Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 27, 2 July 1887 — EDISEPA FERIDO KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Beria. [ARTICLE]

EDISEPA FERIDO

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI

Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Beria.

Ke Kahikuhi Puuow Poopoa Kimahao, a o ka Liona Hana Mebw P»Io!ei.

Mwlilo En/lani i unuhi is ne i* Ku«ksa* OIAI laua e kaahele ana ma na ao kaalewailokoo ka sekona pokole loai keehi iho ai laua mawahooamaDai* mana, a pa no kahea a ka liona Hame Bnro, e Setiwa e'aohe kanaka o kou aina nei, ia wa oili mii la o Setiwa a pane mai la: A ! O oe ka keia e Hame Buro ke ?.lii o Bevia, heaha ka huakai ? He huakai! he huakai īmi i ko keiki, auhea U ua keiki nei au, wahi a Hame Buro. Pane aku la o Setiwa, aohe a'u keiki ua ike no oe aohe a'u wahine, pehea e loaa ai ka'u keiki, he nuhou no oe Aole, he keiki no kau, no ka mea, kiu mai nei no au i kuu mau maka i aina Oaimana nei, ike mai nei no wau i ka maaioalo o kekahi keiki ui, auhea la ua keiki la au, mai huna oe ia'u. Ia wa pane aku la o Setiwa, i mea e pau ai no kou kuhihewa a me ke pohihihi o kou naau, e kii ae au i kela keiki, ke keiki hoi a kuu hoa'loha Guni Lewa, nona ka inoa o Guni Galena. Ia wa kii aku la o Setiwa i ua keiki h a lawe mai la a pane aku la]i ua lio ni la, eia wale no ke keiki ma ko'u wahi nei, aole anei keia oia ? Pane mai ia ua liona la, aole kena, aka, he ano halialia wale mai la no ia'u me he mea la, he hoa'loha kena keiki noua lteiki la au. Pane aku la ua Setiwa la, āole,"ao!e au keiki e ae, o ka oiaio keia a'u e olelo aku nei la oe, aole au i manao e hoopunipuni aku ia oe. Pane mai la ua liona la, heaha la hoi ua nele ae la no, e hele no maua ma ka maua huakai, hui aloha ae la lakou a nalo aku la ua aina alohilohi ia. I kela wa a ka aina i nalo aieu ai hu!i ae la o Guni Galena a pane aku la i i Setiwa, owai kela kaikamahine ui, nani lua kona mau helehelena, ina paha na'u kela wahine, kani pono ka naue. Pane aku la o Setiwa, o ka waihne ia ko aikane a £disepa, ka mea hoi a'u i papa aku ai iaia mai hana i ka hewa me ua kaikamahine la, aka e like me kona ano mau o ka paakiki, pela aku la no oia i hana aku la. Kaahele hou ae la ua Bakinelosa la no kana huakai imi kane a ike ae la oia i kekahi hale aniani e ku ana i ka lewa a kipa aku la oia ilaila, iaia i hiki aku ai, aia hoi, he kanaka ua paa i na kaulahao mai ke poo a kona mau wa wae, nona ka in«a i ike ia e Hame Buro, £uredula. £ hoomanao oe e ka mea heluhelu o £uredula no keia i hoopaa pio la ai e £disepa a me Heneri. No ka ike ana o Hame Buro, aole ia o ka mea nana i wawahi ka maluhia 0 kana kaikamahine, kaahele hou ae la oia ma ka lewa iloko o na makahiki 2, a no ka nele, pane aku la oia i kana hanai penei: £ kuu hanai, ua kaapuni ia ae nei e kaua ka lewa iloko o na puni elima īloko o ka la hookahi, a o ka 2 maka hiki keii 0 ko kaua noho ana raa keia wahi aohe nae he wahi mea a loaa :ki, he ane paha aole no lanei, e aho no kaua e hoi. Pane aku la ua Bakinelosa \\ aole, aole au e ae e hoi hope a hiki i ka loaa arva o ka mea a kuu naau i aloha ai, ; nana oe i ka nui o ko kaua luhi a me ka nui o ko kaua poino ma keiahuakai nolaila, 0 ka'u wale no ii oe f e imi ka ua me ka hoomanawanui iloko o na makahiki 8 i koe. a i loaa ole, alaila kaua hoi Na keia mau huaolelo aua Bakinelom la, ae aku II oia, a pane aku la oia, aohe aina loaa hou aku ia kaua ma keia wahi aku, e aho e nee kaua no ke aupum honua, maiia aia ilaila ke kolohe kahi i pee ai ia kaua. E hoomanao oe e ka mea heluheiu, aole i ke aupuni hoc.ua aka, eii no oia 1 ka lewa, ua ike oia i ke aupuni alohi- , lohi o Bakinelosa e imi ana iaia, aka, ua nee ae-ia ke aupuni pohihihi o kamaa ulaula a ma ke komohaoa a ka la

' a kau mai no ia mea itu h ua aina la mai na maka aku o ka liona Hame Bjro Mahope iho o keia mau olelo a ua liona la. hoonee ae la oia i ke aupuni Aiohilohi no ke aupum honua, a ma kahi he mile k- k-eAie mai ka honua ae, hoonee aku '1 ua liona la i ka aina imua me ka main* nui i oi pakela ae i ko na mea mama e ae a pau. I keia wa a ka aina e lele mama la, aia ua liona Hame Buro la ke kiei la maluna o na aina, e nana ana ma na kuahiwi, e halo ana ma na pa'i, na ana na poopoo, a nie na kualono, a hala I hope m 11 la na aina, kau aku la laua iluna o ka ili hualala o ka moana, aia no na maka o ua Hame Buro la ke ki ola la i ka lena ike a kona mau maka maluna o ka moana holookoa, me kona makaala ana hoi iloko o na ale kawahawaha me kona u.anao e ike lihi aku ana la hoi ia i ka mea a kana hanai i aloha at, a i ka hope loa o ka nana ana a ua iiona la, aea ae la kona poo a pane aku la i kana kaikamahine penei: E kuu lei ua nele kaua ? Pane aku la o Bakinelosa, heaha iho la hoi ka mea i nele ai, aole hoi i puni ka honua ia kaua ka aina 1 ka hele ia ? Pane aku la ua liona la, me he mea la, aole no i ke aupuni honua nei ka mea a kaua e imi nei, ke halialia wale mai nei no ia'u aia no oia i ka lewa 1 keia wa. Pane aku la ua Bakinelosa la me ka ieo piha hoonaukiuki i ka liona, kahaha, pau no hoi na apa ia oe, ilaila aku nei no hoi kaua a nele, ke olelo hou mai nei lioi oe e hoi hou kaua ilaila, aole au e ae aku ana i kau e hele kaua ma keia aiahele, no ka mea aole no i puni ia kaua ka honua i ka hele ia, me he mea la o ka hapawalu wale no ka kaua i nana mai nei a o ka ehiku hapa-! walu JiQe. ; .a i nele kaua i ka niea a ka-1 uie imi nei ma keīa honua, he ] nani nele ana no īa ua hele kino ia ao-1 he o ka lohe pepeiao. | Pane aku la ka liona me lea ieo | hookuakeeo, oia paha, he!e aku | kaua imua, i loihi 1 ke kar ui':o ia. | I kela wa i wiliwili ao ai ua liona 'ia i kona huelo a hil* ae la i ka lewa a e like me ke poha ana 0 .w. nekiii he 10, 000 i ka wa hookahi a nakolokolo ae i ka lewa, pela okoa iho la no ka halulu o ka honua holookoa, kupikipikio ae la ka moana holookoa naueue ae la ka honua, mae iho la na laau ulu o na kuahiwi, a mai le na holoholona a Dau e holoholo an.i :na ka honua, he mea oiaio aole i lohe h ma ka honua holookoa kekahi mea halulu nui e like me keia, a ia wa no i nee aku ai ua aina la imua me ka mama nui i oi paumi aku i ko ka wa mua, a ia wa pu no i pii ae ai ua liona la iluna o kekahi kumulaau loihi a nana pono aku la kona mau maka imua me ka leha ana mao a maanei 0 ka moana me he mea la e au ana kona maka 1 ka mea a kona naau i enemi ai, a iloko o na uuni o ka honua he 52 i kaapuni ia e ua aina ala 1 īho iho ai ua liona ala mai luna īho o ka laau, a me na maka molohai o ka molowa oia 1 pane aku ai 1 kana hanai penei he 52 ae nei puni 0 ka poepoe honua ia kaua, aohe nae kaua i halawai iki me ka mea a kaua e imi neī, a 1 ole hoi ii me kekahi mea nana e hoike mai i kahi o ua mea aia e noho nei, nolaila, o ka hope loa o ko'u manao ia oe e kuu hanai, e hoi kaua no ko kaua aina, aohe e loaa no ka mea, he kupua kela. Pane aku h 0 Bakinetosa me ka leo piha hoonaukiuki, pehea no e loaa ?i he hana oe a lele nupule ka aina o ka* ua, nawai e ike iho kanaka hele ae malalo o ka honua, a kanaka hoi malalo o ka moana, ina paha he lele malie ka kaua, hele mahe hoi, ninaninau ma kela a me keia aina, alaila, he manaolana ko'u aole e nele ka loaa o kela kanaka ia kaua, nolaila, o kuu manao ia oe e kuu kahu hanai, e hoooili ka aina o kaua i ka moana e like me na aina e ae, a hoonee malie aku kaua ma na aupuni a p&u e ninau hele ai, a i nele kaua ilaila, he nani nele ana ia ua hele ia me ka naau haahaa. I kela wa, inaina iho la ua kahu banai nei ona i kona hooluhi, oiai ua aSuwalc na wahi a pau o ka honua i ua lk>na la, a ua ike no ua liona la no i ka honua ua kaeaea la, aka, aele e ! hihi na ktna hanai ka e *ho ka hooko ana eialalo o na luw&a a kana kaikamahine. * ] Huli ae la ua liona « a hoonee hou; iho la i ua aupum AlohUohi laa peli i

ka ili o ke kai, a hoomaka aku a k» nee hele asu o ua iina la no ka hele huli ana ma ka moana a ma ka aina. He po hookahi rae ka ia hookahi, hui aku la ua aina Alohilohi la me aupuni o PtleV-Jie, a i ke ala ana ae o na kanaka o Pekkane, ike mai la i keia aina kaniahao hou, a wani a na kanaka i hooho ae ai, he aiua ho ! i ua hoea mai loko mai o ke kal Hai ia aku la ka lohe i ka moiwahine o Pelekane, oia hoi o Meresetina, a hele mai la ua ahiwahine ia me kona mau haia wahine. Ia lakou i kokoke mai ai i ua ama alohilohi la, ike mai la lakou i na liona keokeo e holoholo ana a weliweli iho la lakou me ka makau nuL Ike aku la lakou i kekahi kaikamahine ui e lawe hele ia ana eka liena keokeo, kahea aku la ke aliiwahine i ua wahine opio la e hele mai, a ua hele mai la kela. Ia Bakinelosa i hiki mai ai ma kahi o Meresetma e ku aku ana, honi aku la ua Meresetina i ka aala o na wai ala a maule iho la a me kona mau haia wahine a me na kanaka a pau i honi i ke ala o ua wai ala la. Mahope iho o ka pau ana o na hora 5 puoho nui ae la ua poe kaikamahine la ame na kanaka a pau, a i ko lakou nana ana ae, aia hoi, aole ka aina hou a lakou i ike ai, me he mea la he moe uhane ka lakou i ike ai. I keia mau hora 5 a keia poe i mau le ai, ua hoouna aku la o Bakinelosa i kana mau liona he 50 ko lakou nui e hele hu'.i maluna o ka aina o Pelekane a hnla ae la na hora 4 o ko lakou hele ana, hoi hke mai la lakou a hoike mai la i ko lakou aliiwahine, aole itaila ka mea a ke aliiwahine i makemake ai, a pela iho la i hala e ai ua aina la, mamua o ke ala ana ae o keia noe mai ko *Aou ana. 0 Keiii « lii.vabine Meiesetina oia no ke al»i ..ahine nar.a i imi hala ia^H^np,. ri «1 kaawale aku ai mai Pelekane aku e l»kc me na mea i hoike ia ma na helu i h:*L o keia nanea. Ma keia n;«lowale ana o ka aina a)o--hilehi mai Pelekane aku, hoea aku !a oia no ke aupuni o Aina Ala, a e like no me na haawina i loaa mua ma Pelekane, pela no i keta aina. Haakle aku la ua B.īkinelosalaiaaina A!a, a pae aku la oia ma ka mokupuni Nalo Pakiana. kahi hoi a Calaudila e noho hookahi ana. 1 ua aina la i pili aku ai. honi aku la o Ca!audila i ke ala o ka pua a maule iho la oia no 5 hora. a hele aku la o Bakinelosa a kokoke 1 kahi o ua Calau dila la e waiho maule ana, a nana iho la i kona mau helehelena a wahi a Bakinelosa i pane ae ai, nani keia kaikamahine a maikai a pehea la oia i noho hookahi ai ma keia wahi mokupuni uuku. Komo iho la ke aloha iloko o Bakineiosa no ua Ca!audila la. a kau iho la kona mau lima maluna o na helehelena o Calaudila, me ka puana ae penei: E kuu aikane aloha, e aia mai maule hou oe. I kela wa kaakaa ae la na maka o ua Calaudila la a ike ae la oia i keia kaikamahine ui a pane ae la ua Calaudila la, auwe ! owai oe. Pane iho la o Bakinelosa, e ala mai moe, no ka mea, ua hala ka „*a o ka moe, aia ka la 1 luna lilo. e moe no ka oe ? Pane ae la o Calaudila, ae ua aii mua iho nei no au, na ke ala o kekahi mea aala i hoohiamoe hou iho nei ia'u, | a oia ko'u mea i moe »1 j Ia wa pane aku ia o Bakinelosa e ka wahine ui, o oe wale no ma keia aina ? Pane mai la kela, e ka nohea a'u e ike nei, ae. owau wale no ko keia aina. Pane hou aku la o Bakinelosa, heaha kou mea i male kane ole 21 ? i kokoolua hoi no keia aina kanaka ole. Panai hou mai la keia i ka ninau, ua male kane no nae oe ? Pane aku la o Bikinelosa, aole au i male kane, aka. he huakai imi kane nae ka*u e hele ne'. NHau hou mai la o CaUud;la, ua uaopo*.x> nn uie ia oe ke ano o kau a me kona inoa ? Pane aku la ua Bakin?rosa la, aoie au :«e 1 kona ano, aoU hoi i kona irca, aka, ua hoohaule ia au e ia!a a - i!oko o ka hewa i ko'u wa e moe lana, a i kuii puoho an* ae, ua hea ka mauu o Raula i ka roa\?c a noho >ho U t au me ke aloha mauwale ia iala, ma ke j aka ku wale no ko u ike ana, aohe nae |he maopopa i { (A#lt '