Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 27, 2 July 1887 — Page 4

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Karen Mah-hing
This work is dedicated to:  For William Makuakane. Proud Papa of my Kumu Patrick

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa.

 

No ka Makahiki.............................................................................................................$2.00

 

No Eono Mahina............................................................................................................$1.00

 

KUIKE KA RULA

 

Poaono...................................................................................................Julai 2, 1887.

 

HOME BEYOND THE TIDE

 

Male Voice Choir, @. @@

 

  1. 1.            Ma ke kai e hoio ana

 Me ka oluolu nae

 A kakou e imi nei

 I ke awa lani lae.

                Pau na ino noi wale

                Komo koke i ka hale.

                A kakou e imi nei

                I ka maluhia mau.

  1. 2.            Lehulehu, oleolu

Noho ko ke ao laelae

Aia no ka poe komo,

Komo nai, nui ae.

                Pau na ino nui wale

                Komo koke i ka hale.

                A kakou e imi nei

                I ka maluhia mau.

   3.  Ao laelae a pomaikai

                No kakou a e makaukau,

                Aia no kakou   m@hai

                Me na hoa pu a pau

                                Pau na ino @@ wale

                                Komo koke i ka hale.

                                A kakou e imi nei

                        I ka maluhia mau.

   4,  Kau ka hae a lanakila.

                E na hoa holo pu,

                Mililani i ka Hoola,

                Mele pu a mele mau.

                                Pau na ino nui wale,

                                Komo koke i ka hale,

                                A kakou e imi nei

                                I ka maluhia mau.

                                                                                K.H.

 

HE MOOLELO NO

 

Lonoikamakahiki

 

Pua Alii Kiekie na Kalani.

 

Ke Alii Nui o Hawaii.

 

[KAKAU IA NO KA NEPEPA KUOKOA.]

 

MAMULI o keia mau huaolelo n@nau i pane ia mai e ko uka poe, ua pane aku la lakou:  I kipakuia mai nei o ianei e ko makou alii,, a i hoihoi mai nei makou ia ianei i Mauinai, a oia la i lohe oukou; nolaila, he mea pono i ko oukou alii ke malama mai ia ianei, i ka mea nana i hoola ia@a mai ka pilikia mai, a me ko @anei mau ohana.  Oia ka makou i hoihol mai nei ia lakou nei a noho aku me Kauhi aimokaukama, a hiki i ko lakou nei mau la hope o ke aola ana ma keia ao.  E hiki i ko oukou alii ke malama me ka maikai ia lakou nei. 

            Ia wa no i hooho like mai a@ na leo o ka poe a pau i akoakoa mai ma ke awe pae waa:  Ua pono, he mea maikai ia ke malama ke ali@ o Maui nei i kona mea i ola ai, a i ae ia nana kana pono o keia mau la e noho nei.  He lohe wale no ko makou i ka olelo a ua lii nei i kona pomaikai o ke ola ana, mamuli o ke aloha lua ole o kekahi koa a kukini mama hoi o ke alii o Hawaii, a nana i hoopakele mai nei i lo’u ola, a oia keia a kakou e halawai pu nei e na makaainna aloha o kuu makuakane ka makea mua hoi i hala e aku la ma ka aoao mau o ko ke kanaka ola ana, ua aie kaa ole au i ka lo@omaikai o ia kanaka o Hinau; eia ka ua kanaka lokomaikai ‘la ke ike nei makou i keia la a hui p’i he maka no he maka; ke manaolana nei makou, e lilo ana oe i mea punahele loa ia e ke alii, no kau mau hana lokomaikai lua ole, aia a lohe aku oia eia oe ua pae mai nei, a ua hoi mai nei hoi e noho ohua no ua ali@i nei, a no kou hoopake le ana i kona ola ke kumu o kou kipaku ia ana mai nei, a me kou ohana pu mai kou alii mai; e ponohoi paha ia @ malama i kona mea i ola a@ o oe e ka mea i piha i ke aloha.

                Ia wa, ua hoopau ae la lakou nei i ke kamailio ana, oia hoi na kamaaina a me na malihini, a hoopuka mai la nae na kamaaina i ka huaolelo o ka maikai a me ka nani:  E aho e alakai aku makou na kamaaaina ia oukou na malihinia hiki imua o ke alii, i ike mai oia a hookipa aku me ka maikai ia oukou e na malihini.

            Ia wa i olelo aku ai o Hinau, he mea maikai loa no ia i ko makou hele ana aku e hui kino pu me ia, e nalo no hoi ka malihini aloha e aloha ia mai ana, a i ole oia iho la no hoi.  Nolaila ua hele aku la o Hinau ma imua o ke alo o ke alii malalo o ke alakai a na kamaaina o Maui.

            I ko lakou nei hookokoke ana aku i kahale o ke alii, ua ike mai la na ohua @ ke alii i keia mau maka malihini e alakai ia ana @ na kamaaina, ia @@ i kahea mai ai na ohua o ke alii i na kamaaina a me na malihini:  Hele nui @@@@ hoi @@ ia kana na malihini ka @@@@nupepa @@ a pili wale ae la no @@@@@@ @ ka pa e ka h@le o ke alii, a @@ ka @@ @@@ kakau e poina ae nei.

 

@@ @@@ ka @ e @@@@aie

            Ua he@e ka makamaka, Aloha @@@ o H@@@@ @@@ e p@k@ wake ae la.

                @a @a ma @o@a aku ia no ma kamaaina ilaila a @@i pu me na hoa @a@@@@ o lakou, @@ ko @a@@a @i@au ana ak, “Auhea @e alii o kakou?”  Ei @e @@, wahi a na ohea o ke alii, i @eah@ la.  Ka i keaha mai ka @ei ka oukou, he malihini hoi paha nana?  Eia la ua hele mai oia io kakou nei, e @ele aku kahi o oukou a hai aku i ke alii, ina he mea oluolu i kona lokomaikai, e hele mai oia a ike pono, he malihini paha nana aole paha?

            I mai la kokahi o na kamaaina, a he ohua hoi no ke alii, e pono paha oukou e hai mai i ka inoa o ua malihini la, a na makou hoi ia e hai aku i ke ahi.  I aku la na kamaaina, ka poe noi nana i lawe aku ia Hinau ma; aole pela, o ka hai wale aku no ka oukou i ua alii la, he malihini paha nana aia mawaho, aole paha, e @ele nae oe e ike pono, malia na ike no oe i kona inoa mamua.

                Ia wa ua hele io aku la kekahi ohua o ke alii a hoike aku la imua o ua alii nei:  “E, auhea oe e ke alii, i hele mai nei au a hai aku ia oe, he malihni paha nau aia mawaho.  e oluolu paha ke alii e hele aku e ika ia lakou, malia paha nau e ke alii kekahi malihini iwaena o lakou e noho mai la mawaho o ko kakou hale e ke alii; oia ka’u i hele mai la a hoike aku imua ou e ke alii, e kala ma@ i kana kauwa haahaa nei e ka aku la imua o ke alii.”

                I ka lohe ana o ke alii i keia mea i haiia ia@a he malihini kana a@a mawaho kahi i noho ai, hoole ma@ la ua alii nei me ka i ana mai:  “Aole a’u malihini.  a aole no hoi he maopopo pono ia’u ia malihini, owai la a owai la, aole au i ike ia malihini au e mea mai nei.”

            I aku la ka mea nana i kii aku i ua alii nei:  “I ike ole no hoi paha oe i ka malihini no kou hele ole aku hoi a hui kno pu me lakou, ina oe e hele ae ana la a ike pono, pau hoi kuhihewa o ke alii.”

                Ia wa ua hele aku la ua alii nei e ike maka i na malihini.  I ko laua hoea ana aku ma kahi a ua poe malihini nei e noho mai ana, o ka wa no ia o ua alii nei i ike pono aku ai i na maka aloha o Hinau, a me na helehelena oluolu o ka waipahe.

            Ia manawa no i puili ae ai ke alii i kona mau lima ma kona poo a ku-woae la me ka leo nui, a hele aku la a hopu i na lima o Hinau me ka uwe helu ana, no ka mea, ua maopopo i ke alii, ua lohe ia i Hawaii kana mau ha na o Maui nei, oia hoi kona kapa inoa ana i na mea a pau ana i hana ai ma ka inoa o Hinau; a ua lohe o Lonoikamakahiki ia mau mea a kauhiaimokuakama i hana ai, a ua noonoo ke alii o Hawaii, o Hinau ka mea nana i hoola i ke alii o Maui; nolaila, ua kipaku oia ia Hinau e hoi e noho ohua malalo o ke alii o Maui.  Oia no ka noonoo @loko o ka naau o ke alii i@@@@ @a a laua e hoi aloha pu la.

                Mahope o ka pau ana o ko laua uwe ana, ua hooki iho la na waimaka i kana hanae hiolo makawalu la, akahi no a maopopo i na ohua o ke alii, o Hinau ka keia kanaka e uwe nei me ke alii ma ka hoopuka ana i ka inoa o Hinau ma ka leo uwe o ke alii, me ko ke alii hoahewa pu ana iaia iho, aole ka oia i hoolohe i ka olelo papa a Hinau iaia; aole e hoike ae ma ka inoa o Hinau.  Ua ae nae ke alii. “ae, aole au e hoike ia oe,” ea nae aole pela ko oiaio, ua hoike no ma ka inoa o Hinau.

                Pela no, “Me he auwai la ka manao o na alii,” wahi a ke kanaka naauao o ke au i kaahope aku la

                Mahope o ka hoopau ana o ke alii i ka laua uwe ana me Hinau, ua kauoha koke ae la ke alii i kona mau kauwa lawelawe e hoomakaukau koke ia ke kalua ana i ka puaa na Hinau a me kona mau hoa alo ehu kai.

            I ka wa e hookoo ana na kau @a lawelawe i ka lakou a pana hana, oia ka wa a ke alii i ninau pono aku ai ia Ninau i ke ano o kona noho ana me ke alii o Hawaii, oiai ua hoomaopopo mua no i maui ua kipaku ia mai no o Hinau a me kona ohana e hoi mai a noho pu me ia:  no ka mea ua ikeia ka no’a a laua.  Ia wa no i huai pau aku ai o Hinau i na mea e pili ana iaia a me ke alii o hawaii, i ka olelo ana penai:

                I ka wa i alualu ia mai ai oe e a’u a hiki i ko loaa ana ia u, me ko ui ae ia’u i ka i ana, “Pehea la kuu ola?” I aku wau ia oe, ho aku kaua imua a loaa ko waa, huli hoi aku oe i Maui; me kuu @ pu aku ia oe, ke hoi la ia Maui, mai noho hoi oe a hewa wale ae ke waha e pili ana i ko’u inoa, o lohe auanei ke alii ia’u a poino mai hoi auanei au me ko’u ohana.  Kai no hoi paha e hooko ana la hoi oe i kau mea i ae ai, eia ka hoi aole; ua hookaulana oe i na mea a kou limi aliii i hana ai, me ke kapa ana i kuu inoa e like me keia, o Hinau Hale, HinauW@a, a pela wale aku.

                I ka wa o Keuapanio i holo mai nei @@@ Hawaii ma@ e ike i kona ohana, ua lohe i na kanaka o Maui nei e olelo ana i na mea e pili ana ma ko’u inoa.  ua hoi ae nei o Kekuapanio e hoike i ke alii Lonoimakahiki i na mea e pili ana i ko kapa inoa ana ma ko’u inoa.

                I ka @a i lohe ai o ke alii ua h@hu @@@ ia a, @e ka mea, ua maopopo no i ke alii ka mea nana i hoipakele ai ia oe.  Oia no wau, no ma mea hoi @a kela kapa inoa ou ma maopopo i ke alii mau no oe i hoopakele mai nei, nolaila ua hooholo mai nei ke alii o ko’u uku hoopai e kipaka ia ae a me ko’u ohana e hoi @@@ a noho pa @e oe i na @e mea oleolu ia i kou hanohano, a i na aole oia ae la no hoi.

            A eia ka lua o ka uku hoopai e pili no’u owau a me ko’u mau mamo aole e loaa he haawina aina i ka hopena o ko makou mau la, a oia la lohe oe, a pehea la ia e ke alii, a e noonoo mai hoi oe no’u a me ko’u ohana i ka pono a me ka pono ole?  Ia wa hulu iho la na waimaka o ke alii a hoopuka aku la i ka huaolelo o ke a’oha; i heaha auanei hoi, ua pono, e noho pu kakou me ka oluolu a me ka maikai, no ka mea hoi.  owau hoi ke kumu o ko oukou pilikia.  He nani hoi ia ua kipaku mai la no ua alii la ia oe a me kou ohana e hoi mai kakou a noho pu i Maui nei, he mea pono loa ia i ko’u noonoo ana.

            Eia wa’e no ko’u mea hopohopo nei, o ko iala holo mai e kaua me a’u i Maui nei, o ka hana ana aku paha ia, holo i ke olohelohe ka Maui i ka Hawaii.  Aka, @e koena mai no nae au na ka make, i aha ina la, ina no kona holo mai e kaua me kakou, ua pono no; aia wale no ia i ka mea pono i kona noonoo ana no kakou.

            Ma keia wahi i hoike aku ai o Hinau i kona manao imua o ke alii.  O Maui, aole au i manao, e holo mai ana ua alii la o Hawaii e kaua me kakou, no ka mea, ina paha kona he holo mai e kaua me oe i Maui nei, ina la paha aole oia e kauoha mai ia’u a me ko’u ohana pu e hoi mai a e noho ohua aku malalo ou; o ko’u manao, aole e ki@ mai ke alii o Hawaii e kaua ia kakou e lie me kou manao. 

                                                                                                                                                (Aole i pau)

 

Heolaha Ahahui Kula Sabati

             E noho ana ka Ahahui o na Kula Sabati o Maui Komohana, ma ka Luakini e Kapioloani, Kahana, Kaanapali, ke hiki aku i ka Poaono mua o Iulai oia ka la a, ma ka hora 10 a.m.  Noliala ke kauoha ia aku nei na kahu e hana i na hoike me ka pepa aole me ka hoike waha, e hele mai ka poe keleana ia hui, e hele mai i hookahi e he le mai no a pau loa.

                Samuela L. Kalaola-Kakauolelo

           

PONILA O M. LUTERA.

            Maloko o Kawaiahao i ke ahiahi Sabati i hala ua poniia o Martin Ltera i kahu hai lamaku o ka Haku no na paemoku Kilibati.  Ua lawelawe ia na hana me ke anoano eehia, a ua nui na makamaka i akoakoa ae maloko; penei ka hoomaka ana o na hana:

                Heluhelu Baibala, na S. Kapu; ha@olelo, na Kauka Hai; pule hoolaa na ka Rev. J. Kekahuna; kauoha me na olelo ao maikai, na Rev. J. Mahoe; Li ma Akau aloha na Rev. Z. S. K. Paaluhi.  E hele aku ana laua no ka hai euanelio iwaena o na kanaka pagana, a o ka holomua o ka laua mau hana ka makou iini me na manaolana.  E ha hai pu no hoi na haawina pomaikai a me ka hauoli ia laua.

 

Hoike Kula Sabati

            E HOIKE ANA KE KULA SABATI O Kalihi a me Moanalua i ka la apopo ke Sabati mua o Iulai; o na haawina a ke kahi mau papa Kula Sabati, ma ka palapala aina o Kanaana, he Aina Oano i ka wa o na makua alii, kahi i lohe ia ka leo mele o na anela e hoolea ana i ke Akua, no ka hiki ana mai o ka malamalama o ke ao nei.  Ke kono aku nei makou i na mea a pau, hele mai e ike i na hiohiona o ke Kanaana mua; ua makaukau makou e hookipa mai i na makaikai, ua makaukau pu no me na mea ai o ke kino.  E loaa no he manawa no kekahi mau papa Kula Sabati e ae e manao ana e hui pu.  A i ka pau ana o na hana kula Sabati, e halawai ana ka Ahahui Lipine Bolu o keia apana.     W.K. Awihi

                                                                                                                                                                Kahu Kula Sabati.

 

HOIKE KULA SABATI.

            Ma ka la Sabati i hala, ua malama ia ka hoike kula Sabati o na ekalesia o Kawaiahao me Kaumakapili ma Ka waiahao, he anaina nui ka i akoakoa ae malaila, a ua hiki pu ae no hoi he mau maka malihini.  Ua hoomakaia na hana ma ka hora @ o kakahiaka a hoopau i ka auwina la.  Ua nui ka mahalo ia o na hana hoike a na Kula Sabati e like me ka papa kuhikuhi malalo iho:

 

PAPA KUHIKUHI

HIMENI Hoku Ao Nani, Aoao 86

1.        1      Ku a lohe he leo paipai,

Hoomakaukau e paio maikai;

Ko e, ko onei e ala pu uo,

Ku, ku a naue like kakou.

Hui:        Ku, ku a paio no ke Lii

                Hamau i o ke kani kaua nei

                Ke naue oli nei kakou,

                Ke naue kaua like no.

                A lanikila no Iesu.

 

2      Naue pu me na bana lai,

Naue ae.  Kena mai la ke Lii

E hoohuli i ko ke ao nei

Me ke ao i ka nubou maikai.

 

Hui:        Ku, ku a paio no ke Lii

 

3      Kupaa ae, e na kumu o onei

        Kau a mau i na bana aiai.

        Pili mau i ka Haku Iesu

        Pili mau no a e paio pu

Hui:        Ku, ku a paio no ke Lii

 

HOIKE O NA KULA SABATI O MA NOA, WAIKIKI A ME MAUNA @@@@@@.

 

HIMENI Hoku Ao Nani, Ao@o 196.

 

1.        1      Hamau @ Kei na mele na mele [mao,

Na mele anela maikai,

E kani mau ana a o kamahao

A lohe ko o, ko onei

Hui:--Mele lai—Mele lei—

                a o---o ae—

                Mele lai---Mele lai---

                a olo nani e.

 

1.        2      Ka mele lakou la no ke Akua [mau.

No kona aloha mau no,

A hai no na hale aulii ma ke ao

A komo a hui a hui pu---HUI.

1.        3      Ke mele lakou no ka lei nani e.

A no kahiko ma o.

Ke mele no Iesu ko kakou Ali,

A hoomana pu lakou.—HUI.

 

HOIKE O NA KULA SABATI O WAIKIKI-KAI, PAUOA A ME KAHEHUNA.

 

                Pualu ana i na Kanawai he Umi na ke Kula Hanai o Kawaiahao.

 

HOIKE O KULA SABATI O KAMOILIILI A ME KAKAAKO.

 

HIMENI Hoku Ao Nani, Aoao 111.

 

1.       1      Hoonani ia e ka makua maikai

I haawi ia Iesu i mea e oli’i.

Hui---:  Haleluia!  Nou ka nani Haleluia Amen

                A mau loa no.

 

1.        2      Hoonani ia’e la ka Haku Iesu

Ka mea aloha a hoola pu. ----Hui

1.        3      Hoonani ia’e la ka Uhane pu no.

Ka Lama ke kumu i ao ia ma[makou---Hui.

1.        4      Hoonani ia’e la ke Kahu Iesu

Ka mea kiai me ke alakai pu.---Hui.

 

NA OLELO HOOLAHA. 

HIMENI HAWAII 603 ME PULE HOOKUU.

 

                Hoonani i ka makua mau,

                Ke Keiki me ka Uhane no,

                Ke Akua mau.  Hoomaikai pu,

                Ko keia ao, ko kela ao.

 

Na Anoni o Kohala Akau

 

            E kuu Kilohana ke KUOKOA.  He mau nuhou ano nui ka’u e panee aku nei imua o kou poe puni heluhelu, nona ke peo e kau ae la maluna “Na Anoai.”  Mai ka la 18, Iune nei, a hiki i ka la 23 o nei mahina ae la no, o ka nui o na paa moekolohe i hopu ia he 14; he eono o keia aluka akahi no a mare, mamuli o ko lakou ae ana; he elima i kapua i ka paakai; he akahi i hookuuia, he hookahi i kaliia, no ka holo mahuka ana o ka hoike ma ka aoao o ke ‘Lii.

                Mai ka la 13 e neia mahina ae la no maluna, a hiki ma ka la 20, ka nui o na “ona rama’ he eiwa.  Ke kau nei ka li a me ka maeele, i ka houpo o ka poe moekolohe a me ka ona.  Na ka poe makai kauwai keia anee i ka hopuhopu; a o ka hana a na makai uku mahina he hookauli lua wale iho no i ke anu o Waialeale; aohe luli a onioni o ke poo, aohe hoi he oni o ke kino, he kohu kii o “pakaka” ka waiho wale aku no i ka hewa maopopo.

                Ke kukulu ia nei kekahi hui telepone ma Kohala nei, a ua kapaia ia hui ka “ Hui Telepone o Kohala Company” he mau haole a he mau kanaka kahi i komo pu iloko o keia hui; a ua manao wale ia ke kahua, ma Puehuehu e kukuluia ai.

            Eai no i Kohala nei he hale pai kii, i noho hana ia e Mr. Severence, ke hele nei ka hapauea a me ka poe opiopio e pai kii.

                Ua oki ka nome ana a na hale wiliko o Kohala nei i keia mau la, aneane e pilia ka mahina o ka wili ole ana o na hui mahiko.

                Ke lohe maopopo ia mai nei e noho ana iloko o ka Banekarupa o P.A. D@as, ma kona halekuai ma Kaiopihi, a ke kau aku nei na hoolaha mailoko aku nei a waho; o keia ke pukik:  nana i hoonaueue iho nei ia Wilder &Co, ma na mea kuai.  I kekahi mau makahiki pokole i kaa hope iho nei, ua lilo aku imua pukiki nei he $15,000.  O keia mau dala ka i hemo aku mai na halekuai aku o Wilder & Co.

                Aka, ua pau kana hoonioni ana ua komo iloko o ke ehu me he Moi la.  Ke mau nei no ka hui o ka haole me he pohaku a-la la.

                Ke kukulu ia nei kekahi halekuai nui ma Puehuehu; he hale nona paha ka loa he 60 kp. a he 30 k. laula.  No na haole Pelekane keia halekuai.

                Ma ke aumoe o ka Poalua nei a ao Poakolu, ua pau ka hale amara o Geo. S@naderson i ke ahi:  aole i maopopo ka mea nana ke ahi.

                Ke kaapuni nei ka Peresidena o ka hui Hoole Waiona Z. Kalai, ma na apana; ma ka Poakahi iho nei ua hoomaka mua mai mawaho o Kahei, he mau kauna no i komo mai.

                Ke ano hauna ia mai nei na balota holo o keia makahiki ae, he elua no mau inoa e lohe ia nei, W.R. Kakela op@e, no ka aoao Kuokoa.  J.W. Moanauli, no ka aoao Aupuni, aka, ke waiho nei nae oia i ka mai i maopopo ole kona hopena.

                A he mea no e i ana kanaka i keia manawa, ke huhu loa nei i na makai no ko lakou hopuhopuia, a me he mea la, e haule hou aku ana ka Lunamaka ainana pili aupoai ma Kohala nei.

            Ke @uliu nei na keiki Amerika i ko lakou ia nui, ua lohe ia ae he mau heihei lio ke malama ia ana ma ka la 4 0 July iho, ma Kohala Mill, a he mau heihei eke.

                Ma ka mahina aku nei o Aerila, ua haanui ae o W.H. Kailiwai oia ka Luna Helu o Kohala Akau nei mai ka Moi mai, a ua makaukau na hope a me na Kupakako; i keia mau la nae, ua hoomaopopoia mai ua haule aku oia i ka hpe moku, a o Jim.  Kaai ka Luna Helu, ma kona maka lua.

                O keia ae la na mea i hoomanaoia, a haawi hou aku au i na no@a huna po hihihi o ka manawa no keia mua iho.

                                                                                                H.K. KAOPUA.

 

Pakele ke Ola mai kau Hilii i ka wini e ke Kipikua

 

                E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe----

                Ma ka la 1 0 Iune, ua hookohukohu ae la o W.A. Kiha i luna alanui me ka loaa ole o kona kanaka.  oiai aole he makemake o kanaka iaia; i ka hoomaka ana e hana ma ke kauoha a ko makou luna W.A. Mio o@ai e haka pono ana na maka, ua ike koke oia e kapulu ia ana, ua pane koke oia, nawai i olelo ia oukou e hana pela.  Ua pane oa pake na Kiha no, oia ka wa a ua Kiha nei i lele aku ai e kulai i na p@ke, e ala mai ana na pake, ina la ua poohu ka lae, e ole e uwao koke ko makou makua w.A. Mio, @na ua paina io kanaka ke kipikua a na pake.

                Ma ka la e ae no, ua pii hou mai la no ua Kiha maka aaka nei, oiai makou e hana ana malalo o ko makou Luna W.A. Mio, o ka hora 9 ½ paha ia a oiai e hana ana makou ma ke kauoh a ko makou Luna, ua hoohana hou iho la ua Kiha maka hilahila ole nei, e ho ohaunaele i ka hana, e olelo ana he ike hana, e olelo ana e hele aku me ia i eha kanaka, ua hoole aku ko makou makua a me makou pu kekahi, oia ka manawa i ala mai ai ka huhu enaena, o olelo ana i ka makuahonowai, e palu ana ke alelo i na lima e alualu aku ana ia W.A. Mio, a hopu aku la, ua pane koke mai o Mio, e hookawale oe ia oe iho e nana oe i keia poe kanaka e ku mai nei pane ae la oia i na hua olelo ino, i hoopunipuni ia oe e Lumaheihei i pili oe ia makou, oia ka manawa o ko makou Luna i hilinai nui ia, i pane ae ai, ua pau ka hana, e hoi, a o ka manawa no ia i haawi ae ai i na leo huro.

                                                            G.J. NIAUHOE,

                Waipio, Hamakua, Hawaii

                He @@ hua palapala; na hua mua ekolu, o kuu haku ia aia i Kau i ka ua haao; e lele no ka ua mauka o Auaulele, aele makai; 4,5,6, ku au i ka helu 1 o ka mahalo ia e ke ao nei; 7,8,9,10,11, kau i ke kiekie maluna o na mea a pau o ka honua    Ina aole pe@a, eia hou  Kuu 1, 2, 5, he aui ku; 11, 8, aui alo; 8, 1, 2, 11, ani pili; a o kuu holookoa he aui kumu.  Owai au?

                                                                                                Z. PALIKAPUOKEOUA.

 

                NANE MAKANA 5 POOLEKA—He eono hua palapala; na hua mua ekolu, ua hui ia a akoakoa; na hua hope ekolu ua hui hou ia a akoakoa.  Ko’u kolu, ha, lima, ono, ua hui ia no au a akoakoa, a o kuu holookoa mai mua a hope, ua ua hui ia no a akoakoa.  He hookahko’u puana, aka ua apo ia e a’u ka lehu lehu.  Heaha ka nane, a owai au i huii ia?  -----J. Olohana

 

            NANE MAKANA 5 POOLEKA—He eha hua palapala; na hua mua elua, loaa au i ka malie, i ka olu, i ka hene wai olu ai malie; na hua hope elua, loaa au i ka hoouluhua, i ka lapa manu ole, i ka ne hoohana a ke keiki.  A puana ae i ko’u mua, loaa au i ka makani hele uluulu, aka, hookahi no au; a puana oe i kou kolu, loaa au i ka haku o ka bele, aka hookahi no au, ko’u 3, 2, 4.  loaa au i ka houpo.  Ko’u 1, 4, like au me 3, 4, ko’u 3, 2, like au me 1,2,3 o ko’u holookoa, oia au e hele akula a e kuailo mai oe.  Owai au?

           J.P. Kawaikolu

            NANE MAKANA 5 POOLEKA---He eko lu hua palapala:  ko’u 1, 2, 3, aia au i ke kanaka, i na holoholona me na ma nu; k’u 3, 2, 1, aia au i na laau, aia i ka honua a ma ke kai.  He pono nui au no na mea ola, a he mea hoopoino no hoi ma kekahi ano.  Ko’u mua a hiki i ka hope, ua like me ko’u hope a hiki i ka hope, ua like me ko’u hope a hiki i ka mua.  I na au e lilo i mau hua helu, e lilo ana ko’u waena i helu na waiwai nui, a o ko’u mau heluna welau i heluna waiwai uuku a o kona huiana houluulu 1,501.  Heaha ka nane a owai au?         M.R. KAUHI

 

HOOLAHA MUMAU

 

H. HACKFELD & CO

 

Mea K@lepa Nui, a Kuai Kuk@a i no

 

Waiwai Lole, a me na Mea Hao

 

A HE MEA

 

KALEPA WAIWAI NUI

 

HONOLULU, H.I.                                                                                                                               @@@@-1@@

 

FRANK GERTZ.

 

MEA KALEPA A LAWELAWE HANA MA

 

NA ANO KAMAA A PAU NO NA

 

Waine, Kaikamahine a me Kane.

 

Na Kamaa Bati a me @a Kamaa huahua no na Keiki

Kane a me na Kanaka makua o @a ano paikini hou loa

@@@@-@@@

 

Laau Mai Lepera Helu I

 

S.@. MEEKAPU.

 

E LOAA A E HOOUNA IA NO MA ke kauoha, ka laau Mai Lepera ma na wahi a pau ke loaa he mau hoike oiaio no ka mai Lepera, a ke hoouna mua mai i na lilo o ka laau.  E loaa pu no hoi me na Rula o ka i@u ana.  E loaa no ma Alanui Nuuanu. helu 11.

                                                                                                                                                2080-1yr.

 

HALEKUAI HOU

 

ME NA

 

LOLE HOU!!

 

KA HALEKUAI MAKEPONO LOA keia o neia Kulanakauhale me ka mai kai loa no na lole ma ke kihi o na

 

Alanui Papu me Kalepa

 

Na Lole o na ano a pau no @a

 

Keonimana me Keikikane.

 

Na Lole komo.

                Na Papale,

                                Papalekapu,

                                                Na Pahu waiho Lole,

                                                                Na Paiki Ili,

                                                                                a pela aku.

 

                He mau waiwai i lawe pololei ia mai no keia wahi, a i wae pono ia no hoi i kulike me ka makemake o na makamaka Hawaii.

                Ka Hale Kuai keia o ke Kanaka Ilihune.  He mea e lawa ai ka makemake o ka poe uuku o kahi loaa.

 

O KO MAKOU MAKIA,

 

E OLA KE KANAKA ILIHUNE

 

              E hele mai a e nana pono, i ike a pau kuhihewa.

 

EGAN & CO.

 

2092-1Y

 

KE KULA KAMEHAMEHA NO

NA KEIKIKANE.

 

            E MAKAUKAU ANA KE KULA Kamehameha no na keikikane a no ka apo ana aku i na haumana ma ka

 

POALUA MUA O OKATOBA 1887

 

            Ua kaupale ia i ho ka heluna o na haumana e komo ana i keia makahiki, a no ka poe a pau i ake e komo ae ma ia Kula no ia mua aku, e hoike ae ma ka la 1 0 Sepatemaba 1887.

                E loaa no he keena no kela me keia haumana pakahi i lako i ka moe, pakaukau, a me ka noho; a o kekehi mau mea e ae e hoolako ia ana e na haumana pakahi, e hoouna ia no ke ninau mua ae i ke kumu.

                E ae ia no na haumana e lawelawe i 12@@@@ o ka pule no na nana pilikino.  No na hana lima akamai, i elua hora o ka la, a he elima la o ka pule.  O ka paikau a me ka hooikaika kino kekahi hapa ia o na ha@wina ma ke kula i kela me keia la.

                E ao ia no ma ka Arimakika, Olelo Beritania, Akeakamai, Anahonua, Kakau me Kaha Kii, Moleanahonua.  malama Buke Kalepa, tela humu lole, pai palapala, h@mo puna a me na mea like, a me ke hui hao.

 

O KA AUHAU NO KE AO ANA.

 

HE ($40) KANAHA DALA NO KA MAKAHIKI.

 

                E uku mua ia he $20 i kela me keia hoomaka ana o ka hapaha.

 

                E loaa mua i na haumana na apono mai ke Kauka no ko lakou kulana ola maikai, a me na palapala hoomaikai mai kekahi mau kula e ae.

                E malama ia ana ka ninaninau no ka poe e komo ana ma ka POAKAHI, OKATOBA 3, 1887, ma ka halekula, ma pALAMA HORA 8:30 A.M.  E hoike ia lakou ma ka heluhelu, kakaulima, palapala aina, na rula kumu he eha o ka Arimak-ka, kakau olelo Beritania, me ke pela ana ia !00 huaolelo Beritania.

                No na mea i koe, e loaa no ke ninau ae i ke kumu nui.

REV WM. B. OLESON

2130-4m.

 

PAPA!   PAPA!

 

AIA MA KAHI

 

LEWERS & COOKE

 

(O LUI MA)

 

ma ke ka@oa kahiko ma alanui Pa@@ a me Moi.

 

E loaa ai

 

PAPA NOUAIKI

 

o kela a me keia ano

 

            . Na Puka Aniani, Na Olepelepe Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku.  A me na Papa Mo@ nui loa

 

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami

Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami

o na ano a pau, Na Aila Pena, o

kela me keia ano Na Aila Hoomaioo,

he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na

ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

 

A ME NA

 

WAI HOOHINUHINU NANI I

O NA ANO A PAU IOA

 

NA BALAKI ANO NUI WALE

 

A ke @ai ia aku nei ka lomo i na Makamaka a

pau, ua makaukau keia mau Makamaka

o ou@oe e hoolawa aku me

ua mea a pau e pili ana

ma ka laua oi@@@@

 

NO KA

 

UKU @AA@AA LOA.

 

E like@@ kamea @ @olo ana @@@@@@

 

Lava a me ka mea keai.

 

HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

HOOLAHA HOU.

 

Kakela a me Kuk

 

HALEKUAI NUI O NA WAIWA

 

E laa na pahiolo, koi hole,

  @amale, koi nui a me liilii, kila.

     wili puaa, rula apuapu, kui o na a

       a pau, kala kaa, hao hoopaa pu@

 

pohaku @@ana, kepa, lei ilio kau-

  la hao ilio, pahi@@@pa, pahi umiumi,

     kalapu, kope hulu, pulupulu, @@@@

                 lakala, lina hao, ami keehi, a me

 

KAULA O@@

 

Palau o na ano a pau.

  Oo, ho, kopala, pe kipi-

    kua, @ao kope, au @o a @

a aku, kua bipi lei bi-

  pi, kaula hao bipi, uwea

    pa, uwea keleawe @@@ @

piula, kaa palala, ipuhao, ipu

 

PA-PALAI MAKAU ME KE AH

 

Ili wai, papa holoi, kopa ala kau

  @uaina, hu’akai, ehi wawae.

    hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o @

  ano a pau, me ka pepa kuhi

    kuhi, pena keokeo, aila

      pena, aila hoomaloo.

        vaniki kaa, a me

          vaniki moe.

 

PENA HOOMALOO

 

a me aniani hale

 

AILA MAHU, AILA MIKINI, AHA @@@@

AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIAN

PAUDA, UIK@@PUKUKU@@@

ANO HE NUI A LEHU@@@@

 

LOLE MAKEPON@

 

E @@ @@@

 

AHINAHINA, KAI AK@A, k@

KEO, LEPONALO, HU@@MAN@

UWE-WAHINE, KUI @@@@@

MU, A ME KA @O@@

 

Ke Kuike e loao noio ma kuhi

 

Kakela & Kuke

 

NA MEA PIULA

 

Mikini Humuhum@

 

Makini a WHEELER a me WILSO@

 

MIKINI A WIILOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

 

REMINGTON

 

He nui loa na mea hao me ka @@@@@ ae o na ano a pau, aole hiki@@@@ @ ia aku, hewa i ka wai na ma@@ @

 

Laau Lapaau Kaulana Lo

 

A DR. JAYNE,

 

LAAU HOOMAEMAE @@@

LAAU HOOPAU NA@@@

KUNU, PENIKILA, @@@@@

PAAKAI, LAAU h@@@@@@

 

@@ @A I @@@ @@@@ a @@@ @@

 

Kukela me Kuk@