Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 26, 25 June 1887 — Page 1

Page PDF (1.91 MB)

This text was transcribed by:  John Shima
This work is dedicated to:  Tristi Kahealani Laeha

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVI, HELU 26. HONOLULU, POAONO IUNE 25, 1887. NA HELU A PAU, 2134

 

HOOLAHA KUMAU.

@@@@@@@@ VOLNEY VAILLAN COURT

@@@@@@   ASHFORD.

 

ASHFORD & ASHFORD.

@@@@@HANAU AKIPONA.

 

@@@@ @@@@ Hoakika, Pele me ke Kane@@@ Ka@@@olelo, Luna Hooponopono a me @@@@@@@ i na Palapala Hool@le.

 

@@@@@ @@@@OKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI

@@@@@ @@ALA PILIKANAWAI A PAU.

@@@ H@@21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale.  2082-1y

 

 

@@@@@@@ 348   Pahu Leta Helu 415.

CHAS. T. GULICK.

Motari. R he Agena Hooiaio Palapala

Kepa no na Paahana. He Age haawi Laikini Mare

 

@@@@@@@ HANA

---A ME—

            AGENA KOMISINA

He mea Hooponopono Waiwai Paa.

A @@@@ Hale Pohaku o Kimo Kam@bela, @@@@ @@@@ e pali koke ana me ko ke Kani @@@ @@@@ alanui, Kalepa, Honolulu, H. I.

2110-11.

 

 

A @@SA. (AKONI.)

Lo@@ A He KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaie Palapala,

K@@@A HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.

@@

 

 

CECIL BROWN.

@@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

@@ @@na Hooiaie Palapala no ka Mokupuni o Oahu

K@@@A HANA: Ma alanui Kalepa.

tf.

 

 

WILLIAM C. ACHI.

 

@@@ ke kokua ma ke kanawai imua o na A@aa pu@ o keia Aupuni.

He Mea Ana Aina a he Boroka ma na maiwai paa.

Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu

Hooo@@@@, oia ke Keena mua iho nei o Kini @@@ @@@@@@. 2114-y

 

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

--A HE MEA--

 

ANA AINA.

--

E@@@ no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091-1y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA,

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERETANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana ma ke Keena o ka loio @@@@@@@@, 

1 r.

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

 

@@ A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hoolale Palapala.

E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala @@@@@ahima, a me na palapala pili kanawai e @@@@ ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma @@@ @@@@@ ma na waiwa@@@a,

KEENA HAWAII @anui Kalepa.

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI,

LOIO, LOIO, LOIO.

@@@@ HANA: Helu – Alanui Papu,

Honolulu,                    @

 

S.B. DOLE.

LOIO, LOIO, LOIO.

 

He Luna Heeiaie Palupalu.

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahunian

2079 1 y

 

 

WR. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Heeiaie Pulapula

Tf

 

M. THOMPSON,

LOIO MA KE KANAWAI.

K@@@ Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku o Ka@@@ Campble, kihi o na alanui Papu me

Ka@@@@, Honolulu

HE LOIO IMUA O NA AHA.

Ina @ makemakeia, alaila e haawi no oia kona manao kanawai ma ke kakau ana ma ka pepa, @@ kea no o ka hihia e manaoia ana e h@@@ maluna o na olelo ike e waiho ia mai ana

E ka mea nana ka hihia.     2121-1y

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea kuni papa a me na l@ke kukul@ hale @@ @@@ @ pau, a me na ma no p@n@ a pau no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahia me Papa.

 

E G. HITCHCOCK

(AIKUE HIKIKOKI)

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E

PILI ANA MA KE KANAWAI.

Eohi ia no na Bila Aie, m@ ka awiwi

KOHALA HAWAII.               2114-1yr.

 

S. K. MAHOE,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Agena Moolale Palapala Kop@ me ka Mokupuni e Oahu.

--

He Luna Hoolale Palapala K@p@ Paahana me ka Apana e Waialua, Oahu.

E loaa ao ma Waialua, Oahu.     2128-1y

 

 

LAUDILA.

--

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

--

Ka Olali oke Kahua Kaua.

--

Ka Eu@@ nana i hookunihi ka Onohi malamalama o ka Lai ka Ui kelakela i malamaia mawaena o na kuahiwi me na kualono: ka nani nana i hoomalule ka puuwai o na aliiwahine @ pau o Europa a i eha ka ‘eha lima ole a ke aloha,

Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.

--

A o ke Kupueu Iwikani o ka Makakila

I ka lohe ana o ua keiki nei a ke alii powa, ua pane aku la oia, ae maikai no lou manao, aka, i keia mau hora koliu o ke kulu aumoe, ke manao nei au, aole oe maloko nei o keia halealii aia paha kou wahi e luakaha ai o na ululaau o ko’u aupuni, a me na pali laumania o ua ululaau la.

 

I ka lohe ana o ke aliiwahine i keia mau olelo a ke keiki a ke alii powa, ku ae la oia iluna a hele huli aku la i kana kane, i ke komo ana aku iloko o ka lumi aole ane kana kane, ua huli hele aku la oia a puka loa aku la iwaho o ka lanai o ka hale, loaa aku la kana kane e holoholo ana me kekahi o kona mau ukali, ia wa, ua hele aku la oia a hopu aku la i ka lima o kana kane, a pane aku la, he mau mea kaua aha keia e makaukau mai nei, pane aku la kana kane, mai ninau mai ia mea.

 

Pane aku la kana wahine, kupanaha ke keiki a ke alii powa i olelo mai nei ia’u, aia ka i na hora koliuliu o ke kulu aumoe o keia po, e luakaha ana ka wau ma ko lakou mau home, i ko’u lohe ana i kana mau olelo oia no ko’u wa i ku mai nei a hele, aole o’u makemake e lohe i kana mau olelo.

 

Pane aku la ke keikialii Laudila, auhea oe e kuu aloha, aole au e kala i hoikeia mai ai i kena mau mea, a oia kau mea e ike mai la i ka puni o ke kino o kau aloha nei me na mea kaua, eia mawaho o ka pa alii nei he mau tausani o na naita o ua keiki nei a ke alii powa, e kali ana lakou o ka wa e haawi ia aku ai ka hoailona mai ua keiki la, i ko lakou wa e lohe ai ia hoailona, oia auanei ko lakou wa e komo mai ai e luku i ka ohana alii a me a’u pu, a pau makou i ka make, alaila, oia kona wa e kaili ai ia oe, oia la i lohe oe.

 

I ka lohe ana o ke aliiwahine i keia mau olelo, ua nui loa kona kaumaha, ua pane aku la oia, e kauoha aku i ko laua mau naita e hele mai e kokua ia laua, ua pane aku la kana kane, e kuu wahine aole lakou e kala i makaukau ai, e kali wale ana no lakou o ke kauoha mai a’u aku nei, nolaila mai laumaha kou naau no ia mea, aole no keia he hana nui na’u e makau ai he wahi mea uuku wale no ia, eia wale no ka’u kauoha ia oe, e hoi oe iloko a e hawanawana aku oe I na lii a pau e hoonaona lakou, a e hoohiamoe iluna o ka papahele i kuhihewa ua ‘lii puuwai eleele la ua pau loan a ‘lii i ka ona, o oe hoi e noho oe ma kou wahi me ka maikai, manao au oia kona manawa e haawi ai i ke kauoha i kona poe naita.

 

Pane mai la kana wahine, ina pela e hookuu mai oe i kekahi o ko kaua mau ukali no’u e hele ai, i mea nana e malama i ko’u maluhia.

 

Pane mai la kana kane, aia no anei ka olomana Kelaudila, pane aku la kana wahine, ae aia no iloko, pane hou mai la kana kane, o hoi a oia no kou kiai, mai makau, ia wa i huli hoi mai ai ka ui Pomelia a komo aku la iloko o ka lumi, e noke ana i ka lealea me ka manao ole ae eia he mea nana lakou e hoopuiwa ai i ko lakou mau noonoo.

 

I ke aliiwahine i komo aku ai e noke ana no ua keiki nei i ka hula me na ‘liiwahine ua hele aku la ka ui Pomelia a hui aku la me kona makukane, a hahai aku la i na mea a pau a kana kane i aoao mai ai iaia, i ka lohe ana o ka makua alii, ua hai aku la oia i ka lohe i na ‘lii kane, i ka lohe ana ua kahaha nui ia ka manao o na ‘lii a o ka wa ao ia i hoonaona iho ai na ‘lii a haule aku la iluna o ka papahele a o kekahi poe hoi ua kokolo aku la ma kekahi mau lumi a ae, oia no ka manawa i hele mai ai ua keiki nei e noi i ka ui Pomelia e hele laua e hula, ua hoole aku la ke aliiwahine aole ona makemake e hula, no ka mea ua eha loa ia kona poo, wahi a ke aliiwahine, ua pane mai la ua keiki la, mai hoole mai oe i ka’u noi no ka mea, aole oe e ike hou ana i na maka o ko kane a hiki i na la hope o kou ola ana ma keia ili honua.

 

I ka lohe ana o ke aliiwahine i na olelo a ke alii puuwai eleele, ua pane aku la oia me ka wiwo ole, aole loa au e makau ia oe, aole no hoi au e haawi pio aku ana ia oe a hiki i kuu make ana, aole no o oe ko’u hoa e kohu ai e na ino nui, nolaila ka mea kakau i hooheno iho ai i keia mu wahi lalani mele:

Heaha no la kau hana,

O ka hoohoa ana mai o ahei,

A laa ko ku i ke a’u,

I ka i-a nui o ka moana,

Aole i laila ka anoi,

Ka iini kau a ka manao,

Aia me ka lia i ke anu,

I ka uhi a kea o naulu.

 

I ke kuu ana iho o na olelo a ka ui Pomelia, ua piha loa ia ua keiki nei i ka huhu nui a paila i kona puuwai, ia manawa oia i luai aku ai i na huaolelo ku ole i kea no keonimana ole, me ka hoopuka pu aku, E manao ana anei oe e lanakila oe a me kou ohana mai ka pono aku o kuu mau lima wikani? O kau kane, he luahi ia na ka make ke manao ae au e lawe i kona ola. O oe auanei, e lilo no oe i moiwahine no kuu home, a malaila no au e hoolakalaka ai ia oe, e punuku ai i kou waha, a e ike koke ana no oe i keia manawa. Ia manawa oia i wehe ae ai i kana ulili mai loko ae o kona pakeke a puhi aku la oia ma ka pakeke no elima manawa.

 

I ke kuu ana iho, olia no ka wa i loheia aku ai ka halulu o na kapuai wawae o na lio mawaho o ka pa alii me na leo ahiu e hooho ana e komo aku e a e wawahi i na panipuka e na hyena omo koko o na ulu laau kapu o Mauna Aniani nei, a ia manawa i wehe hamama ia main a panipuka o ka pa alii.

 

Hoomaka mai la ua mau powa nei e komo mai, me ka manao e holo pono ana, eia ka auanei e loaa mai ana lakou i ka mai ahulau; a ia wa no hoi i ikeia aku ai na naita wikani o ke alii opio e haawi ana i ka lakou mau pahikaua maluna o ko lakou mau enemi me ka weliweli nui, a lilo iho oa na powa i mau heana mainoino.

 

O na wahi naita hoi i komo pu ai me ko lakou haku, ua hoao aku la lakou e komo iloko o ka lumi e noho ana ka ohana alii, eia nae, ua loaa pono aku la lakou i na naita kiai kino o ke alii opio, a pau nui iho la i ka hopu pio ia, a laweia aku la ma kekahi mau lumi a hoopaaia iho la na lima a me na wawae i ka hao.

 

O ke keiki keia a ke alii powa, ua hoomaka mai la oia e hopu pio i ke aliiwahine, me kona manao e ahai iaia i kona wahi, a mamua nae o kona hoomaka ana aku e hopu, ua uwe kapalili ae la ke aliiwahine, a oia no hoi ka manawa i kalele iho ai kekahi lima ma ka poohiwi o ua keiki nei a pane iho la: Loaa pono ke kalohe. I ka lohe ana o ua keiki nei’i kela mau huaolelo, ua hoomaka ae la oia e oni me ka manao e hemo, eia ka e paa loa ana i ka umiki lima hao.

 

Kupaka ae la ua keiki nei me ka manao e hemo ana, aka ua oi loa aku la ka paa a me ka wikani o ka lima o ka mea e paa ana iaia. Nana pono ae la oia a ike ae la he elemakule poohina ka mea e paa ana iaia, a pane ae la ua keiki nei: E hookuu ae ia’u, a ina aole oe e hookuu ana ia’u, e make loa oe ia’u e pono ai. Pane iho la ka mea e paa ana, mai oni oe o oi loa kau ka paa mamua o ka mea kupono, no ka mea, ou mau wawae e ku la ua paa i ke kupee hao, a o ke kaula li ua makaukau ma ko kania-i, a ua hiki mai kou manawa e li ia ai oe, a me kou poe a pau, a me kou makuakane pu, a o kou mau naita au i lawe mai ai i mea e hooko ia ai kou iini, aia lakou ke lukuia mai la e na naita wiwo ole o ke keiki alii hao o Italia.

 

O kekahi poe o lakou ua hopu pio ia a ua paa pio, nolaila, ke hoolei aku nei au i na kaula keleawe maluna ou, a me na kupee keleawe elua o ke aupuni hao o Lufa, ke kupua anoano a eehia o na kakai mauna o Alepa. Ia manawa ua elemakule nei i uu ae ai i ua mau kaula keleawe nei mai loko ae o kona kookoo a kiloi aku la maluna o ua keiki alii la a paa loa iho la, a lilo iho la i pio na ka olomana Kelaudila. Aia no o waho ke hakaka la no.

 

E ninau mai paha auanei o’u mau hoa kuilima o ka moolelo o Laudila, aia la hoi i hea ka kakou koa opio? E hai aku ka mea kakau, aia no ua kamaeu la ke holopapa la i ka make mainoino maluna o na 15,000 powa, a ua like ua kamaeu la me kekahi luai pele e hamu ana i na mea a pau e loaa aku ana i kona mau alelo manamana.

 

 

I ka ike ana o na powa i ko lakou luku ia me ka weliweli nui, ua hoomaka aku la kekahi o lakou e holo mahuka, oia nae aole e hiki: no ka mea, ua loaa pono aku la lakou i na naita o ke alii opio a haeahe ia ae la ko lakou mau kino, e like me ke kao keiki imua o ka ilio huhu. O ke koena aku i koe o na powa, he hookahi ponoi no. O kona kumu i hook@u ia aku ai, i hoi aku oia e hai i ko kakou alii ua make kana keiki.

 

E hoalu ko kakou kamailio ana no ke keiki alii a me kona mau naita, a e huli ae ko kakou kamailio ana no kahi powa e hoi la ma kona ala no kona home kuahiwi. I ka puka ana mai o ka la, ua hiki ak@ la oia i ko lakou home, a ua holo loa aku la oia no kahi a ka moi e kali mai ana. I kona hiki ana aku, ua lele iho la oia a hele aku la a imua o ua moi powa nei, kokolo aku la oia a kokok@ a pane aku la, E kuu Moi, kuu hal@, ua auhulihia kakaou. O makou, ua pau i ka luku ia a koe mai au i ahailono. O kau keiki, kuu haku, ua make paha oia, no ka mea, aole au i lohe iki i kona leo a hiki i kuu huli ana mai nei e hoi.

 

I ka lohe ana o ke alii powa ua make kana keiki, ua hoomaka ae la oia e uwe helu. Mahope o ka pau ana o kana uwe ana, ua kauoha ae la oia e hoomakaukau ia @a lio kaua a me na mea kaua mamua o ka puka ana mai o ka la i ke kahahiaka e nee aku ai ka pualikaua no ke kulanakauhale no ko’u haawi ana aku i ka hoopai maluna o ka poe nana i lawe i ke ola o ka’u keiki I ka lohe ana o na naita ua makaukau mai la na mea kaua, ua huli aku la ke alii powa a komo aku la iloko o kona mau rumi, kahi hoi a kana wahine @ me ka laua mau kaikamahine e noho mai ana.

 

I ka lohe ana o ka makuahine a me na kaikuahine, ua hoomaka mai la lakou e uwe me ka @@ nui, a ua hookupilikii ia ka n@la o @@a makuahine a me kona mau kaikuahine no keia pilikia i loaa maluna o ka laua keiki.

 

I ka puka ana mai o ka la i ke kakahiakanui, ua ike ia aku la na mahele naita e puka mai ana mai ko lakou mau halelua mai me ka lako pono i na mea kaua. O ka nui o keia pualikaua nui, he 98,800, a penei ka mahelehele ana. 40,000 poe kaualio, me na pahikaua loloa a me na koi kaua a me na laau ihe; ka mahele elua, he 28,000 poemaa pohaku a me pana pua, he 30,000 poe e paa ana i na’ihe pokopoko a me na laau newa, a @@ 800 poe alakai no keia pualikaua nui. I ka makaukau ana o ka huakai, ua kai aku la lakou no ke kulanakauhale alii o Mauna Aniani, oia ka ua alii powa la i pane iho ai, Ae, e iho aku ana au e kau i ka hoopai mainoino maluna o ka mea nana i lawe pakaha i ke ola makamae o kuu keiki aloha.

 

I ka pau ana o keia mau olelo, ua kau ae la oia i kaua o-le i kona waha a hoomaka aku la oia e puhi no ekolu manawa, a i ke kuu ana ino, oia no ka manawa o na pualikaua i nee ai no kai o ke lulanakauhale.

 

E haalele ko kakou kamailio ana no ke alii powa a me kona puali oiai aia oia ke nee la no ke kulanakauhale alii, a e huli ae ko kakou kamailio ana no ka mea nona keia moolelo, ke ahi wela nana e holopapa aku ke kahua kaua pau pulu aohe lau e kanu ai. I ka pau ana o ka hooeka kaua ana o ke alii opio me kona mau enemi, ua huli hoi aku la oia a loaa aku la kana wahine ma ka rumi hookipa e noho mai ana me ke kaumaha, lele aku la oia ahoni iho la i ka ihu o kana wahine, me ka hoopuka ana, E kuu aloha, mai kaumaha kou naau, no ka mea, oia ka’u hana i hana ai a ailolo me ko’u makua. Mai hopohopo, no ka mea, ua hanai mai ke akua ia’u i mea nana e hoola i na aupuni a pau i loaa i ka hoopoino ia e na kupua a me na powa pakaha wale i ke ola makamae a ke akua i hana mai ai. Ninau aku la oia, E kuu makua, ua ike anei oe i ke keiki a ke alii powa? Mai ninau mai, e kuu keiki, no ka mea, ke auamo la oia i na kaulahao keleawe o ka make mau loa, aia oia he pio nau. Ina pela, wahi a ke alii opio, e kauoha aku i ko kaua mau naita e lawe aku i na kino make e kanu. Pane mai la kona makuakane, Aia no ia oe ka luakupapau e pau koke ai ka luhi o kou mau kanaka. Ae, wahi a ke alii opio, eia mai kuu kookoo aniani, e hele aku oe e hana e like me ka makemake o kou puuwai au hoi e hana ai no ka mea, e hoi ana au e hooluolu. E kauoha pu aku i ko kaua mau naita e ku kiai i ka maluhia o ka pa alii nei, no ka hakilo ana, malia ei hou aku no pah@ kekahi mau enemi ke hoomakakiu mai la.  Aole i pau.

 

 

                                         ROMURA.

                                             --

                         KE KEIKI ALII O NA PUUWAI MONA.

                                             --

Ka mea i kapaia ka “Opua Rose” o na kihapai, me ka Puuwai o kona lahui; a o ka Manu Aeto hoi o na kualono me na Ululaau anoano polikua o Aiegelia.

                                             --

                           HE IWIKANI EUEU O IA AU I HALA

                                           --A O KA—

                                  Hookalakupua o Ka Makakila.

                                             --

 

                                          HELU 30.

Aoiai lakou iloko o na keena kamahao o ua kakela nani la, ua pauhia loa ia iho la lakou i ka hiamoe, a ia manawa i kahuli ae ai na kulu hau iloko o ka pikawai momo i wahi makika e uwe hone ana maloko o na keena o ua lalani kuahiwi la, a huli hele aku la oia i kahi e puka ai a hiki i ka puka loa ana aku iwaho lilo, i kahi hoi a na kiaha dala e ku ana i piha hoi i ka wai kupua a ke paha’oha’o nui, malaila i nana aku ai ua wahi makika hookalakupua nui la a makaikai aku la i ka hana a na kiaha dala.

 

Oiai ua wahi makika la e makaikai aku la i na kiaha dala ehiku e nini’u la, aia hoi ka wai oloko o ua mau kiaha la ke pipii la, a i ka wa e puke ae ai ua mau kiaha la i kahi hookahi oia no ka wa i aleale ae ai ka wai oloko o ua mau kiaha pahaohao la e like me na nalu e popoi ana; a no ka manawa pokole wale no a pau.

 

I na kiaha dala e hoi la i ko lakou mau kulana pakahi; ua lele aku la ua wahi makika la imua o kona alahele; a oiai oia i aneane aku ai mao ae o ke kiaha hope loa, ua ikeia mai la keia e ua kiaha la, a ia wa no i wili puahiohio ae ai ua kiaha pahaohao la, a’o na hunawai oloko lilo ae la i mau kulu pakaua e hiolo makawalu iho ana iluna o ua wahi makika hookalakupua nui la. I ka manawai i ike aku ai keia, ua kahuii koke na la keia i wahi onini inakani aheahe malie a kololio aku la ma kona alahelo me ka iki hou ole mai o ua kiaha kupua la, a me ia kino hookahi keia i makaikai aku ai i na alanui ehiku a ke pahaohao e nanea la i ke ani peahi a ka unulau.

 

I ka hala hope ana ae o na alahele ehiku, hoea aku la keia i kahi a na kanaka pookolu ehiku e paa ana i na o-le puwai kaua. Aole i ku nana iho ka kakou ili pahaohao laaole oiai ua hala aku la keia ma kela aoao me ka ike ole ia, a oiai hoi he kanalima mile mailaila aku a kahi o ka omole aniani huina-kolu e ku mai la i ke kiko-waena o ka aina me ka eleu nui o ke kauwa hoopono, ka mea nona ka ike e hiki ole ai ke nalowale iho na mea a pau e maalo ae ana.

 

Iaia i hiki aku ai i ka hapalua like o ke alahele, a he hapalua koe hiki aku i ke kulana kaua o ua omole aniani la i kapaia o Raina Hononewa, ia manawa no i ike mai ai ua omole aniani pahaohao la ia Leinadia, - a ia manawa no i oili ae ai mailoko ae o ua omole la he lio keokeo, a ma kona mau wawae kea hi a me ka luai-pele, ka ua, ka hekili a me ka uwila a me ka ino huhu, i kona wa e holo mai ai e pahola mai no ka ino a me ka popilikia nui maluna o ka honua, oiai ua lio keokeo la e hookina mai la i kona holo a me kona mama, ia manawa no i kahuli ae ai ua ili la i eke talena a moni ia mai la ua lio nei a me na mea a pau a noho ana i ke puhi i ke anapuni a Limaloa.

 

O Raina Holonewa hoi ka lio keokeo kupua, a o ke kiai naue ole o ka omole aniani huina kolu pahaohao, ua lilo oia i pio na ka ili kupua Leinadia; a ia manawa no i punohu ae ai he uahi mailoko ae o ua omole aniani la a kololio mai la imua i kahi a ka ili pahaohao e olali aku la me ka haaheo nui, a o keia uwahi e nee mai la, ua hiki iaia ke hoolilo i ka mana o na mea a pau i mea ole, a oiai ua kupueu la e noe mai la ua hamama ae la ka waha o ua eke talena la a nalowale aku la ka uwahi a ahu wale iho la ka aina.

 

I ke ahuwale ana ae o ka aina, ua kahuli koke ae la ua omole la i popoki eleele nona ka mana i oi aku i ko na mea a pau, a holo kaapuni ae la oia i ka pa pohaku mahala omaomao no elima puni, a hoomaka mai la e holo imua, a i ka wa i ike aku ai o Leinadia, ua kahuli koke ae la oia i ili hipa nona ka nui he ewalu kapuai ka loa, a he eono kapuai ka laula, a maluna iho e noho ana o Romura ka Puuwai Liona, a ma kona hima e paa ana ia Uwila a me Hekili.

Oiai ua popoki eleele la i hookokoke mai ai, ua hoolei mai la oia i na ihe weia iluna o Romura he mau tausani i ka imo ana a ka maka, ia manawa no i palulu ae ai o Romura ia Uwila me kona hahau ana aku ia hekili a holopapa aku la ka leo paapaaina o ka hekili i panai pu ia aku e na leo weliweli o ka uwila o ka pahikaua wakawaka Peresa, a hiolo aku la na ihe wela o kona mau mana he nui ma kela a me keia aoao o ka kakou koa.

 

I ka wa ike mai ai ua popoki eleele la ua lilo na ihe wela o kona mau mikiao i mea ole, ua puhi ae la oia i ka makani mailoko ae o kona waha, a oia no ka wa i puka mai ai na kolamu wai wela mai kona kino mai he mau tausani o na tausani, e ku lalani ana me he mau lalani kuahiwi la ma kela a me keia aoao, a e nee papa mai ana me he ua kualau la i ka moana, a he mea oiaio aole loa he mana kupua e hiki ke hoonahoa aku e kaua, aka e nana aku imua.

 

Oiai na kolamu wai wela e hanini pono iho la maluna o ka kakou koa, ua olapa ae la ka uwila a nakolo ae la ka leo o ka hekili, pouli pu ae la ka lewa i ka uahi eleele, a oia no ka manawa i lohe ai o Romura i kekahi leo e holoholo ana iloko o na ao kaalelewa o ka lewa, a e olelo mai ana, e hil@ iho oe ia uwila kau @ahikaua ma ke kihi akau o Leinadia.

 

I ka manawa i lohe pono ai o Romura, oia no kona wa i hili iho ai, a ia manawa koke no hoi i lilo ae ai ua ili la i luakini nui nona ka puoa kamahao e oni ana iloko o na ao o ka lewa, a maluna o kahi oioi o ua puoa la he mea kino anela e maaloalo ana.

 

I ka manawa i haule iho ai na kolamu wai wela iluna o ua luakini la, ua hiolo aku la ia mao a maanei, a ua like na kolamu wai me na wailele he nui e haluku ana, a ua iike hoi ua luakini la me kekahi pahi wakawaka paakiki i kahi hookahi, a no ka ikaika o na kolamu wai ua oawaawa ka aina, a o na mea e ulu ana ua lilo i mea ole, aole hoi he mea hiki ke ola ia mau la ino nui wale, o ka kakou koa Romura wala no ka i koe mai.

 

E ka mea heluhelu, ua loaa paha he haohao ia oe no kela leo i pae mai ai, a me ka aka kino anela e maaloalo ana iluna o ka puoa luakini pahaohao; ae ua pahaohao io no.

 

O kela kino anela e maaloalo la iluna o ka puoa, o ka uhane no ia o ka moneka Hesana ke kahu hanai o ka kakou koa ka mea nono ka mana e hiki ai ke hoohoka i na kupua a pau o ka honua.

 

Oiai ua popoki eleele la i ike mai ai i ka luakine e ku ana, ua holo mai la ia a kiola mai la i na ihe oi lua iluna o ua puoa luakini ia, a kahuli ae la lakou he mau kanaka me na hamare e wawahi ana, a ia wa no hoi i kahuli ae ai ka luakini i eke talena e moni ana ia lakou a pau, a hoi hou ae la ua luakini la i kona ano mua he ili hipa aiai, a e noho ana ua koa kamahao la a kaua me ka hiehie nui.

 

I ka ike hou ana mai o ua popoki la ia Romura, ua hookokoke mai la oia a holo mai la me ka mama nui a kiola mai la i kana uwea mimiki me kona manao oia ka mea e paa ai o ka kakou koa a me kana ili lele pahaohao, aka ua lilo ua uwea la i mea ole i ka mana o ua ili lele la, a i ka ike ana o ua popoki nei aohe ana mea i koe e hana ai, ua moe iho la oia ilalo a pane mai la i ka i ana mai me ka maalea nui:

 

E ke kanaka opio hopo ole, a o ka mea nona ka mana i oi ae i ko na kiai o keia aupuni, e oluolu oe e hoopakele ae ia’u a e lilo no au i kauwa imi pomaikai nau, oiai ke ike nei au aohe kupua e ola nei e hiki ke pepehi ia oe a make, oiai o kena ili au he mana kona i oi aku mamua o na kupua a pau o ka honua nei.

 

Pane aku la o Romura, he ae no au e hoopakele ia o eke ae mua mai oe i ko’u manao, a ina aole, ua makaukau au e kau aku i ka hoopai koikoi maluna ou.

 

E hoike mai, a na’u ia e hooko aku, ina he mea hiki ia a’u ke hana.

 

Ae, e hoike mai oe i ke alanui e hiki aku ai i na ipuka o ka halealii Muraria Kaulana o ke kupua Ravedena, a ina aole e loaa na kuhikuhi pololei ana ma a oe mai, alaila e make koke no oe ia’u an@.

 

Auwe? i puana mai ai ua popoki la, a no ka manawa loihi i puana mai ai ua popoki nei i ka i ana mai. O ka halealii Muraria kaulana ka halealii i ike ole ia kona wahi i ku ai, he kamahao kona mau puka a he kupanaha kona mau pani, a he pohihihi ke alanui e hoea aku ai ilaila, a owai la ka mea hiki he loaa ke ki e hemo ke alanui, a e wehe ia ai na puka o ua Muraria kaulana nui wale la. Aole? Aole, aole hookahi mea i ike i kona wahi i noho ai, oia wale iho no, ina aole e loaa ia oe he mau kuhikuhi e loaa ai ke ala, e oki koke aku no au i kou poo, a o kou kino i mea ai na milu ke alii o ka po.

 

Ia manawa no i kulou iho ai ua popoki la ilale a nana mai la me ka haloiloi pu ana mai o kona mau waimaka, a me ka walohia puana mai la ua popoki la, e kuu hoa’loha e ae mai oe i ka mea a’u e noi aku nei ia oe, mamua o kuu hoike aua aku ia oe, e hoohiki paa mai ai oe, aole loa oe e hoike i kekahi mea na’u i kuhikuhi aku ia oe ke ki e hemo ai ke pani o ke alanui a me ke ki e wehe ai na ipuka o ua Muraria kaulana la o lilo au i luahi na ka inaina o ke kupua Aboderubima ka haku nui o na kupua a o ka hoahanau ponoi hoi o ke kupua Ravedena ka mea i hoonoho he moi no ka halealii Muraria kaulana kahi au e hele aku ai, ano e kuu hoa’loha e ae mai ana anei oe i ke noi a kou hoa’loha nei, ka mea i haule iho malao o kou mana.

 

Pane aku la ke keikialii Romura, ke hoohiki aku nei au ma ka ino a Alahe ke akua nui a me Titelenopotion ka haku o na uhane, aole au e hoike a hiki i na la hope o ka honua, o oe a me a’u kai ike i keia oiai aole oe he mea-e. Ia manawa no i luai mai ai ua popoki ala i kekahi Pahi kaua nui a pane mai la ia Romura eie ke ki e hemo ai na pani o ke alanui, a e kuu hoaloha maikai e hoolohe mai.

 

Ia manawa no i noho iho ai o Romura a hilinai aku la iluna o ka pa pohaku mabala omaomao, me ke kau ana aku o kona mau nanaina maluna o ka popoki eleele. Ia oe e kau iho ai iluna o keia pahikaua, oia auanei kona manawa e holo ai e like me ka uwila, e hiolo iho auanei na pali pohaku paakiki ehiku, a i kou wa e hiki ai i ka ehiku o na pali e loaa auanei ia oe he pa pohaku mabala huina-ha i kipapa ia i na pohaku momi, a maluna iho ke k i aha o ke aloha e niniu ana me ka hoomaha ole, oia auanei kou wa e hahau iho ai i keia pahi iluna o ua kiaha la me kou puana pu aku penei: “E ke kiai naue ole o ke aloha, e wehe ae i ka puka no’u i ike aku ai au ia Ariare ka nani e haule ai na ipuka o ka halealii Muraria kaulana,” oia auanei ka wa e ku malie iho ai ua kiaha kupua la, a oia no kau wa e lalau aku ai i ke kiaha a kikoni iho ma ke kae o ua kiaha la, a i hoea mai kekahi kaikamahine opiopio me na kamaa no laua ka nani i ike ole ia e ka maka o na mea a pau, a haawi mai ia oe, alaila, e i aku oe he hookahi mea i koe, a nana ia e ninau mai, heaha ia mea i koe, e pane aku penei, I ui ko’u e like me ka nani o keia mau kamaa, a o ko’u mau maka e like me na maka o ka manu nunu iloko o kou poli, e noho ana iluna o ka piko mauna o Haletina. Nana ia e ae mai, alaila, e iho aku oe ma ke ala anuunuu kahi a ke aniani nui o Murano e ku ana nona ke kiekie e like me ke kiekie o ke kanaka, a i nana aku auanei oe a ua loaa kau mea i noi ai, alaila, e komo iho i na kamaa holo ma kou mau wawae me ka pane aku, e lawe ia’u i na ipuka momi o ka halealii Muraria kaulana. I kou manawa e komo ai iloko o ua halealii la, e akahele loa oe i ka hehi ana iluna o na pohaku o ka papahele, mai hehi oe iluna o ka pohaku omaomao, o uwe auanei o Ariare a paa oe i ka hopu ia, alaila aohe mana e ae a pakele ai kaua, a o ka’u ia e hopohopo la i ka hiki ia o eke hooko pono i na kuhikuhi a kou hoaloha, e hehi oe iluna o na pohaku keokeo wale no a hiki i kou hoea ana i ka hale iluna loa kahi a ke kupua Ravadena e hiamoe ana. I kou hiki ana ilaila, e akahele loa oe i kou komo ana, oiai, ua alelele ia ka hoonoho ana o na pohaku kiai o kapeke kau hehi ana a kani o Ariare, a puoho o Ravadena o ko lilo no ia i mea ole i ka mana o Lina Holona ka papale alii naue ole o ua kupua la, ka mea nona ka mana maluna o na mea a pau loa iloko e keia aupuni, a ua kapaia ua halepaahao la ka halepaahao iloko o ka ehaeha, oia hoi o Lina Holona, ka papale alii mana loa o Ravadena, nolaila o ka loaa o keia papale ia oe me ka maalahi, oia ko kaua lanakila ana a make ia oe ua kupua la alaila ola keia mau iwi, ka mea i noho hooluhi ia no na keneturia he tausani i hala i hope liko loa.

                                                                (Aole i pau)