Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 19, 7 May 1887 — Page 3

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Keiko Sasaki
This work is dedicated to:  Everybody

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

@ Nupepa Kuokoa.

 

@ e THOS G THRUM ma ka Halepai o @@ @@@ P@@L@@HINGCOMPANY, “Keena @@@, ma na kihi o Alanui Moi@@@ N@u@n@.

@@ @a @@@a@a mai na Olelo Hoolaha ma @@@@ H@@ponopono mamua ae o ka ho@a @@@ @@ @@kea o na Poaha a pau. Aole e @@@@ na Olelo Hoolaha ke laweia mai @@@ @a @@o i hooikeia maluna. E hoo@@@@ ana makou i keia rula maluna.

@@ @@@ai i na leta a pau a me na kauoha @@a @@@ pepa ia KA NUPEPA KUOKOA @@@@@. Ina e loaa pono ole aku keia @@@ @@@@ lawe, e hoi mai me ka hakalia @@@@@a.

@@@ @@@ a keia pepa e haawi ai i kona @@@ @@@mi heneia no ke dala, koe ka @@@ @@@ @@ Oahu a me kekahi mau apana @@@@@ @@a l@hi i ka halihali ana i ka @@@ @@@ apana e hooiia ka uku lun@.

 

Kela me Keia.

 M@@@ ha@a i ka alawa ana iho i na @@@ @@@ e puka nei.

 H@@@ u h@ih@i li@ ko keia Poaono @@@@@ Paka.

 @@@@@ au nei no na kilihune ua @@@@@ @@@uhale nei.

 @@@ @@@ hoomakeaka maloko @@@ Ha Mele @o@ i keia po na keka@@@ @@@ mai Auseteralia mai.

@@@ @@a ka @wila a me ka hekili @@@@@ na la hope aku nei o ka ma@@@ @@@ aia no hoi iuka ka ua kahi @@@@ mai ai.

 @@@@@ mai la ke ana o ke ala @@@@@ Waila i Paukaa Sugar Co; @@@ @@@ mai. Ke nee mua la @@@@@ Wai@@@.

 @@@ ne ka heki@i a me na hoonaue @@@ @@ H@@@ i ka la 22 a me 23 o ka @@@@la. He mau hoailona keia @@@ @@@ @@ honua wahi a ka olelo.

 @@ ka P@aha nei i hookuuia mai ai @@@ @@@ @@ k@ lakou hoomalu ia ana @@@ @@k@ akulikuli, no ka mai le@@@@@ @@@ ia mai.

 H@ haunaele ma ke alo iho o ka ha@@ h@@@ hau i ka po Poaono nei mawa@@a o kekahi mau kalaiwa kaa a me ka @@@@@. Ua hulu@a ae i ka halewai.

 E malama ana na puuwai Beritania @@@ hana hoohiwahiwa Iubile ma @@ ku@@nakauhale nei no ka Moiwahiue @k@ k@@ kokoke aku i ka manawa.

 E malama ana ka Ahahui kanu laau @@@ holoholona o ka Paeaina nei he @@@ke ma@ka Poaono ka la 14 o keia @@@@ ma ko lakou kahua hoikeike ma @lanai Moi.

 P@@@e ka lunakanawai Hoomalu @@ D. Dayton mai loaa me na palapu @@@ @@ o ka puiwa ana o kona lio kaa @@@ @a e hoi ana no kona home ma ka @@@ na @a Poakahi nei.

 Ua hala aku no Hilo, Hawaii, ma ke K@@@ o ka Poakahi nei ka lunakanawai n@ @ o ka aha kiekie e malama i ke kau hoo@oo@olo kaapuni apana ekolu o ke @apuni. Nui ka poe i ukali aku ma ia h@ak@i.

 Ke liuliu mai nei na hui kaawai i ka lakou mau moh@ luna nui no keia makahiki ae e koho ia ana iloko o Iune ae n@i a ke @ahola nei iwaena o lakou he m@@ i@oa i hoomaopopoia ko lakou hele @ koa ma ka la koh@ .

 Ke olelo mai nei ka Elele i ka haku k@l@ o na alanui i na ku aua, a ua makaukau no ka onou aku o ka luna alan@i i kana pohuli kalo. Kai no hoi paha o ka pohuli maia kahi. He wa m@k@i no keia o ke kanu maia ana.

 E okuu ana mamua iho o ka Hale Le@a ma alanui K@lepa he kanaka i kuipa @@ @a e ka wai hoopalahe o ka omole @@@@ a ua hele wale a pepe i ka wai o Nu@@i. Nui ka poe makaikai iaia a me kona @mole no e okuu ae ana malalo o na wawae.

 Ma Alika, Kona Hema, Hawaii, ua haale iho la o Mr. Kiaimoku a me Kakaha mailuna iho o kekahi hale a laua @ kamana ana, mamuli o ka hemo ana o ka papa a laua e kau ana, a ua loaa na eha manaonao me ka pakele o ke @la.

 O Kauka Pika i kamaaina loihi maanei no kekahi mau makahiki, a i huli hoi aku no ke ao hou ana i ka o@hana lapaau ma Amerika, ua loaa mai he lono nona, ua waihoia ae imua o ko Kapalakiko aha kanawai he oki mare mawaena ona a me kana wahine.

 E malamaia ana he kula kakaulima hoopololei maloko o Kawaiahao i keia pule ae, i noho kumu ia e Mr. Glendon. He kula pomaikai keia no na opio Hawaii, i maamaalea i ka namu a ka haole a he hoemi ana mai hoi i ka maopeope o na manamana lima i ke kakau an@.

 He huina nui o na kanaka Hawai opio i akoakoa ae maloko o ka pa koa no ka makemake loa e kepa maluna o ka m@nuwa kaimiloa i ka Poaha nei a ua hoele ia mai lakou. Mai ia lakou mai, i oleloia hoea mai ana ka moku man@wa maoli o Hawaii nei mai F@rani iloko paha o ewalu mahina i koe.

 Ua hoi mai kekahi o na keiki Hawaii i hoouna ia ai no Pelekane i ke kula, oia o Mas. H. Kapena. Ke ole makou e koho hewa, oko lakou kau hookahi o ka hoounaia ana me Hugo Kawelo, John Lovell a me Mathew Makalua. He lono hou i lohe ia mai e hele aku ana oia ma ka moku ao kaua moana Kai@iloa no ke ao ana i ka oihana eneginia.

 He lohe wale mai no ko makou i keia kakahiaka, ua hoopii ia kekahi alii makai o ke kulanakauhale nei no ke ki ana i kekahi kanaka me ka pu panapana oiai oia e hoao ana e hopu i ka poe piliwaiwai kikokiko hua paha. Aole nae i poino ka mea i ki ia.

 He keu ka ona o na luina o kahi mokuao Kaimiloa i keia mau la iho nei o ka ona no ia a hiki loa aku i kekahi o kona mau al@imoku. Pau nui i ka hak@ka a hoopaaia kekahi i ka halepaahao; o na nuku omole @aina malaga ko lakou mau ene@@i a hoa paio moa o ke kahua kaua moana.

 He wahi manao heluhelu ka makou i ike iho maloko o ka Daily Herald e hai ana i ka hele ana aku o ka Moiwahine Kapiolani a me ka hooilina Alii e makaikai i kekahi anaina hulahula nui maloko o kekahi Hale Mele ma Kapa lakiko. O ke kinikohu nonoula o ka nani ihiihi a me ka hiehie o ko laua kulana alii ka ko laila mahalo nui.

 Ua hoomaoe wale ia ae no inehinei, aia a holo aku o Kaimiloa no Samoa, a ikeia ka aina, e ku ana ka moku ma kahi he ehiku mile mai ka aina i wahi e manao ia mai ai he moku nui hohonu, he adimarala. A o kekahi no hoi ua hopohopo ia ke hookokoke aku i ka aina o holo mai na Samoa a koekoe i ke pena a ikeia ka laau popopo. Ina pela io, he keu a ka hanaike.

 E hooponopono ia ana he kula kuikawa no ka poe huli Baibala a me ka imi pono. E hoomaka ia ana ma ka Poaloa mahope iho o ka halawai makahiki o ka ahahui Euanelio. E hoonohoia na kakahiaka eha no ka heluhelu ana i na olelo a na lunaolelo eha, oia no Petero, Iacobo, Paulo, Ioane. Ma na auina la e malamaia he mau halawai no ka poe imi pono Karistiano. E hapaiia ana ke kumuhana, ke ola Karistiano ma keia mau mahele, ke kumu oia hoi ka manaoio; ke kulana, oia hoi ke alahele imua o ke alo o ke Akua; ka hana, oia hoi ke aloha aku i na hoahanau; na mea kokua a me na mea kue. Ua kono ia na kahu Ekalesia a pau a me na kahu Kula Sabati e like me ka hiki e malama pu i keia mau halawai, a loaa na pomaikai uhane.

 He aha inu rama ka kekahi poe i malama ai makai aku nei o Apua, malaila i ike ia aku ai he mau opio kane a me na kaikamahine e hoohilala ana i ka muku hoi i k@ lala me na nuku omo@e malaga waina. Malaila pu ae kekahi Hon. kahi i lual@i pu ai i ka ona ninipo a ka waina, a he mau makai ku huina kekahi. O ka ona paha ia ke hele la na maka a awihi iki i ka maka o ka la, a he hookanaaho iki ka kahi palulu maka. No ka hopohopo paha o kekahi pili aoao o holowai kona ona hoonoenoe ilalo o na oloolo wawae, nolaila ua kaliki ae la oia i kona opu me kekahi kuapo lo’e a awaiaulu ae la ma kona hope. He oleha wale no ka ua poe ona rama la e owala ai --- kuu akea ka liliha a koe wahi kuono ole aku. O ka makai kiu o ka uwila kekahi malaila nana i hoeepa i kana luahi a ke alahao kikeekee. O ka poe i ike maka i na hana a pau ma ia wahi, ua hoi aku la i kauhale a paki liilii ana ke kuha i kaua mea o ka hoopailua. E nana mai i ka hopena o ka mol@ai hilahila a kela kau ahaolelo hana lokoino. Ku ka makaia ia Hawaii ili ulaula ua ao. O ke poho ma keia hana, he pehu o na maka a me ka nalulu o na poo. L@lo nu@ iho la.

 

Hunahuna o na Aina e.

 

 Wahi a na nupepa o loko, ua oluolu ka nawaliwali o ka Emepera Wiliama o Geremania i keia wa.

 Ua hu mai nei he lua gula ma ke kaikuono o Delagae, Aferika hema, a ke holo nui la na kanaka eli gula o na aina e malaila.

 M @muli o ka make ana o ke keiki alii Montleart o Italia, ua waiho iho oia he @2,500,000 o kona waiwai no ka Moiwahine o Italia, a o keia wale iho @a no kona waiwai.

 O ke kuai a me ka hookauwa kuapaa ana i na kanaka kekahi hana nui e lawelaweia mai nei ma ka mokupuni o Madegaseka. Ke hooikaika nui la na Farani e kinai ia hana.

 Ua make mai nei ka lunakanawai nui o ka Aha Kiekie o ka apana aina o Kolumebia ma kona home ma Wasinetona, Amerika, i ke 75 o kona mau makahik@ .

 Ua olelo nui ia ae, eia ke kau nei na kaikamahine opio o ke kulanakauhale o Bosetona i ko lakou mau komo lima hoopalau ma ka manamana eha o ka wawae.

 O ka Hale Mele a hale keaka nui loa i kukuluia ma ke ao nei, aia no ia ma ke kulanakauhale o Parisa; ua aneane e paa iaia hookahi wale no na eka aina ekolu, a o na lilo a pau o kona kukulu a hoonani ia ana, aole e emi iho malalo o 20,000,000 dala.

 Ua hala ae no Enelani ke alii Leo polo o Belegiuma, no ka lawelawe ana i na hana hoopalau mawaena o kana kaikamahine alii a me ke keiki hiapo a ke keiki alii o Wale. E piha ana na makahiki he 15 o @a kaikamahine la ke hiki aku i ka la 20 o Iulai o keia makahiki.

 

Ka Halawai @ki p@a @a K@@a-wa@@@.

 

 E ka nupepa KUOKOA, Aloha @@ : ---

 E oluolu mai @e i kekahi kowa kaawale o kou kino nani e kamailio iki aku au no na mea e pili ana no kekahi hoolaha, nona ke poo e kau ae la maluna, i hoolahaia ma kekahi helu ou i holo ae nei, a kou Lunahooponopono hoi i manao ai he hoolaha a he makamaka hoi no’u a me ka Ekalesia, ka mea nana ia manao.

 Ina e n@na pono ia kela manao a Mr. He@eloa i hoolaha ai, e maopopo no aole o Heleloa he hoa’loha no ke Kahu a me ka Ekalesia. Aole no hoi oia i hoolaha me ka manao maikai a kaulike i kela hoolaha ana; ma keia mau kumu e akaka ai : 1 Aole oia i hoike a pau pono ka moolelo o kela halawai ana e kapa nei he halawai oki peu. 2 Ua huna oia i kona moa ponoi i maa ia makou.

 O ka mea nana keia hoolaha, he Luna Ekalesia oia i oki loa ia mai ka Ekalesia aku no kona pepehi ana i kana wahine a me kona hoapono ana ia pepehi ana me kona olelo ana ua ae mai ka Baibala i na kane e pepehi i ka lakou mau wahine; a no kona mihi ole me kona hoopono i keia hana ino ona, ua kapae ia oia mai koaa noho Luna ana, a no kona hoomau ma keia hana ino, me ka hoao ana e alakai hewa a e kue i na hooponopono ana o ka Ekalesia, ua oki loa ia oia mai ka Ekalesia aku. A ma ua la nei i noi ai ke Kahu e hookuu mai ka Ekalesia iaia mai kona noho Kahu ana no ka Ekalesia o Kona waena. Ua holo mai ka mea nana keia hoolaha a hopu i ka lima o ke Kahu me he aloha io la i ke Kahu, me na huaolelo e olelo ana i ka minamina, i ke aloha i ke Kahu, me ka olelo mai aole oia i like me keia mea e kue nei i ke Kahu.

 Aka, mahope iho o ka pau ana o kela halawai a-u-a Kahu, ua hui aku la oia me kela Luna e kue ana ia’u a me ka Luna i kokua pu ia manao kue a hoino mai la i ke Kahu me ka olelo aku i kekahi mau hoahanau he Kahu molowa, a he paahana hana ole i kana hana, oia iho la ke ano a me ke kulana o ka mea nana kela hoolaha a kou Lunahooponopono i manao ai he makamaka oia no ke Kahu a me ka Ekalesia.

 A oiai, ma keia hoolaha ana a “Heleloa mai ka pono aku,” ua lohe ia na manao o kekahi poe e hoahewa ana i ka Ekalesia me ka manao o ka Ekalesia keia e kue nei i ke Kahu; a o kekahi poe hoi e hoahewa ana i ke Kahu me ka manao ua kue aku ke Kahu i ka Ekalesia. Nolaila, e kuu KUOKOA ahonui, e hoomanawanui mai oe ia’u e hoike aku i ka moolelo o keia mau hana ma ka Ekalesia o Konawaena, a na ka lehulehu e kaupaona iho no lakou.

 I ko’u hoi ana mai a lawelawe hou i ka hana ma keia mau kihapai huiia o Kona-waena a me Kealakekua mahope iho o ka pau ana o ka manawa hoomaha a lakou i hookuu ai ia’u, ua ike au ua ano puanuanu ka launa ana o kekahi mau Luna me ke Kahu, aole hoi e like me ka manawa a’u i waiho iho ai; a i ka halawai Luna mua loa no o ko’u halawai ana me na Luna o Konawaena, ua hoomaka koke no kekahi Luna o Kalalele ka inoa e kue ia’u; ua haohao au no keia mea me ka olelo iho iloko o’u : Kupanaha ! kai no keia kaawale loihi ana a i ka hui mua loa ana la, he aloha la hoi ka mea mua, eia ka he mau olelo kue ka mea e halawai mua mai ana, aka, aole no au i nana i na olelo kue a keia Luna, ua lawelawe no i ka hana e like me ka mea mau, aole pio iki ka hana a keia Luna. I kela Poaha keia Poaha. e hoao mau ana oia he mau olelo e hoehaeha ai i ka manao o ke Kahu, ma ka olelo ana, a ma kana mau pule ana; mai ka malunaa mai o Sept. 1886, a hiki i March 1887 ka hana mau ana a Kalalele i kana hana. E kapa mau ana ia’u he Kahu molowa, he hao i ka ke Akua, he ohi wale i ka mea a’u i lulu ole ai, he hilahila o@e i ka lawe i na dala a na hoahanau, a pela aku.

 Ua hoomanawanui no au i keia mau olelo a Kalalele, a i kekahi Poaha halawai haipule, ua pule aku la keia Luna e noi ana i ke Akua e hoopai mai ia’u no kuu hao i ke dala a na hoahanau; ua ike au ke lilo mau nei na halawai o makou i mau halawai hookuee a hoomokuanana, nolaila, ua ninau aku au ia Kalalele e hoike mai i kana mau kumu e kue mau nei ia’u, aole nae oia i hoike mai, ua huhu koke oia, a h@omaka koke oia e hoopaapaa, a kapa koke aku i kona mau hoa Luna i kokua ole i keia mau hana ana he hookamani, a he huna i ka hewa o ke Kahu.

 Ua waiho au i ka halawai mamuli o ke noi a ka Makua Parisa, a ua noho iho na Luna a me ka Makua e kuka me Kalalele, aka, ua lilo oia i ka huhu a ua noi ia oia e haalele i ka halawai. Ua kuka na Luna mahope iho, a ua hooholo e mihi kela Luna no kana mau olelo pono ole imua o ka Aha Luna. Ma ka Poalima ae, ua hele mua ke Kahu mamua o ke komite e hui malu, kuka me ka oluolu a e hoao e noho kuikahi me keia Luna, aka, ua makehewa wale; ua kipaku mai la o Kalalele i ke Kahu, me ka olelo pu mai o ko’u hewa no kuu hele i ka lawaia.

(Aole i pau.)

 

Ka Waika@e Kap@@@@@ ma Hilo

 

 I ka Lunahooponopono oiaio: --- Al@ A@ @@: --- Ma ka Poaha la 21 o A@@@ila oia kekahi o na la ma@e maikai o Hilo nei; i ke kokoke ana ae la i ka lolo, akahi no a ike ia aku na huina aouli e aaki paa ae ana i ke kuahiwi, e hookohu pono iho ana ka ohu i ka iau o ka mamane me ka maalea nui o ka manao lokoino, no ekolu hora a oi keia hoohalua ana mai i uka, me ke ano akahele no o ka pa ana a ka makani me ke poha maikai no o ka la.

 Mahope koke iho no o ia manawa @ ike ia aku ai ka wai e kahe mai ana me ka weliweli nui ma na kahawai, @ haki ana me he nalu la me ka hae ana o kona leo nunulu ma na pali me ka emi pu ana mai no o hope, aole no i piha ka hora ua hoi iho la no ka wai e like no me kona mau. Kupanaha maoli no ke ano o keia wai ma Hilo nei i ike ia ai, ma ke kohokoho ana a kela a me keia he wai a pele, a pela no paha ka oiaio ma ka n@o@oo ana.

NO KA POE HELE MA NA KAHAWAI MA

IA LA.

 Ma keia la no i hele aku ai o Piliwale (k) a me kana wahine ma ke kahawai o Waiaama e pili ana me Kulaimano, i ko laua hikiana malaila, loaa e iho la kana kane i kona mai kau he nahu me ka holopani pu ana mai a waiho a make aku la oia me ka ike ole ae; noke iho la kana wahine i ka lomi me ka lana ole ae o kona manao e pono ana, nolail@ holo aku nei oia i ka hale o kekahi mau elemakule i huluhulu hoopu mehana, a i kona hoi hou ana ma kahi o kana kane hoouhi iho la oia i ka huluhulu me ka lomi hou ana iho a pohala ae la kana kane,

 Ma keia manawa no hoi i puka hou mai ai kekahi kana ma o kona lohe ana i keia pilikia mai na elemakule mai, oia hoi o Ikaika. Ia manawa lakou nei i hele aku ai a kau iluna o kekahi moku pohaku iwaenakonu o ka wai e lawaia alamoa ai me ka hinai, a he hiukol@ kekahi inoa o ia ano ia.

 Ia lakou e nanea ana i ka lawaia, lohe aku la lakou i kekahi mea halulu ano e mauka aku o ka paihi o Piikea me ka manao ole ae he wai, aole no i upuupu iho ia hoolono ana a lakou nei aia hoi oili ana ka wai mai luna iho o ka paihi me he pua la i panaia mai ke kakaka mai ka hikiwawe, he manawa ole punia ia ae ia lakou nei iloko o ka imo ana a ka maka e ka wai O kahi puuhonua a lakou e ku ana i manao ai e lanakila ua poho wale ia manaolana pela.

 Ia lakou e mihi ana no ka make i mo@uhane mua ole @a e lakou, lohe ana lakou i ka leo kahea o J. Pinao i ka welelau o ka pali e hoomanawanui no ka manawa a loaa aku ke kaula, me ke kahea pu ana i ka poe kokoke iki mai e kokua i keia pilikia. Ua hooko ia keia leo e S. P. K. Makaweliweli me kona ohana. A ia lakou e pioo ana no keia pilikia, o ka manawa no ia i lilo mai ai o ka wahine i ka wai a haule iho la ilalo o kekauwahi paihi no 10 kapuai ke kiekie a oi iki, me ka lumilumi ia ana e ka wai ilalo no 10 minute a emi iki mai paha ma ke koho ana, a puai ae la iluna ua hele a nae iki a o ka manawa no ia i loaa mai ai i na lima kokua me ke kaula.

 No ka lua o ka manawa ke noke ia la kana kane ilalo o ua paihi la, me ke kaula e paa ana ma kona kino, no umi minute a oi aku, puai ae la oia iluna me ka hanu pauaho o ka mea i aneane e make, a pae aku la i kula ma o ke kokua ia ana aku, pela no hoi ko lakou kolu e noke ia la a pae ae la no i kapa ma o ke kokua ia ana no. Iwaena o keia poe o Piliwale ka mea oi aku o ka pilikia, aole i akaka kona palekana e waiho nei i keia mau la; nui no hoi ke kaumaha o kona ohana i keia manama.

 Ma keia la no hoi i huliamahi ae ai na wahine o Puumoi, mai ke nui a ka liilii i ka lawaia alamoa no, hui aku nei ko Alakahi poe kamau iki mai la ko Piholo ma ia auna hookahi, no elua mahele, mauka a makai iki mai o ke kahawai o Alakahi. Ia lakou no e kieei ana maluna iho o ka ili o ka wai i ke komo a ka hiukole iloko o ka hinai hooho ana o Miss. Kahue me ka leo nui, pilikia kakou e @ Pilikia kakou @ Eia ka wai la ua kokoke loa, a e like @ me ka mama o ka iliohae e hahai ana i ka alopeka pela lakou i ahai pakahi ai i ko lakou ola iho me ka poino ole nae o na hinai a lakou ka mea i komo iloko o keia pilikia.

 Ma kekahi mau la mai ua noke aku la lakou i ka huli i na hinai no ka minimina palena ole i ka nani, a ua loaa mai kekahi a ua nalo aku no hoi kekahi@ A eia ua poe nei ke lulu dala nei i mea kuai puaa no ko lakou la eehia i mea paina. He oi wale no keia o ka ia hiukole aloha nui ia e ko o nei mau keiki, papa, mai na wahine a na kamalii. O keia ae la ka moolelo e pili ana i na ulia poino o keia wai, ma kahi kokoke o ke kiu mea hou o na pali mahoe nou e ke KUOKOA; he nui loa aku no paha ma kekahi mau wahi e aku o Hilo nei.              D. I. WAILANI JR.

 

 Ke lohe wale ia mai nei, e huli hoi mai ana ko kakou mau Alii i hele aku nei i Ladana ma ke alawai mai o ka puali o Panama.

 

KA MOOLELO KAHIKO O

ENELANI.

Ua@@lia no k@ Nupepa Kuokoa.

 

MOKUNA @@.

 

ENELANI MALALO O W@@@AMA II, @

KAPAIA O R@@@US.

MA @a @a@ina hope o keia moole@@@ o @a @a @ @ @@@ ua hoikeia aku ke kuai li@@ ana o Rob@ta i kona aupuni no W@lia@a@ a ua hanaia keia kuai aina no eh@@a makahiki wale no. O ke kumu o ke @@@ ana o Rob@ia i kona aupuni, oia ka hap@nui o ka kakou moolelo e puka a@u nei penei :

 He wa loihi mamua a@@ o keia wa, he mea kuluma mau i ka lahui Enelani ka hele ana ma na huakai loihi no ke kulanakauhale h@a@o o Ierusalema ma Asia Uuku, a ua kapaia keia hele ana, ka “Huakai Malihini,” a i ole ke “Kai Malihini” ana. He huakai hoomana keia ma ka he kup@pau o ko kakou Hoola Iesu Karito, a ua hoike nui ia keia huakai maloko o kekahi mau buke.

 No ka lahui Tureke keia Ierusalema, a mamuli o ko lakou kue ino i ka hoomana Karistiano, nolaila, ua kue ikaika mai lakou i na huakai lehulehu i hoikeia maluna mai na aina e mai i hele aku malalo o ka moa Karistiano, a ua pinepine ko lakou lukuia a me ka hana ino ia.

 Aole nae i makau keia mau huakai no na hana ino ia mai, aka ua hoomau no me ka wiwo ole, a me ke pale ana no ko lakou mau o@a iho. A hiki i ka wa i hoea ae ai kekahi kanaka manao kupaa a wiwo ole i kapaia o Petero ka Heremita, (kupaa), ua komo aku la oia iloko o keia mau huakai a paipai ia lakou e kipaku aku i ka lahui Tureke a e pale aku i ka lakou mau hana ino wale ana. Ua ae ia ka manao o keia kanaka, a ua houluulu ia he mau tausani o na kanaka koa, e hele ma keia huakai no ke kaua, a oia kela kaua kaulana i hoike nui ia ke “Kerusade,” oia hoi ke kaua Karistiano.

 Lehulehu loa na kanaka i komo ma keia pualikaua Karistiano, aole nae o lakou a pau he poe i apo ia ma ka poai o ka poe Karistiano. He poe aeahaukae kekahi i ake wale no e ike i na aina e; kekahi hoi no ka pakaha waiwai, a no ka hookonokono ia mai no hoi kekahi, aka, no Robata hoi o Nomana, he ohohia maoli no kona i ka hookahe koko, a me ke ake e kau mai maluna ona na inoa hoohanohano o ka poe naita kupaa a wiwo ole.

 Mamua o kona kuai ana i ke aupuni ia Wiliama, ua hoao o a e hoala i puali naita ikaika nona no ka hele pu ana aku e kaua i ka lahui Tureke, a no ke dala ole e hiki ai, nolaila, oia i kuai aku ai i ke aupuni a loaa mai la ke dala. Me ia mea i hoala hou ai oia i ka puali naita a ua holopono, alaila ua hui pu aku la oia me Petero ka Heremita a hele aku la no ke kaua Kerusade i ka aina Hemolele. Pela iho la i lilo ai o Nomana holookoa malalo o Wiliama, a oia nei no hoi ke kumu alakai mua ma ke kuai aupuni a hahai mai la kekahi poe mahope o kana mau hana.

 He ekolu makahiki o keia kaua ana ma ka aina Hemolele no ka ilina kupapau o ka Hoolapanai nui o ke ao, a iwaena o ka inea, ka make i ka pololi a me ka makewai, ka mai a me ka wela hahana o na waoakua one, a me ka poino nui ma ka ili a nahaha ana o na moku, ua kahua iho la ka lanakila o na Kerusade maluna o na Tureke me ka hoomau ia mai no o na k@ee.

 Ua maopopo ae la ia kakou ke kumu o ko Robata kuai ana i kona aupuni, a ano, aole no paha i poina i na hoa heluhelu ke@a ululaau nui a ke alii Wiliama ka Lanakila i hooulu ai i wahi hoopunana no na holoholona ahiu, oia hoi kela kulanakauhale i puhi wale ia i ke ahi, a o ke kahua hoi i make ai kekahi o kana mau keiki i aloha nui ia. Maloko o keia ululaau ka ike hope loa ia ana o Wiliama II. ke poo ulaula ma kana huakai hahai holoholona, a loaa aku la kona kino he luahi na ka pua kakaka i omau ia ma kona umauma. Maloko no hoi o ia ululaau 1 halawai hou ai oia me kona kaikaina Henere no ka wa hope loa a hiki i kona loaa ana aku he kino make.

 I kekahi kakahiaka, oiai oia a me kona mau ukali i ala ae ai mai ka hoaumoe ana maloko o ua ululaau nei, lawe ae la oia kekahi o kona mau hoa a hele aku la maloko o ka ululaau ma l@na o na lio a me na ilio e holo ana malalo. Ua lako laua pakahi me na kakaka a me na pua. Ma ia kakahiaka a hiki i na hora o ke ahiahi aole laua i hoi kauhale; a aole no hoi i kupu na manao haohao i kona mau hoa hele nona oiai ua maa mau oia i ka hoi kauhale ma na hora aumoe o ka po.

 Ma ke ahiahi poeleele loa, aia kekahi kanaka me kona kaa e hele ana ma ke alanui ululaau no kona home kuahiwi@ Aia nae me kona hikilele nui, ike iho la oia i keia kino kanaka e waiho ana i ke alanui me ka pua kakaka e paa ana iloko o kona umauma, a e kamau iki ana no ke aho. Me ka malamalama powehiwehi o kona kukui, nana pono iho la oia a ike, o ke alii ka keia @ E@ela@@ @@ o kona mau oho ulaula a me kona umiumi Kokolo mai la ka makou m@ luna ona iaia i hapai ae ai i ke kino o ke alii no kona home. A make @@ aku la a kanu ia.

 H@@o@@@ aku k@n@ ho@ o ka hele pu a@a a h@ea i Nom@n@: malaila ua hoike aku oia imua o kekahi alii Farani i ka make ana o ke alii W@@@ma maloko o ka ululaau me ka p@a kakaka a kekahi @ea i ike ole ia @@@i @@u@ e hele pu a@@. A no k@na makau o kuhi ia aku nana i pepehi ke alii, nolaila oia i hoi ole ai i ke kahua hoomoana o na hahai holoholona a holo loa aku la no Nomana.

 E hoike ana hoi kekahi kanaka penei : Ua ike oia ia laua e ku ana he alo a he alo ma kekahi kowa mamao mawaena o laua; a@@ hoi maalo ae la kekahi dia mawaena o laua. Hapai ae la ke alii i kana kakaka a lena mai la me ka ikaika, aka moku ae la ke kaula; kahea aku la oia i kona hoa e pana mai i ke dia, oiai ua poino kana kakaka, a ua hooko ia no. Lele mai la nae ka pua maluna o ke dia a pahia mai la ma kekahi kumulaau, a lele pololei mai la a komo m@ka umauma o ke a@@i.

 He nui na mea i hoikeia no keia make o ke alii, aole nae i loaa ka oiaio. Aka, ua nalohia aku la oia mai ke aupuni me ka uha make, a o ke kulana o ke aupuni i kona au noho alii, ua piha me na hana pakaha ola.

(Aole i pau)

 

HE KUMUMANAO.

 

(Koena mai kela pule mai.)

 

E pono anei oe ke kokua i ka poe h@@@a,

a e aloha i ka poe inaina aku ia

Iehova @ No keia mea, aia maluna

ou ka huhu mai ia Iehova mai.

Oi@na’lii, 19:2.

[Hooma@ia.]

 

 A o keia poe kaula e noho ana ma ka aina o ka Iseraela ia wa, a i ka wa o Iehosapata he mau henere lakou He poe hoopilimeaai wale no. E like me ka makemake o ko lakou Haku, ua wanana lakou i na mea oluolu wale no, na mea pomaikai, me ka oia@o ole --- no loko o ko lakou mau naau hoopunipuni. Lehulehu na kanaka i noho nanea wale, a noon@o ole, ua alakai hewa ia lakou iloko o ka popilikia a me ka make mau loa ! Ma ko lakou hua e ike aku ai oukou ia lakou.

 Okoa loa ke ano o na kaula oiaio o Iehova. “O ka mea moeuhane e hai ae oia i kona moeuhane; a o ka mea iaia ka’u olelo, e hai pololei oia i ka’u olelo. Heaha ke aa i ka palaoa, wahi a Iehova. Ier. 23:28.”

 Oiai e mahalo hoomaikai ana lakou i na alii a pau, ma ko lakou kulana alii, i haawi ia mai io lakou la, ma ka lokomaikai o ke Akua. A oiai hoi e pule nonoi ana lakou ia Iehova ke Alii o na Alii a pau, e haawi mai i kona Uhane Hemolele e alakai, i malu ko lakou ola ana, me ka noho malie, a me ka manao nui i ke Akua. Aka nae, ua hoomanao maopopo lakou la , he poe elele lakou @@ Iehova , ke Alii p@@kela mai@@@ @ @a alii @ p@@, a he poe kiai lakou i hookuuia, e hoolohe i ka olelo ma ka waha o ke Akua, a e ao pololei aku i na Alii a me na kanaka. No Iehova no ka olelo @o ! Aole pono ia lakou ke hooluolu wale a mahalo aku i kekahi poe Alii, a luna paha, oiai e @@@i ana lakou i na kanawai maikai o ke Akua Mana Loa, a me na Ku@@kanawai no ko lakou aupuni iho. Ina e komo ana lakou iloko o ka popili@ia o ka halepaahao, a me ka make : He pono e ao pololei aku lakou, e like me Samuela ia Saulo. I aku oia, “ua hana @@puwale oia; aole malama i ke kanawai o kou Akua. Ano hoi, aole e mau ana kou aupuni.”

 He mea weliweli loa ka pepehi ana o ke kino o ke kanaka a make ia. Aka, he mea ole keia, i ke alakai hewa ana o na uhane o kanaka i ka make mau loa e na kaula hoopunipuni.

 He kaula oiaio o Daniela, a wiwo ole hoi. Mahope o kona hoike ana i ke ano o kekahi mau moeuhane ia Nebukaneza, ke alii nui o Babulona. Ua ao pololei aku oia iaia, penei : “E ke alii, e ha@u oluolu mai oe i ko’u manao; e huli oe mai kou hewa mai i ka pono; a mai kou lawehala ana i ka manawalea aku i ka poe hune; pela paha e hooloihi ia mai ai kou manawa pono.”

(Aole i pau.)

 

 Ua haule iho maluna o ka oneki o ka moku Kaimiloa o T. S. Webb, kekahi aliimoku a puuku dala o ua wahi pauku laau la. O na lono i loheia mai no ka ona no ke kumu o ka poino. Aole i maopopo loa pehea la ka nui o na ehaeha i loaa iaia ma ia kahua kaua.

 

 Ua haawi makana ae ke alii o Potugala he pahikaua poo gula a ma kona paleuleu na metala daimana, safie rube a me ka emerala, i ka Emepera Wiliama o Geremania. He makana kiekie no ka ihiihi o kona la hanau.

 Eia mawaena o Beritania me ka mokuaina o Venezuela ma Amerika Hema he wahi paonioni lawe aina. Ua lawe ae o Beritania i kekahi mau apana aina maloko o ua mokuaina la ma o kekahi kuikahi i hana ia mawaena o laua a ke hoole mai la hoi ka mokuaina i ka pono o keia lawe ana a Beritania. Ke ole e lokahi like mai, o ke kaua no ka hopena

 

WOLFE & CO.

 

Mea Kuai i na Ano a pau o na Mea

AI, HUA AI, O NA ANO A PAU.

 

 Eke Palaoa, Berena, Waiu Bata, Berena manoanoa, Berena huinaha, mea ono o kela ano keia ano; Ko paa, Kope, Ti, Aila mhu, a me na ano a pau.

 

Helu 66, Alanui Hotele, Halekuai mua o Lewis& Co

 E loaa koke aku no na kaaoha a pau loa me ka hakalia ole, a me ka maikai o na hoomalu ia ana. E hooko ia na kauoha o ke kulanakauhale nei me ka hikiwawe ma na ka me ka uku ole. O na kauoha mai na mokupuni, e lawelawee koke ia. 2085-6m

 

Nuhou ! Nuhou ! Nuhou !

 

AILA MAHU MAIKAI !

 

HOOKAHI DALA WALE NO NO KE

 

KINI AILA HOOKAHI !

 

E kuai pau ia aku ana no ka nui loa o ka aila i keia manawa.

 

E AU E NA MAKAMAKA ! E AU !

 

 E kipa ae ma ka halekuai o

 

Kakela me Kuke.

 

B. F. EHLERS & CO.,

PAINAPA.

 

Poel kuai i na Ano Lole a Pau.

Helu 99 alanui Papu. Honolulu.

 

 E loaa mau ana na lole hou o na ano a pau maluna o kela a me keia moku.