Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 26, 25 June 1887 — ROMURA. KE KEIKI ALII O KA PUUWAI I IONA. [ARTICLE]

ROMURA.

KE KEIKI ALII O KA PUUWAI I IONA.

8a mM i kapaia ka 'Opuu Ro»' o ma kihapai* mo ka Paawai o kona lahui; a o ka Uann A«to koi o na kaalono me na Ulolaaa aaoano polikua o Al«gelia.

HE IWIKAM KVKV O IA AV I HALJ A O KA Hoekalaknpua o Ka Kakakila. helu 30. Aoiai iakou īloko o na keena karaahao 0 ua kakeia nani !a, ua pauhia ioa la iho'ia iakou i ka hiamoe, a ia manawa i kahuli ae ai na kulu hau iioko o ka pikawai momi i wahi makika e uwe hone ana maloko o na keena o ua laiani kuaiūwi la, a huii hele aku ia oia i kahi e uuka ai a hiki i ka puka ioa ana aku iwaho li!o, i kahi hoi a na kiaha daia e ku ana i piha hoi i ka wai kupua a ke paha'oha'o nui, maiaiia i nana aku ai ua wahi makika hookaia» kupua nui la a makaikai aku ia i ka hana a na kiaha dala.

Oiai ua wahi makika la e makaikai aku la i na kiaha dala ehiku e ninili la, aia hoi ka wai oloko o ua mau kiaha la ke pipii la, a i ka wa t: puke ae ai ua mau kiaha Ia i kahi hookahi oia no ka wa i aleale ae ai ka wai oloko oua mau kiaha pahaohao la e like me na nalu e popoi ana; a no ka manawa pokole wale no a pau. I na kiaha dala e hoi la i ko lakou mau kulana pakah«, ua lele aku la ua wahi makika la imua o kona alahele; a oiai oia i aneane aku ai mao ae o ke kiaha hope loa, ua ikeia mai la keia e ua kiaha la. a īa wa no i wili puahiohio ae ai ua kiaha pahaohao la, a[o na hunawai oloko lilo ae la i mau kulu pakaua e hiolo makawalu iho ana iluna o ua wahi makika hookalakupua nui la. I ka manawa i ike aku ai keia, ua kahuii koke i wahi onini inaka> ni aheahe nuilie a kelolio aku lā ma kona alahelo me ka ike hou ole mai o ua kiaha kupua la, a me ia kino hookahi keia i makaika] aku ai i na alanui ehiku a ke pahaohao e nanea la i ke ani peahi a ka unulau.

! Ika hala hope ana ae ona alahele ehiku, hoea aku la keia i kahi a na kanaka pookolu ehiku e paa ana i na o-le puwai kaua. Aole i ku nana iho ka kakou ili pahaohao luaole oiai ua hala aku la keia ma kela aoao me ka ike ole in, a oiai hoi he kanalima mile mailaila aku a kahi o ka omole aniani huina-ko-lu e ku mai la i ke kiko-waena o ka aina rae ka eleu mn o ke kauwa hoopono, ka mea nona ka ike e hiki ole ai ke nalowale iho na mea a pau e maalo ae |ana. | laia i hiki aku ai ika hapalua like o ke alahele, a he hapalua koe hiki aku i ke kulana kaua o ua omole aniani la i kapaia o Kaina Holonewa, ia manawa no i ike mai ai ua omole aniani pahaohao la ia Leinaeiia, -a ia manawa no i oili ae ai mailoko ae o ua omole la he lio keokeo, a ma kona mau wawae ke ahi a me ka luai-pele, ka ua, ka hekili a me ka uwila a me ka ino huhu, i kona wa e holo mai ai e pahola mai no ka ino a me ka popiiikia nui maluna o ka honua, oiai ua lio keoleo la e hookina mai la i kona holo a me kona niama, ia manawa no i kahuli ae ai ea ili la i eke talena a moni ia mai la ua lio nei a me na mea a pau a noho ana i ke puhi i ke anapuni a Limaioa. | O Raina Holonewa hoi ka iio keokeo kupua, a o ke kiai naue ele o ka omole aniani huioa kolu pahaohao, ua lilo oia i pio na ka iii kupua I>einadia; a ia manawa no i punohu ae ai he uahi maiioko ae o ua omole amani 1 a a kololio mai la imua i k\hi a ka ili pahaohao e olaii aku la me ka haaheo nui, a o kēia uwahi e nee mii la, ua hiki iaia ke hoolilo i ka mana o na mea a pau i mea ole, a oiii ua kupueu la e oee mai la, ua hamama ae la ka waha o ua eke ulena la a oalowale aku la ka uwahi a ahu wale īho la ka aina.

1 ke ahuwale ana ae o ka ama, ua kahuli koke ae la ua omole Ia i popoki eleele nona ka mana i oi aku i ko na mea a pau, a holo kaapuni ae la oia i ka pa pohaku mahala omaomao no elima puni, a hoonvika mii Ja e holo imua, a i ka wa i ike alu ai o Leinadia, ui kahuli koke ae la o:a i ili hipa nona ka nui he ewalu kapuai ka loa, & he eono kapuai ka laala, a maluna iho e noho ana o Romyra ka Puuwai Liona, a ma kona Hma e p&a ana ia UwiUameHekilL

| Oiai u.\ popoki eleele la i heokokoke | mai ai, ujt h'X>lei mai la oia 1 na ihe | weia iluna o Romura he mau tausani i | ka imo ana a ka maka, ia no i palulu ae ai o Rotnura ia Uwila me kona hahau ana aku ia hekili a holopapa aku !a ka leo paapaaina o ka hekih 1 panai pu ia aku e na leo weliweli oka uwila o ka pahikaua wakawaka Feresa, a hiolo aku la na ihe wela o kona mau mana he nui nia kela a me keia aoao o ka kakou koa. I ka wa ike mai ai ua popoki eleele ia ua liio na ihe wela o kona mau mtkiao i mea ole, ua puhi ae la oia i ka makani mailoko ae o kona waha, a oia no ka wa i puka mai ai na kolamu wai weia mai kona kino mai he mau tausani o na tausani, e ku lalam ana me he mau lalani kuahiwi la ma kela a me keia aoao, a e nee papa mai ana me he ua kualau ia i ka moana, a he mea oiaio aoie ioa he mana kupua e hiki ke hoonahoa aku e kaua, aka e nana aku imua. Oiai na koiamu wai wela e hanini pono iho ia maiuna o ka kakou koa, ua olapa ae ia ka uvvjla a nakoio ae la ka ieo o ka hekiii, pouii pu ae la ka lewa i ka uahi eieeie, a oia no ka manawa i iohe ai o R«mura i kekahi leo e holoholo ana iioko o na ao kaaleiewa o ka lewa, a e olelo mai ana, e hili iho oe la uwiia kau nahikaua ma ke kihi akau 0 Leinadia.

I ki manawa i lohe pono ai o Roraura, oia no kona wa i hili iho ai, a ia manawa koke no hoi i lilo ae ai ua ili la i luakini nui nona ka puoa kama)iao e oni ana iloko o na ao o ka lewa, a maluna o kahi oioi o ua puoa lahe meakino anela e maaloalo ana. I ka manawa i haule iho ai na kolamu wai wela iluna o ua luakini la, ua hiolo aku la ia mao a maanei, a ua like na kolamu wai me na wailele he nui e haluku ana, a ua uke hoi ua luakini 1 a me Uekahi pahi wakawaka paakiki ikaiii hoakahi, a no ka ikaikā o na kolamu wai ua oawaawa ka aina, a o na mea e ulu ana ua lilo i mea ole, aole boi he mea h;ki ke ola ia mau la ino nui wale, o ka kakou koa Romura wale no ka i koe mai.

E ka mea heluhelu, ua loaa paha he haohao ia oe no kela leo i pae mai ai, a me ke aka kino anela e maaloalo ana iluna o ka puoa luakini pahaohao; ae ua pahaohao io no. O kela kino anela e maaioalo ia iluna o ka puoa, o ka uhane no ia o ka moneka Hesana ke kahu hanai okakakou koa ka mea nona ka mana e hiki ai ke hoohoka i na kupua a pau o ka honua.

Oiai ua popoki eleele la i ike mai ai 1 ka luakini e ku ana, ua holo mai la ia a kiola mai la i na ihe oi lua iluna o ua puoa luakini ia t a kahuli ae la lakou he me na hamare e wawahi ana, a ia wa no hoi i leahuli ae ai ka luakini i eke talena e moni ana ia lakou a pau, a hoi hou ae la ua luakini la i kona ano mua he ili hipa aiai, a e noho ana ua koa kamahao la a kaua me ka hiehie nui. I ka ike hou ana mai o ua ix>poki la ia Romura, ua hookokoke mai ia oia a holo roai la me ka mama nui a kiola mai la i kana uwea mimiki me kona manao oia ka mea e paa ai o ka kakou koa a me kana ili !ele pahaohao, aka ua li!o ua uwea la i mea ole i ka mana o ua iii lele la f a i ka ike ana o ua popoki nei aohe ana mea i koe e hana ai, ua moe iho la oia ilalo a pane mai la i ka i ana mni mc ka maalea nui: E ke%anaka opio hopo ole, loka mea nona ka mana i oi ae i ko na kiil

o keia aapuni, e oluolu oe e hoDjiakelc ae ia'u a e liio n® au i kauwa imi pomaikai nau, oiai kc ikb nei au aohe kupua e ola nei e hiki ke pepehi ia oe « make, oiai o kena iii au he mana kona %oi aku mamua o na kupua a pau o ka honua neL Pane aku la o Romura, he ae no au | e hoopakek u oe ke ae mua mai oe i ko'u maoao, a ina aole. ua makaukau au e kau aku i ka hoopai koikoi Enaiu< &a ou. £ hoike mai, a na'u ia e hooko aku, ina he mea hiki ta a'u ke hana. Ae, e hojke mai oe i ke alanui e hiki aku ai i na ipuka o ka halealii Muraria Kaulana o ke kupua RaTedena, a ina *ole e loaa na kuhikuhi pololei ana ma a oe mai, alaila e enake koke nooe ia'u as% i Auwe ? i puaaa mat ai oa popoki b, a 03 ka manawa ioihi i puana mai ai oa oopoki nei i ka i ana mai O ka

haieaiii Muram kaulana ka halealii i ike oie ia kona wahi i ku ai, he kamahao kona mau puka a he kupanaha ko|na mau pani, a he pohihihi ke alanui e hoea aku ai ilaila, a owai la ka mea | hiki ke loaa ke ki e bemo ke alanui, a e wehe ia ai na puka o ua Muraria kauiana nui waie la. Aoie? aole, aoie hookahi mea i ike i kona wahi i noho ai, oia wale iho no> ina aoie e loaa ia oe he mau kuhikuhi e loaa ai ke ala, e oki koke aku no au i kou poo, a o kou kino i mea ai na milu ke alii o ka do. Ia manawa no i kulou iho ai ua popoki la ilaU a nana mai ia me ka haloiloi pu ana mat o kona mau waimaka, a me ka waiohia puana mai la ua popoki la, e kuu hoa'loha eae mai oe i ka mea a'u e noi aku nei ia oe, mamua o kuu hoike aua aku ia oe, e hoohiki paa mai ai oe, aole loa oe e hoike i kekahi mea na'u i kuhikuhi aku ia oe ke ki e hemo ai ke pani o ke alanui a me ke ki e wehe ai na ipuka oua Muraria kau lana la 0 iilo au i luahi na ka inaina o ke kupua Aboderubima ka haku nui o na kupua a o ka hoahanau ponoi hoi o ke kupua Ravedena ka mea i hoonoho he moi no ka halealii Muraria kaulana kahi au e hele aku ai, ano e kuu hoa'ioha eae mai ana anei oe i ke noi a kou hoa'loUa nei, ka mea i haule iho maialo o kou mana.

Pane aku la ke keikialii Romura, ke hoohiki aku nei au ma ka ino o Alahe ke akua nui a me Titelenoootion ka haku o na uhane, aole au e hoike a hiki i na la hope o ka honua, o oe a me a'u kai ike i keia oiai aole oe he mea e. Ia manawa no i luai mai ai ua popoki a\a i kekahi Pahi kaua nui a pane mai la ia Romura eia ke ki e hemo ai na pani o ke alanui, a e kuu hoaloha maikai e hoolohe mai. Ia manawa no i noho iho ai o Romura a hilinai aku la iluna o ka pa pohaku mabala omaomao, me ke kau ana aku o kona mau nanaina maluna o ka popoki eleele. Ia oe e kau iho ai iluna o keia pahikaua, oia auanei kona manawa e holo ai e like me ka uwila, e hiolo iho auanei na pali pohaku paakiki ehiku, a i kou wa e hiki ai i ka ehiku o na pali e loaa auanei ia oe he pa pohaku mabala huina-ha i kipapa ia i na pohaku momi, a maluna iho ke k i aha o ke aloha e niniu ana me ka hoomaha ole, oia auanei kou wa e hahau iho ai i keia pahi iluna o ua kiaha la me kou puana pu aku penei: "E ke kiai naue ole • ke aloha, e wehe ae i ka puka no'u i ike aku ai au la Ariare ka nani e haule ai na ipuka o ka halealii Muraria kaulana," oia auanei ka wa e ku malie iho ai ua kiaha kupua la, a oia no kau wa e lalau aku ai i ke kiaha a kikoni iho ma ke kae o ua kiahala, a i hoea mai kekahi kaikamahine opiopio me na kamaa no laua ka nani i ike ole ia e ka maka o na mea a pau, a haawi mai ia oe, alaila, e i aku oe he hookahi mea i koe, a nana ia e ninau mai, heaha īa mea i koe, e pane aku penei, I ui ko'u e like me ka nani o keia mau kamaa, a o ko'u raau maka e like me na maka o ka manu nunu iloko o kou poli, e noho ana iluna o ka piko mauna o Haletina. Nana ia e ae mai, alaila, e tho aku oe ma ke ab anuunuu kahi ake aniani nui o Muranoe ku ana nona ke kiekie e like me ke kiekie oke kanaka, a i nana aku auaiiei oe aua loaa kau mea i noi ai, alaila, e komo iho i ea kamaa holo ma kou mau wawae me ka pane aku, e lawe ia'u i na ipuka momi o ka halealii Muraria kaulana. I kou manawa e komo ai iloko o ua halealii la, e akahele loa oe i ka hehi ana iluna o na pohaku oka papahele, mai hehi oe iluna o ka pohaku omaomao, o uwe auanei o Ariare a paa oe i ka hopu ia, alaila aohe mana eae e pakele ai kaua, a o ka'u ia e hopohopo la i ka hiki ia oe ke hoo» ko pono ī na kuhikuhi a kou hoaloha, e hehi oe iluna o na pohaku keokeo wale no a hiki i kou hoea anai ka hale iluna loa kahi a ke kupua Ravadena e hiamoe anx I kou hiki ana ilaila, e akihele loa ee i kou komo ana, oiai, ua alelele i? ka hoonoho ana ona pohaku kiai 0 kapeke kau hehi ana a kani o Anare, a puoho o Ravadena o ko hlo 00 ia i mea ole i ka mana o Lina | Holona ka papale alii naue ole o ua kopua la, ka mea eona ka mana malu--lix ona mea a pau loa iloko • keia aupuni, a ua kapaia ua haiepaahao la ka halepaahao il«ko oka ehaeha, oia hoi o Llna Hokma, ka papale alii mana loa o Ravadena, nolaila o ka loaa o keia papale ia oe me ka maahhi, oia ko kaua lanakila ana a make ia oe ua kupua U alaila ola keia mau iwi, ka mea 1 n<y ho hooluhi unoiu kenettiria he tausa~ nl i hala i hope lilo loa. * (AoUipaa,)