Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 20, 14 May 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ka Kueu nana i Hookunihi ka. Ooeh» malamalanu 0 V* L:i; Sca Ui kelakel* i nuLimaia ina«raeni o oa ku*hiwi m« na kualooo; ka n*ni n*na i hoomalu« ka puv.»ai o na aiiiwahin* a paa o fc"unjpa * i eha ka "eha lima ole xke Ei Hiiaai Puhiohio Wiliw o h lilnu. A a ke Knpoea Iwikani o ka Makakila IKA hiki ana aku o na alii opio i ka waenakonu o na puali naita, oia no ka wa 1 ikuwa mai ai ka leo o na naita a wawa'o hele aku la iloko o ka lewa, me ka hoopuka pu ana mai i keia mau huaolelo : E ola mau na alii i ke Akua, a e mau ka pa-e ana o ko olua mau inoa a puni ke ao holookoa; he mau inoa hoi i makau nui ia e na kupua a pau o ka lewa a me ka honua, a hala loa aku i na papaku hohonu o ka moana. I ka meha ana iho o keia mau huaolelo, ua ikeia aku la na naita kiai kino o ke alii opio, e ku poai inai ana ma kahi o ka lakou pio, oia hoi ke akua Poowalu. A oiai hoi ua mau opio la i hiki aku ai, ua haawi mai la kona mau ukali i ko lakou aloha nn ka hoihoi ana ae i ka lakou mau pahikaua mamua pono oko lakou mau alo, e like me ka rula maa mau o la au poeleele.

Ia wa no i poha aku ai ka leo nahenahe o ko lakou haku opio : E o'u mau naita wiwo ole, e noho oukou me ka makaala no oukou iho, mamuli auanei hemo ka oukou pio. E ike pu mai hoi oukou i ko oukou haku wahine nei, ka mea a kakou i mauna mai nei iko kakou mau ola makamae, no ke ake e loaa oia, a e lilo hoi na kakou; aka, i keia manawa, eia oia iinua o ko oukou mau maka kahi i ku ai me kona kino holookoa, a me ka ohana alii o kona

aupuni. I ke kuu ana iho o na mapuna leo o !ke alii opio, ia wa no i ikuwa mai ai na leo hooho hauoli mai kona man ukali mai, a i ka mao ana ae, ua pane mai la kekahi o lakou : Eke alii ka pua nani hookahi o na ululaau o Italio, ka mea nana i hoonaueue na kihi eha o ka honua, e lawe mai ana makou i kau mau olelo a lei ma ko makou mau a-i me ka manao lokahi o ko niakou mau puuwai; a ke haawi aku nei makou i ko makou mau hoomaikai palena ole i ke kama'liiwah : ne o Mauna Aniani nei, e mau no hoi ka noho maluhia ana o ko olua mau aupuni a hiki i ka huli ana o ka honua, aole hoi he mea nana e keakea ko olua noho ana maluhia. I ke kuu ana iho o keia miu olelo, ua huli aku la ka huakai hele no kahi a ka olomana Kelaudila e noho rnai ana; a i ka hoea aku o ka huakai imua ona, ua aoo aloha mai la ua olomana nei i kana mau keiki. I ka pau ana puili pumehana ana, ua komo aku la na alii opio iloko o ko laka halelole 1 ho- mikaukauia, a j)ela pu hoi ka ohana alii i kahi i hooma kaukauia no lakou.

I na alii opio e nanea ana, ua hoohikilele ia ke aliiwahine i ka panee ia ana mat o na mea ai he nui waie iniua 0 laua, me ka ike oie ia o ka mea nana 1 iawe mai. Kauoha a«cu la kana aloha e paina laua, aka, ninau aku la ke aliiwahine : Mai hea mai nei keia mau mea ai i hana ia ai me ka maikai ioa ? Pane aku ia ke alii opio, mai na lima mai no īa o ka'u mau kuke akamai loa. He keu maoli ka maikai o keia mea ai, wahi a ke aliiwahine. I ka pau ana o ka iaua mau kukai olelo ana, ua hoomakaiho la ua mau opio nei e hooopiha i ko laua houpo lewalewa. Ai ka inaoiia ana ua naiowale koke aku la na mea a pau me ka ike oie i«; ahe mea ha >hao loa keia i ke ahiwahine. I keia wa i lohe ta aku ai ke kani kapalili mai oka leo o ka o-ie, a eia ka oka hora 11 ia. Haii ae ia ke alii | opio a pane aku la i kana wahine : E kuu aloha, e kaawale aku ana au mai ia oe mai no kekahi mau minutc, no ka mea, e he!e ana au i ko mAou anaioa haipule; a aok no paha e liuliu e hoi mai 110 au a e hui no kaua rae ke aloha pumehana: a 00 keia noi a ke alii opio, ua ae aku la kana aloha, a hele aku ia oia no kahi a kosa makua* kane e kali mai lau

laia i hiki aku ai, aa makaukau ke anaina haipule, a ika hala ana ae o kekahi mau minute ua hookuu'ia ae la ke anaina. Huli hoi aku la ke alii opio no ko laua halelole, k.*hi hoi ake aloha ka* kia iwi e kali uiai la o ka hoi aku o kana eha koni. Ike kokoke ana ae ika hora 12, ka maniwa h i hooholoia no ka li ana i na pio, ia wa no i konio mai ai ka o!o- -| mana KebudiU a hui pu iho la me kaaa mau keiki, no ke kuka ana i ka hoopai e kau aku ana maluna o ka laua pio, a oia ka ke alii opio i pane aku ai i kona makuakane : Ua manao au e li ia o\i, eia nae ka mea apiki, aole i makaukau kaamana. Pane aku la kona makuakane : 0 ka amana li, ua makaukau oia i na mv nawa a pau loi, n > ka mea aole e make kou enemi ina he amana li okoa ae, aka, ina o ke kookoo ik> > gula o kou makuakane nei, e make loa auanei oia, aole hoi e ho >lauwili hou irai ia kaua e kuu keiki.

Pane aku la ke alii opio : E kuu makua, ina pela, ua pono, e hana aku e like me ka mea pono i kou manio. - O na mea hoi a pau o Mauna Aniani, ke nune nei lakou, a ke ninau aku a ninau mai nei, aia la ihea ka amana e li ia ai ua akua Poowalu nei ? mai na alii a na makaaina ia. I keia wa i kani aku ai ka leo <> ka ole a ka olomana Kelaudila me ke anoano eehia no elua manawa, a i ke kuu ana iho, oia no ka nianāwa i puka mai ai o na mahele naita nie ko lakou mau aahu piha, ame ka lakou mau mea kaua e paa ana ma ko lakou mau lima me ka hiehie nui. 1 ka makaukau ana ona mea a pau oia no ka wa i kau ae ai ke alii opio 1 kana ole ma kona waha a puhi aku la me ka hiehie nui e eha ai no hoi o ka iwihilo o k'ekahi mau le, a he anoano me ke eehia i oi aku i ko ka wo

mua. | Ike kuu ana iho, oia no ka wa i oili mai ai na puali o na mea kani, me ko lakou mau kahiko ano e, i molina ia me na ano loui wai gula o na ano a pau. E paa ana hoi ma ko lakou mau lima ka lakou mau mea kani o ke au kahikoo Italia. I ka puka ana mai o ia poe a ku ma ko lakou wahi, ua wehe ae la ka olomana Kelaudila i ke poi o kona kookoo a pane iho la : E kuu kookoo mana, ka mea a'u i paulele nui ai, ke kauoha aku nei au ia oe e lil > koke ae oe i kumulaau nioniolo no ekolu haneri Vnpuai ke kiekie, e ku oe me kou paa, a maluna ou e li la ai ko kaua enemi. Lalau iho la hoi oia i ke pani o kona kookoo, a pane ih :> la : O oe hoi, e lele oe a kau maluna o kou kino, a e hoolilo oe ia oe iho i kaula kila paa loa a o oe aunei ke kaula e li ia ai ka enemi oka kaua hanai alii ka haku hoi maluna o kaua, nolaila e hana oe e like me ka mana i loaa ia oe.

Ia wa oia i nou ae ai i ua |>oo nei c kona kookoo, oia no hoi ka wa o ua poo nei i lilo ae ai i leaula uwea kila, a lewalewa ana ilana o ka lewa. I k\ paa ana aku o ua kauk kiia nei i ka laau oia no ka wa o ka laau i hi-e ae ai e like me ka mokoi a ka |x>c Uwaia i ai ia e ka i-a nui ka heie a iolou lua ke hapai ?e. I ka ike ana o ka o!om >na K.elaudilā ua makaukau n.i mea a piu, ua kauoha aku la oia i na ukali e lawe ia nni na pio im ia o kon3 al/>, a he manawa ole aia na pio nalalo o ka p->u Uau. Oi<i ke akua Poowal j e ku ana, po hi aku la ka !eo o ke a'iī opio i ka i ina aku : £ ke akua Poowalu, o keia kou mau sekona hope ioa e honi ai i na ea aala 0 Mauna Aniani neū a iho aku oe e me na ta >sani o na tausmi o na ahane au i iawe lima nui ai i ko !akou mau oU a pela hoi kou lohana e kali mai li la o«f o kou hiki aktr. 1 Nolaila, e kuu hoa paio, ano kou wa e iho *ku ai no kahi mau o *ko kakuu tnau kino: a o ka mea au i kau nui ai oia hoi o Mauna Aniani nei» aole osa e noho pio hou ma*Jo ou; aka o ka moi nana e haaheo i kona nani, owau no ia. Ina he manao kou, eia wa!e no ka manawa au e hoike ai i ka lehulehu i kou nianaa la manawa » huii mai ai na maka o ke akoa Poowalu imua o ke anaina a pane mai la : E na aUi hanai* o ka aina a me na

makaaimna, ame kuu luhi a'u i hoo momoa ai, me kuu manao na ka'u kuki la hoi oe, eia ka aok, a o maua me kuu ke»ki, he mau luahi maua aa ka make mau loa» a na ka poe pakaha wale ka e lei i kuu luhi» pulama ai hoi me ko'u mana a pau; me kuu manao aole e hiki i ka.mana o kekahi ke wawahi i ka j>aa a'u i hana ai, eia ka auanei he mea ole wale no ia i keia poe. Nolaila, e kuu luhi, e obolu mai oe e haawi mai i kou mau lima e aloha hope? kaua, a nalo aku au no ka make m.iu loa.

I ka lohe ana oka Ui Pomelia i na olelo a ke akua Poowalu, ua hoole aku la oia me kona hoohiki pu ana aku : Aole loa au e haawi aku i ko'u lima akau no ka puili aloha ana me oe, no ! ka mea, ua hoohiki j>aa au. o ka mea o oukou e lanakila, oia ka mea e lilo ai o ko'u lima akau, aole hoi me ka mea i pio. I ka lohe ana oke akua Poowalu i keia mau pane wiwo ole a ka Ui Pomelia, ua pane mai la oia : E kuu luhi, ka mea a luu puuwai i kau nui ai e lilo i moiwahine no aupuni ako'ako'a, a me ko'u mau aupum a pau e waiho nei ma ka poho o ko'u mau lima, me kuu manao ooe la ka mea nana e haaheo ia mau kaiaulu. E, auhea oe, wahi a ka Ui Pomelia, aole o'u manao nui no kou waiwai a me kou aupuni, no ka mea ua lako no au ia mau mea a pau. E hooko aku e kuu aloha i kau hoopai i manao ai e kau aku maluna o kau pio, uole o ka hoaloloiahili wale aku.

I ka īke ana o ke akua Poowalu aole e ko ana kona manao i hoolala ai i mea e hauie pio ai ka Ui Pomelia, o kona poho lima, ua kulu iho )a kona mau waimaka, me ke noi pu ana aku i ka oluolu oke alii opio e ola oia, a e noho kanaka aku hoi no ke alii opio.

Ua pane mai la ke alii opio, ua o!u--olu no au i kau noi, eia nae, ua hoohiki mua au, ina oe e pto ia'u, alaila mnluna oe o ka a nana li kanaka, a i ole, e koli ola ia oe; nolaila o ka mea i puka mai kuu waha aku, he kanawai paa loa ia me ka hiki ole ke mawehe ae; nolaila i keia hora e hooko aku ana au i ka make mainoino maluna o kou kino. Ia wa no i kauoha aku ai oia i kona mau ukali e hoouhi ia ke poo o ke akua Poowalu mc 4;a papale li; a hoi* komo ĪA aku la ke kaula li nia ka j»uana i o ke katohe.

I ka makauknu ana o keia mau tne.i, ua ku mai la kc kahunapule a hoomaka iho la i kana apana hana. I lawa no a amama kana pule an4, o ka wa no ia o na ukali o ke alii opio i huki iho ai ina kaula uwea kila, ka mea e paa ana ma ka puana-i o ke akua Poowalu. No ka haualua hora keia noke ana i ka huki, ua hiki aku la ua kupuino nei i ka hapalua like o ka amana U kan^k2L Iloko o ka hala ana o ka hora okoa, ia wa no i hoomaka mai ai ke akua Poowalu e kupaka. Lapuu ae la kona kino a poepoe, a he mau minuie hoomohala aku la i kona kino. I keia \vj i holu iho ai ka laau, ke hele la a pa na wawae o ua kupueu la i ka honua. hou ae la kona kino a hoomohala hou aku la, aia hoi loheia aku la ka uuina ona kauia uwea kila me ka naka haalulu pu ana hoi o ke kino o ua akua Poowalu la. No ekolu hora ke kau ana o ke kupua o ke aupuni ako'ak</a, a ia wa puu ae la kana oni ana. Unuhi ae )a ke alii opio i kona korkoo aniani no ka hooko ana aku i kahi apana hana hope loa, aka ua ka u-a aku la kona makuakane me ka olelo aku, aia a make loa ke akua Foowatu t alaila t hooko aku no oia i kana mea i maaao ai be pono, a aole hoi ana mea e pane ai no ia mea Kakali aku la laua no kekahi rpau hora, ao ka mea i ike ia aku mahupe iho o keia manawa, ua pii pono mai la tekahi ao nui eleele mai ke kukulu hieina mai a uhi pu iho la maluna o ke kino oke akua Poowalu. Haule mai la na paka ua kilihuoe a hoopulu iho a ina papalina oka kakou mau opio, i me ke anaina, a hoomaka mai la ka no e hohola maluna o ka aina. (Aoie i / Kuu wahine hule» au ike lai ? O hlopoe. Kuu wahine noho anu oka «o kolo ? O Lilinoe. Kuu pahuna pololei aohe hala ? Oka Maluakele. Aohe pahuna hala o b Maluakele, Ku no mino OA4 ka poli o ka laau,