika ole maoli, e make ia aku nei no e oukou a pau loa, ina ua ahona ia mamua o kou hoi ana mai nei me keia mau huaolelo waiwai ole, wahi a ka nohea Makeneti a pane hou aku la no ia, auhea aku nei ua kanaka la?

            Pane aku la ka hona, aia no oia i aupuni ako'ako'a kahi i noho ai, a ua hai mai nei oia ia'u e olelo aku au ia oe.

            Pehea kona manao i olelo mai nei ia'u, wahi a Mageneti.

            Penei kana i olelo: E olelo aku au ia oe, e hookuu mi oe ia Heneri kana aikane e hoi me ia, i hoi like aku ai laua i ko laua aina, a ina aole oe e ae ana alaila e kii mai ana oia e kaua ia oe a me kou mau kiai a pau o kou mau aupuni a pau e noho nei.

            I kela wa li-o ae la na maka poniponi nani o ua kaikamahine la, a hoike mai la kona mau papalina i ka ulaula inaina o loko o kona puuwai, a pane ae la oia i keia mau huaolelo penei:

            Aole e pili ana ua lihilihi o Mageneti a hiki i ka make ana o kela kanaka ia'u, oiai ua hele mai la au a piha inaina iaia.

            E hele oe a hai aku i kuu manao iaia (Edisepa) penei:

            Olelo mai nei o Mageneti ka nohea ia oe, aole oia e haawi mai ana a hookuu mai hoi i ko aikane ahiki i ko olua hui ana he alo a he alo, a e hele aku oe e huli iaia ia na wahi a pau au e manao ai oia kona wahi e loaa ai ia oe, a i loaa ole o Mageneiti ia oe iloko o na la he hookahi baneri alaila e make no oe i ua kaikamahine la.

            (Aole i pau.)

LAUDILA.

 

KA NAIT@ HOOPAHAOHAO O NA

 

KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

 

Ka Olali oke Kahua Kaua.

 

Ka @ nana i i hookunihi ka Onohi malamalama o ka @ ka Ui kelakela i malamala mawaena o na kuahiwi me na kualono: ka @ nana i hoo@ ka puuwai o na aliiwahine a pau o Pu@ a i eha ka @eha lima ole a ke aloha.

 

Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.

 

A o ke Kupueu Iwikani o ka Makakila

 

            I KA lohe ana o ke alii opio i keia mau olelo a kona makuakane, ua ae aku la oia.  Kau koke ae la oia maluna o kona lio, a ia wa no i kuu pau aku ai ua ho la i kona mama lele e like me ka makani puahiohio, a iloko o ka manawa pokole, halulu ana laua nei mawaho o ka hale aliii

            Iloko o keia wa i loheia aku ai ke pahupahu o na kapuai o ka lio o ka ka kou kamaeu e ka ohana alil, a oia no ka wa i oili mai ai kekahi kaukau alii e nana, aia hoi, e ku aku ana keia lio me ke kanaka e kau ana ma kona kua.

            I ka ike ana mai o ua kaukau alii la i ka kakou koa, ua hoi hou aku la oia iloko a hai aku @a i ka ohana alii, aia he lio mawaho me ke kanaka, a kauoha ia ae la kahi manu Leigulanani e hele mai e nana, ina paha o keia mea e ku nei mawaho ke alii opio a o ka ipo aloha hoi a kona hanau mua ka Ui Pomelia, a ua ae aku la no hoi ua wahi manu nei.

            I ua wahi manu nei i oili mai ai me ka hoomaopopo ole i kana mea e koho mai ai no ka mea e ku aku nei imua ona, a i kona hakilo pono ana mai, i ke mai la oia, aole keia he mea okoa, aka, o ka laua kane no. Ua liuliu loa keia hakilo ana mai a ua wahi manu nei, no ka mea, ua hoano e ae la ka opio i kona aahu, a me kona papale kila, me ka huna ana hoi i kona mau helehelena a koe na maka, a oia ke kumu i loihi loa ai ke kilo ana a ua wahi manu nei, a hiki i kona ike pono ana.

            I ka wa a ua wahi manu nei i ike mai ai i ka laua kane, me ka naau i hoopihaia me ka hauoli palena ole, ua haawi koke ae la oia i ke kani hone o kona kileo ma na mele like ole, e kuu ana i ka nanahe, e kuokuolo ana a e ko'uko'u ana. E hoike aku ana hoi keia mau leo mele a ua wahi manu la i kona hanau mua, ua hiki mai ka haku alii o na kupua, a o kana mea hoi e upu mau nei i ka po me ke ao e ike aku i kona mau hiona nohea ana hoi i kuwili ai ma ka moeuhane.

            I ke kuu ana iho o keia mau leo mele a ua wahi manu mei, komo aku la oia iloko a hui pu aku la me kona hanau mua aloha, a oia kana i pane aku ai: E kuu hanau mua aloha, o ka mea a kakou e hoohuoi nei a e ku nei hoi mawaho o ka hale alii nei, aole ia he mea e, aka, o ka kaua kane no; me he la ua lohe ia aku nei ka kakou mau olelo, a oia paha kona mea i hiki mai nei.

            I ka lohe ana o ka Ui Pomelia eia kana aloha mawaho kahi i noho ai, ua ala mai la oia mai kona wahi moe mai me ka mohala malie ana ae o kona mau helehelena, a pane mai la: E kuu pokii, e kii aku, e kii aku i ke kane a kaua, no ka mea ua wela kuu puuwai i ke aloha nona.

            Ia wa no hoi i hoomaemae ia aku ai ka hale alii, a o na kaukau alii hoi e hiolo ana na mea nani, a e hulaii anapa ana hoi ko lakou mau aahu.

            Oiai ka ohana alii e makaukau ana no ka hookipa ana aku i ka lakou malihini, ua oili aku la kahi manu a hui aloha iho la laua me ka kaua koa, a ua kono aku la hoi oia e komo hale wale e ke hoa, aka, aole ua koa nei i ae aku no keia kono. Kakali iho la ua opio nei o ka oili mai o kana aloha.

            He elua  minute i hala ae, oili mai la ka Ui Pomelia me kona nani kilakila o ke kulana ihi kapu, i ukali ia e kona mau ukali he 50, a me ka ohana alii. Me ka hoomau ana o ua opio la i ke kamailio ana me ka laua pokii, ua hooki koke ae la laua mamuli o ka hoea ana mai o ka Ui Pomelia.

            Ku iho la ke kaikamahine alii ma kahi kokoke i ke alii opio, a me na huaolelo walania o ke aloha i puana mai ai ua ui nei: E ka imi aloha iloko o ka poino a me ka make, ka @ea a me ka luhi, eia au o ka mea i haulehia i ke aloha malalo o kou aka kino uhane, a ano hoi i keia minute, eia kaua ke hui nei he alo a he alo. E kuu aloha e maliu mai; a hiolo mai la kona mau waimaka.

            Kono ia mai la ke koa opio e lele iho a e komo aku hoi iloko o ka hale alii, aka, ke nalu wale la no ua opio nei, he oiaio paha o kana wahine keia, aole paha; aka ninau aku la oia i kana aloha ana hoi e hoohewahewa nei: E ke kaikamahine alii, e kala mai ia'u no ka'u wahi ninau: oia hoi kou hai ana mai i kou inoa ponoi, ina paha oia ponoi ka mea a'u i mauna mai nei i neia mau iwi.

            Me ka haloiloi hou ana mai o na waimaka o ua ui nei, puana mai la oia me ka leo haalo'ulo'a uwe: E kuu aloha Laudila ka nani, mai hoohewahewa i kau aloha nei, owau no o ka Ui Pomelia.

            Helelei iho la na waimaka o ke alii opio no kona lohe pono ana mai la i ka haina o kana ninau, a ia laua i hui ae ai iloko o na puili aloha ana no ka manawa kinohi, ua hoohanini iho la laua i ko laua mau waimaka me ka ehaeha o ka naau.

            Huli hoi aku la ua mau ui nei no ka rumi hookipa, a oiai laua e kuikui hele ana, ua pane mai la ka Ui Pomelia: E kuu aloha, kaumaha maoli kuu puuwai nou.

            No ke aha hoi? wahi a ke alii opio.

            No kou olelo mai hoi e pii aku au e ike i ka'u aloha, oia kela keiki a ke akua Poowalu; aole oia ka'u aloha, o oe wale no, aole o ia lapuwale.

            Pane aku la ke alii opio: Aole au i manao he mau huaolelo kela e hwa ai, eia ka e hewa ana; a ua manao no pana oe e nalo ana kau mau huaolelo i kamailio iho nei i na hora i hala ae nei mamua o ko'u hiki ana mai nei, a oia hoi ke kumu o ko'u hiki ana mai nei o hana naaupo oe i kou ola mamua o ko'u hiki ana mai.

            Pela no ko'u manao, wahi a ka Ui Pomelia.

            Ia wa hooki iho la laua i ka laua kamailio ana. Komo aku la laua iloko o ka rami hookipa; a ku like ae la na alii hanau o ka aina a kunou haahaa mai la i ke alii opio.  I ka noho ana iho o ua mau ui nei iluna o na noho, ua paiakuli ae la ka hale alii i na leo hulo o ka hauoli.

            I ka meha ana iho, ua hele mai la na mea a pau e ike i ke alii opio. A i ka meha ana iho o na hauwalaau, ua hooluana iki iho la kamahele me kana aloha a me na alii hoi o ka aina.

            Lalelale koke mai la no ka Ui Pomelia i kana aloha no ka hele ana e auau, a ae aku la no hoi ua opio nei, a na ue aku la no ka rumi auau.

            Oiai nae laua e kaukoe la no ka rumi auau, huli hou ae la ke alii opio no kahi a kona lio e ku la ma ka puka i wahi aahi nona, a hele loa aku la no ka rumi auau.

            Ia laua ma ka rumi auau, wehe ae la ke koa opio i kona kapa kila, a i ka hemo ana ae, oia no ka manawa o ka Ui Pomelia i lele aku ai maluna o kana aloha me ka hoopuka ana i keia mau huaolelo: Oia, oia, oia no na hihio a me na hoikeike a ka po ia'u! a pahu like aku la iloko o ke kiowai me na aahu no o laua, a pulu loa iho la i ka wai.

            I ka pae ana aku ma kela kapa o ka lokowai, wehe ae la laua i ko laua mau kapa pulu, a haule hou aku la no ua mau opio nei iloko o ka wai me ka hehene o ka laua akaaka.

            I ka pau ana o ka laua auau ana, ua hoi aku la laua no ka rumi komo kapa, a kahiko h@ la laua i ko laua mau aahu nani o ko laua kulana alii, a puka loa aku la no ka rumi hookipa.

            Ia laua i puka like aku ai, ku ae la ka ohana alii a me na mea a pau me ka puana pu mai i na huaolelo mahalo no ke kupono loa o ke kaikamahine alii me ke keiki alii o ka honua, no ka mea, ua like laua ma ka nani o na helehelena, ka ui a me ka nohea, aohe he wahi hoohalahala.

            He mau minute ka hooluana ana iho o ua mau opio nei me ke anaina, ua kani mai la ka bele aina, a ia wa ne i ku like ae na mea a pau a hele aku la no ka papaaina i hoomakaukauia; a oiai lakou e walea ana i ke kuhima o na mea ai, ua kuu pau aku la ka kakou koa opio i kona moolelo mai ka mua a ka hope.

            I ka pohu ana aku o loko o ko lakou mau opu, ua huli hoi aku la ke anaina no ka rumi hookipa, a malaila lakou kahi  nanea ai; a kekahi poe hoi, eia lakou ke huliu mai nei no ka lakou huakai makaikai i ka li ia ana o ke akua Poowalu.

            I ke kani ana o ka hora 11, wa hoopuiwa ia na mea a pau i ke kani kapalili ana mai o kekahi o le, a wawalo hele ae la ia leo a puni ka rumi hookipa, a he mea e ke pihoihoi o ke anaina i keia leo me he leo kahea la no ke kaua.

            I ka pio ana o ka leo o ka o-le, ku ae la ke alii opio a pane aku la i kana aloha: E kuu aloha, ka Ui Pomelia, a me na alii hanau o ka aina, e haalele ana au ia oukou, no ka mea ke kahea mai nei ka leo o ka o-le a kuu makuakane e hoi koke aku au.

            No keia mau olelo a ke koa opio ua pane mai la ka Ui Pomelia: E kuu aloha, aole au i manao e hookuu hookahi aku ia oe e hoi, aka, o kaua pu no ke hele.

            Kai no hoi mahope ae nei no hoi oukou, e hoi e ae hoi au mamua e hoomakaukau ai i wahi no oukou e noho ai ke hiki ae oukou, wahi a ke alii opio i pane aku ai.

            Aole, aole pela ko'u makemake o kou hoonoho iho ia'u a mahope aku nei i pii ai, aka, e pii pu no kaua, a o lakou nei no mahope ae nei, wahi a ka Ui Pomelia.

            Ua makaukau no nae paha kou lio, wahi a ke koa opio.

            Ua makaukau no, a kauoha ia aku la ka lio o ua ui nei e hoomakaukau, a ua hookoia aku la keia kauoha iloko o ka wa pokole.

            Huli hoi aku la ua mau ui nei iloko o ka rumi no ka wehe ana i ko laua mau aahu, a komo iho la ka Ui Pomelia i kona kapa holo lio, a o ke alii opio hoi i kona aahu kaua.

            I keia wa a na alii opio e hoomakaukau nei ia laua iho, ke liuliu pu mai nei no hoi ka ohana alii no ka hahai ana mahope o na alii opio, a o na makua kekahi o ka Ui Pomelia ma keia huakai.

            I ka maka ukau pono ana o ka huakai, ua kau like ae la lakou maluna o ko lakou mau lio, a ia wa no i poha hou mai ai ka leo o ka o-le iluna o Mauna Aniani.

            Kani pohapoha mai la ka leo o ka o-le a ua elemakule nei, a i ke ko'uko'u a ka nanahe loa i hooki iho ai ua elemakule la i ke kani o kana o-le.

            I ke kuu ana iho o ia leo, kau ae la ke alii opio i kana o-le a puhi aku la. Kani kapalili aku la ka leo o ka o-le a ua opio nei a ke kuu ana aku i ka o'u nahenahe, a pela oia i hooki iho ai iloko o ka piha hauoli o na mea a pau no ke akamai lua ole o ka opio malihini ma ia hana.

            I ka mao ana ae o keia mau leo kani a me ka hauwalaau o na mea a pau, ua hoomaka aku la ka huakai e nee no ke kuahiwi iloko o ka pouli aaki o ka po e hohola la maluna o ka lewa a me ka honua.

            O ka hora 1 keia o ka wanaao a lakou e pii nei, a i ka hora 4 o ka wanaao i hookokoke aku ai ka huakai no ke kuahiwi. Make loa iho la ke aliiwahine i ke anu, a oia kana i pane aku ai i kana aloha:

            E kuu aloha, he keu mai nei ka hoi kuu anu. Unuhi ae la ua opio nei he koloka hulu bea mai kona paiki ae a hoouhi aku la maluna o kana wahine, a na ia mea i hoopumehana iho i ua ui la mai ka houhou iniki ana a na kehau o Mauna Aniani.

            He nui na mea nani o keia koloka i hanaia maloko ma kahi e pili ana i kahi aahu pili kino. Ua hoonani ia me na mea gula a me daimana, e olinolino mai ana na waihooluu like ole, a he nani maoli no.

            I ke kani ana o ka hora 8, ua kau pono aku la ka huakai alii iluna pono o ke kuahiwi, a ikeia aku la ke kuakea mai o na hale lole o ka pualikaua o ka kaua koa.

            Ninau mai la ke aliiwahine i kana kane: Heaha hoi kela mea e kuakea mai la? Oia ka h@le o ko'u mau koa e moe ai i ka wa e hele ai i ke kaua.

            Ia laua nei no e kamailio ana, ua hiki pono aku la lakou iwaenakonu o na halelole, a ia wa no lakou i lohe aku ai i ka leo anoano o ka o-le. I ke kuu ana iho, ua panai aku la ke alii opio i ke kani o kana o-le, a i ke kuu ana iho oili mai la na puali naita mai ko lakou mau halelole mai me ka hiehie nui a ku laina iho la lakou no ka hoohanohano ana i ka huakai alii a ko lakou mau haku opio.

            (Aole i pau.)

           

            No Edisepa ke kuhinia, a no Laudila hoi ka hoolu. He nani wale no laua.