Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 26, 25 June 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ka Ltieti oua i hookwiihi ka Ooohi o ka La: ki Ui keUkela i oaLuiuia miwvru o a* kuahiwi ne na koak>no; ka oani nana i hooeialuie ka puuwai o iui aiiiwahine i pau o F.ur'.pa a i eia ka "eha litr_a ake aloha," h Hihii Puiiolūo Wiliia o b BiMu.

A o ko Kapnea Iwikani o ka

I ka lohe ana o ua keiki nei a ke alii powa. ua pane aku la oia, ae maikai no kou manao, aka, i keia mau hora koliu o ke kuiu aumoe, ke manao nei au, aole oe maloko nei o keia halealii aia pa ha kou wahi e luakaha ai o na ululaau o ko'u aupuni, a me na pali laumania o ua ululaau la. I ka lohe ana o kc aliiwahine i keia mau olelo a ke keiki a ke alii powa, ku ae la oia iiuna a hele huli aku la i kana kane, i ke komo ana IRcu iloko o ka lumi aole nae kana kane, ua huli hele aku la oia a puka loa aku la iwaho o ka lanai o ka hale, loaa aku la kana kane c holoholo ana me kekahi o kona mau ukali, ia wa, ua hele aku la oia a hopu aku la i ka lima o kana kane, a pane aku la, he mau mea kaua aha keia e makaukau mai nei, pane aku la kana kane, mai ninau mai ia mea. Pane aku la kana wahine, kupanaha ke keiki a ke alii powa i oleio mai nei ia'u, aia ka i na hora koiiuiiu o ke kuiu aumoe o keia po, e luakaha ana ka wau ma ko lakou niau honie, i ko'u iohe ana i kana mau olelo oia no ko'u wa i ku mai nei a hele, aole o'u makemake e iohe i kana mau olelo

Pane aku la ke keikialii Laueiila, auhea oe e kuu aloha, aole au e kaia i hoikeia mai ai i kena mau mea, a oia kau mea e ike niai la i ka pum o ke kino 0 kau aioha nei me na mea kaua, eia mawaho o ka pa alii nei he mau tausani o na naita 0 ua keiki nei a ke aiii powa, e kali ana iakou o ka wa e haawi ia aku si ka hoaiiona mai ua keiki ia, 1 ko iakeu wa e iohe ai ia hoailona, oia auanei ko lakou wa e komo mai ai e iuku i ka ohana alii a me a'u pu, a pau makou i ka make, aiaiia, oia kona wa e kaili ai ia oe, oia la i lohe oe. Ika lohe ana oke aiiiwahine i keia mau olelo, ua nui loa kona kaumaha, ua pane aku la oia, e kauoha aku iko iaua mau naita e hele niai e kokua ia laua, ua pane aku ia kana kane, e kuu wahine aole iakou e kaia i makaukau ai, e kaii waie ana no iakou o ke kauoha mai a'u aku nei, noiaiia mai kaumaha kou naau no ia mea, aoie no keia he hana nui na'u e makau ai he wahi mea uuku wale no ia, eia waie no ka'u leauoha ia oe, e hoi oe iloko a e hawanawana aku oe i na 'lii a pau e hoonaona lakou, a e hoohiamoe iiuna o ka papaheie i kuhihewa ua 'lii puuwai eieeie la ua pau ioa na 'iii i ka ona, o oe hoi e noho oe ma kou wahi me ka maikai, naanao au oia kona manawa e haawi ai i ke kauoha i kona poe naita.

Pane mai 1a kana wahine, ina pela e heokuu mai oe i kekahi o ko kaua mau | ukali no'u e hele ai, i mea nana e m.v lama i ko'u maluhia. | Pane mai la kana kane, aia no anei | ka olomana Kelaudila, pane aku la kana wahine, ae aia no iloko, pane hou mai la kana kane, o hoi a oia no kou kiai, mai mikau, ia wa i huii hoi mai ai ka ui Pomelia a komo aku la iloko o ka lumi, e noke ana i ka lealeai me ka manao oie ae eia he mea nana lakou e hoopuiwa ai i ko lakou mau noonoo. I ke aliiwahine i komo aku ai e noke ana no ua keiki nei i ka hula me na 'liiwmhine. ua hele aku la ka ui Pomelia a hui aku la me kona makuakane, a hahai aku la i na mea apau a kana ki ne i aoao mai ai iaia, i ka iohe ana o ka makua alii, ua hai aku la oia i ka lohe i na lii kane, i ka lohe ana ua kahaha nui ia ka manao o na lii a o ka wa noiai hoonaona iho ai na lii a haule Viku !a iluna o ka papahele & o kekihi poe hoi ua kokolo aku la ma kekahi mau lumi e ae t oia no ka manawa i he* le mai at ua keiki nei e noi i ka ui Pomeiia e hele laua e huia, ua hoole aku la ke aiiiwahme aole ona makemake e hula, no ka mea ua eha k* ia kona p00) wahi a ke aliiwahine, ua panemai la ua keiki ia, mai hoole mai oe i ka'u no i no ka mea, aole ®e e ike h©u ana i na maka o ko kane a hīk j i na 1* hope o kou ola ana ma keis iii honu*. 1 ka lohe ana o ke aUiwahine i na

olelo a ke aiii puuwai eleele, ua pane aku la oia me ka wiwo ole, aofe loa au e makau ia oe, aole no h©i au e haawi pio aku ana ia oe a hiki i kuu make ana, aoie noooe ko'u hoa e kohu ai e na ino nui," nolaila ka mea kakau i hooheno iho ai i keia mau wahi lalani me* le: I Heaha no la kau hana, 0 ka hoohoa ana mai o ahei, A laa ko ku i ke a'u, 1 kā i-a nui oka moana, Aole i laila ka anoi, | Ka iini kau a ka manao, | Aia me ka lia i ke anu, I ka uhi a ke ao naulu. I ke kuu ana iho o na olelo a ka ui Pomelia, ua piha loa ia ua keiki nei i ki huhu nui a paila i kona puuwai, ia manawa oia i luai aku ai i na huaoleio ku ole 1 ke ano keonimana ole, me ka hoopuka pu aku, E manao ana anei oe | e lanakila oe a me kou ohana mai ka poho aku o kuu mau lima wikani ? O kau kane, he luahi ia na ka make ke manao ae au e iawe i kona ola. Ooe auanei, e lilo no oe i moiwahine no kuu home, a malaiia no au e hoolakaiaka ai ia oe, e punuku ai i kou waha, a e ike koke ana no oe i keia manawa. Ia manawa oia i wehe ae ai i kana uiili mai ioko ae o kona pakeke a puhi aku ia oia ma ka pakeke no elima manawa.

I ke kuu ana iho, oia no ka wa i loheii aku ai ka haluiu o na kapuai wawae o na lio mawaho o ka pa alii me na leo ahiu e hooho ana e komo aku e a e wawahi i na panipuka e na hiena omo koko 0 na ulu laau kapu o Mauna Aniani nei, a ia manawa i wehe hamama ia mai na panipuka o ka pa alii. Hoomaka mai la ua mau powa nei e komo mai, me ka manao e hoio pono ana, eia ka auanei e loaa mai ana lakou i ka mai ahuiau; a ia wa no hoi i ikeia aku ai na naita wikani o ke aiii opio e haawi ana i ka 'akou mau pahikaua maiuna o ko lakou mau enemi me ka we-* iiweli'nui, a liiei iho 11 na powa i rrfau heana mainoino. O na wahi iaita hoi 1 komo pu ai me ko lakou haku, ua hoao aku ia lakou e komo iioko o ka lumi e nohoana ka ohana eia nae, ua loaa pono aku la lakou i na naita kiai kino o ke alii opio, a pau nui iho la i ka hopu pio ia, a iaweia aku la ma kekahi mau lumi a hoopaaia iho la na lima a me na wa-

wae 1 ka bao O ke keiki keia a ke aiii po*a, ua hoomaka mai la oia e hopu pio i kt aliiwahine, me kona manao e ahai iaia i kona wahi, a mamua nae o kona hoomaka ana aku e hopu, ua uwe kapalili ae la ke aliiwahine, a oia no hoi ka mannwa i kalele iho ai kekahi lima ma ka poohiwi o ua keiki nei a pane iho la: Loaa pono ke kalohe. Ika lohe ana oua keiki nei'i kela mau huaolelo, ua hoomaka ae la oia e oni me ka manao e hemo, eia ka e paa loa ana i ka umiki

hma hao. Kupaka ae la ua keiki nei me ka manao e hemo ana, aka ua oi loa aku la ka paa a me ka wikani o ka lima o ka mea e paa ana iaia. Nana pono ae la oia a ike ae la he elemakule poohina ka mea e paa ana iaia, a pane ae la ua keiki nei: £ hookuu ae ia'u, ama ao le oe e hookuu ana ia'u, e make loa oe ia'u e pono al Pane īho la ka mea e paa ana, mai oni oe o oi ioa aku ka paa mamua o ka mea kupono, no ka mea, ou mau wawae e ku la ua paa 1 ke kupee hao, a o ke kaula U ua makaukau ma ko kanu-i, a ua hiki mai kou manawa e li ia ai oe, a me kou poe a pau, a me kou makuakane pu, a o kou mau naiu au i lawe mai ai i mea e hooko ia ai kou iini, aia lakou ke lukuia mai la e na naiU wiwo ole oke keiki aiii hao o lulia.

O kekahi poe o lakou ua hopu pio ia a ua paa pio, nolaila, ke hooiei aku nei au i na kaula keleawe maluna 00, a me na kupee keleawe elua o ke au« puni hao o Lufa, ke kupua anoano a eehia o na kakai mauna o Alepi. Ia nianawa ua eleoiakule nei i uu ae ai i ua mau kaula keleawe nei mai loko ae o kona kookoo a kilei aku \a maluna o ua keiki alii !a a paa loa iho la, a lilo iho !a i pio na ka olomana Ke!audi!a, Aia no o waho ke hakaka la na £ ninau mai paha auanei o'u mau hoa kuilima o ka roookk> o Laudila, aia U hoi i hea ka kakou koa opio? E hai aku ka mea kakau, aia no ua kamaeu la ke hoiopapa la i ka make mainoino maluna o na 15,000 powa, a ua Uke ua kaenaeu U me kekahi luai pde e hamu aoa i na mea a pau e loaa aku ana ī kona mau akto manamaML

I ka ike ana o na powa i ko iakou iuku ia me ka weUweii nui, ua hoo maka aku ia kekahi o lakou e holo mahuka, oia nae aole e hiki; no ka mea. ua ioaa pono aku la iakou i tia naiia o ke aiii opio a ae ia ko lakou mau kino, e Uke msJke kao keiki imua |© ka ilio huhu. O koena aku i koe ona powa, he hoakahi ponoi no. O kona kumu i hookpu la aku ai, i hoi aku oia e hai i ko ££kou aiii ua make kana keiki. E hoalu ko kakau kamailio ana no r ke keiki alii a me kepa mau na:ta, a e huli ae ko kakou kamaiiio ana no kahi! powa e hoi la ma Jcona aia no kona, home kuahiwi. I ka puka ana mai o i ka la, ua hiki akir ia oia iko iakou home, a ua holo ioa aku la oia no kahi aka moi e kaii mai.ana. I kona hiki ana aku, ua ieie ih£ la oia a hele aku la a imua o ua me» powa nei, kokoio | aku ia oia a a pane aku ia, E i kuu Moi, kuu halii, ua auhuiihia ka-! kou. O makou, uiipau Ika iuku ia a | koe mai au i ahaiiono. O kau keiki, j kuu haku, ua malie paha oia, no ka mea, aoie au i iohe iki i kona ieo a hiki i kuu huli ana mai riei e hoi.

I ka lohe ana o ke alii powa ua make kana keiki, ua hoomaka ae la oia e uwe helu. Mahopfe o ka pau ana o kana uwe ana, ua t kauoha ae la oia e hoomakaukau ia la lio kaua a me na mea kaua mamua o ka puka ana mai o ka la i ke kakahiala e nee aku ai ka pualikaua no ke kuhnakauhale no ko'u haawi ani aku i ka hoopai maluna o ka poe nana i lawe i-ke ola o ka'u keiki I ka lohe ana o na naita ua makaukau mai la na mea kaua, ua huli aku la ke alii powa a komo āku la iloko o kona mau rumi, kahi hoi a kana wahine 1 me ka laua mau kaikamahine e noho

mai ana. I ka lohe ana o ka makuahine a me na kaikuahine, ua hoomaka mai la lakovl, i uwe m* a ua pilitii ia ka n.la $ i\& makuahine a me kona mau kaikuahine no keia pilik»a i loaa maluna o ka laua keiki. I ka puka ana nui o ka la i ke kakahiakanui, ua ike ia aku la na mahele naita e puka mai at ? a mai ko lakou mau halelua mai me ka lako pono i na mea kaua. Oka nui o keia puahkaua nui, he 98,800, a penei ka mahelehele ana. 40,000 poe kauai'O, me na pahikaua loloa a me na koi kaua a me na laau ihe; ka mahele tlua, he 28.000 poe maa pohaku a me pana pua. he 30,000 poe e paa ana i ni'ihe pokopoko a me na laau newa, a .§»- 800 poe alakai no keia pualikaua opi. I ka makaukau ana 0 ka huakai, ua kai aku la lakou no ke kulanakauhale alii o Mauna Aniani, oia ka ua atH powa la i pane iho ai, Ae, e iho ak*u ana au e kau i ka hoopai mainoino maluia o ka mea nana i lawe pakaha i ke ola makamae o kuu keiki aloha» I ka pau ana o keia mau olelo, ua kau ae la oia i kai& o-le i kona waha a hoomaka aku U oia e puhi no ekolu manawa, a i ke kuu ana ino, oia no ka manawa o na pualikaua i nee ai no kai o ke kulanakauhale.

E haalele ko kakou kamailio ana no ke alii powa a nie kona puali oiai aia oia ke nee Ia no ke kulanakauhale alii, a e huli ae ko kakou kamailio ana no ka mea nona keia moolelo, ke ahi wela nana e holopapa aku ke kahua kaua pau pulu aohe lau e kanu ai. Ika pau ana o ka hoo*k* kaua ana o ke* alii opio me kona mm enemi, ua huli hoi aku la oia a loaa aku la kana wahine ma ka rumi hookipa e noho mai ana me ke kaumaha, tele aku la oia aiioni iho la i ka ihu o kana wahine, me ka hoopuka ana, E kuu aloha, mai kaumaha kou naan, no ka mea t oia ka'u hana i hana ai a aiiolo me ko'u makua. Mai hopohopo, no ka mea, ua hanai mai ke akua ia u i mea nana e hoola i !na aupuni a pau i loaa i ka hoopoino ia e na kupea a me na powa pakaha wale i ke oh makamae a keakuai kana mai ai Niaau aku la oia, E kuu makua, ua ike anei oe i ke keiki a ki aliipowa? Mai ninau mai, e kuo keiki, no ka mea, ke, auamo la oia i na kaulahao keleawe o ka enake mau loa, ak oia be pio nau. Ina pela, wahi a ke alii opio, e kauoha aku iko kaua mau naita e lawe akt> i na kino make e kanu. Pane mai la kona makuakane, Aia no ta oe ka loakupapau e pan koke al ka luh; o koo mau kanaka. Ae, wahi ake alii ooio, eia mai kuu kookoo aniani, e hele aku oe e hana e like me ka makemake o kou puuwai au hoi e hana ai no ka mea, e hoi ana au e hooluolu. E kaaoha pu aku iko k&ua miu naita e ku kmi i ka maluhia oka pai ali! nei, ne ka hakiio ana, malia ei hou aku no pahi kekahi imu enemi ke hoomakakm mai Ul Acit i /**.