Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 24, 11 June 1887 — EDISEPA FERIDO KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI. Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia. [ARTICLE]

EDISEPA FERIDO

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI.

Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia.

Ke Kuhikuhi Puuone l'oupoa Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei. .1/oohla Eiulani i uuuki ia ho ke A'uoioa. IA Edisepa nia i loaa iho la i keia poino, ia wa ike mai la o Setiwa ua ooino leana kēiki a me kona lio ma ka laua huakai. I kela wa koke no i oili ae ai ua Setiwa la a ku iwaho, nana mai la oia i na ao o ka lewa, a ike mai la oia i ka lele ino, puana ae !a ua kanaka makalii la, he la ino keia, he la e poino ai o na kupua hele mā ka lewa, nolaila aole au e pono ke hele ma ka lio 0 poino auanei au, a ma kuu mau kamaa-lele au e hele ai, me keia mau huaolelo ua kanaka makalii la i puana ae ai a hoi aku la oia iloko a loaa kona mau kamaa makalii, no laua na inoa o Lida a me Aiso; komo iho la oia a paa, lalau aku la oia i kona hainika lele a me kena kookoo mana, a me kana ohe nana hoonui ike. 1 ka makaukau ana o ua wahi kanaka inakalii la, oili ae la oia a 'lele aku la e like me ka palamimo ana a ka manu liilii. He wa loihi keia lele ana o ua Setiwa la. Kaahoi>e ae la na makani a pau he 50, a kaa aku la oia ma kela aoao me ka niaalahi. I kela wa hapai ae la ua kanaka makalii la i kana ohenana a nana mai la i hope 1 ke 50 o na makani, a ike koliuliu mai la oia i kona lio Uwepa Eleele e lumilumiia ana e na makani, a oia ka ua Setiwa la i pane ai: Aia kuu lio ke wiliwili ia mai la e kela makani ino, aole ka oe i aa e hele me kuu Haku, no ka mea, ua hopohoix> kou naau. Me keia mau huaolelo ua Setiwa la i puana ae ai, a wehe ae la oia i kana kookoo mana, a bih mai la iwaena o ua makani hele huhu la, a lilo ae la ia wahi i aina nani luaole, a o ka makani hoi pa aku la oia nn kekahi wahi okoa. I keia wa i huli aku ai ua makani la no kekahi wahi okoa, a ia wa no hoi i haule ino ai o Uwepa Eleele īluna o ka aina nani, a pela pu hoi me Edisepa, aole nae i ike aku kahi o laua i kekahi i kahi i haule ai, aka, ike kanaka makalii a ka hoonahoa nui wale, ua ahu wale na mea a pau imua o kona mau maka me he aniani la. I ka ike ana o Setiwa i ka haule ana 0 kana keiki a me kona lio. ia waawiwi aku la oia a loaa laua, hookau ae la oia ia Edisepa iluna o kona lio a pane iho la me ka leo nui: "Edisepa ! E hoolana i kou manao, no ka mea, ua palekana oe, a ma aku imua kahi e hookala ai o kau mea kaua. "Aloha oe." Me keia mau huaolelo ua kanaka makalii la i pane ae ai. a huli ae la oia a hoi aku la no kona wahi mau no Aina Uaimana. I ka wa a Edisepa e hoopoluluhi ia ana e ka poino a ka makani, lohe ae la oia i ka leo kahea o ke kanaka mikalii. a o kopa makuakane hoL

laia nae i hoolono ae ai, aia hoi aole ua kanaka la, a e kau ana nae oia maluna o kona lio leie Uwepa Eleeie, a oia kana i pane ae ai: Nini ke kamihao o keia mea i kuu mamo, a nawai la hoi au i hookau mai nei iiuna o kuu lio? Me keia mau huaoleio oia i pane ae ai a ninau iho la oia i kona lio t ka i ana iho: Nuwai kaua i hoopakeie mai ka makani puahiohio mai ? - Pane ae la koaa ii«, na ka. iioia o kou makuakane, ka nea i pa tausani ia ka mana i ko na kupua a {)au o ka lewa nei A i oia no ka, w*hi a Edisepa i pane ae ai, a puana hou ae la oia: E kuu lio, ke makau nei au no k» kaua lele ana aku imua, oiai he oī paumi aku paha ka ikaika o ka makani oia wahi mamua o keia ? Aole» e kua Haku; ua hala ka «a o ke tausani makani, a eia kaoa r»aioko o oa anapuni he 50 i keia wa, a k* kokoke aku nei kaua e komo iloko o ka ekahi o na poepoe o ka Honua hoiookoa, noiaiU mai kanalua kou maaao e kuu Edisep<a. Pane ae la o E<Ji«pa, aoie aoe ma< kau, aole no hoi e kanaiua kuu naau t no ka mea i hele mai no au a make a oU, āok no ke oia «rate no.

I ke kaakaa ana ae nae ka hana o na maka o ua Edisepa la, aia hoi aole ke kanaka makalii, a oia kana i pane iho ai i kona lio penei: E kuu lio maikai, owai ka mea i kamailio iho nei ia'u i ko'u wa e moē ana ? Aole au i ike wahi a kona lio; a pane hou ae !a ua iio la, pehea kaua, e hoi anei kaua i hope, a i ole e hele no anei kaua imua ? E hele no kaua imua, a mai kanalua kou manao no ia mea, oiai ua aa no kuu naiu. I ka pau anā o keia mau huaolelo a ua lio la me kona Haku, ia wa iaua i nalo aku ai iwaena o na ao o ka lewa. He wa loihi keia leie ana aku o laua a komo aku la iloko o ka pouli aaki, a nalowale ae la na mea a pau, aole hoi i poha rnai ka malamalama o ka la a me ka malamalania o ka mahina a me na hoku, a oia ka ua Edisepa la i pane iho ai i kona lio penei: E kuu lio maikai, pouli hoi keia wahi a kaua e lele nei, a heaha la ka mea i pouli ai ? Pane ae la kona lio: Oke ano iho Ia no keia o keia wahi he pouli; he pouli hoi no ka mea hele hewa e lalau ai, aka, mai makau-oe no ia mau mea a pau, oiai, aia no au mahope o kou meheu i na wa a pau, a o ka aina a kaua e pae aku ai, oia wale no ke ake nui 0 kuu naau. 1 He wa loihi loa keia lele ana aku a laua nei; a i'oko o ka pouli nui lohe koli'uli'u ae la ua Edisepa la i ka halulu o kekahi mea, me he leo nakolokolo la no na tausani hekili. I keia wa i hooi |>aumi ae ai o Uwepa Eleele i kona mama, emoole oili aku la laua ma kela aoao o ka pouli, a ia laua i ike aku ai i ka malamalama o ka la, pane ae Uwepa Eleele i kona Haku penei: E kuu Haku e, ua ikeia kaua. Pane iho la o Edisepa, ua ikeia kaua. Owai ko kaua mea nana e ike ? Ua ikeia kaua e na kiai o Mauna Bevia, e mamamake ana paha kaua maniua o ko kaua komo ana aku iloko 0 ka elima o na poepoe honua. Kahaha, make hoi kaua i ke aha ? 1 wahi a Edisepa i ninau iho ai. Make kaua, no ka mea ua ikeia ka- i ua, e makaala nou iho o poino auanei i oe, wahi a ka lio. i Aole i pau pono ae keia mau hua- 1 olelo aua lio la, aia hoi hanu ana na 1 liona mahope ona, a oia ka ua lio la i i 1 pane ae ai ia Edisepa: E kuu Haku, ko kiaha pohihihi hoi. i I kela wa koke no i wehe ae ai o ! Edisepa i kana kiaha pohihihi a pane iho la: E kuu kiaha pohihihi, kou ma- < na a me kou pohihihi, e ale oe i keia ; poe liona a pau loa iloko ou. i I kela wa koke no, e like me ka pa- ! kaua e haule mai ana mai ka lani mai, I pela okoa iho la no na liona ka iho ma- ; kawalu iloko o ua kiaha |>ohihihi la, a i iloko o na sekona pokole loa, pau loa iho la na liona iloko o ke kiaha pohi- ] hihi, a ke hoomau la no nae laua i ka ;

lele ana. Oiai laua e lele la iloko o ka malamalama o ka la, a iwaena konu o ko laua alahele, hele iho la ka wela o ka Ia a hahana e like me ke ahi, me he mea la eai mai ana ia laua nei t a oia ka Edisepa i pane ae ai i kona lio: E kuu lio T hele mai la ka hoi au a wela. Pane ae la ua lio la; ae, wela oe, a wela rio hoi au, aole paha hoi e hihi, ua unu mai nei no hoi ce ia kaua i kahi o ka wela nei, a heaha hoi ka mea o ka uwe ana i ka wela, ho aku paha kaua i ka wela. I kela wa ua like ua Edisepa la me he pua rosc la i mohala ae i kekakahiaka ka ula ohelohelo o kona mau papalina i kaua mea o ke ahi, o ia wela a nui i iliki iho maiuna o £disepa, ua Ii!o ia wela ia Edise|)a i mea ole, a oia kann i puana ae ai: Ahi wela mai eei loko I ka hana a ke aloha. He wa loihi ko keia lele ana o laua nei me ka h#omai»wanui i ka wela, a ia laua no e kle ana lohe hou ae h no ua ho la i ka halulu o kekahi mea, a ob kana i ninau ae ai i kona haku penei; Ea, ke lohe nei anei oe i kekahi mea halulu ? Ae, ke lohe nei au i kekahi mea ha lulu, aka aole i maopopo ia*u kah» o ua ■lea la, ina paha au i ike a he kupua ia mea, ina U o ko kaua hele no ia e pepehl Pane ae 1a kona lio, auhea oe e kuu haku, ua ike ia no kaua, kai no paha e pakele ana kaua, eia ka e loaa ouiu kaaa i na poina

Pane iho la o Edisepa. mai kanalua oe ia kau3. no ka mea ua haalele mua aku nei kaua i ko kaua mau ola i ko kaua aina hanau t a o keia hele a kaua e hele nei, he heie kino wale iho ro, ua hala raua ke kino uhane. Pane mai la o Uwepa Elele, mai kuhihewa oe e kuu haku pela, ina iho ka make o kaua a hiki mai. He mau sekona wale iho no mahope o keia, aia hoi, e iike me ka hu ana a ka makani, halawai ae la ua Edk>epa la me na tausani liona hou i hoounaia mai, a hoomaka koke iho la no ko lakou hakaka ana. No ko Edisepa ike ana i ko lakou lehulehu loa, ia wa wehe koke ae la oh i kana kiaha pohihihi a pane iho la: E ke kiaha pohihihi, kou mana hoi a me kou pohihihi, i pau loa keia poe iiona i ka make, a hah ae hoi keia mau puu make o maua. I keia wa koke no i miki mai ai ua kiaha pohihihi la a iumai a'ku ia 1 keia mau tausani iiona iioko ona, a ua naio aku ia iakou a pau me ka ike eie ia o kekahi. Haia ae ia keia mau puumake o laua, a iioko o na sekona pokoie mahope iho, komo aku la laua īioko o ke anu, aoie no hoi o ke anu a lohe mai 1 ke a'o, oia no oe o ke kuikele houhou loie e hou ana i ka ili ka maeele luaoie, a oia kana i p.me iho ai i kona lio: E kuu iio maikai, ano e mai nei hoi ke au o ka lewa ma keia wahi, heie mai nei ka hoi ke anu a me he īpo la ka uwe hone i ka iii.

[ Pane ae la ua lio la, ae hoi paha. E kala no hoi au i olelo aku ai ia oe mai paakiki oe i ka heie i keia ama, aoie hoi e hiki he welo oe na ka paakiki, a e ike no nae i ka mea i paakiki ai, nolaila mai olelo i ke anu, ua pono no ke anu ana, o ka nele i na haawina ka hewa, a ua ike nae oe 1 ka inea, no ka mea ua ike pono. He wa loihi keia komo ana aku o laua lioko o ke anu, aia hoi hele «iai ia ua Edisepa ia a maKe i ke anu, he he mea la, e kaili ia ana kona hanu hope ioa, a oia kana i pane ae ai me ka leo malie, kupanaha, ua kuhihewa au i keia mea i olelo ia mar ai ia'u he mea e loaa ana ia ia'u iioko o ka oluolu wale no, eia ka iloko o na j>oino a me na pilikia he nui; heaha ia hoi, i hele au a i ioaa keia mea ia'n, aiaiia o ko'u mea nana i hooiuhi, e »;ku mai oia ia'u iaia iho i makepono ai ka iuhi nna o neia mau iwi a luhi makehewa hei keia nui kino. laia i kokoke aku ai e hiki i ke kae o ke anu, aia hoi oiapa mai ia ka uwila a puana koke ae ia ka lio pend: Auwe! ua ikeia kaua e.na kiai o loko o Bevia, heaha ana ia ko kaua \vahi pono ke hiki aku imua o iakou, manao au e lilo ana kaua i mea ai na na kiai, a maona oie iho kekahi poe o iakou.

I keia wa i pane iho ai 6 Edisepa, kulikuli ia oe e keia lio lapuwale: heaha Ia kou mea houpuupu wale po e like me keia, he mea oiaio no ka'u i olelo aku ai ia oe, he mau mea make no kaua, aole no i akaka ko kaua ola» aka, 0 ka hoomanawanui oia ko kaua mea e pakele ai ina hoi e pakele ana, a mai maka'u nae oe a hopohopo kou manao no ia mea. I kela wa pane mai la o Uwepa Eleele: Akahi au a ikel ka paa o kou manao, he lohe olelo wale no ko'u nou e Edisepa a akahi au a ike Dono, nolaila. ma kou hepo ole kaua e lanakila ai, a ma kou maka'u ole kaua e komo ai iloko o ka aina nani o Bevia Puana hou ae la ua liu nei me keia mau hua#lek>: E kuu haku, kokoke e hiki mai ka wa o kaua e lanakila ai ma* luna o Bevia holookoa, kokoke e haule ka mana o na kiai, a kokoke hoi e maule na mea nani a pau i ke aloha ia oe, a kokoke loa e hooko ia ko makemake inu wai e kuu haku, e hoohanina ai ke aloha ma ko poli: nobib, anc@ka manawa e noho makaukau, e paa ia u a PM, mai hoopalaleha maluna o kuu kua, no ka mea e hoike aku aaa an ia oe i ka'u mau hana au e k&ena mau aku ai a hiki i kou mau b hope. I ka lohe ana o E&sepa» keia mau huaolelo t kona lio, hoomanao wale ae la oia i kona lohe wale no keb Uo a me ksna mau hana kamahao a i kulike hei me kona aeo, "ka lio helu ekahio Setiwa." He mau sekona waV no mabope iho o kela, ab hoi ano eae la na o ka lani, lena mai b ka malama--1 Uma o ka la, meha mai la ka pa ikaika ana o ka makani,htina aku la na

i ao ia lak<_ u iho T »~aiho kalae ae la ka ; lewa mai o a o, he h(Wilona keia no i ka maiuhia o m mea a pau. I keia wa i pane ae ai o Uwepa Eleele i kona Haku Edisepa penei: E kuu Haku maikai: O na Ipuka o na Hale aniani Eono ko kaua pahu hopu ea ? I kela wa koke no e like me ka irao ana a ka maka a kaakaa ae, pela no ka hikiwiwe luaole o ua lio la i lele aku ai: a i ke ku ana o kona mau kapuai wawae, makili ae la na maka o ua Edisepa la, aia hoi he mea ka mahao ka olelo ae ua hiki i'o laua i kahi a laua e ake.nui nei e hele. Nana ae la ua Edisepa la me ka naau pahaohao, a ike ae la oia i kekahi hale aniani nani loa i kinohinohi ia me na mea nani like ole, a iwaena konu o kekahi rumi i ike aku ai ua Edisepa la 1 kekahi pakaukau nani.i hana noeau ia e ka lima o kekahi mea i ike ole ia. Aia maluna oua pakaukau la e ku ana kekahi kiaha nani luaole i kinohinohi ia me na pohaku nam he nui me na waihooluu like ole, a iloko o ua kiaha la e popohe ana kekahi pua nani loa, nona hoi ke ala e kono mai ana īa Edisepa e kemo aku e hoao. Nana ae la ua Edisepa la ma na ipuka a pau e momoe ana na liona, ua pauhia lakou a pau i ka hiamoe, me he mea la ua luhi lakou a e ahu mokaki ana i ke kaha o Kanoenoe, a hoomanao ole ae e eia ke kolohe ua hiki aku, a honi ae Ia hoi ko lakou mau [ihu i ka hohono kanaka | I keia wa lele īho la o Edisepa mai luna iho o kona lio a huli ae la oia a hawanawana ae la ma na pepeiao o ua lio la penei: O ka aina anei keia a kaua i hele mai nei e huli ? Pane iho la kona lio, oia keia o ka ka hale no keia, a o ka inuwai no keia, a e akahele kaua e kuu haku, mai pulale oe, mai hele uluulu oe, hoomanawanui i ka makewai, a i ka nahenahe wale no kaua e pono ai, oiai e nana aku no oe he nui ko kaua make, a he nui ko kaua pilikia e hiki ole ai ia kaua ke alo ae; a ina oe hoolohe i keia mau huaolelo a'u pomaikai kaua. Pane aku la ua Edisepa la; Ae, ua ae no au i kou manao a pau, aohe no a'u mea hoo!e, oiai, ua ike au i ka hewa o ia mea he paakiki, a oia no ko'u mea e makemake ole ai e hana e like me ko'u manao. Ninau aku la ua Edisepa la pehea ka loihi o kaua e noho ai maanei a hoi kaua ? Pane aku la ua ho la, he 3 hora wale no e nele ai oe a hoi mai mamua ae o ka manawa, i hoi aku ai me ka lanakila a me ka poino ole; a i hala aku kaua mawaho o keia manawa, alaila e poino ana kaua, aohe mea nana e hoopakele ae ia kaua mailoko ae o ia pilikia nui, oiai, eia kaua iwaenakonu 0 ka make i keia hora.

Ae aku la o Edisepa i keia manao o kona lio, a huli ae la oia a koroo aku ia iloko o ka hale aniani ana e ike nei. laia i komo aku ai, aia hoi he raea e kona eehia i ka ike ana aku i na mea nani o kela a me keia ano e ahu mokaki mai ana, aia hoi ka ia ua kokoke loa ilalo o ka hule, ka wahine hoi ua pilipu me ke kiaha, a o na hoku hoi e pipili ana ma ka aoao o ua kiaha aniani a ka nani nui waie. Hele aku la ua E<iisepa la ine na ka ina wawae mama me ka hopohopo n: i obi aia na liona e monoe ana ma kela a rae keia aoao o ka hale, he poe liona nunui lakou me ko iakou mau niho e keke ana, a oia kana i pane ae ai, keke hoi ka niho o keia poe liona, heaha iho U h ka mea o ke keke wale ana iho no 0 ka niho. laia i kaalo [>ono ae ai ma kekahi aoao o ua pakaukau nani nui wale la, lalau aku la kona mau lima i ke kiaha na» ni a owili iho la iloko o kekahi apana | !o!e a puolo iho la oia a paa* a puana ae la oia peoei: Aobe a'u raea e ae i koe o kuu Hoi irale no. laia i buU ae ae ai me ka raam?o e hoi, aia hoi huli ae la kona mau maka maluoa o kekahi moe nam !ua olee ku 'mai ana, a ike aka la oia i kekahi poe kaikamahine ui ekolu e nv«e ana maluna 1 iho, ua pauhb loa ia. I ko £disepa ike ana i keb mea hua iho ta kewia naau no kekahi mau minute, a i ka mao ana ae hookokoke aku !a oia ma ka aoao oka moe, a Vi lohi pono iho la maluna oua pee kaikamahine la e moe kahth ae la iiuna ke alo, a poana iho la ob roe ka leo malie penei: Kahaha !be nana nani wale ae oo hoi a, aole e loai he lua me ko ou~ kou naau ano. (Ade #