Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 31, 30 July 1887 — Page 2

Page PDF (2.00 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Historical Society

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NA RULA A ME NA HOOPONOPONO ANA

 

    NO KA WA E HOOHIKI AI NA LUNA AUPUNI, NA KUPA A ME NA POE E NOHO ANA MA KEIA AUPUNI I KA OLELO HOOHIKI E KOKUA MAMULI O KE KUMUKANAWAI, A ME NA KANAWAI; HOOMAOPONO ANA NO KE KAKAU ANA I NA INOA O KA POE I KUPONO I KE KOHO, A ME KA MALAMA ANA I KE KOHO ANA I NA 'LII A ME NA LUNAMAKAINANA.

 

    NO KA MEA, ma ka Pauku 80 o ke Kumukanawai o keia Aupuni ua haawi ia ka mana i ko ka Moi Aha Kuhina e hana a hoolaha aku i na rula a me na hooponopono ana no ka hoohiki ana o na Luna Aupuni, na Kupa a me ka poe e noho ana ma keia Aupuni i na olelo hoohiki e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai:

    NOLAILA, ANO, mamuli o ia mana, ke hana nei, a hooholo, a hoolaha aku nei ka Aha Kuhina i olelo ia, i keia mau rula a hooponopono ana mahope iho nei no ka hana i olelo ia: oia hoi kela:

KA HOOHIKI ANA AKU I NA OLELO HOOHIKI.

    1.  E loaa ka mana i ke Kuhina Kalaiaina e hookohu a haawi aku i na palapala hookohu i ka poe no lakou ka nui ma ekla a me keia Apana Koho o ke Aupuni a ua Kuhina la e manao ai he kupono no ka hoohiki ana aku i ua mau olelo hoohiki nei i olelo ia: Eia nae, aole e emi ka nui o ka poe i hookohu ia pela malalo o elua no keia a me keia Apana a Mahele Koho paha o kela a me keia Apana. A e ike hi ka poe i hookohu ia pela he mau Luna Nana Koho Balota no na Apana a mahele koho paha a lakou i hookohu ia aku ai, a e loaa ia lakou ka uku i hooholo ia e ke Kuhna i olelo ia.

    Ina ua hiki ole, a hele ole ae, a hoole paha kekahi mea i koho ia pela e hana ma ke ano Luna Nana, e koho no ke Kuhina Kalaihiki ole ke hoike aku no la mea i ke Kuhina Kalaiaina iloko o ka manawa kupono e hiki ai iaia e koho hou mamua ae o ke koho ana, e koho no ka lala a mau lala paha i koe ina ia Papa i kekahi mea e hoopiha i ka hakahaka.

    He mana ko ke Kuhina Kalaiaina i kela a me keia wa e hoopau i kekahi o ia poe Luna Nana, a e koho aku i kela a me keia manawa i Luna Nana okoa e hoopiha i ka hakahaka.

    2.  Mahope koke iho o ka loaa ana aku o kona palapala hookohu e moho kela a me keia Luna nana koho Balota me ka makaukau a ma kahi e loaa ai oia iloko o na hora kupono a pau e hoohiki aku i ka olelo hoohiki i olelo ia, me ka uku ole, i kela a me kela kane Hawaii, Amerika a Europa paha ma ka hanau ana, i hiki kona mau makahiki i ka iwakalua a he kanaka noho ma ka apana a mahele apana paha kahi i hoonoho i ai ia Luna Nana Koho Balota.

    3.  O ke ano o na mau olelo hoohiki nei ma ke ano nui, penei no la, oia hoi:

    Owau o ........................., ke hoohiki nei au imua o ke Akua Mana Loa e kokua no au mamuli o ke Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii i hoolaha a i kukala ia ma ka la 7 o Iulai, 1887, a me na Kanawai o ke Aupuni i olelo ia.

    4.  O kela  ma keia mea e hoohiki ana i ua mau olelo hoohiki nei, e kakau oia i ua hoohiki ana la me kona inoa a kaha paha, a e kakau ka Luna Nana Koho Balota nana i hoohiki i kona inoa i hoike no ia kakau ana, a nana no ma ia wa e hoopiha iho a haawi aku i ka mea i hoohiki ia i palapala e hoike ana ua hoohiki oia i ua olelo hoohiki nei i olelo ia. Ma ka wehe ana aku i ka palapala hoike, e malama ka Luna Nana Kohu Balota i ka olelo hoohiki ma ke ano he kumu iloko o ka buke i wehe ia aku ai ka palapala hoike. O na buke a pau aia iloko o laila oa olelo hoohiki, e haawi ia aku no e kela a me keia Luna Nana Koho Balota i ka Luna Hoomalu o kela a me keia Papa o ka poe Luna Nana Koho Balota, a nana e malama ia mau buke malalo o na kauoha a ke kuhina Kalaiaina.

    5.  I mea e hiki pono ai ka hoohiki ana i ua olelo hoohiki nei ka poe e noho ana ma ka Apana o Honolulu, a me ka lawelawe ana i ke koho balota malaila, ke mahele ia nei ua kulanakauhule a me ua apana nei i eiwa mau apana, me ko lakou mau palena pakahi e like me keia mahope iho nei, oia hoi keia:

    Apana Helu 1.--O kela wahi a pau o na kulanakauhale a apana i olelo ia mauka o ke Alanui Kula a me ka laina i hoomoe pololei ia mai ke Alanui Kauka aku @mai ke kihi aku o ke kihi o na Alanui Liliha a me Alanui Kauka a maluna o ka Puu o Puunui; ma ke komohana o Alanui Puowaina, mai ke kihi o Alanui Kula a hiki i ke kahawai o Pauoa, a me kahi a pau mauka aku o ka uwapo maluna o ua kahawai nei i olelo ia, i kapa ia ke awawa o Pauoa; a i kaupalena ia ma ke komohana e ke Alanui Liliha, makai o ke Alanui Kauka, a mauka o ke Alanui Kauka a me kekahi laina i hoomoe ia maluna o ka lapa oia no ka palena komohana o ke awawa o Nuuanu a hiki i ka pau ana o na apana nei i olelo ia.

    Apana Helu 2.--O kela wahi o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia i kau palena ia a e waiho ana mawaena o na Alanui Kulu, Liliha, Moi a me Nuuanu.

    Apana Helu 3.--O kela wahi o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia e waiho ana ma ke komohana o ke awa ku moku, a me na palena komohana o Apana Helu 1 a me 2.

    Apana Helu 4.--O kela wahi o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia e waiho ana makai o ke Alanui Moi, a e holo ana mai ka nuku o ka muliwai o Nuuanu ma ke komohana a hiki i Alanui South, a me ka laina i hoomoe pololei ia mai ia alanui aku a hiki i ke kai ma ka hikina aku o kahi hoolulu eemoku.

    Apana Helu 5.--O kela wahi o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia i kau palena ia a e waiho ana mawaena o na Alanui Moi, Nuuanu, Kula a me Puowaina.

    Apana Helu 6.--O kela wahi o ua kul@makauhale a apana nei i olelo ia e waiho ana mauka o ke Alanui Moi, i kau palena ia ma ka hikina e ke Alanui Vikolia, a me ka laina i hoomoe pololei ia mai la alanui a hiki i ka palena o Apana Helu 1; a i kau palena ia mu ke komohana e ke Alanui Puowaina a me Apana Helu 1.

    Apana Helu 7.--O kela wahi o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia e hoomaka ana ma ke kahakai ma ka palena hikina o Apana Helu 4; alaila, malaila aku ma ia palena i olelo ia a hiki i Alanui Moi: alaila, ma ka hikina mawaena konu o ke Alanui Moi a hiki i Alanui McCully: alaila, mauka mawaena konu o ke Alanui McCully a hiki i Alanui Beritana ; alaila, ma ka hikina mawaena konu o ke Alanui Beritania a hiki i kekahi wahi i ku pololei ma ka laina hookahi me na Kahua Ana Aina Aupuni ma Kaimuki a me maluna o Leahi; alaila, ma ia laina a hiki i ka piko o Leahi a iho i kahakai; alaila, ma ke kamohana ma kahakai a hiki i kahi i hoomaka ai.

    Apana Helu 8.--O keia wahi o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia i kau palena ia makai e ke Alanui Moi, kaupalena ia mauka e ka palena o ua apana nei i olelo ia, kau palena ia ma ka hikina e na Alanui McCully, Artesian me Metcalf a me kekahi laina i hoomoe ia mai Alanui Metcalf a hiki i ka palena hikina o ke Awawa o Manoa, alaila ma ka palena hikina o ke Awawa o Manoa a hiki i ka palena o ka apana i olelo ia ; a i kau palena ia ma ke komohana e Apana Helu 6.

    Apana Helu 9.--O kela wai o ua Kulanakauhale a Apana nei i olelo ia e waiho ana ma ka akau a me ka hikina o na Apana Helu 7 a me 8.

      6.  I mea e loaa ai na makaukau aho like no ka hoohiki ana i ua olelo hoohiki nei a me ka lawelawe ana i ke koho balota ana ma na apana mawaiho aku o Honolulu, ma keia ke hoonoho ia nei na mahele apana koho mahope iho nei, oia hoi keia:

MOKUPUNI O HAWAII.

APANA O HILO ME PUNA.

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana o Hilo mai ka palena o ka Apana o Hamakua a hiki i ka aina o Maulua.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana o Hilo i olelo ia, mai a e hookomo ana ia Maulua a hiki aku a e hookomo ana ia Honomu.

            Mahele Apana Ekolu.--O kela wahi o ka Apana o Hilo i olelo ia mai Honomu aku a hiki a e hookomo ana i ka aina o Paukaa.

            Mahele Apana Eha.--O kela wahi o ka Apana o Hilo i oleloia mai ka aina aku o Paukaa a hiki i ka palena hema o ka apana i oleloia.

            Mahele Apana Elima.--Ka Apana o Puna.

APANA O KAU.

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka apana i oleloia mai ka palena o ka Apana o Puna a hiki aku e hookomo ana i ka aina o Ninole.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka apana i oleloia e waiho ana inawaena o ka Mahele Apana Ekahi a me ka Apana o Kona Hema.

            O ka Apana o Kona Hema e like me kona mau palena i hoomaopopo ia mamua aku nei oia no kekahi mahele apana koho.

            O ka Apana o Kona Akau e like me kona mau palena i hoomaopopo ia mamua aku uei ola no kekahi mahele Apana Koho.

APANA O KOHALA.

            Mahle Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia i Komo ka Apana Hookolokolo o Kohala Akau.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia  Koma ka Apana Hookolokolo o Kohala Hema

APANA O HAMAKUA.

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia mau ka palena o Kohala a hiki aku iwaena konu o ke Awawa o Kuaikahia.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia mai waena konu o ke Awawa o Kuaikahia a hiki aku a e hookomo ana i ka aina o Paauhau.

            Mahele Apana Ekolu.--O kela wai o ka Apana i olelo a mai ka aina aku o Paauhau a hiki i ka Apana o Hilo.

MOKUPUNI O MAUI.

APANA O LAHAINA ME KAANAPALI

            Mahele Apana Ekahi.--Ka Apana o Lahaina.

            Mahele Apana Elua.--Ka Apana o Kaanapali.

APANA O WAILUKU

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia i komo na aina o Waihee a me Waiehu.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia i komo kela mau wahi o na aina o Wailuku a me Waikapa e waiho ana ma ka hema o Waiehu a me ke komohana o kekahi laina i hoomoe ia mai ka nuku o ka muliwai o Wailuku a hiki i kahi kokoke i na Puuone e waiho ana ma ka hikina o ka @wai i olelo ia, alaila, ma ka lapa komohana o ua mau Puuo@ e holo ana i Kamaalaea, a mai ka pau ana o na Puuo@e i oi @ a hiki i Kamaalaea ma ka aoao komohana o ka loko o Kea@.

APANA O MAKAWAO.

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi a pau o ka Apana i @ ia i ike ia o Kula, a me kela wahi o ka aina o Hamakuap@o @ waiho ana ma ka hema me ke komohana o ke Awawa o Maliko a mauka o ka laina i hoomoe ia mawaena o ko alanui e holo ana mai Kaluanui a hiki i ka halepaahao o Makawao a me ka lai@ hoomoe pololei ia mailaila aku a hiki i ka palena o k@ o Hamakuapoko i olelo ia.

            Mahele Apana Elua.--O kahi a pau i koe o Hamakuapo@ a me Hamakualoa holookoa.

APANA O HANA.

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia i komo o Kahikinui, Kaupo a me Kipahulu.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia i komo o Hana a me Koolau.

NA MOKUPUNI O MOLOKAI ME LANAI.

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Mokupuni o Molokai i komo o Kalawao me Kalaupapa.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi a pau i koe o ka Mokupuni o Molokai

            Mahele Apana Ekolu.--Ka Mokupuni o Lanai.

MOKUPUNI O OAHU.

            Ka Apana o Koolaupoko e like me kona mau palena mamua i hookahi mahele apana koho balota.

APANA O KOOLAULOA ME WAIALUA.

            Mahele Apana Ekahi--Ka Apana o Koolauloa.

            Mahele Apana Elua.--Ka Apana o Waialua.

APANA O EWA ME WAIANAE.

            Mahele Apana Ekahi.--Ka Apana o Ewa a me kela wahi o ka Apana o Waianae e waiho ana ma ka hikina o ke kuahiwi o Waianae.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana o Waimea e waiho ana ma ke komohana a ke kuahiwa o Waianae.

NA MOKUPUNI O KAUAI ME NIIHAU.

APANA O HANALEI

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia e waiho ana mawaena o ka Apana o Waimea a me ka muliwai o Kalihiwai.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia e waiho ana mawaena o ka muliwai o Kalihiwai a hiki aku a e hookomo ana i ka aina o Papaa.

            Mahele Apana Ekolu.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia e waiho ana mawaena o ka aina o Papaa a hiki aku a e hookomo ana i ka aina o Wailua.

APANA O LIHUE ME KOLOA.

            Mahele Apana Ekahi.--Ka Apana Hookolokolo o Lihue.

            Mahele Apana Elua.--Ka Apana o Koloa mai kona hui ana me ka Apana o Lihue a hiki aku a e hookomo ana i ka aina o Lawai.

            Mahele Apana Ekolu.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia, mai Kalaheo a hiki aku a e hookomo ana i ka aina o Eleele.

APANA O WAIMEA

            Mahele Apana Ekahi.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia mai a e hookomo ana ia Hanapepe a hiki i kekahi laina i hoomoe ia mai ke kai a hiki i ke kuahiwi ma kekahi wahi he elua haneri iwilei ma ke komohana o ka hale wili ko o Waimea, a e hookomo ana i ke awawa o ke kuahiwi o Waimea a me kona mau mana.

            Mahele Apana Elua.--O kela wahi o ka Apana i olelo ia mai ka Mahele Apana Ekahi a hik i aku a e hookomo ana ia Nualolo.

            Mahele Apana Ekolu.--O ka Mokupuni o Niihau.

KAKAU ANA I NA INOA O KA POE KOHO NO NA

LUNAMAKAAINANA.

    7.  Na ka poe Luna Nana Koho Balota o kela a me keia Apana a Mahelel Apana Koho paha iloko o na la aole e emi malalo o iwakalua mamua iho o ka la e malama ia ai kekahi koho balota ana no na 'Lii a me na Lunamakaainana, koe nae na mea i hoakaka ia mahope iho nei, e hana a kauoha aku e kau ia ma kahi o kela a me keia Apana a Mahele Apana Koho paha e malama ia ana ke koho ana, a ma na wahi akea e ae aole e emi malalo o elua maloko o ia Apana a Mahele Apana Koho paha i Papa Inoa pololei i hana ia mai ka A aku o na inoa o ka poe a paa maloko o ia Apana a Mahele Apana Koho paha i kupono i ke koho i na Lunainakaainana.

  E hoomakaukau ia na Papa Inoa nei e na Luna Nana Koho Balota mai na kumu buke (stubs) a me na moolelo i malama ia e lakou i ka manawa a lakou i hoohiki aku ai e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai, a me na mea hoike ho@ ae i lawa i ka manao o na Luna Nana Koho Balota.

    8.  E malama na Luna Nana Koho Balota o kela a me keia Apana a Mahele Apana Koho paha i mau halawai aole e emi malalo o elua ka nui no ka manawa i loihi kupono ma kekahi wahi kupono maloko o ka Apana a Mahele Apana Koho paha, iloko o na la aole e emi malalo o ka umi, aole hoi e oi aku mamua o iwakalua la mamua iho o ka la e malama ia ai ke koho ana no na Lunamakaainana, no ka hoolohe ana i na hoike no ke kupono, a me ke kakau ana i na inoa o ka poe i paa mua ole ko lakou mau luoa i na Luna Nana Koho Balota a e koi mai ana he kuleana ko lakou e koho; a no ka hoopololei ana, ina ua kupono i na Papa Inoa i olelo ia.

    9.  E hoolaha ia aku ka manawa a me kahi e malama ia ai ia mau halawai e na Luna Nana Koho Balota ma na Papa inoa o ka poe koho i hana ia mai ka A aku i kau ia e like me ka mea i hoakaka ia maloko nei; a ma ia mau halawai ana e hoolohe kupono ia no kela a me keia mea e hoike mai ana i kekahi mea hoike e kue ana i ke kuleana o kekahi mea e koho i ike ia kona inoa maloko o ka Papa Inoa i hana ia mai ka A aku i olelo ia; a ina e lawa i ka manao o na Luna Nana Koho Balota, ma ia hoolohe ana, aole i kupono ka hookomo ia ana o ka inoa o ia mea iloko o ka Papa Inoa, e holoi koke no lakou i ua inoa ia mai ka papa inoa aku.

    10.  Ma ke kakau mua ana i na inoa o ka poe kupon i ke koho a me ke koho mua ana malalo o keia i na 'Lii a me na Lunamakaainana, aole no e koi ia aku ka hoike ana i na palapala hookaa aukau i hoike no ke kaa ana na auhau.

    11.  O kekahi mea e makemake ana e lawe a hoohiki i ka olelo hoohiki i kauoha la, e hana no oia pela imua o kekahi Luna Nana Koho Balota o ka Apana a Mahele Apana koho paha ana i noho ai. He kuleana kona e kakau ia kona inoa ma ka Papa Inoa a e koho i na Lunamakaainana ma ka Apana a Mahele Apana koho paha wale no ana i noho ai, aole ma kahi e ae.

    12.  E pili no na mea i hoakaka ia maluna ae i ka poe e koho ana i na 'Lii, koe nae ke kakau ana o na inoa ma ka Papa Inoa, e hana ia ia mea imua o ka Papa Luna Nana Koho Balota o ka apana koho i hoakaka ia no ia hana.

    13.  E pau ke kakau ana i na inoa ma na Papa Inoa o ka poe koho no na Lunamakaainana a me na 'Lii no umi ia mamua o ka ia koke a aole e kau ia he mau inoa hou ma kekahi o keia mau Papa Inoa mahope iho o ia la.

KAKAU ANA I NA INOA O KA POE KOHO I NA 'LII.

    14.  Na kekahi Papa Luna Nana Koho Balota ma keia a me keia Apana Koho, a na ke Kuhina Kalaiaina e hookaa ia Papa, e hana i Papa Inoa pololei mai ka A aku o ka poe a pau ma ia Apana Koho holokou i loaa ia lakou ke kuleana e koho i na 'Lii a i noi aku i ua Papa la no ia mea, a i ike ia paha e ua Papa la mamuli o na hoike kupono ua kupono lakou e koho i na 'Lii.

    15.  Na ka Luna hoomalu o ia Apana i hoakaka ia, iloko o na la aole e emi malalo o iwakalua mamua iho o ka malama ia a na o kekahi koho ana no na 'Lii a me na Lunamakaainana, koe nae na mea i hoakaka ia mahope iho nei, e hana mai loko mai o ia Papa Inoa i Papa Inoa pololei i hana ia mai ka A aku o ka poe a pau i kupono e koho i na 'Lii e noho ana ma ka apana a mah@l@ apana paha i hookonu ia ai oia, a e kau ako i na kope o ia Papa Inoa ma kahi o ia Apana a Mahele Apana paha e malama @ ai ke kohoana. a ma na wahi akea e ae aole i emi malalo o ul@a maloko o ia Apana a Mahele Apana paha. A pela no hoi o@ e hana ai ma ia mau Papa Inoa mai i Papa Inoa o ka poe a p@ e noho ana ma ua Apana a Mahele Apana e ae maloko o ia Apana Koho Balota, a e hoouna aku i kela a me keia o na Luna@omalu o kela a me keia Papa Luna Nana Koho Balota o ia Apana Kope o ka Papa Inoa o ka poe i kupono e koho i na 'Lii @ ana ma ia Apana a Mahele Apana paha.

    16.  Na ka Lunahoomalu o kela a me keia Papa Luna Nana @ Balota i ka manawa e loaa mai ai iaia o ka Papa Inoa o ka poe i ku@o e koho i na 'Lii e noho ana ma kona Apana a Mahele Apana koho paha e kau aku i ekolu  Kope o ia mea maloko o ia Apana Mahele Apana paha e like me ka mea i hoakaka ia maluna e pili ana i ke kau ana i na Papa Inoa o ka poe kupono e koho i na Lunamakaainana.

    17.  E malama no ka Papa Luna Nana Koho Balota i hoakaka @o lak@ e hana i na Papa Inoa o ka poe kupono e koho i na 'Lii i @ halawai no ka hoopololei a me ka pakui ana i na inoa hou i na Papa Inoa o ka poe kupono e koho i na 'Lii, a e hoolaha aku no ia @wai e like me ka mea i hoakaka ia no na Luna Nana Koho Balota no na Lunamakaainana.

KE ANO O KA MALAMA ANA I KE KOHO BALOTA.

    18.  E malama ia ke koha ana ma kela a me keia Apana a Mahele Apana paha, imua o na Luna Nana a ina ua kaawale lakou ma kahi e, imua o na hope i koho ia elikeme ka mea i hoakakaia mamua iloko okeia.

    19.  Na kela a me keia Papa Luna Nana Koho Balota e koho i Kakauolelo, a o kana hana, malalo o ka hoohiki ia ana e ka Lunahoomalu, e kakau pololei i na inoa o ka poe a pau e koho ana i ka wa koho. E malama ia Kakanolelo i elua mau moolelo kaawale; hookahi no na inoa o ka poe a pau e koho ana i na 'Lii, a i hoohiki no ka poe a pau e koho ana i na Lunamakaainana. E loaa iaia ka uku he elima dala e uku ia e ke Aupuni.

    20.  Mahope iho o kela koho ana keia koha ana e malama ka Lunahoomalu o ka Papa o kela a me keia Apana a Mahele Apana paha i na balota a pau i loaa mai, a me na papa inoa a pau a me na moolelo a pau o ke koho ana o ka Apana a Mahele Apana paha ana i noho Lunahoomalu ai. Malalo o ke kauoha a ke Kuhina Kalaiaina.

    21.  E wehe ia ke koho ana e na Luna Nana Koho Balota a e kukala ia pela ma ka hora ewalu o ke kakahiaka o ka la koho, a e hamama no a hiki i ka hora elima o ke ahiahi o ia la no, a aole mamua aku o ia manawa.

    E hoomakaukau ia i elua pahu balota ma kela a me keia wahi kahi koho balota, hookahi no na balota no na Lunamakaainana, a i hookahi no na balota no na 'Lii. E koho ka poe kupono i ke koho ma ka balota, a na kela a me keia mea kupono i ke koho e makemake ana e koho e haawi aku i kona balota i kekahi o na Luna Nana Koho Balota a nana no ina ua kupono ka mea nana i haawi aku i ke koho, e kauoha aku i Kakauolelo e kakau i ka inoa o ka mea nana i haawi mai, a nana no me ke nana ole i ka inoa o ka mea e koho ia ana e nana i ka balota ma ke ano e nana wale no e maopopo ai ina paha ua oi aku mamua o hookahi balota, ina aole i oi e hookomo aku no oia iloko o ka pahu balota i manao ia ai nolaila ia balota, aka, ina ua oi aku mamua o hookahi balota, e hoike ae oia pela a hoole aku ia balota : Aole no e unuhi hou ia ae ka balota mahope o ka hookomo ia ana iloko o ka pahu balota a hiki i ka manawa e wehe ia ae ai no ka helu ana e na Luna Nana.

    22.  E lawe no na Luna Nana Koho Balota ma ka la koho balota no na Lunamakaainana a me na 'Lii i na balota o na mea a pau i komo na inoa ma ke ano ku i ke Kanawai iloko o na Papa Inoa o ka poe kupono i ke koho i na 'Lii a me na Lunamakaainana, koe na mea i hoakaka ia mahope iho nei iloko o keia.

    23.  O kela a me keia mea i hoahewa ia no kekahi karaima, a no ia mea malalo o ke Kumukanawai ua hiki ole iaia ke koho, a ua kala ia nae oia e ka Moi, a mamuli o na olelo o kona kala ia ana ua hoihoi hou ia kona mau pono ma ke ano he kupa a he mea kupono i ke koho balota, nana no mamua ae o kona lilo ana he mea kupono i ke koho e hoike ae imua o na Luna Nana Koho Balota i palapala hoike no ia kala ia ana, a i kope paha i hooiaio ia o ia olelo kala.

    24.  I na wa a pau e ulu ae ai he like ole o ka manao mawaena o na Luna Nana Koho Balota, e pili ana i kekahi mea i pili i ka lakou mau hana ma ke ano he poe Luna Nana Koho Balota, o ka mea i hooholo ia e ka hapa o lakou oia ka mea e manao ia he mana a he paa.

    25.  Na na Luna Nana Koho Balota, mamua ae o ka wehe ana i ke koho ana, e hookaawale i wahi akea kupono a puni kahi e koho ai i mea e pale aku ai i ka hele ana mai o ka poe i loaa ole ka mana e hana pela e keakea i ka lawelawe ana o ke koho ana, a ua hiki ia lakou ina e manao ia he pono e koho aku i poe luna ku i ka wa e malama i ka maluhia. E hana la poe luna ku i ka wa me ku uku ole.

    26.  O ka balota, he apana pepa keokeo no la i kau ole ia kekahi huaolelo, kii a hoailona a mea e ao paha mawaho ae o ka inoa o ka oihana, a me ka inoa a mau inoa o ka mea a mau mea holo balota i koho ia. Oia balota e kakau ia a e pai ia paha, a i ole ia e kakau hapa ia n pai hapa ia paha me ka eleele wale no. Aole e lawe ia a helu ia kekahi balota maloko o ka wahi.

   27.  Mahope iho o ke pani ia ana o ke koho ana, e hoomaka koke aku na Luna Nana Koho Balota me ka hookakalia ole e hoomaopopo mua mai ka moolelo mai o ke Kakauolelo i ka huina nui o ka poe a pau i koho, alaila e hookaa wale a helu iho i ka huina nui o na balota a pau i haawi ia no ka poe holo balota. Ina ua oi aku ka nui o na balota mamua o na inoa ma ka moolelo o ke Kakauolelo a he mea ia e ano e ai ke koho ana, alaila o ka hana a na Luna Nana Koho Balota oia no ka hoihoi hou ana i na balota a pau, iloko o ka pahu balota, a pani a pau, a ki iho, a lulu i ka pahu i mea e huikau ai na balota maloko; alaila e wehe hou ia ka pahu balota a e uhi ia maluna iho me ka lole, a na ku Lunahoomalu o ka poe Luna Nana me kona kau mua ana i kona peahilima malalo o ka lole i kau ia maluna o ka pahu a unuhi ae me ka nana ole, i hookahi balota i ka manawa hookahi, a pela oia e unuhi pakahi ai a hiki i ka wa e like ai ka nui o na balota maloko o ka pahu me ka nui o na inoa ma ka papa inoa o ke Kakauolelo; e kakau iho ke Kakauolelo no kela a me keia balota i ka wa e unuhi ia ae ai, a hoolawe ia mea mai ka huina o na balota o ka mea a mau mea holo balota nona ia balota i unuhi ia, a o ka heluna i loaa ma ia hana ana oia ka mea e apono ia e na Luna Nana.

    O ka oe a pau e makemake ana e hele aku malaila i ka manawa e helu ia ai na balota ua hiki no ia lakou ke hana pela.

    28.  I na manawa a pau e ike ia ai ua opiopi ia a owili ia paha he elua a oi ae mau balota ma ke ano i maopopo i na Luna Nana ua hana ia ma ke ano kolohe, e hoole ia no ia.

    29.  Ina e ike ia kekahi balota oa oi aku ka nui o na inoa no ka Oihana Lunamakaainana mamua o ka nui o na Lunamakaainana i ae ia no ia Apana, a mau Alii paha i oi mamua o ka mea i ae ia no ia Mahele a Mokupuni paha, e manao ia he balota kolohe ia, a e hoole ia; aka, aole e manao ia he balota kolohe, a hoole ia kekahi balota no ka emi ana mai o na inoa malalo o kanui i ae ia e hookomo.

    30.  E kue aku no kela a me keia Luna Nana Koho Balota i kekahi mea e hele mai ana e koho ana i ike ai, a i hoohuoi ai paha aole i kupono e koho.

    31. Ina ua kue ia kekahi mea i hele mai e koho ma ke ano aole i kupono e kekahi Luna Nana, a o kekahi mea e ae paha, e heluhelu aku ka Papa Luna Nana i ua mea la i kue ia, i na olelo e pili ana i ka poe kupono i ke koho balota e like me ia i ike ia maloko o ke Kumukanawai, a e waiho aku imua ona i keia mau olelo hoohiki:

    Ke hoohiki nei oe e pane piha a oiaio i na ninau a pau e ninau ia aku ana ia oe, e pili ana i kou wahi noho, a me kou kupono e koho ma keia koho ana.

    Alaila, e ninau aku na Luna Nana Koho Balota, o kekahi paha o lakou, i na ninau i ka mea i kue ia, i kupono no ka hoomaopopo ana i kona kupono e lilo i mea koho ma ia koha ana.

   Ina e hoole ka mea i k@e ia i ka pane piha ana i na ninau i ninau ia aku iaia o like me ka mea i olelo mua ia, e hoole no na Luna Nana i kona koho ana.

    Ina aole i hoopau ia ke kue ia ana mahope o ka pane an@ ka mea i kue la e makemake ana e koho, i na @aku ia@ e like me ka mea i olelo mua la, na kekahi o na Lana Nan@ waiho aku imua ona i keia mau olelo hoohiki mahope iho nei, @ o kona kupoao e lilo i mea koho i na Lunamakaaina@ k@ me@ kue ia ai:

    Ke hoohiki nei oe he Hawaii, e Amreika a E@ ka mea i ike ia) oe ma ka hanau ana, a he iwakalu@ kahiki: ua hoohiki oe i na olelo hoohiki e kokua @ Kumukanawai a me na kanawai imua o kekahi @ mana e hoohiki ia mea; ua hookomo oe i kou in@ inoa o ka poe kupono e koho i na Lunamakaainana @ aole oe i koho ma keia koho balota ana, a aole o@ no kekahi o na karaima i hoakaka ia ma ka Pa@ kanawai, iloko o keia Aupuni, i kala piha ole @ ka mea e makemake ana e koho ma na mea e p@ pono e lilo i mea koho i na 'Lii, penei ke ano @

    Ke hoohiki nei oe he Hawaii, a Amerika a U@ ka mea i ike ia) oe ma ka hahau ana, a he iwak@ kahiki; ua hookomo oe i kou inoa iloko o ka pap@ kupono e koho i na 'Lii ma keia apana; ua noh@ apana aole i emi malalo o  ekolu mahina mamua kek@ ana; a he ona oe a ke paa nei ma kou kuleana po@ i ku i ka auhau ia iloko o keia Aupuni nona ka w@ malalo o ekolu tausani dala mawaho ae o na hi@ me ka mea i ike ia@ i ole ia, ua loaa maoli mai @ ole malalo o eono haneri dala iloko o ka makahiki a @ iho o ke kakau ia ana o kou inoa ma ka papa i@ ana; ua hoohiki oe i na olelo hoohiki e kokua mam@ kanawai a me na kanawai, imua o kekahi mea i l@ e hoohiki ia mea: aole oe i koho ma keia koho @ oe i hoahewa iki ia no kekahi o na karaima i h@ Pauku 73 o ke Kumukanawai, iloko o keia Aupu@ ole ia.

    32.  Ina e hoole kekahi mea i ka hoohiki @ waiho ia imua ona, e like me ka mea i hoakaka @ hope maluna ae, e hoole ia kona koho ana.

    33.  Na ka poe Luna Nana Koho Balota, a o k@ lakou mamua koke iho o ke kukala ia ana no ka weh@ balota, e wehe i ka pahu balota imua o ka poe i a@ a hoohuli i ka waha ilalo, i mea e pau ai na mea @ iwaho alaila e ki iho a paa; a aole no e wehe hoa @ pau ana o ke koho ana, a ia wa e wehe ia ai no k@ balota maloko.

    34.  I ka manawa e maopopo ai i na Luna N@ K@ ka nui o na balota i koho ia no kela a me keia mea@ ana, e kukala akea lakou i ka huina nui o na balota @ inoa o ka poe i hookomo ia na balota a me ka nui @ hookomo ia no kela a me keia ina he Alii a he Luna@ paha, a na ke Kakauolelo e hana i kope maikai o i@ kau inoa ia e na Luna Nana Koho Balota, a e ka h@ lakou a hoouna aku i ke Kuhina Kalaiaina.

    35.  Ma na wahi i oi aku mamua o hookahi Apana M@ Apana paha ma ka Apana Koho hookahi, na na @ N@ Balota o kela a me keia Apana a Mahele Apana pah@ koke aku mahope iho o ka maopopo ana o ke koho a@ lakou Apana a Mahele Apana paha i ka Lunahoo@ Luna Nana Kuho Balota i hoakaka ia na lakou e kak@ balota i mau Alii a i mau Lunamakaainana a me k@ Balota i hoakakaka ia na lakou e hana ka Papa Inoa o k@ pono e koho i na 'Lii o ka Apana e haawi aku i palapala @ kela a me keia o na mea i holo balota i Lunamakaainana @ iaia ka heluna nui loa o na balota a pau i koho ia m@ holookoa, ma ke ano e like me keia, penei:

PALAPALA HOIKE NO KE KOHO I@ ANA.

    O makou o na mea nona na inoa i kakau ia malalo @ Luna Nana Koho Balota no ka Apana o .............. Mokupui o ..... .......... .......ke hoike aku nei ma k@ koho pono ia o.................... i Lunamakaala@ ka Apana i olelo ia ma ka la.........o ...................A.D. @

    Haawi ia malalo o ko makou mau lima i keia l@ .....................18......

                        ........................

                        ...............................

                        ........................ ..........

                        ........................ ...

                        ...............................

    36.  Mahope iho o ke@ koho ana ma ka Mokupuni o Haw@kela a me keia Papa Luna Nana Koho Balota i loaa k@ kakau i na Papa Inoa o ka poe koho i na 'Lii e hoo@ Papa i hoakaka la na lakou e kakau i ua inoa o ka p@ k@ 'Lii ma ka Apana o Hilo me Puna i Papa Inoa o ka po@ koho ia ai i mau Alii ma ko lakou mau Apana, a me ka n@ balota no kela a me keia mea. A na ia Papa i hoakaka @ ia no ka Apana o Hilo a me Puna e hoomaka koke aku @ iho o ka loaa ana mai o na hoike a pau e hoomaopopo n@ na poe he eono i loaa ia lakou na baloa i oi aku ka nui i m@ a e haawi aku i kela a me keia o ia poe i palapala hookoha m@ ano i like me keia, peni:

PALAPALA HOIKE NO KE OHO IA ANA.

     O makou o na mea nona na inoa i kakau la malalo @ Nana Koho Balota no ka Apana o Hilo me Puna, Moku@ Hawaii, ma keia ke hoike aku nei ua kaho po@ ............................... (ka inoa o ka mea i kaho ia@ no ka Makupuni o Hawaii, ma ka la.......... o................. A. D. 18.......

        Haawi ia malalo o ko makou mau lima i keia @ ................................ ...A. D. 18.......

                        .........................

                        ............ ..................

                        .............................

                        .....................

                        .............................

    37.  Mahope koke iho o ke Koho ana ma ka Mahol@ Mokupuni a Maui, Molokai a me Lanai na na Papa L@ N@ Koho Balota i loaa ka mana no ke kakau ana i ka poe k@ 'Lii ma kela a me keia Apana, o keia Mahele e hoo@ aku @ Papa i hoakaka ia na lakou e kakau i na inoa o ka poe koh@ 'Lii ma ka Apana o Wailuku, i papa inoa o ka poe a p@ ia ai i mau Alii ma ko lakou mau Apana a me ka nui o@ no kela a me keia mea, a na ia Papa i hoakaku ia i olelo @ Apana o Wailuku, e hoomaka koke aku mahope iho o ka @ mai o na hoike a pau e hoomaopop i na inoa o na poe eono @ ia lakou ua balota i oi aku ka nui i mau Alii, a e haawi a@ a me keia o ia poe i palapala hookohu no kona koho ia an @ ano he 'Lii no la mau Mokupui e like me ka mea i hook@ maluna no na 'Lii i koho ia no ka Mokupuni o Hawaii.

    38.  Mahope koke iho o ko koho ana ma ka Mokupuni @ na na Papa Luna Nana Koho Balota i loaa ka mana e kakau i k@ poe koho i na 'Lii ma kela a me keia Apana o ka Mokup@ hoouna aku i ka Papa i hoakaka ia na lakou e kakau i n@ ka poe koho i na 'Lii ma ka Apana o Honolulu i papa in@ poe a pau i koho ia ai i mau Alii ma ko lakou mau Apana @ ka nui o na balota no kela a me keia mea. A na ia Papa @ Apana o Honolulu e hoomaka koke aku mahope iho o ka hiki @ mai o na hoike a pau e hoomaopopo i na inoa o na poe eiwa i @ ia lakau na balota i oi ak ka nui i mau Alii, a e haawi aku i kela a me keia o ia poe i palapala hookohu no kona koho ia ana ma ke ano he 'Lii no ka Mokupuni o Oahu, e like me ka mea i h@ ia maluna no na 'Lii i koho ia no ka Mokupuni o Hawaii.

    39.  Mahope koke iho o ke koho ana ma ka Mahe@ o na Mokupuni o Kauai me Niihau na na Papa Luna Nana Koho Balota i loaa ka mana e kakau i ka poe koho i na 'Lii ma kela @ me keia Apana o ka Mahele e hoouna aku i ka Papa i @ kaka ia ma ka Apana o Lihue a me Koloa na lakou e kakau @ na inoa o ka poe koho i na 'Lii, i Papa Inoa o ka poe a pau i koh@ ai i mau Alii ma ko lakou mau Apana, a me ka nui o na balota n@ kela a me keia mea. A na ia Papano o ka Apana o Lihue a me Koloa a hoomaka koke aku mahope iho o ka hiki ana mai o na hoike a pau, e hoomaopopo i na inoa ekolu i loaa ia lakou na hal@ta i oi aku ka nui i mau Alii, a e haawi aku i keia a me keia o ia poe i palapala hookohu no kona koho ia ana ma ke ano he 'Lii no na Mokupuni i olelo ia, e like me ka mea i hoakaka ia maluna no na 'Lii i koho ia no ka Mokupuni o Hawaii.

    40.  O na Pauku 805, 806, 807, 808, 809, 811, 812 a me 813 o ke Kanawai Kivila e pili ana i ka ke hoko balota ke hoomau ia nei no ko lakou mana a ua pili no i na koho ana i malama ia malalo o na rula a me na hooponopono ana i hoakaka ia maluna ae

                    WILLIAM L. GREEN,

                             Kuhina Waiwai.

                     GODFREY BROWN,

                             Kuhiuo-o ko nu Alna E.

                     LORRIN L. THURSTON,

                             Kuhina Kalaiaina.

                     CLARENCE W. ASHFORD,

                              Loio Kuhina.

    ALIIOLANI HALE, HONOLULU, Iulai 25, 1887.