Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 23, 4 June 1887 — KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAHIKO O ENELANI. Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa.

MOKUNA X E>eu v ;i mal.vlo o Heneki I. i k\~ PV!A RA *k%U>IANA WaIKAL MAKK iho U o ka Maikai, ka wahine a Keoeh ke alti i Make aku Ueh i\-ko oke aloha imi |ia e ka iaVji Nomana me Farani,. ka manaolana hookahi a ta n>au bnui i I noho makaaiuana aku ai e hoomalu la mai. Emoele ua haho'a ae la na lako kaua a keia mau bhui e kue ana ia Eoelani a me kooa alii Heneh, no ko lakou m?cao ana he au ike ole ta aku ia oko lako j pono, om na onene hoo kahe koko e ho!apu ana iwaena o ka aina a palahalaha loa aku iwaho iloko o ia mau la.

, Ike koke iho !a ke alii Heneri aohe ona mau koo ikaika hou ae e ko ai kona iim nui i hoike ia ma ka pule i hala. Ua pahemo hou aku na kanaka ana 1 apuhi wale ai a me ka lehulehu i hoohiki ia e lilo i poe mana nui malnna o ka aina, ke dala me ka waiwai no kekahi manawa i hoopaa ia, a i hala hope me ka hooko ole ia. Ua hookahe koke ia kekahi mau koko kakaikahi i kumu hoonana no ko lakou mau inama, a ua emoole no hoi ko ke aiii hoomaiu ana i keia hookahe koko malani mamuii o kana mau hana apuhi hou i like me na la i ha!a i hooi !oa ia ae na apuka ana. E noole ua maluhia koke ka aina, a noho mana hou ko ke alii keehina hoomalu maluna o na kanaka hoaia kaua. O ko ke alii hoomau no nae ma na hana kipe a apuhi ana, aole ia 1 haule Ua oia mau aua hoopuipui ia kona aoao e na kokua malalo 0 keia mau hana.

O ka hana mua nae a ke alii mahope iho o ka maluhia ana o ke kaua, oia kona hooko ana i kona iini nui e lilo kana keiki Wiliama i pani hakahaka a i ahi no Enelani, a e hoohui mua ia laua ma ka mare me ke kaikamahine a ke Kauna 0 Faiani 1 hoikeia i kela pule 1 hala. No ka mea, ona hoohiki a Henen imua o ua alii Kauna la no ka waiwai a me ka hoohlo i mana nui maloko 0 ke aupuni ua hooko ia, a koe hoi keia hoohiki akahi a hele aku no kona hooko ia. 0 kahi noho o ke kaika mahine aia iloko o Nomana, a o Heneri hoi me kana keiki, aia no i Ladana kahiko ko Enelani puuwai ponoi. Nolai'a, i kekahi wa pono, haalele iho la ka huakai alii ia Ladana a holo aku la no Nomana. Hoea aku la ka huakai a ke alii no Nomana a lawelawe koke iho la i na hana pili i ka mare o na 'lii opio. A he mea hauoli no hoi ia 1 ke alii Kauna 1 ko Heneri hele ana aku e hooko i kana olelo paa, a me ka hapai pu anā ae iaia ka makua o ka opuu pua nani o Farani e hoolaa īa ana i Moiwahine no Enelani ma kona ano he inakua alii a mana nui iloko oke aupuni. Aka, he hauoli moewaa wale no ia ona. a pela pu paha me na mea a pau i konio ma ia haawina hookahi. Ae, he oiaio loa ia.

No ka mea, ma ka la 25 o Novemahi i ka makahiki 1120, lalelale-iho la ka huakai alii no ka hoi ana i ka home a e hali pu aku hoi i ka ui opio o Farani no ka hoohui ana ia laua ma ka imre. He huakai nui keia i hoomakaukau ia no ka ukali ana aku i na 'iii opio. I ka makaukau ana ona mea a pau no ka huakai huli hoi, hoea mai la he kapena moku imua o Heneri a pane aku la:

II E kuu haku, ua ukali ia kou makuakane e ko'u makuakane maluna o ka moana a hiki i kona make ana; he hookele moku kaulana oia nana i alakai aku i ka huakai kaua lanakila a kou makuakane no Enelani a lawe pio ae la ia aupuni me ka loaa ole o na poino. He inau kapakai pukoa ko Enelani nana i hoopoino nui i na moku, a o ko'u makun wale no ka me.i kamaaina ma ia mau wahi poino, ka mea hoi i luai mai ia ike iloko o'u kana keiki nei a hala aku la ia i ka make. Ano ke noi nei au imua o kuu haku ihiihi, e loaa ia'u ka hilinai ia no kou hoi ana i ka home malona o ko'u moku 1 kapaia ka uioku Keokeo, nona na kanaka aukai wiwo ole he kanahnu "

"Ua minamina loa au," wahi a ke alii, * oiai ua hoolawa ia ka'u huakai huli hoi me kekahi moku nui okoa; a no ka mea hoi, aole e hiki īa'u, ka i kokoke loa aku i na paepae kapu o ke Akua ka mea maluua ae, e hoio pu me oe ke keiki a ke kanaka i hinau mai ai na ka makua i ukali mahoj>e o ko'u makua akua. O ke keiki alii a me kona poe a pau ke holo maluna o kou moku Keoket\"

He mau hora pokole mahope iho o keia kukai mawaena o ke kapena aukai me ke alii Henen, kau ae la ke alii ma kona moku i heokaawaie ia a ho'o aku la me ka haalele ana iho i ke keikialii me koaa poe a pati no ka hnlo aku maluna oka rooku Keokeo. Ke holo la k j ke aHi mau moku m* ka moana me ka makani aheahe e pupuhi ana no EneUni. a make kakahiaka o kekahi la ae, ku aku la lakou i ka aina. O ke aiii Kauna o Farant kekahi maluna o keia moku a me kana katkama< hine. A&ipa*.

HMhlkM • Laweu ic L m* kekahi Kklemii o Pil3<kfcpīa, A;tu;nkj, he keiki u nooa ni makih'iki he »7, 11 hali ia 0« ma Liila no ka bpaaa am i hiki hoy iaia ke kamailia He keiki leopaa pahi keka hi kapa b ara ckvtx I kooa ira he 11 aiak&hiki, he hiki no bbt ke kanaailkw »ka, no ecn > mukah&i hoo mahope», paa ka iho h i o>na k<\ aole e [xafve ij htx>kahi htaukU; W lohe oae kona.

koe ke kaaiailio ana Ua hoao ta oiama na ano a pau me ka manao ia he apuhi wale no kana hana, aka, ua hoopau wale ia na hoao ana mahc {>e iho o ka ha»a ana he eha makahikL lab ma ka halemau oa nana r kau* ka aole hiki ke hooh, aua h:o ie* pine ia n4 bpaau nona jk>)c nae he V<!. Hala ae la ho mau makahikl hou, .\ie pauaho na kauka, noUib, hookahi hoao ana i kee e hooweiiweli iaia; malia o makaa a hooikaika e kamaiiio.

Hawan.i*-ana ae 1a kekahi kauka i kekahi me ka leo ikaika e lohe ai ka mea pilikia oiai laua eku ana ma ka aoao oka mot: "Eia wale no koe la kaua; o kā tnua, e kukuni i na aa o ke alelo me ka h&o wela; a i pono ole, e oki kaua i kona alelo a noii pona" "Kahaha," 'wahi a kekahi kauka. "hiki hou ole auanei ke hooj>aa i ke aleio, oiai ua moku aku ia M U E ioaa hou ia kaua he malamalama ma keia oihana laruau;' , wahi a kekahi kauka. "E ike iho knua peia ka 1 paa ai ka leo; hoea hou mai ua kanaka ieo paa, ua ike kaua i na ioina e iapaau ai. Hiki no ke make keia keiki, no ka mea aohe ona leo e hiki ke hai aku i kona mau makua na kaua ioki kona kumu i make ai."

Ua pono ae la keia i na kauka hoomeamea, kauoha koke iaua i ke kauwa e lawe mai i ka hao wela enaena; eia ke keiki ke oni nei me ka haawi ana i kekahi mau hoaiiona aoie ona makemake e make a e kuni ia i ka hao wela. | Aohe nae he nana mai o laua; hoea mai ke kauwa me ka hao wela enaena, | paa ae la kekahi kauka i na iima o ke j keiki me ka ikaika, ke kauwa hoima! na wawae" a o kekahi kauka ma ka wana me ka hao weia ma kona iima. Ku* paka ae la keia, aka hahani aku la ka enaena o ka hao wela m.i kona mau papaiina; a peia no a kokoke ma ka waha a i ka opa ia ana o ka waha a kekoke ioa ana o ka hao wela nia kona aleio, poha ae la ka ieo mai ke keiki mni, "Uoki ! Uoki! ena kauka, ua hiki ia'u ke kamailio." Pela i ola ai k(ia aa ma ka hooweliw<.-ti ia. —Y. C.

E kiai me ka nakaala k>* i m wiihema mei ai, i ole e «i pu me ka mei tROv pela hoi e kiai me ka malama pono loa » ka ohana, i ole e noho pa me ka natmaei&