Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 32, 6 August 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kauna. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kauna.

Ka tasu rjk.-»A i So.Kttns.hi ka Or. L. na'aauūuM * k» La; Ūi V.sLaSew» 1 nuLi.imia o r.* kua hiwi ro« uj laAk-c« la aiaieana : ho.>auAlo ? * ».* piiu **.'. i;A ahiwuh.ne & Enrv(S» a : t. i ~4 *. ; rp.\ \ Kihai Wiliiī 0 b Hiiiu. A o ke Kueuou Iwikam o ka Makakllak KF. nana aku i ke kulanakauhale. me iie *ia ua uhi ia ke kuianakauhale a me ke kia o na moku ine na hae o na w.ai hooi'iu like oie, o na laina naita hoi ua ku poai ae ia ma ke aianui e heie mai ai o ka huakai alii f a o na alii hoi o Europa eia no iakou ]ke noho nei [iloko o ka haie aiii o Ikaiia, .ao ka mea aoie he ae ia o lakou e ko-mua iloko 0 ka hale aiii o na aiii aia wale no a komo mua na keiki I ke komo ana aku o ka£a nnai aiii iloko o ke kuianakauhaie,. mai ia lakou me na ukali a Kela.uila i hoouna mai ai he 1000 ko iakou nui, a na iakou i aiakai ioa aku ika huikai alii. O na makaainana hoi ke haawi mau la iakou i na leo huio 0 ka hauoii.

Ike kokoke ana aku oka huakai alii i kahi o na naita e ku ana, ua haawi mai la lakou i na leo hulo me ka panai pu ana mai i kekahi mau olelo hoohiluhilu, 4< e mau ke ola ona alii ike akua, e mau ka pa e ana oko olua mau inoa a kau ike ahe pua aneane. 1 na alii i kokoke aku ai ika puka komo o ka pa alii kahi hoi e ku ana Jka alii nui o Europa, a me na kaikamahi* ne alii no ke ake e ike maij-na helehelena nohea o ka* ui Pomelia, ka raet a lakou i olelo ai he ili wawae la no lakou a o lakou iho no ka oi o ka nani a me ka ui kelakela. Ia lakou i ike kumaka mai ai i ka ui Pomelia, ua nui ko lakou hilahila a me ko lakou mihi ana noka lakou mauolelo i hoopuka ai m.imua, eia ka o lakou ka ili wawae no ka ui Pomelia, o na alii kane hoi ua aahu il»o la ke kuko iloko o ko lakou mau naau, no ke ake e kui lima pu me ka ui Pomelia, ina he ae ana i na lealea ke lealea ana, e noi auanei lakou i ka lokomaikai o kc aliiwahine e hula pu me lakou e like me ka rula maa mau i na aupuni nui o Europa. I na ahi opio i koti>o aku ai lioko o ka puka pa, oia no ka manawa i kapalulu mai ai ka leo o ka pahu i panai pu ia me ka leo o na mea kani, I ke au ana ae o na maka o ka ui Pomelia, aohe he mea a kona maka e hoohalahala ai, no ka mea, o ka nani o kona halealii, aole oia i helu ia imua o kela haie, i ka hala ana mai o ka pa nui, ua haiawai aku la na maka me ka pa elua, he ano e hoi na mea hoonani oia pa, a pela aku a pau na pa ik? makaikai ia e na kamahele. ia wp i ne mai ai ka ui Pomelia, o ko kaua home alii anei keia, ae wahi a ke alii opio ua makepeno no keia mau iwi ke noho iloko o keia nani nui, wahi a ke aliiwabine. a kani ae )a ka laua aka

I lea hiki ana o ka huakai i ke aiapii 0 ka halealii, ua lele like iho Ja na mea a pau ilalo, a oia no ka wa i ike ia aku ai ka olomana Kelaudi!a, a iho mai la oia ilalo oke anuu, a kuhi aku ia oia 1 kona lima i na mea a pau e pii iluna, oia no hoi ka manawa o na alii i hoomaka aku ai e pii iluna, a mahope aku ka huakai alii, a komo aku h iloko o ka Uimi hookipa, hoomaha iki, i ka pau ana, ua heie makaikai aku la Ukou ia loko o ka halealii a hiki i ka pau ana o na lumi o loko, oia no ka manawa i huli hoi mai ai ka huakai ma ka lumi hoo kip». malaila i mahelehele ia ar na lumi mee, na alii o ka papa ekahi. he ao ao okoa ko lakou e moe ai, o ka hale elua, ua piha i ka poe o Mauna Anuni a me na ahiwahine i aioalu mai ia laua nei, ua haule like aku !a na mea a pao 1 ka auau iloko o na kiowai i Hooma-

kaukau ia. I ka maemae ana, ua huli ht»i fitc nui aku la lakou no ka tuoii moe» nsalaiia, ua hoomakaukau mua ta na aahu mai na kane a hiki i na vahine. 1 ka makaakau ana o na alii i me ns mea a pau, oa pane aku la ke alii poira i ke aIU, e kuu alii a hako ho», aok o'u makemake e komo mai na 1u po«a o kou īoponi iloko nei o koo kakeU aHi, nimoli paha lakou haaa ieo i ka nani o ko olua kakek alii

I'ant afcu ;a liu. e kuu makua mai ho' t ohoj.H! kou na.iu ia mea. no ka nie.i. ua U*n pono kaiwi \ua koa e malama ai 1 ka nuiuhn o ka ohana a me kaua pu. Ika ike ana vi ka oīomaiu Keiaueh* la ua makaukau na mea a pau oia no kona wa i kauoha aku ai i kona mau ukaii, e heie aku e hai t na «101 a mei ka onana aiii a me na mea a pau i hiki mai 1 ke aunun» o haiia nei. ua kuu | aKea »a ka nai»:aui no »a<ou | I ka lohe ana 0 koni mau ukaii ua | eleu koke aku ia iakon no ka hooko ana \ na kauoha, mai ko Ukou haku aku. I ka k*he ana o na alii nui o Europa ua heie iike mai ia uikou e ike ina lii opio, me ko lakou mau kahiko piha me ka lakou mau pahikaua e kaiewa ana ma ko iakou mau puhaka lioko o keia huakai, oka makuakane kekahi o ka mea nona keia moolelo a me ka moiwahine me kona mau kaikuaaua a me ka ohana aiii a pau o ltaiia, i ka hiki ana aku o na alii a ma ka iumi hookipa ua haiawai aku ia iakou me na alii opio, ua hoopulu ia na papaiina o ka Moi a me ke aliiwahine o luv ha a me na kaikuaana i ke aioha a he mau minme la no ke kupiiikii, i ka man ana ae, ua hooiauna aku ia 'ka Moi i na aiiiwahine a pau o Euroj>a a me na kama'iiiwahine a puni o Ewopa.

I ka pau ana o na hooluana ana ua haule aku )a lakou ma ka lumi aina, ua nuu ina mea a pau a ua inu hoi a kena, o keia nui aole i hopo iho o Kelaudt!a, ua mau no ka lealea ana a hiki wale i ke ahiahi ana. I ka uhi ana mai o ka maiu po. ua ike ia aku la na kukui like oie o keia ano keia ano, e hoomalamalama ana i na kakela a me na puoa a me na hale, na ptpa alanui ua hele wa\e a kauluwe* la, ina e haule kekahi kui pine aole no ia e nalowale ana i kau a mea o ka mahmelama i na kukui o ka naieaiii aku ka 01 o ka maiamalama i na kukui. I ke kaa pono ana ae i ka hora ewalu, oia no ka manawa i uwe mai ai ka ieo ona mea kani, a hoomaka iho ia ka hula ana, ke nana aku i ka poe huia aole o kana mai oka niniu e wili ana ke kane i ka wahine a peia aku.

0 na keikialii o Kuropa, ua hoao lakou e kii i ka ui Pomelia e noi e hula pu mc lakou, eia nae, ua hoole ia mai lakou me ka hoohoka pu ia mai, o na kaikamahinealii hoi ua hoao lakou c kii e noi i ke keiki alii e hula pu me lakou, ua hoole ia mai.

Iloko o keia huikau he 12 mau alii powa 1 manao e koili i ka ui Pomelia, eia nae, aole i loaa ka wa kupononolakou e hooko ai i ko lakou makemake, aka ua kuka lakou, a ua kaii malie lakou no ka w« kuporo e hooko ai Iko lakou iini. Eha alii powa 110 ke aupuni o Sepania, ekolu no ke aupuni 0 Sekotia, eiua no ke auj>uni Enelani, elua no ke aupuni o Farani, hookahi no Henemaka, 0 keia poe a pau owai li auanei 0 iakou e iilo ai ka ui Poineiia. na ke au o ka manawa e hoike inai i ka mea e hoao ana e kaili i ka ut Pomeiia. I ka ike ana o ke alii opio i ke ano o keia mau hana ma na ouii o ka iani, ua huoki pu iho ia oia i kona manao uluku, a o ka o)u lana malie ka mea e hoai«i ana inaluna ona. I ka maluhi ana mai o na mea a pau ua hauie iike iho la lakou maluna o ka papaheie. I na aiii o keta aupum keia aupuni e waiho nei iluna o ka papahele, aohe hoi he h<x>maopopo ae i kahi o iakou e waiho b, ua ku ae ia ke alii opio a me kans lei aloha z huli hoi aku la no ko laua iumi i hoom«kaukau ia. I ko iaua nei hiki ana aku, i haule aku ai hoeluoiu, a hiki wale i ke ao ana aoie no hoi 1 kamaiiio iki aku ke alii opio i ke aliiwahine 1 na mea e hiki mai ana maluna ona, o lilo auanei la mea i mea naua e hookaumaha mau at 1 kona naau, « ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka, ua ala Uke mai la na alii a me na kaukau alu a me na naita kaulana o na aupuni nui o Europa, a heleakulae hoomaemae i ko lakou mau maka, ai j iwaena o keia pee na lii powa n:e na puuwai eieeie, e naku ana I iioko o ko iakou mau kino. I ke kani ana mai o ka hora etwa, ua makaukau mai ia ka papaaina hauie nui aku la paina* 1 ka wha ana 0 ka lua 0 ka inaina * oa haule nui altv li iakou ma ka lomi | hookipa, a malaila Ukou i luana ai a ] hikl wak i ke awakea ana-

El'.u \x ka > .i:u o ra lii r,oko o k.a pa i\u. ua hoonukaukau ia ma: la ka ahaainA komo hale, ua kukaU u no hoi & puni ko kulaiukauhale, e heif nui na mea a juu riv> ke komo ana o ka ha leaih oke keikiahi. ua noa i na mea a pau mai ka poe hanohano a hik» i <a poe haahaa ioa ilaīo loa. 1 ka lohe ana o na mea a pau ua cu \ike ae In na mea a pau e like nn kr kauoh.i alii, no ke ake no hoj kekahi e ike kumaka i ko bkon aU'wahine <a n>ea a lakou » k;v r \i aku ai kn hoku a:t: 0 ka nani. i ka akoakoa ana o na mea a pau oia no ka manawi i «ehe ia mai ai ka halealii, e hele na mea e makaikai, \ ka pau ana, ua panee ia mai imua o \\& makaainana;i ka pau ana o ka makni kai ana, ua haule like aku la n« mea a pau no na lanai ahaauu kahi i hoonu kaukau la ai o na mea ai 1 ka puka ana mai o in 'lii opio a hele mai no ka {upaaina. oia no ka wa 1 paiakuli ae ai ka lewa i na leo hulo o ka hauoli. i ke kuu ana iho, ua ku mni la ke alii opioa kamaiiio mai la imua 0 ke anaina E na Hi a mc na n.-ma kaulana o ke aupuni o £uropa, a me na poo aupuni a ia oukou hoi e na kennim;ma a hala loa aku i ka poe haahaa, n keia ka 'a e komo ai ko'u kakela alii, nolaila ua kauoha pu ia aku oukou e hele mai e ai pu me a'u ma keia papaaina. aia no ka kou palena o ka pau no o na mea ai o ka papaaina i ia e ko'u aupuni. E ai no hoi oukou a e inu no hoi me ka maikai, o ka nui !a a kakou e ;\t ua manao au he hookahi mahina. a o» paha a emi mai paha, na ka pau o ka mea ai e hoopokole mai i ko kakou mau lealea l ka lohe ana ona makaainana, uj, hauoli piha (akou, ua papa ia aku nohoi aole e hoeha aku kekahi i kuhi, a hikt Ika wa e hookuu ia aku ai o na mea apau, mamulio keia ahaaina ua hooma u la aku no ka ieaka a hiki wale, i U pau ana o ka mahina a oi Ia wa i ku mai ai ke lii opio a k* mailio mai la. 1 na lii amc na makaalrura ua pau ko kakou lealea no ka ahaaina o ko'u kakela alii ke hnokuu aku i»ei au u oukou e na kamaaina o Ikalia nei e hoi no ko oukou mau home iho, o na maii hini hoi e hoi no na home i haawi u aku ai ia lakou e noho, me ka malama aku no nae o ko'u aupuni ta lakou Ke kukala hou ia aku nei ») <> >o » ka hola ewalu, e wehe ia ai na lealea hookuku ona moho oi o na aupuni apau a owai la auanei iuaena ona N'aika eno-

ho mai nei e hiki ke lawe haaheo i r.a makana. mai ka lima aku o ke kama alii wahme o Mauna Aniani, ka mea i kapa ia e kona l.ihui, ka haku aln o nani.

Nolaiia ke paipai aku nei au » na Naita apau o na aupuni o Kuropa e la we i na mea kaua me ka mikioi. a me ke akamai i panai pu ia hoi me ka wiwo ole» oka mea e malama pono i keia nuu olelo ao nana auanei e lawe haaheo i ka makana o ke kahua hookahe ko!c«»

Ke hai pu ia aku nei no hoi ka !ohe e hele mai kealakai oka puali N'aiia me kona mau Natta aole e 01 aku man.ua o ka 18 ka nui, aoie hoi e emi mai m » laio oia heluna, r ka wa e makemake a» ona Naitao napuah a ielua, a ma e la nakiia kekahi mahele Naita maluna o kekahi, alaila, ona alakai *ale ne ke hakaka, a ina e pio kekahi o na alakai, alaila, ua aeia ka puaii lanakila e paio hou me kekahi mahele Naiea hou aku a ina e mau ka lanakila a hiki i ka hiki ana i ka oahu hopi'. i kukala la ma mua oia Naita auanei k amea naaa e 'awr haaheo i ka makani o la lealea, a pra no me na iealea ap au.

1 ke kuu ana iho o keu miu kama ilio ake alii opio, ou no ka wa i iohe ia ako ai ka leo hulo mai oa mea a piu e panai pu ta mai ana het e ka te? o oa roea kani, a mahope iho, ua hookuu ta ke anaina, ] ke anaiaa e huii hoi oet no ko lakou mau home, hookahi no o*elo, ana ht kane, o ka nam lua ote o kaui Pomeha o na Ui «rihine hoi, o ke kamailio no ma ko lakou roau waha no ka ui lua ok* y kekeiki alii o Ikalia, me ko Ukou kuko ana ina he meahiki ia lakou ke hoo walewale • puni mai i ka Ukou mau pelo, o ke kuko no hoi a na Ut wahine Ptla no hoi ka oa !ii k*ne o £urooa /AaUipau)