Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 31, 30 July 1887 — NA RULA A ME NA HOOPONOPONO ANA [ARTICLE]

NA RULA A ME NA HOOPONOPONO ANA

JXo k\ w.\ k Hoohiki \i nas L'.v\ A: ?'» ni, na Knw \ MK SA PoE X Noir«> ANA M.\ KKI \ A» IM \E I KA (H iī" k Kc»kta Mami u o kk Ki mi ka> a\vat. a ME na KANAWAI; IlrH»M\or«im A\a no kk Kakai AN\ 1 Ixoa o ka PoK i KrroNo i kk Koiio, a me k a MalAMA ANA I KF Koilo \N\ I NA 'I.H A MK NA 1.1 NAMAKAINANA. #

No KA mf.a, ma ka I'anku oke Kumukanawui o keia Aopuni ua hAawi ia ka m»na i ko ka Moi Aha Kuhina e han;) a h<«>laha aku i na rula a ine na hooponojw»no ana no ka h<v»hiki ana o na l>un* Auj>uni f na Kupa h im» ka p»x- e m»ho ana ma keia Aupuni i na olelo ln*>hiki e kokua mainuii »» kc Kumukanawai a me na Kanawai: Nouaika, ANO, uwmuli oia mana. ko hana ii*• i. a h«KiiM>)o, a h<«> laha aku ur*i ka Aha Kuhina i oh-lo i », i k« ia m.iu rul,t a }km> ponopono ana maho|H» iln» noi n<» ka h.ina i ia: »>i'i Imi keia: KA ll'Mffl|Kf ANA AKI I NA OI.KP» lI'H>MIKI. I. K l<#mi ka nmna i kt* Kuhina Kalai.iiiia e h*»ok»ihu a luawi aku ! na pAlapala Iwiokohu i ka }hm> iw> lakou ka nui ma kvla a me keia Apana Koho o ke Aupuni a ua Kuhina la e manao ai he kupono no ka hoohiki atm aku i ua mm h«x>hiki nei i olelo ia: Kia nai% aole «.* fMiii ka imi o k;i [»o<* i hiv,k«»)iu ia |n'la malalo o elua no kela a n»v kf*ia A|Miia a Mah<-h- Koho paha o kela ame keia Apana. A e ikt» ia ka po»« i h««okohu ia |n»la he mau Luna Nana Koho Ikiloia 110 na .\pan.t a maheh* koho paha a lakou i hookohu ia aku ai t a o l<s»a ia i;»kou ka uku i hooholo ia e ke Kuhina i oielo ia. Ina im hiki ole, a hHe oh« ae, a ho»»lc |».'iha kekahi mr»a i koho ia pela e hana ma koano Luna Nuna, e koho 110 ke Kuhina Knlaiaina I kekahi niea e hoopiha ia hakahaka. Kia n.ie, in ihe mea hiki ole ke hoike» aku no ia m«',*i i ke Kuliina Kalaiainn il«>ko o ka manawa kuj>orn> e hiki ai iaia e koho hou mamua ;u* «> ki' koii>> aua, e koho no ka lala a mau l.ila p iha i ki-- ma iu l'apa i kekuhi iueii v h<M»piha i ka hakahaka. He mana ko ki' Kuhina Kalaiaina i k»>la a mc keia Wa e Ikm>pau i kekahi o ia poe lania Mana, a e koho aku i kfla a me keia mnnawa i laiua Nana oko:i e h(M>piha i ka hakahaka.

i!. MiihojH' koke iho oka loaa ana aku o kona palapal i iux> kohu e noho kela a me kein Luna nana koho I.ialota uie ka makaukau a ma kahi «• loua ai oi i iloko o r»a hor.i kU]Njno a pau <• hoohiki aku i ka olelo hoohiki i oli'lo ia, ine ka uku 010, i kela a me keia kane llawaii, Aiuerika a Kuropa paha ina ka hauau aua, i hiki koim niau in ikahiki i ka iwakalua a he kanaka noho ma ka apana a mnhelea|Kina paha kahi i hoonoho i t ai ia Luua Nana Koho Halota. 3. O ke ano o u.i inau o|p|o h<m>hiUi nri ui.i ke ano nui, |H?nei no hi. oia hoi: Owau o , ke hoohiki noi au imua o k<* Akua Mana l/m e kokua no au inainulio ke Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii i hoolaha a i kukala ia ma ka la 7 o lui.ii, ls*7, a uie na Kanawai o ke Aupuni i oh lo ia. 4. O kela ame keia uiea hoohiki ana iua mau ol«>lo hiki nei, e kakau oia i ua ho*hiki ana la me koua inoa a kaiia jmha, a e kakau ka Luna Nana Koho Halota nan i i ho ihiki i kona iuou i hoike uo iu kakau ana, a nana no ina ia wa <> hoopiha ilio

a hiuiwi aku i ka inea i hooiiiki ia i paiapala <' hoike aua ua hoohlki oia i ua oh-lo h<Kihiki lu-i i olelo ia. Ma ka welie ana aku i ka palapala hoike, e uuilain i ka Luna Nana Koho lialoia i ka olelo h(N>ltiki uia k<- auo lu'kttiuu iloko o ka i>uk<' i weh»' ia akuai ka |Nilapala hoike. ona l>uk<- a pau aia iioko <> laila i»a olelo lioohiki, e haawi ia aku no e kHa a nir kein Luna Xana Koho Baiota i kn Luna li(M>malu o kela a mc keia Papa o ka poe Luna Xana Koho Balota, a liana e malama ia mau l><ik<* malaio o na kauoha a ke Kuhiua Kalaiainn. *>. 1 inra <* hiki |h>iio ai ka hoohiki ana i ua ol»-l<> hoohiki nei i ka |>oe e nolio ana ma ka Apana o Houolulu, a nie ka lawelawe aiia i ke koho hnlota malail i, ke maheio ia nei ua kulauakauhale a ine ua apana nei i eiwa mau apana, me ko lakou iiuiu piilena pakaiii <■ like m<' keia mah«>pe iho nei, oia hoi keia :

A/i*ttitt lhht 1. —<» kela wahi a pau r> ua kulauakauhale a apana i olel»» ia mauka «» ke Alanui Kuln a ine ka iaiua i Ikkw inoe pololei iu mai ke Alauui Kuuka aku <mai ke kihi aku o ke kilii <> ua Alauui Liliha a ine Aianui Kaukai a inaluna <> ka I'uu ( > l'uunui ; ma k<> komohana »> Alauui l'uowaina, mai ke kihi <> Alanui Kula a hiki i ke kaliawai o I'auoa, a me kahi a pau mauka aku o ka uwa|M> maluna o ua kahawai n<'i i oh'lo ia. i kapa ia ke uwawa »> I*»uim ; a i kaupah'nn ia mn ke kiunnhnim <• ke Alanui Liliha, inakai oke Alanui Kauka, a mauka <> ke Alanui Kauka a ine kekahi laina i lioomoe ia maluna o ka la|>a oia no ka palena koiuohana o ke awawa o Nuuauu a liiki i ka pau aua <> ua apana nei i olelo ia. # A/muiu !hht —O kela wahi oua kuianakauhale a ap.ina nei i olelo ia i kau pah'iia ia a e waiho ana mawaena o na Aiauui Kula, Liliha, Moi a me Nuuauu. A/xtmt Jitht '•». — O kela wahi o ua kulanakauhale a apana u<*i I olelo ia e waiho ana ina ke komohana o ke iiw.i ku iuoku, a nie na palenu koinohana o Apana llelu 1 a ine 2. A/>ttua Jf?hi L — o kela wahi o ua kulanakauhale a apana nei i uielo ia e waiho aua niakai <> ke Alanui Moi, a e holo ana mai ka nuku o ka inuliwai o Nunanu nia ke komohana a hiki i Alanui South, n ine ka laina i hoomoo pololei ia mai ia alanui aku a hiki i ke kui ma ka hikina aku o kalii h<k>luln eoiuoku. A/ntna Jl?tn f».—O kela walii o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia i kau {mlena ia a e waiho ana >nawaena o na Aianui Moi, Nuuauu, Kula u ine. Puowaina. A/*iutt Jf<ht t>. — 0 kela wahi o ua kul uiakauhale a apana nei i olelo ia e wuiho ana iuaiika o ke Alanui Moi. i kau i>alen:i ia ma kft hiklna eke Alanui N'ikolia, a me ka laina i hoomno {)ololei ia nmi iu alanui a liiki i ka palena «> Apana Helu 1; a i kau palena ia iiiu ke komohana e ke Alanui i'uowaina a mo Apana Helu 1. Ajxtn<t Jirltt 7,—0 kela wahi oua kulanakauhale a apana nei i olelo iu e hooumka uua ina ke kuhakai ma ka puh'na hikina o A|miiih Helu 4 ; alaila, malaila aku ma ia palona i olelo ia a hiki i Alanui Moi; aiaila, ma ka hikina niawaena konu oke Alanui Moi u hiki i AHiuii Mc('ttlly: alaila, mauka mawaena konu o k? AlHliui Mo('ully a hiki i Alanui Boritania : alaila, ma ka hikina inawuena konu o ke Alanui Beritania a liiki i kekahi wahi i ku jH)lolei mu ka laiim hookahi me na Kahua Ana Aina Aupuni ma Kulmuki H ine maiunu o Leuhi; alaila, ma iu iaina a hiki i ka piko o Leahi u iho i kahakai; alaila, ma k<« komohaua ma kahakai u hiki i kahi i h»H>maka ai.

Afxiii(i /frtu s.—(> kela wah» o ua kulanakauhale a apana nei i olelo ia I kau palena ia makai e ke Alauui Moi, kauimlena ia mauka e ka imlena o ua aimna nei i olelo ia, kau paleua ia ma >;a hikina e n» AUinui MK'uUy, Artesian ine Metealf a me kekahi laina i hoomoe ia mai Alanui Metealf a hiki i ka hikiua o ke Awawa o Manoa, alaila nia ka palena hikina o ke Awawa o M&iuhi a hiki i ka palena o ka av»iua i olel«» ia ; a i kau |mlena ia iiim ke komohana e A|mua llolu H. Ap<inu Ilt'ht 9.—() kela wahi o ua Kulanakauhale a A|mna nei i olelo ia e waiho ana ma ka akau a me ka hikina o ua Apana Helu 7 a me M. H. I niea e Ukui ai ua inakaukau ano like no ka hoohiki ana i ua olelo hiH»hiki nel a me ka lawelawe ana i ke koho Uilola aua nin na a)mna mawaho aku o llonolnln, uui keia ke hoouoho ia n,»i na mahele apana koho nvahoj»e iho nei, oi i hoi keia : MOKl*rrNl O HAWAII. ATANA t> IUI.O MK KNA. Apana Khihi. —O kela wahi o ka Apana o Hilomai ka palena o ka Apana o Humakua a hiki i ka aiiia o Maulua. Apami —O kela wahi oka Apana o Hilo i olelo in, inai ae hookomo ana ia Maulua a hiki aku a e hookomo ana Sn Honomu. Ma/tetf Apami —O kela wahi oka A|Ktn:i o Uilu i olelo ia niai Honoiuu aku a hiki a e hookomo ana i ka aina o i\uikaa. M(thrff A7ur. —O kela wahi oka A)«iina o Hilo i ololoia mnl ka aina aku o I'aukiu a hiki i ka pt*)eua hema o ka apana i oleloia. MahHe Aptnw hUinm.—Ka Apuna o l'una. APANA O KAt*. Jpan€t kela waiii o kn apeina i oleloia mai k& p«lena o k* A)>ana o I'una a hitri akn a e hookomo ana ! ka aina o Ninole. Mah*U Apwm £?«*.-—O keia wahi oka ap«na i oieloia e wniho ana mawaena o kn Mahele Apana Kkahi a uie ka Apana o Konn Hem*. O ka Ap*n& o Kona llenia e like me kona mau paleua i hoo» m&opopo ia mimui aku d*l oU no kekahi mahele apiina koho. O ka Apana o Kona Akau e like me kona mau paiena i hoomaopopo ia mamua aku uei ola no kek«X)l maMe Apana Kobo.

APA!fA 0 KOHaLA i Apnmi hJrūhi. —O kela wahi nka Apnna ?nh i"> Ui \ Knmo ka Apana Hookolokoi»» •"> Kohala Akan. . Apfjna — 1 * k» v U wahi oka Aj;»'*•' i 4-' »īu Komo ka Apana lfo*»kolokt>I«» o Kohala Hema. ai*an\ t> hamaki'a. .1 Kkahi.—O ke'a wahi o ka A|»anā i ia inai ka ptilena o Kohnla a hiki aku iwaen-.i konu o k»» Awnwa*» Kuaikahia. MaU?fc Apnwt Kiwi.—O kela wahi <» k=t A|«aua i oh lo H mai waena konu ** ke Awawa »« Kuaikahia a hiki aku a e :><j»'Komo ana i ka aiua o I*aauhau. Apana EhJit.—l > kela uahi oka Apaua i •»!*.-&.. iuai ka aina aku o Paauhau a hiki i ka Apana o Hi!o, MOKUPI'NI O MAH. APANA «> LAKAINA MK KAANAPAM. Mt/h*f* A/kim* KAxthi,—Ka .\pana o I^ahainn. Mahe?* Ap*ttut FJun.—Ka Apana o Kaanaj»rtli. APANA o W A I i,l" K l*. Mahfb Apftua Kknhi. —(> keia wnhi oka Apana i »m• ; < ; > r komo na aina o Waihee a me Waiehu. M'thde Apana Klun.—ō kela wa)»i oka Apana t «->!••!• * ; ; komo kela mau wahi o na aiua o Wailuku a me Whik a;»a. < waiho ana ma ka hema o Waiehu a me ke komoluma <> u-kiao laina i hoomoe ia mai ka nuku oka muliwai o Waiiuku t i kahi k«>koke i na Puuone e waiho ana ma hikiua ♦> ku »ii..r.wai i olelo ia, alaila, ma ka lapa komoiiana oua mau Puu»»."? i e holo ana i Kanuuilaea, a mai ka pau ana nna Puuone i t>i . ».i a hiki i Kamaalaea ma ka a<> v> kt>moha;ia o ka I >ko o . Muhele A i*i ihi —<) kahi i koe oka Apan* i »«i koe iweo Honuaula. Mnhele A/Hiim Kha.—O kela wahi oka Apaua i o|e|»» ī ike ia o Ilonuaula. AI'AN A <> M.\ K a\yao. Mnh*.ljMtiK/ Kkahi.—(> kela waiii a pau o ka Ap';:wt i -ii■.•!»< ia i ike ia «> Kula, a me kela wahi o ka ainn o liumnkuap •e waih«>ana ma ka hema me ke komohana o ke Awawa >> Maliko a

mauku o ka laiim i hooiuoe ia iu:i\v;teiu o k»' iiol > t:,:i oiai Kaiuniiui a hiki i ka haie(»aah.to o Makawao a k.i i hi.Niinoe |H>loli*i iu nmiiaiia aku a hiki ika palena k ; i u Hainakuapoko i oleh» ia. Mūhe!* 3 AjHiua FJwt.—() kahi a p:tu i k»>«» '» 1 lainakoa;>< \ • a mi' Hamakualoa holookoa. # AI'ANA <> lIANA. Mn/n le jjHīU(t Kknhi.—() kola wahi <> ka Apana i o'e! ia ī komo »> Kahikinm, KauiM> a nif Kipahuiu. .1 /mmi Khui.—u kola wahi o ka Aptnt i o!*Jo ia i knino o Ilana u uu» K<m)luu. xa .alokrprxr o mi>lokai mi: laxai. | M»tht'h' A/mna KhaUi.—O ki*la wahi o k t Mukupuni o Moiokai | i koino o Kalawao me Kalaupa[>a. } M'ihrh> Ajhhh( Khm.—O na wahi a pau i kot- o ka Mokupuni o Molokai. M'iheh' A/*fttift Kkolu. —Ka Mokupmii o Lanai. MOKI'PIWI O OAlir.

Ka Apnna o i\ooiaujH)ko e like me kona mau [> al-MU ni iiima i hookahi mahele apana koho l>alota. APANA o KOOf.AI I.OA MK WAlAl.l'A. Mah*!f Aj>ftua Kkahi. —Ka Apana o Koolauloa. Mahlle A/>uu(t Khta.—Ka Aj>ana o Waialua. AI'ANA O FAVA MK WAIANAK. Miiu-h' A/miia Kkahi. —Ka Apana o Kwa a mo keia waiii o ka Aj>ana <> Waianae e wailio iina ina ka hikina o ke kuahiwi o Waianae. Mahi'h' A/ntnft Ehia.—O kela wahi o ka A|>ann o Waimea e waiho ana ina ke koiuohana a ke kuahiwa o Waianae. xa MoKrrrxi o kauai mk nhīiai'. APANA O HANAi.KI. Muhti'r A/Htnu Khahi.—O kela walii o ka Aj>ana i oleio ia e waiho ana mawaona <> ka Apana o Waimoa n uie 'ku nUiliwal o Kalihiwui. Muhtit' Apaua Khia.—O kela wahi oka A|>ana i oleio ia e waiho ana mawaena o ka nniliwai o Kalihiwai a hiki aku a e h»jokoino ana i ka aina o Paj>aa. Maht y (f A/)(tua Kkohi.—O kela wahi a puu oka Apanu i olelo ia e wailio ana mawaena o ka aina o Papaa a hiki aitu a e hookoino ana i ka aina o Wailua.

AI'ANA <> l.ini'l-; MK KOLOA. M*ihth' Aj)ftua Kkahi.—Ka Aj>ana ilookolokelo o Lihue. Mahtic A)Ktna Klua. —Ka Aj>ana o Ko\oa mai kona liui ana nie ka Apuna o Uhue a hiki aku a e liookomo ana i ka aina o Lawni. Maheh' Apieia Kkohi.—O kela wahi o ka Apana i olelo ia, mai Kalaheo a hiki aku a e hookomo aua i ka aiua o Kleele. A I'AN A <> WAIMKA Malwh' Apmut Kkahi.—O kela wahi o ka Ap.um i olelo ia mai a e hookomo ana ia lianapepe a hiki i kekahi laina i lioomoe ia niai ke kai a hiki i ke kuahiwi ma kekahi wahi he elua haneri iwilei ma ke komohana o ka hale wili ko o Waiiiiea, a e hookomo ana i ke awawa o ke kuahiwi o Waimea a me kona mau mana. Maiwh Afxtna Khta.—O kela wahi o ka Apana i olelo ia iii:ii ka Mahelo Ajiana Kkahi a hik i aku a e hookomo ana ia Nual(»lo. Maheh A/yana Kkolu.—O ka Mokii|>uui o Xii!iau. K VKA l' ANA 1 N A IN'OA O K A I'OK K<»HO NO N A LI'NAMAK A'AlNANA.

7. Xa ka Luna Nana Kuh«» }»alnta «. kela a tne kfia Al».ina a Malu'le Aj>ana Koho palia iloko»» na la aolo e emi imilalo o iwakalua niamua iho o ka la e inalaina iaai kokahi kolio l>alora ana no na *Lii a me na Lunamaknaiuana, kon-nae na moa i hoakaka ia niahope iho noi, e hana a kauoha aku o kau ia nm kahi o kf»la a UH' kt»ia Apana a Mahele Apana Koho palu» e maiaina ia ana ko koho ana» a nta na wahi akoa e ao aole.o enii malalo o elua iiial;»ko o ia Apana a Mahele Apaua Kuho paha i l'apa lnoa p"»t-»!oi i hana ia mai ka A aku o na inoa o ka ]»oe a paa maloko o ia Apana a Mahele A[Kina Koho piha i kupono i ke koh<> i na Lunam ikaai. naua. K lnKimakaukau ia uu l'ap;i luoa nei e na Luna Xana Koho Halola mai na kumu buke a nio na mimlelo i malam » ia e lakou i ka manawa a lakou i hoohiki aku ai e kokna mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai, a me ua yiea hoike hoirsu> i lawa i ka manao o na Luua Xaua Koho Halota. *8. K malama 11:* Luna Nana Koho l?alota o kela a me keia A|mna a Mahele Aikiiui Koho paha i mau halawai aole e emi malalo o elua ka nui no ka manawa i loihi kuiMino uia kekahi walii kupoiu» nmloko o ka Apana a Mahele A(vina Koho paha, iloko o na la aole e emi malalo o ka umi, aole hoi e oi aku mamua o iwiikalua! la inaniua iho okala e malama ia ai ke koho a?ia no ua Lunnmn» kaainana, n« ka hoolohe ana i ua hoike no ke kupouo, a ino ke kakau ana i na inoii o ka poe i paa mua oie ko lakou mau iuoa i na Luna Xana Koho B:iIota a e koi mai ana he kuleana ko lakou e koho; ano ka h«*>pololei ;lna, ina na kuin>no, i na ltipa Inoa i c>lelo ia.

9. K hooluha inaku ka manawa u mekahi oumlama i& ai ia mau halawni e iw Luoa Xana Kohu lialola raa na Pa|ui fnoa o ka i>oo koho i hana ia mai ka A aku i kuu ia e iike me ku mea i hīKikaka ia maloko nei; a ma ia luau halawai ana e hoolohe ku)iono ia no kela a me keia mea e hoike mai a»a i kekahi mea hoike e kue ana i ke kulenna o kekahi mea e koho \ ike ia kooa Inoa maioko oka Pupa looh i hana ia mai ka A aku i olelo ia; a Ina e lawa i ka nuinao o na Luna Xana Koho liaioia, ma iu hoolohe ana, aole i ku|w>no ka hookomo ia ana o ka inoa oia mea ilokoo ka Papa Inon, e hnloi koke no l ikou i u i iooa ia mai ba papa inoa aku. 1«. Ma ke kakau inua am» ina Ino» oka poe kupono ike koho! a me ke koho mua ana malalo o keia i na a me ua Lunamakaainana, aole no e koi ia aku ka hoike ana i im palapaia hookaa aukau i hoike no ke kiia ana o na auhau. il. O kekahi mea e inakemoke ana «? hwe a lioohik! Ika olelo hoohiki i kauoha ia, e hana no oia pela imua o kekahl Luna Xana Koho Balota o ka Apaua a Mahele Apana koho paha ana i noho ai. He kuleaoa kona e kakau ia kona Inoa raa ka Papa Inoa a e koho i na Luuaiuakaainana ma ka Apana a Mahele Apana koho palia wale no aua i noho ai, aole ma kahi e ae. 12. E pili no na mea i hoakaka ia maluna ae ika poee koho ana i na 'Lii, koe nae ke kakauanao ua Inoa ma ka Papa Inoa, e hana ia ia mea imua oka Papa Luna Nana Koho Balota o ka Apana koho i hoakaka ia no ia hana.

!& £ pan k® kakaa aaa !na inoa ma r»a Pipa InoA 9 kft po« | k->ho Gt? na lamamakaalnana a m«? riii 'LH no uml fn maniui o Ka u* koko a .mle 1? kau Ia h* mau irv>\ hou niB krkahl «> keia maa In»v* nnhope Iho o ū* k». K\K\r ,\NA I N\ INrt.V m KA IY>E KuUO I XA '1.11. 11. Na kek.ihi l'inpa I.ana N.ma Koho HiiloUi roa a mt? kvia Ajx v in;t K >hv\ & n:\ ke Kuhina Kah\u\inn e h»x\kaka ia F*pa, v hana i i K i{<i In si [*>U>leī mai ka A uku o ki* jv>e a pau ma ta Apana : Kuin> holeokoei i hxiA !a lakou ke kuleami e koho i iw* ? Lii a i noi | iku i u.\ Papa la nu Ia mea, a S ike i i p»!ia e ua Pa{>d l» mamuii o : nn h >ikc kupi>no ua kupono Ukou e k*>ho i m *Lii. I i>. Xa ka Lnna h»»mslu oLi Aptin» t hi*ikaka ia, iioko ♦» | n.i Lt aole e emi maialoo i wakaiua m.iiuu.i iho oka malama i<* a |na o kekahi koho ana no na "Lii a mo na Lunamakaainana. ; nao JKt ruf«a i honkaka ia iuaho(HMho n< i, e haua mai loko mai !»> i;i !*apa In :*i i In«x* poh>tōi i han;* ia m»S ka A aku o ka [ $»•*' i» i«u i ku[»f;noe koho i na * Lil e m»hoana ma ka aikina a !M ia» l - .i|v»na t paha i h«>.>kohu ia ai oja, a»' kau aki» lua o -hi i It: -a inakahio i.i Apm » a M.ihele A{Kiua pahn o uialauia ia »i ke k»*hat»a. amana \\ ihi aken *£» ao aole i emi malalo o S.':ia maloko oia Apana a M tht4t* Apeuui paha. A prfa uo hoi h»i * hana ai mai ia mau Paj»a Inoa mai r Inoa oka poe « 'ptu ►Minho anu nn na Apaaa.i Maheie Apaua eae maloko oia | V;,ma K*)h<> i'al«*ut, ae luxni»ia aku i kela a me keia o iut Luiui;h- oaialu o k*>ia a n:e keia Papa Luna Xana Koho iialoia o ia ;A| i ? > i i Knpe o ka Papa In?m o ka poe i ku|x>no e kohe i na 'Lii ;e *.• li'? ana 111.1 ia Apina a MaheU' A|«na p<iha. | S;. Xa ka Lunah*x>maiu o kela ame keia Pa|xt Luna Nana .? * I•• iVū »;.i ika manawa e l<>aa maiai iaia oka Papalnoa oka |*»e 'i e ki>!iu i na 'Lii e noho ana ma kona Apaua a Mahele ; Ap-i 11 koho )Mha e kau aku i ekolu Kopo oia mea maloko aia ; Ap.m.t a Mahele Apana iwiha e iike me ka mea i hoakaka ia |m:i!nua e piii ana i ke kau ana i na Papa Inoa o ka |hh« kui>ono e o i na lamamakaainanai 17. L malama noka l*apa Luna Nana Koho lkilohi i h«Ktkaka U - īi.i 'aUo-i e liana 1 na l'a|»a lnoa o ka ik»s» kup»mo e ki.>h»> i na 'Lii \i u .v: halawai no ka hoO|*>lolei a me ka |»akui ana i na inm hou i , iu V ip.i In<»\ o ka poe kupono e ki?i.o i na 'Lii, a e hoolaha aku no ia ii iiiWiii e like me ka mea i hoakaka ia I*o na Luna Nana Koho ; iLil--»Li n«> na Lunamakaainana. i j KK \Nt> OKA MALAMA AN.\ IKE KOHO RA!.OTA. | ! v . K ni; lam:t ia ke koho ana ma kela ame keia Apana a e M:'ln-le Ai»ana paha, imua o na I.una Nana a ina ua kaawaie ; !.ik<> Miia kalii e, imua o na hope i koho ia eiikeme ka mea i ' a - ikakaia mainiia iloko okeia.

r.>. Na kt*la ame keia Papa I.unu Nana Koho liiiioia t* ki>lio i Kakauoleli». a o kana huna, malalo o ktt h»»ohiki ia nna o ka Luuahooinalu, e k.ikau pololei i na iuo;i o ka j*>o a jMiii e kohoana ika wa kolio. K inalama ia Kakauolelo i t*lua mau nioolelo kaawaU'; luMkahi n«» na inoa oka i>oe a pau e koho ana i na 'Ui, a i lioohiki ii(» ka jk»o a p;iu o koho nna i na Lunanmkaainana. 1' loaa iaia ka uku he elinni dala o uku ia o kt* Aupuni. 20 Mahope iho o kela koho ana koia kohoana o malania ka Lunahoomalu o ka Pa|ut o kola a mo koia Apana a Mahelo Apana paha i na balota a pau i loaa mai, a mo na [>apa inoa a pau a me na moolelo a pau o ko koho ana o ka Apana a Mahele Apana paha ana 1 noho l,uuaho<imalu ai. Malalo oke .kauohaa ko Kuhina Kalaiaina. 21. K wehe ia ke koho ana o*na Luna Xana Koho Bniota a e kukala ia pela ma ka hora ewaiu i» ke kakahiaka o ka la koho, a o hamama no a hiki i ka hora elima o ko ahiahi o ia la no, a aole mamua aku o ia manawa. E ia i olna palm balota ma kola a mo koia wahi kahi koho balota, hookahi no na halota no na lainamakaainana, a i hookahi no na balota no na 'Lii. K koho ka poe kuj>ono i ke k<»ho ma ka halota, a na kola a mo koia moa kupono i ke koho e nmkomake ana o koho e haawi aku i kona balota i kokahi o na Luna Nana Koho Balota a nana no ina ua kujk>ih» ka moa nana i haawi aku i ke koho, e kauoha aku i ke Kakauoleloe kakau i ka inoa oka inea nana i haawi mai, a nana no mo ko nana ole i ka inoa o ka mea e koho ia ana e nana i ka balota ma ko ano e nana walo no o maopoiH) ai ina paha ua oi aku mamua o hookahi balota, ina aole i oi e īiookomo aku nooia ilokoo ka j)ahu kilota i manao ia ai nolaila ia balofc\, aka, ina ua oi aku maimm o hookahi halota, o hoiko ao oia pela a hoole aku ia halola : Aole noo unuhi hou ia ao ka l«i--lota mahope o ka hookomo ia ana iloko o ka pahu biilota a hiki i ka mannwa e wehe ia ae ai no ka holu ana e na Luna Nana. -2. K lawe no na Luna Nana Koho Balota ma ka la koho balota no na Lunamakaainana a ino na 'Lii i na ba!ota o na moa a pau i komo na inoa ma ke ano ku i ke Kanawai iloko o na I'apa Inoa o ka jx>e kupono i ke koho i na 'Lii a uie na Lunaniakaai-. nana, koe na mea 1 hoakaka ia mahojie iho nei iloko o keia. 23. O kela ame keia mea i hoahewaianokekahi kamima, a no ia mea malalo o ke Kumukanawai ua hiki ole iaia ke koho, a ua kala ia naeoia e ka Moi, a mamuli o na olelo o kona kala ia ana ua hoihoi hou ia kona mau pono ma ke ano he kuj>a a he niea kupono i ke koho balota, nana no maniua ae o kona liloana ho mea kupono i ke koho e hoike ae imua o na Luna Nuna Koho Balota i jialapala hoike no ia kala ia ana, a i kope j>aha i hooiaio ia o ia- olelo kala.

'2 .Ina wa a pau o ulu ao ai he like ole oka nmuao mawaena o na Luna Nana Koho Balota, e pill ana i kekahi mea i pili i ka lakou mau hana ma ke ano ho poe Luna Naim Koho Halota, oka iuea i hooholo ia oka hapa o lakon oia ka nioa e inanuo ia he mana a he paa. 25. Xa na Luna Nana Koho Balota, mamua ae o ka weho ana i ko koho ana, e hookaawale i wahi akea kupono a puni kahi e koho ai i mea e pale aku ai i ka hele ana mai o ka poe \ loaa ole ka m iua e hana pela e keakea i ka hwlawe ana o ke koho aua» a ua l.iki ia lakou ina e manao ia he pono e koho aku i poo luna ku Ikawa e uiaiama ika maluhia. Ē hana ia poe luna ku i ka wa me ka uku oie. 26. O ka halota, he apana pepa keokeo no ia i kau oh» ia kokahi iuiaolelo, kii a hoailona a mea e ae paha mawaho ae o ka inoa o ka oihana, a me ka inoa a mau inoa o ka mea a mau mea holo baiota i koho ia. Oia haloia e kakau ia a o pai ia paiia, a i ole ia e kakau hapa ia a pai hapa ia palia me ka eleele wale no. Aoie o lawe ia a helu ia kekahi balota maloko o ka wahi. -7. Mahope iho o ke pani ia ana o ke koho ana, e h<wimaka koke aku na Luua Nana Koho Balota mo ka hoohakaiia ole e homnaopopo mua mai ka m<K>lelo mui o ko Kakauoli»lo 1 ka liuina nui oka poe a pau i koho, aluiia e hookaatfale helu iho i ka huina nui o na l>alota a pau i haawi ia no ka jkhj holo halota. fna ua oi aku ka nui o ua balota imimua o na inoa ma ka moolelo o ke Kakauulelo a he mea ia e miio e ai ke koho ana, alaila o ka hana a na Luna Nana Koho Balota oia no ka hoihoi hou ana i na lv<ilota a pau.iloko o ka pahu bah»ta, a j>ani a p;ui, a ki iho, a lulu i ka pahu i mea e huikau ai na balota maloko; alailae wehe hou ia ka pahu halota a e uhi ia maluna iho me ka lole, a na ku Lunnhtx>malu o ka poe Luna Nanu me konu kau uiuaaim i kona peaiiilima malalo o ka lole i kau ia maluna o ka pahu a unuhi ae ine ku nana ole, i hookalii balota i ka maimwa hwkalii, a pela oia e unuhi pakahi ai a hiki i ka wa u like ai ka nui o ua UUola maloko o ka pahu me ka nui o na inoa ma ka papa inoa o ke Kakauoleloj e kakau iho ke Kakauolelo no kela a me keia balota i ka wa e unuhi ■ ia ae ai, a hoolawe ia inea mai ka huina o oa halota o ka mea a , mau mea holo bilota nona ia b;Uotrt i unuhi ia, no ka heluiia i luia ;oa ia hana anu oia ka mea e aiKino ia e na Luna Nauii. j

0 ka |x>e a juiu o uuikeinake ana o hele aku īuahiila i ka tuana\va e ht k lu ia al na balota ua hiki no ia lakou k« hana jwla. 28. Ina iminawa a pau e ike ia ai ua opiopi ia a owili ia paha he elua a oi ae mau balota ma ke ano i niaojK>po i na Ltio>t Nana ua hana ia ma ke ano kolohe, e hooie ia no m. 29. Ina e ike ia kekahi balota ua oi aku ka nui ona inoa no kaOihana Lunamakaainana mamua o ka nui o na Luiwmakaainana i ae iu no ia Apana, a mau Alii paha i oi mamua o ka mea i ae ia no ia M.ihele a Mokupuni p.iha, e maoao ia he tkiiota koiohe ia, \ e hoole ia; aka, aoie e manao ta he balota kolohe, a hoole ia kekahi biilota no ka emi ana mai o na inoa maialo o ka nui i ae ifl e h<x*komo. 30. E kue aku no kela ame keia Luna Nana Koho Balota i kekahi mea e hele mai ana e koho ana i ike ai, a i hoohuoi ai paha aole i kupouo e koho. 31. Ina ua kue ia kekahi mea i hele mai e koho ma ke ano aoie i kupono e kekahi Luna Nana, a o kekahi mea e ae paha, e I heiuhelu aku ka Papa Luna Nana i ua mea la i kue ia, i na oielo e pili aua i ka poe kupono i ke koho baJota e like me ia i tke ia maioko o ke Kumukanawai, a e waiho aku imua ona i keia mau oleio hoohiki: Ke hoohiki nel oe e pane piha a oiaio i na ninau a pau e nioau ia aku ana ia oe, e pili ana i kou wahi noho, a me kou kupono e koho ma keia koho ana. Alaiia 7 e ninau aku na Luna Nana Kobo Baloia f a o kekahi poha o iakou, i na ninau i ka mea I kue ia, i kupooo no ka hoomaopopo ana i kona kupono e liio i m«i koho ma ia koho ana. Ina e hooie ka mea i kue ia i' ka pane plha ana i na nioau I ninau ia aku iaia o like tne ka mea 1 olek> mua ia, e hooie no na Luna Nana i kona koho ana.

[ Ina aole i h(?op.iu fa ke ku? ana !kn m«i i kue ia e makomnke ann € koho, i ru -.mau 5 | a '' 8 ? lelike me kn niea i olelo mua ia, na keknhi o ru> }. ;;ni v l i | w:\ihn skit imua ona i keia luau eilelo hmhiki ' )n i«> kona ku|*»u<» e lii«* i hhm Weho i na Lunam,«k !.»; )r ., ' iM| kut? in ai: M<> Ke h<x>hiki nei oe he Haw&H, ā Atnerika a I\n: i . ka niea i ike ia> Oi» uia ka hamui ana, a he iwuk ,iu , i kahiki: ua h<x*hiki oe tun oielo hoohiki e k<»ku.t ' 1 Kuuuikanawiu n me na kanawni uuua «» kekahi nj- >. mana e h*x>hiki ia mea; ua hoi>konm i ki»n ir, , t ; r 1 j in»xi oka p*.x» kapono e koho ina Lunamakiuiin.u; 1 , ■ aole c>e i koho nm keia koho balota aua, a aolo ; [no kekahi o na kanmna i honkaka ia uia k.i l'.in' /: jkaiunvai, iloko o keia Aupuni, i kala pHui oie f \ 1 ?kn mea e inakeuuike ana e koho ma na m«»a e yi\. [j>ono e li!o i luea k»>ho i na 'Lii, |HMiei ke atio «> | Ke hoohiki nei oe lie Ilawaii.a Atnerika .! i ; : |ka mea i ike ia) h> nm ka hanau ana, a he iwak i : [kahiki: ua hookonn» oe i kou iiuvi itoko o ka \; 1 |kup*>uo e koho ina 'Lii ma keia apanu: ua n<»h , ! u|xma aole i euii malalo o ekolu «luihiaa mauma k» n ana;a !io oua m»n ke |»na iH'i ma kou kuleana v v ikui ka auhau ia iloko o keia Aupuni non ika i \ ' inalalo o ekolu tau?ani Uala mawaho ae o na hi - t t ; me ka mea i ike ia* i oU> ia t ua loaa niaoH n\.ū i ole nialal»»o e*>no haneri liala ilokooka makahiki ;< N Iho oke kakau i.i aua o kou inon ma ka papa >i : ana; uahcx>hiki oe i Tia olelo hoohiki e kokua inaiuu,; A s kauawai a me na kanawai. imua o keka()i m«vi i t »a o hoohiki ia niea; nole «m i i koho tna keia k< !> » (.• '[ »K k i h«xihewa iki ia no kekahi o na kamiuia i fi \ v Pauku T i o ke Kuiuuknnnwai, ih»ko o keia Auj u v ole i«. Ina e hoale kekalii men ika h'»hiki iu t ; waiho ia iuiua ona, e iike me ka mea i hoakaka i.:. , , j ho|K» maluna ue, e lioole ia konn koho ana. ;i;>. Na ka jkh» Luna Nnna Koho linlohi, ao k ; . lakou, mamua kokeihoo ke kukala ia nna no ka ■!», N Uilota, e wehe ika j>ahu l_sii«>ta imua okn j»«»e ; ts .; v , 3 a hooluili i k t waha ilaio, i mea e piu ai na m.-» ( iwaho alaihi ki iho a paa; a aole no e wehe h< u ;. t Nt pau ana o ke koh»» ana, a ia wa e wehe ia ai n>> k •. l>aiota maloko. ;H. ika manawa e maojw>po ai ina Luna N m.i k ~ ka nui «> ua haiota i k».»h<> ia iu» kela a me k« ia ini-a A ana, e kukala nkea lakou i ka liuina nui «> na u inoa «> ka jkh» i h<H)komo ia na »»s«lota ame ka nu; : . , , h»H)komo ia tio keia a ni«? keia ina he Alii a lu» i , , , 1 palui, a na ke Kakauolel»» e hann i k»>pe inaikai •» n iu>a, v kau iiKui ia ena Luna Nnim Koho Halola. a«'k» h »p : j , lakou a h«H»uua aku i ke Kuhiua Kaiaiaina. ;>•*». Ma na wahi i «»i nku mauiua «> houkahi A\-av.\ \\. Apaiiii paha nia ka Apana Koho hookaiii, na na l..iU( Y u HaU>ta o kela a me keia Apana a Mnhele Apana p.ih . , • koki' aku mahope iho oka iii;m>|h»|h> ana o k«- k<Wi<> i : lakou Apana a Mahele Apana pnha I ka I.unaln».»inalu }-, Luna Nana Koho Ha!ota i iu>akaka ia na lakou «» kak.ui i ,i : nia ia Ai»ar»:i i kup(»n«»e koho i na 'Lii, i Hapa lnoa «» k t p balota i mau Alii a i inau Lunamakiuiinana. a m«* k t i halota no kela ame keia nien. Ana ka l\ipa l.una \ 4 . u Halota i hoakakaka ia na lakou e huna ka Papa ltu»a «• k i •. . u pono e koho i na 'Lii o ka Apaua (» hanwi aku i paiap u t ; , , keia ame keia ona mea i h«>lo halola i Lunaniakuain.ui t , iaia ka helunu uui loa o na l>al«»ta a pau i koln» ia m < k i \ r holookoa, ina ke an«» <» likt k me keia, penei :

! i'A J..\ l\\ I.A HOIKK NO KK KOIIU IV AV\. 1 v) niakou ona nioa nona na inoa i kaknu ia malalo il ; ; 1 L«na Nana Kolio Balota no ka Apaim o ' Mokilpui o * ko hoiko akn nri m.i t \ koho pono ia o i lainuiu.ik <.ii i 1 ka Apana i oleio ia nia ka la o \. 1». 1 llaawi ia maialo o ko niakon inau lima i k*ii h 1 l* 30. Mahopo iho oko koho ana nia ka Mokupuni <> 111 'a i kela ame koi;i Papa Luna Nana Koho Halota il> ta ki s . 1 kakau i na Papu Inoa o ka poe kolio i ua 'Lii e li<».,uu.» , m Papa i hoakaka la na lak.ni e kakau i na iuoa «) ka pk « 'Lii ma ka Apana o llilo me Punu i Papa luoa oka | <; . I koho ia ai i inuu Alii tna kolakou nuui Apana, a n»*' kt i. i m birfota no kela t\ me keia inoa. Ana ia Papa i hoakaka .t i i ia no ka Apami o Ililo n uio Puna e hoomaka koki- uku i.. >:;h iho oka loaa aua mai ona hoike a puu e hoomaop.-.pa i m . \ « na poe heeon»» i iona ia iakou na t»aiota i oi aku ka nui i imu \ • , a e haawi aku i kela ame keia oia poa i [mlapala h<> »k• »isu n: ■<. k 1 ano o Uke rae keia, penei: I'AI.AI'ALA ĪIOIKK NO KK KOUO l\ A N V. O makou o ua mea nona na iuoa i kakau ia malal'» i: i I :■.» Naua Koho Baiota no ka Apana o Ililo me Puua, M<-kuj Uawaii, ma keia ke hoiko nku nei ua koho p.,n., u . (ka inoa oka inea i k;th >i t \ no ka Makupuui o llawaii, ma ka ia o A. 1). 1S Ilaawi ia malalo o ko m.ikou mau lima i keia U i A. I>. 18 * U * / •>7. Mahope koke iho oko Koho ana ma ka M• • Mokupuni a Maui, Molokai a me Lmai na na l'apa l.u'u N " Koho Halola i |<>aa ka maua uo ke kakau aua ika |^ »*• k>i 'Lii uui kela ame keia Apana, o keia Mahele e lioouni >kti - « Papa i hoakaka ia ua lakou e kakau i na inoa o ka p<»<* k ' 'Lii ma ka Apana o Wailuku, i paf>a inoa o ka a p» i ; ia ai i mau Alii ina ko iakou mau Apana a me ka nui << i ' no kela ame keia mea, ana ia Papa i houkaku iu i <-h•}•> i» ' • ' Apanao Wailuku, e h(X>maka koke aku mahope }Ii»m» kt ! 11 1 mai ona hoike a pau e luH»mao|Kip ina iuoa ona ><» r! • : 1 ia iakou na lwiiota ioi aku ka nui i mau Alii, a<• haas\ i»'i I ' a me keia o ia poe i pala|»jilrt hookohu no koua kolio i:i ;m i n < ' ano lie 'Lii nn ia mau Mokupuui e iike me ka iium i h <k ?: « maiuna uo na VLil l v koho ia no ka Mokupuni i> Hawaii. Mahope kol<e iho oke koho ana ma ka Mokupuu • > 1 na na Pai>a Luna Nana Koho Halota i io:ui ka niaua e k ik.m i < poe koho ina 'Lii ma kela ame keia Apana o ka M< ku| > • lioouna aku i ka Papa i hoakaka ia ua lakou •• kakau i nt :< • ka poe koho i na 'Lii ma ka Apana o tfttJoluiu i papa iu-<•« k 1 P<3e a pau i koho ia ai i mau Aiii ma k<flakou mau Apa?i i ka nui ona balota no kela a me keia inea. Ana ia Pap;i > - ' Apana o Honolulu o hoomaka koke aku muhope iho o ka h ki i mai o na hoike a piu e hoomaopopo i na inoa o na jm>.' t-iwa i i < i ia lakau na haiota i oi aku ka nui i mau Alii,a e haawi aku i k«-!i a me keia o ia |n>e i palapaia hookohu no koua koho iu aua ir. 1 k ano he 'Lil no ka Mokupuni o Oahu, e iike me ka mea i h<>axak 1 ia maluna no na 'Lii i koho ia no ka Mokupuni o Hawaii ! 39. Mahopo koke iho oke koho ana ma ka Mah :• o na Mokupuui o Kauai mo Nilhau na na Papa Luna Nana K Balota i loaa ka mana e kakau i ka poo koho I na 'Lif ui i k<: t 1 me keia Apana o ka Mahele e heouna aku i ka Papa i t kaka ia ma ka Apaua o Lihue a ine Koloa na Ukou e kakau i f * inoa oka poe koho i na' Lil, i i*apa Inoa oka a pau i kof* ■! 1 ai i mau Aiii ma ko lakou mau Aj)aoa, ame kanui ona bal ta r,■ » kela a ine keia mea. Ana ia Papano oka Apana o Lihue a u.» 1 Koloa e hoomnkn koke aku mahope iho o ka hiki ana mai •- ' A hoike a pau, e hoomaopopo i na inoa ekolu i h)aa iaiakou na ai ta i oi aku ka nui I mau Alii, a e haawi aku I kela a me keia o i\ {>oe i paia{>aia hookohu no kona koho ia ana ma ke ano he 'l.u - ua Mokupuni i oieio ia, e like me ka mea i hoakaka ia inahn»-»' no na r Lii i koho ia no ka Mokupuni o Hawali. 40. Ona Pāuku 805, 806, 807, 808, 809, 811, Sl2 a uie > o ke Kanawai Kivila e pili ana i ka ko hoko balota ke hoomau ia nei no ko lakou mana a ua plll no i na koho ana i malanu ia uaalaio o narula ame na hooponopono ana i hoakaka ia maluua i»* William L. GKEHN, Kuhina Waiwai. GODFA£Y B*OWJf, Kuhiuan ko na Aiia E. Lorrin L. Thurston, Kuhinu Kalaiaina. Claiub¥Cl: W. A»HJOBD, Loio Kuhina. Ai*ixqlaxi Halk, HoKoi.ri.u, luiai 20, 1887.