Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 27, 2 July 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUMA ME NA KAEI PALI O ITALIA. Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUMA ME NA KAEI PALI O ITALIA.

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ki Eae*j naiu > heokumhi ka ssaksuUna • ka j . 7BJiLi.rJua o M kua* 1 kt« na u pa.«loa«a i haaenahale I ka t? ha aluwihi»ve a e ] a 1 c.ta 'ka ' 'eha hnu * ke | 2» Kihii Puiiolū Wiliii o b Sikiu. Aoke Knpuen Iwikaai o k» M»k»MU 1A WA, huli hoi aku la ke alu opio no ka lumi auau i ukahia e kana aliiwahine, ia laua ma ka lumiauau, ua hoomaemae iho la laua ia laua a huli hoi aku la no ka lumi moe o eha ka puuwai, ia laua i haule aku ai iluna o ko laua moe, oia no ka manawa i hoo ko ia ai na koii koi a ka makemake, pela wale no ua mau alii nei o ka apa ana a ao wale no ka po. Nolaila ka mea kakau i hoomanao ae ai i wahi kanaenae no ua mau alii opio nei o ka kou: Auhea wale oe e ka liko, E ka maoli ili lahilahi, Kaua i ka nu'a o ka lehua, I ka halakau a na manu, Ilaila kaua pulupe, I ka hana mao ote a ke aloha, I walea na manu ilai'.a, I ka ono o ka wai o ka lehua, Eia'e o ka punohu ula, Keiki a wali Kanahele, Haina mai ana ka puana, O ka ui Pomelia he inoa. I ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka nui, ua ala mai la ka olomana Kelaudila a me ka ohana alii, ua hele aku la lakou no ka lumi hookipa malaita lakou kahi i kali ai i ra alii opio, i ka hiki ana mai o ka manawa i ka hora ewalu, ua ala mai la ua mau alii opio r«-i, ua hele np hoi a haena na .ihu i ka "lI an '' a mea 0 " uu 1 mau - I na alii opio ma ka lumi hookipa ua pane mai la kona makuakane, e kuu keiki, o keia ka la hana nui ka la hoi e weia ai ka īli o na aoao a elua i ka maka o na mea kaua, nolaila, mahope o ka pau ana o ko kakou paina kakahi aka. e hoomakaukau oe i kou puah kaua no ka paio ana me na enemi, eia ke nee mai nti ke alii powa me kona puali kaua nui, me he mea ia he 98,800 poe naita malalo o ke alakai ana a ua alii powa la, aka, aole loa lakou 1 heiu ia 1 kou mau naita. I ka luhe ana o ke keiki alii Laudila i keia mau olelo a kona makuakane, ua pane aku la oia, e kuu makuakane, ao le o'u makemake e heokahe hou ia kekahi koko maloko o ka pa alii nei, eia wale no ka pono, ma ke kahua kaua wale no e hookahe ia ai ke koko o nt mea a pau, aole hoi maloko o ka pa alii nei. I ke kuu ana iho o na olelo a ke alii opio, ua naue aku la lakou no ka lumi paina malaila lakou kahi i painā ai a lawa pono ka makemake, i ka maona ana o na mea a pau, ua huli hoi nui aku la lakou no ka lumi hookipa, ia manawa i haawi aku ai ke alii opio i na kauoha i kona mau naita, e hoomakaukau i kona puali kaua a e ku makaukau no ka wa e hiki aku ai na kauoha mai ke alii opio aku, ua ae mai la kona mau ukqli a hoi nui aku la e hoomakau no ko lakou kulana pale, o na alii opio Hbi aia aku laua ma ko laua lumi kahi i hooluolu ai, he elua hora ko laua nei noho ana ma ka lumi, ua kauoha aku la ke alii opio e hele aku kekahi o kona mau ukali imua o kona alo, he manawa ole ua hiki mai la kekahi o kona mau ukali a ku ana imua ona, ua huli mai la oia a pane mai la i kekahi o kona mau ukali, ua makemake au e hele aku kekahi o ko kaua mau naiu o ko kaua puaii e ku a e hoomakakiu i ka nui o na naiu e ke alii powa. I ka loHe ana o kona mau ukali i ka olelo a ko lakou a!ii opio, ua kunou aku la ko lakōu mau poo a puka nui aku ia a kena aku la i kekahi mau njita he 11 a me akahi ukili, e hele lakou e makai iloko o na ululaau, me ka nana pono ana i ke ano o ko lakou nui a me lakou makaukau, kauc»ha pu aku la no hoi e hoopahaohao lakou t na hana {>ahaohao a iakou 1 hana mau ai ma na moana o lulia, ua ae mai U Ukou, a kau nui ae ta nta!una o ko Ukou mau lio ahootra ka nui aku la e pii, e like me ka imo ana 0 ka maka, pela ka hikiwawe o ka nalo ana aku o ua mau kiu nei mat ka maka ?ku o ka poe e nana aku ana, ao|le i liuliu, ua lohe aku U na me* a pau U ka halulu o ke kuahiwi, ua Eke pu me

kekahi makani puahiohio e luku ana i na laau pe?a ka halula o ka ululaau, i na roea a pau e lohe ne» i kt halulu o Rt u!u!xiu, he mea haohao nui loa ia > na mea a pau. I na hololio kamahao e holo la i»oko o ka ukilaau, i»e he makani puahiohio h, aole i liuliu ua halawai aku !a ka ike a ko lakou mau maka me ka lena ike i kekahi puali kaua nu* e nee mai ana i kai o ke kulanakauhale, i ka hoomaopooo aku aole i kana mai ka nui o ua nei, ialakou i maalo ae ai imua o ua puali naita nei c like me ke* kahi kino aka, ua pioloke ae la ua poe naita rei; luai mai la lakou i na huaole» lo mulea imua o na kiu o ke alii opio, aka aole lakou i hoolohe aku ia mau huaolelo, aka t kaapuni ae la lakou i ka puali kaua o ke alit powa no puni i ka minute hookahi, pe?a mau lakou i kaapuni ai no elua hora, a huli hoi aku la lakou no ko kulanakauhale, o na powa hoi. ua nui loa ko lakou weliweli no keia mau hana pahaohao imua o ko la kou mau maka, a hoopuka ae la kahi naita i hookun ia ai i ahailono, ua ike au aole kakou e pakele ana ina o ke ano keia 0 na naita o ua keiki a!Ii nei, alaila he mea maopopo e haule pio ana kakou i mau luahi na ka make mainoino, no ka mea, ma ka'u nana aku i ka po a makou i kaua ai, ua like loa ma kou me ka ole imua o na olona wikani 0 kela poe, eia no hoī kekahi, 0 keia nc ka poe nana i pepehi ke akua Poowalu a me kona mau tausani naita kino pa haohao, ka mea a kakou i lohe ai ma mua he kupua oia, aka ua lilo oia ht pio na keia poe, a ua l»he kakou ua 1 ia oia maluna 0 Mauna Aniani, nolaiU e kuu pokii, i kaua kaua ina e ike am kaua e pio ana ko kaua aoao, alaiia t haalele kaua i ka kaua mau mea kaua a e hele kaua ma ke ano he mau kana ka makaikai i ke ano o ke kaua, alail; u I .—K*-\£eu« . aeauia na I ka lohe ana o kona pokii i na oleU a kona kaikuaana, ua hoapooo aku h oia me ka olelo pu aku, ina pela i k< wi no e kaua ai kakou o ko'u wa no is e holo ai ma ka aoao 0 ua keiki la s huh mai au e kaua ia oukou, pane ma la kona kaikuaana, ina pela o kaua pi no ke hooko i kena manao, a huli aki lakou īho no kai o ke kulanakauhale ia lakou e nee nei no ke kulanakauhah a hiki paha i ka hora eha, ua puka akt la lakou iwaho o ka hu'a o ka ululaau malaila lakou kahi i hooluana ai, kauo ha aku la ke alii powa e hoomaha ns iio, e hanai i ka ai a e hooinu i ka wai pela no hoi na naita e ai lakou a maona, e hooluolu me ka makaukau no nae 1 ka wa e kauoha ia aku ai, ua hooluana iho la lakou mahope 0 ka pau ana e ka paina ana, ua haiolelo mai la ke alii powa imua o kona mau naita me na huaolelo hoolanalana manao oia keii malalo iho nei. Imua oukou e a'u mau keiki punahe le o ka laau ihe a me ka pahikaua, ke koi kaua hoi a me ka newa, na keiki hoi i hele a paulehia i ka maa pohakn a me ke kakaka, ka poe hoi a'u i kapa aku ai he mau liona hihiu no na ulula au a kakou i aloha nui ai, i hele hoi 2 paulehia i ka oniu ana i na mea kaua, a ua kapa aku au ia oukou, na opuu pua Pama o na ululaau a me na pali kuhoho • ko kakou mau kaiaulu, ua hiki mai kakou i ko kakou wa e hoohana ia ai na akamai a me na ike a me ka ikaika o ko kakou mau aa huki, a ua hilinai au maluna o oukou a pau loa a i ka hapalua o keia po e lele poi po aku ai kakou a kau aku 1 ka hoopai maluna o ke kulanakauhale o Mauna Aniani nei. e luku aku hoi t kb ke ku tanakauhile a e puhi aku i ke ahi me ka hoohikalia o)e t i loaa ai he uku panai no ko oukou alii opio a me ko ou* kou p<3c hoa kanaka i alualu aku la mahope o ko lakou haku alii, nolaila e ikiika oukou a e koa hoi roai emi 1 hope e hele imua a lanakUa, imua a make paha, imua a Iom ka inoa kaulana, alo* ha oukou a pau. Ia manawa no i ikuwa ae ai na leo o ua mau naita nei, a ho!o aku la ka leo a kokolo aku la i na pepeiao o ka poe » pau o ke kulanakauhale, a hala lea aku ia i na paa laahia o ka bale alii, ia wa i kauoha ae ai ke alii opto i kona mau puali n-.ita e ho mwkaukau lakou nu j ka ir!e kaua «na aku maluna o ka ene- | mi, he manawa ole ua makaukau 'mai la mau na.u, ota no ka oianawa i I hele mai ai kek*hi o kpna mau ukali a |ku ana imua o ke ahi opio» a pane mai | la, e ke alii ahoaui, a ilihia hot o kou mau naila, ua makaukau lakoa a pau, i

hakaUa valc oo Ike kiuoha su e ke »hi r ae t ua pona e hoi oe a mik&ukau iu ilaih pti aku kakou e hoopuehu i ko kakou m&u enemi, u wa i aia ae ai kre aln opio a hele aku U ma ka lumi e ahu ana o kona mau pono kaua, kahi * ko iho k oia a paa puka mai U oia ou ka lumi e noho ana o Kana aloha me ka naau kaumaha, pane mai U oia e kuu kane, ka mea hookahi a kuu puunrai i aloha m> e aho no o kaua no ke hele ike kaua, ma kou wahi e hi&moe ai malaila pu no me a u. Pane aku la kaia kane, e kuu iei aloha he wahine, mai hoohihi oe ia'u, no ka mea o ka'u huakai he huakai po< hihihi. nolaila e noho oe a mai hoolaau oe ia u, no ka mea e inn ana au i ka pono o ko kaua mau makaainana, a me ka pono o kou aupuni, ia manawa oia i muki aku ai i na papalina o kana aloha, a puka aku la oia i«aho o ka lumi nui kahi a ka ohana alii e kali mai ana, e ukali ana ka ui Pomelia ma ka aoao o kana kane a hiki imua o ka ohana alii ua ku like ae la lakou iluna a hoomaikai mai la imua o ke alii opio, ia wa i haawi aku ai ke alii opio i kona hoomaikai a pane aku la oia, eia au ke hele nei e anai aku ina enemi o Mauna Aniani nei, a ma keia mua aku e noho ana ke aupuni o Mauna Aniani iloko o ka oluolu maikai, a hiki i ka 'nuli ana o ka honua Ia wa i puka aku ai ke alii opio a hui me kona mau naita aua panai pu mai la lakou me na kukai olelo ana me ka oluolu. I ke alii opio i kau ae ai maluna o kona lio oia no ka manawa i kau ae ai kona mau ukali maluna o ko lakou mau lio, e like me Ka imo ana aka maka i nalowale aku ai ke alii op : o me kona puali kaua aole i liuliu, ua lohe !ai\. j oke •' • £ T ~t , ne mau m>.~>. ua lohe la aku )a kekahi mau Ko ikuwa, a ao'e i liuliu hou iho, ua k.he hou aku la no ke kulanakauhale i ka nei o ka pihe uwauwa, me ka hoopuka pu ana aku i na huaoielo hailuli he nui, pela i hoo* uiaka ai ka hakaka. Maanei e hoakaka pokole aku at ka mea kakau i ke ano oka huakai a ke alii opio, a me kona mau naiu: I ka wa a ke alii opio i koino aku ai iloko o ka ululaau me kona mau naiia, ua mahele iho la oia i kona mau nait.i i elua mahele, a kauoha aku la i kekahi hapa t hele lakou ma ke komahana. a o ka lua hoi e hele pu me ia ma ka hikina, i ka wa'e halawai ai kona mau naita me kona mau enemi, o ko Ukou wa no ia e iele kaua aku ai maluna o ko lakou mau enemi me ka hookaulua ole iho. I ka lohe ana o kona mau naita i keia mau huaoielo mai ka waha aku o ko lakou alii, ua haawi ae la lakou he mau leo huro o ka hauoli a nalo aku la ua mau naita nei no ke komohana a o ke alii opio hoi a me kona mau naita, ua huli aku h oia no ka hikina a hele aku la, aole i liuliu aku ka hele ana, aia hoi ua halawai aku la ka lena ike a na maka o ke alii opio maluna o kona iniu enemi, i ke alii opio e ku ana me ke kaulona pono ana o kona mau maka maluna o kona mau enemi, ua haawi aku la oia i kekahi hoailona i kona mau naita. I ka ike ana o kona mau naita i keia hoailona i haawi ia aku ia lakou, oia no ka manawa o ua poe ihu kam nei o Italia i lele aku ai me ka weliweli nui, e luku ana ua poe nei me ka mainoino nui, ua like pu ua poe DOwa nei me ka Uuki e oki ia ana me ka mea oki, ka hiolo mao a maanei oka lakou mau pahikaua, ke lohe ia aku la na leo ahiu o ua poe nei, ke kani oeoe nei na mea kiua, ke nei nei ka honua i ke kapu.it ona Uo, ke lohe ia aku la ka uuina o na laau, ke ike ia aku U ka Ulapa mat ona huna ahi mai ka m;ika mai o na mea kaua, ke lohe īa U ke kani o na nekaU kiU iloko o ke kulanakauhale alii, he hapalua hora keia kaua ana, ua hoopuipui ia mai U ko ke alii opio pua* li mamuli oka hiki ana mai o kekahi hapa o kona puaii i heleai ma ke ko mohana, a anai mai la i na naita ma ka hema ona powa, na ia mea i hoopioloke ae i ka mknao o ke alii powa, ma kona nana aku i kona poe naita me he mea U ua iue loa me kekahi fcao keiki e haehae ia ana iinua o ka , iliō hihiu, oia ka ua alii powa U i pane aku ai imua o kona mau ukali. (Mei/au.)