Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 22, 28 May 1887 — Page 4

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Gloria Vlachos
This work is dedicated to:  Na lei Hulu I Ka Wekiu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa

 

 

No ka Makahiki.........................................$2.00

No E@@@ Mahina,...................................1.00

 

KUIKE KA RULA.

 

Ponono....................................     Mei 28, 1887

 

Moolelo o ka Ahahui Kula Sabati

ka Mokupuni o Hawaii

 

LA HANA EKAHI, MARAKI  4.

 

            Halawai ka Ahahui Kula Sabati o Ka Mokupuni o Hawaii ma ka luakini o Kauahaao, Waiohinu, Kau, Maraki 4, 1887, ma ka hora 1 P.M.  O ka Lunahoomalu mua, W. M. Kalaiwaa, ma ka noho.

 

            Hoomakaia na hana me ka himeni a me ka pule a ka Lunahoomalu.

 

            Hoomaopopoia na lala o ka Aha.

 

            Na Kahu Kula Sabati Nui - S. B. Kaalawamake, Kahu Kula Sabati Nui o Hawaii Komohana; na kahu nui e ae o ka mokupuni o Hawaii aole i hiki mai.

 

            Na Kahu Kula Sabati Apana a me na Elele:

 

            Kula Sabati.                                                    Kahu.                                                                          Elele.

 

            Haili, Hilo,                                                      _____                                                                G. Mahaiula

            Onomea, Hilo,                                                 _____                                                                          _____

            Hakalau & Laupahoehoe,                                                                                                                  _____

            Puula & Oolaa,                                                _____                                                                          _____

            Kalapana,                                                        _____                                                                Mr. Piihonua

            Kapaliiuka,                                                      _____                                                                          _____

            Milolii & Kaohe,                                             _____                                                                          _____

            Pukaana,                                                          _____                                                                          _____

            Kealakekua,                                                    _____                                                              J. Makainaina

            Konao Waena,                                                W. Higgins,                                                        W. Higgins

            Helani,                                                            S. Haluapo,                                                                 _____

            Kailua,                                                             _____                                                                          _____

            Kekaha,                                                           G. K. Kapa,                                                         G. K. Kapa

            Kohala Hema,                                                 _____                                                                         A. Kiki

            Koohala Komohana,                                       _____                                                                          _____

            Kohala Akau                                                   _____                                                               J. B. Kapaona

            Waimea,                                                          _____                                                                          _____

            Hamakua Komohana,                                     _____                                                                   W. A. Mio

            Hamakua Waena,                                            _____                                                                          _____

            Hamakuia Hikina,                                           _____             W. M. Kalaiwaa, a me na lala o ka Ahahui Euanelio.

           

            Kono hou ia na luna nui o ka Aha.

 

            Ma ka balo'a ana, ua koho hou ia o W. M. Kalaiwaa i Lunahoomalu.  Kapae ia na rula o koho ia o S. B. Kalawamaka i Kakauolelo ma ka o lima ana.

           

            Koho ka Lunahoomalu i ke Komite Imi Kumuhana, A. O. Polepe, W. A. Mio, a me J. B. Kapaona.

 

            Na W. A. Mio i heluhelu mai i ka hoike hapa a ke Komite Imi Kumuhana.

 

            1.         Hapaha hora haipule i ka hoomaka ana o na hana i kela la keia la.

            2.         Hoike a na Kahu Kula Sabati Nui.

            3.         Hoike a na Kahu Kula Sabati Apana a me na Elele.

            4.         Heaha la na mea e uku ai na Kula Sabati.

            5.         Koho ana i na Elele o ka Aha no ka Ahahui Kula Sabati Nui o ka Pae Aina ma Honolulu iloko o Iune.

            6.         Koho ana i na Komie Hoike i na hana o ka Aha imua o ka Ahahui Nui.

            7.         Ka nupepa o ke Kula Sabati.

            8.         Ka hoomaopopo ana i na inoa o ka poe kupopo i mau Kahu Kula Sabati Nui, a waiho aku imua o ka Ahahui Nui o ka Pae Aina ma Honolulu.

            9.         Na hono o Kaumakapili.

            10.       Ka olelo hoalohaloha no ka Makua Rev. L. Laiana.

 

            Aponoia ka hoike a ke Komite.

           

            Kumuhana 1, ua pau.

 

            Kumuhana 2 - Hoike a na Kahu Kula Sabati Nui.  Hoike a J. M. Kauwila, Kahu Kula Sabati Nui o Puna, na ke Kakauolelo i heluhelu.  Hoike a J. H. Nawahi, Kahu Kula Sabati Nui o Hilo, na ke Kakauolelo no i heluhelu.  Hoike a J. Kekipi, Kahu Kula Sabati Nui o Kohala a me Hamakua, na ke Kakauolelo no i heluhelu, a na S. B. Kaalawamaka, Kahu Kula Sabati Nui o Hawaii Komohana i kana hoike.

 

            Kumuhana 3 - Hoike a na Kahu Kula Sabati Apana a me na Elele.  Hoike o Kalapana a me Opihikao, na ke Kakauolelo i heluhelu, a na ka Elele i hoike mai i ke koena.  Hoike o Kapaliiuka, aole.  Hoike o Waiohinu, na J. H. S. Martin i heluhelu i kana hoike, a na ka Elele i ke koena.  Hoike o Milolii, Kaohe, Pukaana a me Kealakekua, aole i hiki mai imua o ka Aha.  Kona Waena, na Wile Higgings i kana hoike.  Hoike o Helani, aole i makaukau o S. Haluapo.  Hoike o Kailua, na ke Kakauolelo i heluhelu.  Hoike o Kekaha, na G. K. Kapa i heluhelu i kana.  Hoike o Kohala Hema a me Kohala Komohana, aole i loaa mai.  Hoike o Kahala Akau, ua lawa i ka hoike a ke Kahu Kula Sabati Nui, a na ka Elele J. B. Kapaona i hoike mai i ke koena.  Hoike o Waimea, na ke Kakauolelo i heluhelu.  Hoike o Hamakua Komohana, na ke Kakauolelo i heluhelu.  He wahi hemahema ko keia hoike, aole i kakauinoa mai ke Kahu Kula Sabati i kona inoa malalo o keia hoike,  nolaila, ua ao ia na Kula Sabati aole e hana hou pela.  Hoike o Hamekua Waena, na ke Kakauolelo i heluhelu.  Hoike o Hamakua Hikina, na W@ Kalaiwaa ia heluhelu i kana hoike elele.  Hoike o Laupahoehoe, na ke Kakauolelo i heluhelu.  Hoike o Haka@@@ a me Onomea, aole.  Hoike o Haili, ua lawa i ka hoike a ke Kahu Kula Sabati Nui.  Hoike o Puula a me Olaa, aole.

 

            Kumuhana 4 - Heaha la na mea e ulu ai na Kula Sabati? He nui na kumu maikai i wehewehe ia mai e na hoa, a mahope o ke kamailio ana ua waiho mai o S.W. Kekaewa he olelo hooholo.  E hooholoia, He mea pono i keia Aha e koho aku i kekani mau lala o kei a Aha, e haku i kekahi mau manao e ike ia ai ka holomua o na Kula Sabati maluna o keia kumuhana o hoike mai i ka halawai hou ana o keia Aha ma Augate e hiki mai ana, ke ae mai ka Haku.  Aponoia ka olelo hooholo.  Koho ka Aha ia S. W. Kekuewa, S. L. Kiwini a me S. B. Kaalawamaka i komite haku i na manao e ulu ai na Kula Sabati e like me ka olelo hooholo.

 

            Kumuhana 5  - Koho ana i na Elele o ka Aha no ka Ahahui Kula Sabati Nui o ka Pae Aina ma Honolulu iloko o Iune.  Koho ka Lunahoomalu i na Elele penei: Wile Higgins no na Kona, J. B. Kapaona no Kohala, W. A. Mio no Hamakua, G. Mahaiula no Hilo, Mr. Piihonua no Puna, J. N. Keouli no Kau.

 

            Kumuhana 6 - Koho ana i na Komite Hoike i na hana o ka Aha imua o ka Ahahui Nui.  Koho ka Lunahoomalu ia S. B. Kaalawamaka i Komite Hoike no na hoike o na Kula Sabati, a ia S. Haluapo i Komite Hoike i na hana a ka Aha.

 

            Kumuhana 7 - Ka Nupepa Kula Sabati.  He nui na manao paipai mai na hoa mai e hooholo pono i keia hana imua, a ua makemake ia e lilo na hoa a pau o ka Aha i poe kokua nui i keia nupepa maikai.

 

            Kumuhana 8 - Ka hoomaopopo ana i na inoa o ka poe kupono i mau Kahu Kula Sabati Nui o waiho aku imua o ka Ahahui Nui o ka Pae Aina ma Honolulu.  Eia na inoa i waiho ia mai: S. B. Kaalawamaka no Hawaii Komohana, J. M. Kauwila no Puna, Joseph H. Nawahi no Hilo, a me W. A. Mio no Kohala a me Hamakua.  Hooholoia.

 

            Kumuhana 9 - Na noho o Kaumakapili.  Kauoha ka Aha i na Kula Sabati i koho i mau noho, e hookaa i ko lakou mau koho ma ka lima o ka Puuku o Kaumakapili, A. L. Smith.

 

            Kumuhana 10 - Ka Oleleo Hoalohaloha no ka Makua Rev. L. Laiana.  Noi mai o S. L. Desha e waiho i keia hana ma ka lima o kekahi komite, a eia na lala o ia komite: Henry Martin, S. B. Kaalawamaka, a me S. Haluapo.  Hooholoia.  Noi mai o A.O. Polepe e hoopanee i keia halawai a noho hou mahope o ka pau ana o na hana o ka Ahahui Euanelio ma ka la apopo.  Hooholoia.  Hoopanee ia ka haiawai me ka pule a S. C. Luhiau.

 

LA HANA ELUA, MAKAKI 5.

 

            Halawai hou ka Aha e like me ka hoopanee ana.  Lunahoomalu ma ka noho.  Malama ia ka hapaha hora haipule.  Heluhelu ia ka moolelo o ka la i hala, a aponoia me na hooponopono.

 

            Na Hoike Komite - Na Henry Martin i heluhelu mai i ka hoike a ke Komite no ka Palapala Hoalohaloha no Laiana.  Aponoia ka hoike a ke Komite.  A ua hooholoia e hoouna i hookahi kope no ka ohana o Laiana, a i hookahi kope no ka nupepa KUOKOA.

 

            Koena o na Hoike Kihapal - Hoike o Helani, na S. Haluapo i heluhelu mai i kana hoike.

 

            Waiho mai o G. K. Kapa he olelo hooholo @enei:  Ma ka manao ana o keia Aha, ke haawi aku nei keia Aha i ko lakou mahalo i na kamaaina o Waiohinu nei no ko lakou kokua ana mai ina mea e oluolu ai ke ola kino.  Hooholoia.

 

            Kumuhana 11 - Kahi e noho hou ai keia Aha.  Ua hooholoia, ma kahi no e noho ai ka Ahahui Euanelio.  Heluheluia ka moolelo a noi ia mai e hoolaha ma ka nupepa KUOKOA.  Hooholoia.

 

            Noi mai o S. Haluapo e hoopanee i keia Aha a noho hou ma kahi e ku ai ka Ahahui Euanelio ma ka malama o Augate.  Hooholoia.

 

            Pule a hoopanee ka Aha.

                                                                                    S. B. KLAALAWAMAKA,

            Kakauolelo o ka Ahahui Kula Sabati o ka Makupuni o Hawaii

 

Moolelo o ka Ahahui Ekalesia o ka Mokupuni o Kauai, Aperila 28, 1887, i Hoopekoleia.

 

            Ma ka la 28 o Aperila, hora 10 o ke kakahiaka, halawai ka Ahahui Ekalesia ma Koloa.  Na Rev. J. W. Kaapu, lunahoomalu mua, i hoonoho i ka hale ma ka himeni, heluhelu Baibala a me ka pule.

 

            Ma ka balota ana ua kohoia o Rev. R. Puuki i lunahoomalu, a ma ka o lima ua kohoia o Rev. S. U. Kapahi i kakauolelo.

 

            Hoomaopopoia na lala.

 

            Ekalisia.                                               Kahu.                                                              Elele.

 

            Hanalei,                                  Rev. J. W. Kaapu                                                  Nakulala.

            Kilauea,         

            Anahola & Koolau,                             _____                                                             _____

            Kapaa,                            Rev. J. M. Kealoha,                                                                S. Pukila.

            Lihue,                               Rev. J. B. Hanaike,                                                               Naehuelua.

            Koloa,                               Rev. S. U. Kapahi,                                           H. Nakapaaahu.

 

            Na lala mau, Rev. J. W. Smith, Rev. R. Puuki a me Rev. A. O. Forbes.

 

            Ma ke noi i na a J. W. Kaapu, ua hooholo ia e lilo na lala o ka Ahahui Kula Sabati i hele mai i mau hoa kuka pu me keia Aha.

 

            Malama ia ka hapalua hora haipule.  He'uneluia na hoike kihapai.

 

            Heluheluia na palapala hoike kiha pai.

 

            J. W. Kaap@ no ke kihapai o Hanalei.

 

            J. H. Mahoe no ke kihapai o Kilauea.

 

            M. Lutera no ke kihapai o na Kilipati.

 

            Ke Kakauolelo no ke kihapai o Anahola.

 

            Hoopanee ia ka halawai a hora 3 P.M.

 

            Ma ka manawa i hoopanee ia ai, ua noho hou ka Aha.  Pule ka Lunahoomalu.

 

            Na J. M. Kealoha, J. B. Hanaike, a me S. U. Kapahi i heluhelu mai no ko lakou mau kihapai pakahi.

 

            Kohoia o J. M. Kealoha i komite e hoomakaukau i Palapala Hoike no ka Ahahui Euanelio Nui ma Honolulu, a o J. B. Hanaike i komite e hoike i na hana o keia Ahahui no ka makahiki i hala.

 

            Hoopanee ia ka halawai a apopo, hora 9 A.M.

 

            Pule o A. O. Polepe

 

LA HANA ELUA, APERILA 29.

 

            R. Puiki, ka Lunahoomalu, ma ka noho.

 

            Malamaia ka hapalua hora haipule.

 

            Heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala.  Aponoia me na hooponopono.

 

            Kohoia na Elele o keia Aha e hele ai i ka Aha nui ma Honolulu, oia keia:

 

            Kaeha, a o kona hope o S. Uka.

 

            Naehuelua, kona hope o James Apolo.

 

            H. Nakapaahu, kona hope o Chas. Kaio.

 

            Kamailio nui ka Ahahui no ke Kula Kahunapule ma Honolulu, no ka Oihana Kuwaho a no ka Misiona Kuloko a no ke ola o na Kahu Ekalesia.

 

            Hooholoia - "E lilo na luna o na Ekalesia i komite hoeueu o ko lakou mau kihapai no ke ola o ko lakou mau kahu."

 

            Hoopaneeia ka halawai a hora 2:30. Pule o J. W. Smith.

 

            Halawai hou ka Aha ma ka hora 2:30.  Pule ka Lunahoomalu.

 

            Kamailio ka Aha no na Ekalesia kahu ole, a kohoia o J. H. Mahoe a me M. Lutera i komite e malama ia Waimea.  Hanapepe a me Wahiawa.

 

            Hoike mai ke Komite Imi Haawina, a hoaponoia ka hoike, penei:

 

            1.         Ua oleloia, "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono," heaha la ia pono?  J. H. Mahoe.

 

            2.         Ua oi aku ka waiwai uuku o ke kanaka pono mamua o ka waiwai nui o ke kanaka hewa.  Heaha ka mea i oi aku ai? Hal. 37, 16.  R. Puuki.

 

            3.         Ina make ka hoahanau iloko o ka hewa aole hoi oia i kapaeia mai ka Ekalesia aku, e ola anei kona uhane, oiai e paa ana kona inoa maloko o ka buke Edalesia?  J. W. Kaapu.

 

            5.         E. wehewehe ia Malaki, 4, 2 - "Ka la o ke ola."  J. W. Smith

 

            6.         Heaha ka hewa o ke ao ana o ka poe Moremona ma na mea pili hoomana?  J. M. Kealoha.

 

            7.         Wehewehe ia Mataio 3, 10.  J. B. Hanaike.

 

            8.         Haiao.  Hal.  116, 7.  M. Lutera.

 

            Heluheluia ka moolelo o ka haawalai a abonoia.

 

            Hooholoia e hookuu i keia Aha a e noho hou ma ka la 12 o Okatoba, 1887, oia ka Poakolu elua, a ma Koloa kahi e hawalai ai.

 

            Pule o J. B. Hanaike a hookuuia ka Aha.   S. U. KAPAHI, Kakauolelo.

 

Ka Make a Ola hou ana.

 

            Ua hoike mai o Mr. John Wailaahia i kekahi nuhou ma Wailuku, Maui, penei: - Ma ka la 23 o ka mahioa i hala, ua loaa mai iaia he lohe no ka make ana o kekahi kaikamahine a ola hou; o Kaiona kona inoa, aia mawaena o 14 me 15 ka nui o kona mau makahiki, a ua hanau mai nana he keiki uuku aole na ana kane   Ma ka hora 7 ahiahi o ka la i hoike ia ae la, ua hele aku la oia i ka holohau a hoi ae la i kauhale i ka wa kupono no; mahope iho, hoi oia e moe me kana keiki pu ma kona poli.  Ma ka hora 8, ua hoouluhua loa ia na makua o keia kaikamahine i ka noke uwe alala a ke keiki uuku nona paha ka mahina a oi mai ka hanau ana.  Ka hea aku na makua iaia aohe nae he ala mai; a pela aku no a @@ki i ka hele okoa ana aku o ka makuahine e hoala.  Iaia nae i haha aku ai, ua oolea ke kino, a ua haalele mai ka hanu iaia.

 

            Ma ka hoomaopopo koke ia ana iho aohe wahi pono i koe no ke kino, nolaila, ua hoomaemae koke ia a waihoia ma kahi kupono.  Ma ka hora 3 a oi o ka wanaao, ua ola hou mai la keia kaikamahine mai kona waiho make ana no kekahi mau hora, oiai ka poe o ka hale e nu wale ana no @e na leo hamumu, me na manao pu no kon haalele loa mai i keia ola ana a i ka la hoi i ka mea mehana.  O kahi moolelo pokole keia e pili ana i keia make a ola kupanaha ana i loheia mai, a no ka laula aku pehea la?

 

KA MOOLELO KAHIKO O

 

ELELANI

 

U@@hila no ka Nupepa Kuokoa.

 

MOKUNA X.

 

ENELANI MALALO O HANERI I. I KAPALA KA HAUMANA MAIKAI.

 

            Ua hoike ia ma ka helu i hala o keia moolelo ka hanau ana o ka wahine ui a Robata ho keikikane, a hiki mai i ka wa i hoopaa ia ai o Robata e kona kaikaina Heneri, ua kupu ae la keia keiki me ke kulana kiekie koko alii, a oia kekahi i hali pu ia imua o ke alii Heneri me kona makuakane pu no ka ahewaia ana e noho pio malalo o na kaulahao.

 

            He elima makahiki o keia keiki ia wa a e uwe ana oia imua o Heneri ke alii lanakila no ka makau.  Aole no hoi he mea mau i ke alii Heneri ke aloha a hookuu wale ana aku i ka poe a pau i paa pio malalo o kona lima, a ua ikea mau ia oia he kanaka naau aloha ole a lokoino.  Aka, na na helehelena haikea a uwe o keia keiki uuku i hoonaue kona puuwai i ke aloha, a ua hehee aku na manao uluku o ka inaina mai ka waihona noonoo aku.  No ia manawa wale no nae.

 

            Nolaila, ua kauoha ae la ke alii e hoopaa ia Robata ka makuakane, a e hookuu aku i ke keiki uuku; a oia no keia paa pio ana o Robata ma ka helu i hala a hiki i kona make mainoino ana malalo o na paia paahao.

 

            O ke keiki hoi i kela wa, ua lilo aku oia na kekahi alii barona e malama me ka maluhia, a me ke kiai pono ia, oiai ua haupuupu ae na noonoo iloko o ua barona nei no ka ke alii hana hou maluna o ke keiki.  A he mea oiaio ia - iloko o elua makahiki mahope iho, kauoha ae la ke alii e kii i ke keiki a lawe aku imua ona.

 

            Ua hoouna ia na elele e kii i ke keiki ma kahi noho o ka barona, a i kona wa i @oea aku ai, o ke kauwa wale no a ka barona ko ka hale.  Lawe ae la ke kauwa i ke keiki a huna iaia ma kahi nalo.  Ua hoikeia aku keia kauoha a ke alii i ka barona iaia i hoi mai ai, a ua lilo ia he mea mokumokuahua no ka naau i ke aloha no ke keiki.  A o ke ano nui o keia kii ia ana o ke keiki, no ka hopohopo o ke alii o lilo aku ke aupuni Enelani malalo ona ma o na lalani pololei o na hooilina a ua ake oia e make.

 

            Lawe ae la ka barona puuwai aloha i ke keiki imua o kela me keia alii, e hoa kaka pu ana i kona kuleana pololei no ke kalaunu o Enelani, a ua apo ia mai ke keiki me ke aloha nui ia.

 

            Lehulehu loa na hoa'loha o keia keiki opio iaia i ulu ae ai o ke kulana kanaka opio, a ua hui lokahi ae kekahi alii Farani me na makaainana ponoi o Nomana e hookiekie i ke keiki opio ma ke kulana alii a duke hoi ma kahi o kona makuakane aloha Robata i make.

 

            Lohe aku la ke alii i keia mau hana, a kokolo mai la ka weliweli ma kona mau aa koko no kona kue ia mai, nolaila, lawelawe iho la oia i kekahi hana maalea loa e huliamahi ai na kokua ma kona aoao.  O ka mua, oia kona apuhi ana i kekahi alii Kauna o Farani i kokua nui i ke keiki opio, mamuli o kona hookiekie ana iaia i mea mana nui maloko o ke aupuni, a e hoomare aku i kana keiki hiapo me ke kaikamahine a ua alii Kauna la.  Ma ke dala, a me ka mana hoomalu luna aupuni a me na hoohiki e hookiekie ma na kulana hanohano, i apuhi nui ia ai kekahi heluna nui o na alii, a ua pau lakou i ka lilo ma kona aoao.  O ka lua, oia kona haawi manawalea ana i ka hapanui o kona waiwai a me ke dala no na maka ainana Nomana i hoohuliia ko lakou naau no ke keiki alii opio makua ole, a pela pu hoi me na hoa'loha oiaio a punahele hoi a ke alii Robata i make, a emoole, ua noho mana mai la keia mau hana pakaha a ke alii Heneri maluna o lakou.

 

            No ka wa mua, he mea hauoli i ke alii ka nana ana ae ua lehulehu kona mau koo e naue ole ai kona kapu alii a e hooko ia ai hoi kona iini, oia hoi ka haawi ana i ke aupuni malalo o kana mea i ake ai.  Mahope iho, kupu hou ka noonoo iloko ona, malia o kona wehe mua ana i ka puka o na hana apuhi a me kipe, he mea ia na ko waho mai e hoao pu mai ai, nolaila, hopohopo hou iho la ia.

 

            Nolaila i wahi hoi e hooi ia ae ai kona kulana mana onipaa maluna o ka aina, haawi ae la oia i kana kaikamahine nona na makahiki ewalu, i wahine na Heneri V ka Emepera o Geremania e noho ana ia au.  A i wahi pakali hou ae e hau a hou ia mai ai kana mauna hoowalewale, auhau koikoi aku la oia maluna o na kanaka me ke dala, a mai loko ae no hoi kekahi o kona waihona dala, i hoouna aku ai oia i kana kaikamahine no Geremania me keia huina dala mahuahua no ka hoolako ana i ko laua mau pono mare.  He mea oiaio, ua komo mai la ia Emepera i ke anapuni a Limaloa.

 

            Manao iho la ke alii ua pau na hemahema ma kona aoao, aka, i ka wa ana i manao ai e hooko i kona iini, pii poluluhi ae la he mau ao o ke kaua ma kona alo alii ponoi i kokua ia mai e waho, a oia auanei na hoike o keia helu aku.                                                                                                                                                                                                                                                                (Aole i pau.)   

 

Na Ho@@@@@@@ka o ka Ua Kanilehua.

 

            Ia'u e nanea ana i ka lawe kiani a ka huila o ke kaa holo h@u, a e pa huihui mai ana ka makani ahiahi me ka malie ma na puka aniani me na ea oluolu o na hora poeleelee o ke ahiahi, a e hene iki ana ka aka a na opua o ka Ua Kanilehua i ke kaomi lima malu ia e ka ipo ahi, komo mai ana kekahi wahine i ano aoo iloko o @a hale nei a na iwa e lualai ana.  I ua wahine nei nae i maalo pono ae ai mamua o ke aniani hooleleaka o ke kii o ke aiwaiwa nui o ka lua o Pele, a e hoomau ana ka lena ike a kona mau maka maluna o ua aniani hoonui ike nei no ka manawa, aia hoi, he mea e ka hikilele o ka poe @ nanea ana i kona leo nui e @aa ana iwaenakonu me ka hiena o na maka io a ia nei, me ke kanaenae ana i ke mele o ua eueu la penei:

 

                                                                                                                                    Makole makole akahi,

                                                                                                                                    Hele i kai o Piheka,

                                                                                                                                    Heaha ka ai e ai ai,

                                                                                                                                    He lihilihi pau i ke akua.

 

            O ka manawa no ia i hui ae ai ka aha mai o a o a hu ae la ka aka a ka lehulehu i na hana a keia eepa nui.

 

            Aole no hoi i liuliu iho komo mai ana ke kau wahi kanaka me kona aabu piha o ke kulana koa, a ku ana imua o ke aniani hooleleaka o na mea kaua me na helehelena li-o, o ka manawa no ia o ua wahi kaaka nei i lele aku ai i hope me ke ana ana ae i kona kookoo i o a ia nei a pahu pono aku la imua o ua aniani nei a noha aku la, a me ka eleu nui hoi ka mea malama hale i lele aku ai a peku aku la ma ke kikala, a o ka manawa no ia o ua wahi kaaka la i hoani ae ai i kana kookoo hooilina mai ia Li mai ma ke poo o ka malama hale a hamo ae la ka hulu o luna o ka piko me kona minamina nui, a hu hou ae la ka aka a mamae ka iwiaoao o ke anaina holookoa.    D. I. Wailani, Jr.

 

            [E ka makamaka, heaha ke kaona o keia mau hoomakeaka? Malia he mau hoa aku la laua no ka mahina opulepule, a i ole he hoopowehiwehi noonoo no ke kiaha kupua a ka huli mea pohihihi Edisepa. - L. H.]

 

            E Mr. Lunahooponopono. - I keia la e lawe aku ana o Mr. G. Nakapuahi, ke keiki lalawai o Pueo, Hilo, i kona lio laau poniniu no Kohala Akau, maluna hapa o ka mokuahi Kinau o keia la 19 o Mei, no ka hoonanea ana no kekahi mau la i na keiki papa a me na iwa o ka makani apaapaa.  He mau la malie mai nei hoi keia o Kauakanilehua nei, aole hoi e like aku nei ma mamua ke kulu liilii.  O ka makani hoi e pa mai nei mai na kakai mai o ka aina paia ala i ka hala.  O na hihia oki mare o keia kau kiure iho nei o Hilo, ua pau i ka poke ia mai e kahu o ka aha mai ke nui a ka liilii.             D. I. W.

 

HOOLAHA    KUMAU.

 

Ka waiwai o ka Hilinai

 

KA  AYER  Laau sasaparila, kai kaulana a hilinai nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wahi a pau o ka honua, he             aneane 40 makahiki i hala ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau.    O keia   

 

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea no loko o ka honua a me ka hao.

 

HE  koko inoino a nawaliwali anei kou?  Ua a wili pu anei me na ano mai ikaika?  A ua hui pu anei me na wai             awaawa hoopehu Na keia

 

LAAU  e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai.  O na kauka lapaau a pau o Amerika i ike i ke ano o ka             AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili    pu ia, aka o keia wale no.    No ka

 

HOOMAEMAE  ana i ke koko, a me ka hookahu pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano ma i i ikeia, o ka             AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae    O ke

 

KOKO  ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana keia LAAU SASPARILA A AYER.  He maalahi a he

 

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma'i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa.  He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

 

A HILINAIIA  no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma'i, a pela aku.  He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparila.

 

I HOO@ AKAUKAU IA E

 

@@@@@ J. C. A@@@ & Co.  Levell, @@@@

 

HOLLISTER & CO.

 

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii

 

Helu 100                 Alanui Papu, Honolulu

20-86-tf

 

HOOLAHA  HOU.

 

$5  MAKANA.

 

            INA o ka mea e loaa ai kuu  @o (@) ulaula ano lo@@a h@@lo pokole, ua kuni ia i ka @oao (H) ma ka uha hope.  A hoihoi ae ma ka Halekuai o J. T. Walakahauki, e loaa no ka makana i olelo ia.                                          2122.

 

Laau Mai Lenera Helu I

 

A

 

S. H. MEEKAPU.

 

E LOAA A E HOOUNA IA NO MA  ke kauoha, kalaau Mai Lepera ma na wahi a pau ke loaa he au hoike oiaio no ka mai Lepera, a ke hoouna mua mai i na lilo o ka laau.  E loaa pu no hoi me na Rula o ka inu ana.  E loaa no ma Alanui Nuuano, helu 11.                                                                                                                                                                                 2086 - 1 yr.

 

 

FRANK  GERTZ.

 

MEA KALEPA A LAWELAWE HANA KA

 

NA ANO KAMAA A PAU NO NA

 

Wahine, Kaikamahine a me Kane.

 

Na Ka@@@  B@@@ a me na Kamaa haahaa no na Keiki

Kane a me na Kanaka makua, o na ano p@@kini hou loa

20@@@@@.

 

H.  HACKFLED & CO

 

Mea Kal@pa Nui, a Kuai K@kaa i na

 

Waiwai Lole, a me na Mea Hao

 

A HE MEA

 

KALEPA WAIWAI NUI

 

HONOLULU, H. I               2082 - 1 yr.

 

HALEKUAI HOU

 

ME NA

 

LOLE  HOU!!

 

           

            KA HALEKUAI MAKEPONO LOA

                        keia o neia Kulanakauhale me ka mai kai loa no na lole ma ke kihi o na

 

Alanui Papu me Kalepa.

 

Na lole o na ano a pau no na

 

Keonimana me Keikikane.

 

Na Lole Komo,

                                                Na Papale,

                                                                        Papalekapu,

                                                                                                Na Pahu waiho Lole,

                                                                                                                                    NA Paiki Ili,

                                                                                                                                                                                    a pela aku.

 

            He mau waiwai i lawe pololei ia mai no keia wahi, a i wae pono ia no hoi i kulike me ka makemake o na makamaka Hawaii.

 

            Ka Hale Kuai keia o ke Kanaka Hihune.  He mea e lawa ai ka makemake o ka poe uuku o kahi loaa.

 

O KO MAKOU MAKIA,

 

E OLA KE KANAKA ILIHUNE

 

            E hele mai a e nana pono, i ike a pau kuhihewa.

 

                                                                                                                                                                                                                                                            EGAN & CO.

                                                                                                                                                                                                                                                                        2092-1y

 

PAPA!   PAPA!

 

AIA MA KAHI

 

LEWERS  & COOKE

 

(O LUI MA)

 

ma ke kahua kahi@@ ma alnui pa@@ a m@ @@@

 

K loaa ai

 

PAPA  NOUAIKI

 

o kela a me keia ano

 

@@@@@@@   Puka Aniani,m Na Olepelepe Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele,

Na Papa Ku.  A me na Papa Moe nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pa@

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami

Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami

o na ano a pau, Na Aila Pena, o

kela me keia ano Na Aila Hoo

maloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na

ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

 

A ME NA

 

WAI HOOHINUHINU NANI

 

O NA ANO A PAU @OA

 

NA BALAKI ANO NUI WALE

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka

o oukou e hoolawa aku ma ua mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

 

NO KA

 

UKU HAAHAA LOA.

 

E likeme @@@@ @ @@@@ ana mawaena

 

LAUA A ME KA @@@ KUAI.

 

HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Kakela a me Kuke

 

HALEKU NUI O NA WAIWAI.

 

E laa na pa@iolo, koi hole,  hamale, ko nui a me liilii, kila, wili pu@@, rula, apuapu, kui o @@ @@ a pau, kala kaa, hao hoopaa puka

 

pohaku hoana, kepa, lei ilio, ka@@ la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi, kalapu, kope hulu, pulupulu, @@pa ka

lakala, li@a hao, ami, keehi, a me

           

KAULA OPU

 

            Palau o na ano a pau,  Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope, au ho a pe a aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao @@@ piula, kaa palala, ipuhao, i@@@

 

PA-PALAI  MAKAU  ME  KE  AHO

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula @uaina, hu'akai, ehi wawae, hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhi kuhi, pena keokeo, aila pena aila hoomaloo,

vaniki kaa, a me vaniki moe.

 

PENA HOOMALOO

 

a me aniani hale

 

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HA@@ AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUIONA ANO HE NUI A LEHULEHU

 

LOLE  MAKEPONO

 

@@@@@@@

 

AHINAHINA, KAI AKOA, @@ KEO, LEPONALO, HULUMA@@ UWE-WAHINE,

KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.

 

Ke Ku@@@@@@@@@@@@@@@@

 

Kakela & Ku@@@

 

NA MEA PIULA

 

Mikini Humuhumu

 

Makini a WHEELER a me WI@@@

 

MIKINI A WILLOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

 

REMINGTON

 

He nui loa me hao me na @@@@@ ae o na ano a pau, aole hiki ke @@@@ia aku, hewa i ka wai na @@@@ @@ @@

 

Laau Lapaau Kaulana L@

 

A DR. JAYNE

 

LAAU HOOMAEMAE KOKO

 

LAAU HOOPAU NAIO, @@@@

 

KUNU.  PENIKILA, HUAALE

 

PAAKAI, LAAU HOOPAA HI.

 

@@ na Laau Hamo & P@la @@

 

Kakela me Kuke