Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 34, 20 August 1887 — Page 2
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kaohano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nupepa Kuokoa.
No ka Makahiki,..................$2.00
No Eono Mahina,................ 1.00
- KUIKE KA RULA. -
Poaono................Augate 20, 1887.
LULU MA KAWAIAHAO.
E malama ana he lulu dala ma Kawaiahao i ka la apopo Aukake la 21, no ka hoolawa pono ana i na hemahema a me na hana hou o ka luakini, a no na ipuka aniani hou kekahi. Ke paipai nui nei makou i na mea apau e hele mai a e kokua like i keia hana.
Ke paipai pu ia aku nei no hoi na Komite a pau e hoihoi mai i na pepa me na dala pu. E uleu mai na mea a pau, e lokahi like ma ka hooholomua ana i ka hana maikai.
KE AU E HELE NEI.
He mea ano nui keia no ka Lahui Hawaii a me ka poe a pau e noho ana maloko o keia aupuni. Malalo o ke Kumukanawai o Kamehameha V. he nui wale na hana pono ole, a ua aneane pilikia ke aupuni a me ka aina malalo o na hana i lawelaweia malalo o ia Kumukanawai. Ua haawi mai o Kalakaua i Kona Kumukanawai i ka la 7 o Iulai iho nei. Malalo o keia Kumukanawai hou ke hooponopono ia nei ke aupuni. Eia kakou iloko o na la o ke kau koho balota mua malalo o ke Kumukanawai hou. Ua kokoke mai ka manawa ma ka la 12 o Sepatemaba e hooko ia ai keia hana. Eia iwaena o ko makou poe heluhelu, he lehulehu o ka poe i kupono i ke koho balota. E ulu mai ana paha ka ninau iwaena o lakou, pehea la makou e koho ai? Owai la ka poe kupono ke kohoia no ka hale ahaolelo?
E pono e hui pu me ka poe e kokua nei i keia mau hana hoomaemae aupuni, a e hana pu me lakou, i komo ka poe i ikeia he makaukau no na hana o ka ahaolelo. Aole o na haole wale no ka i hapai i keia mau hana hooponopono hou i ke aupuni. Ua hui pu na kanaka Hawaii he lehulehu me na haole ma keia hana. Eia no hoi iwaena o ko makou poe heluhelu, he nui wale ka poe e ake nei e maikai ka inoa o ke aupuni, e mau kona kuokoa, a e hoomaemae ia oia i na hana ino i hanaia malalo o ke Kumukanawai i hoopauia aku la. O ka mea e hiki ai keia mau manao maikai, oia ka lokahi pu o na haole a me na Hawaii, e hooikaika pu a e koho lokahi i ka poe i wae pono ia mamua no ka ahaolelo.
Ua hoakeaia na pono o na makaainana ma ke kumukanawai hou. Aole keia he kumukanawai hoopilikia i ka poe ilihune, a hoopomaikai i ka poe waiwai. Aole loa pela: aka, ua kaulike na loina o ke kanawai maluna o na kanaka a pau. He nui no na kanaka Hawaii i loaa ka mana koho i na 'lii o ka ahaolelo malalo o keia Kumukanawai, a he poe haole no hoi kekahi, e noho nei ma ka aina, i hiki ole ke loaa ka mana koho no na 'lii, no ka mea, aole i kulike ko lakou loaa makahiki me na hoakaka ana a ke kanawai. Ua pili like ke kanawai i na ano kanaka a pau.
Ma ka hooko pololei ia o keia mau hana hoomaemae aupuni, e poao ai ka aina ma keia mua aku. O na hana eli ke ke ano me ko na makahiki eono i hala ae, ke hoomauia aku, he mea ia e nalowale aku ai ka inoa kuokoa o keia paeaina. Ua ike ka hapanui o ko makou poe heluhelu naauao i ka oiaio ke ia. He nui na leta i loaa mai i kela me keia pule mai na apana kua mai, e hoi ke ana i ka mahalo a me ka hilinai o na makaainana maluna o na hana e hapai ia nei e na haole a me na Hawaii i mea e hoooholo mua ai i ka pomaikai o ka aina holookoa. E lokahi ka pono.
E WAE AKAHELE
Ke kahea hou nei makou i ka poe koho, e wae akahele a e koho i ka poe kupono maoli no ke kau ahaolelo e hiki mai ana. Aole nae e makou kanalua iki no ka hiki ole i ua poe koho la ke koho i ka oiaio mawaena o na kau koho i hala malalo o ke kumukanawai kahiko a me ko keia au malalo o ke kumukanawai hou.
Ua ikea ae nei he mau inoa no ke koho lunamakaainana a he huina pu o na inoa alii i kupono hoa no ka hoouna ana io. Iwaena o kekahi mau inoa lunamakaainana, kanalua nui kekahi poe, a he kumu kupono no ko lakou kanalua ana Ina ua lawa like keia haawina hookahi iloko o kela me keia poe koho a hookahua i ke kumu o ko lakou kanalua ana mamuli o ka hemahema, ka lawa ole o ka ike, ka hoopili wale a me ka nana wale no i kona pono iho. pono oe e waiho malie aku.
He nui na inoa kupono e noho nei, ke hilinai pu nei makou maluna o ka poe koho aole e nele ke apo ana ia lakou a hoouna ae imua o ke kahua hana o ka hoomaemae aupuni. O ke aupuni maemae ke kalahea a ko kakou mau leo, nolaila; nana ia ae ke kanaka i hoomaemae i kona ana, i maemae ma ke kino a ma ka naau, koho iaia a hoouna ae.
Ke hai hou aku nei makou, mai ae i ko oukou mau mana koho e alakaiia malalo o ka waiwai kipe a ma na leo hooweliweli a me na mea like e apuhi ana i kou pono, no ka mea he ala ia no ka hoolilo ana i na pomaikai no hai
E kupaa na ka pono io, ka pomaikai io, ka maluhia a me ka hoomau ia o ko Hawaii nohoalii.
AOHE I HOPEPE.
I ka Ona, a Lunahooponopono o ka nupepa KUOKOA, ke "Kilohana poo kela hoi o ka lahui Hawaii: "Aloha oe - Ua ike au ma kekahi kolamu o ka nupepa Elele Augate 13, he manao e pili ana i ke ano hoino, hoohenehene a kulana alakai no hoi e pahele ana i kona poe heluhelu e awili pu aku i kau nupepa waiwai nui, KUOKOA, a hilinai nui ia, ma ka poai o ke kahua alakai hewa a me ka noho ana hopepe wale e like me kona kulana oiaio e ku nei i keia la. No'u iho, he kanaka Hawaii ponoi, i aloha ia Hawaii, a mamuli o Hawaii au e kupaa mau ai no kona pono kuokoa, ke hoike akea nei au i ko'u manao ponoi i hookaulike ai ma kela me keia manao heluhelu iloko o na nupepa Hawaii penei:
Ma ka hoomaka ana o keia makahiki, maalo mai la imua o'u keia mau nupepa KUOKOA Paeaina a me ka Elele. Heluhelu au i na manao pepa o loko pakahi a ike moakaka au i ke kahua kamailio mawaena o na nupepa hope elua, oia ko laua hoomahele kalai ana ma na mea pili no ke aupuni me ka nele ole nae o kekahi mau mea ano pilikino, a ua pinepine ko'u halawai ana me ia mau ano maloko o ia mau pepa.
Mawaena hoi o kou mau manao heluhelu pokole a'u i heluhelu nui ai, ua ike au he kahua kuokoa oiaio loa kou, i hele hookahi ma ke ala o ke kalai olelo maauao maoli, aole i hoopepe a hoopiliwale, aole i hapuku wale mai i na kee a me na puu lehulehu o ko ke kanaka noho ana mai ka mea kiekie a ka haahaa, ka waiwai a me ka ilihune, aka maluna o na kumuhana ano nui o ka manawa, ua kamailio oe ma ke kahua kaokoa o ka pane maemae, ka mama a me ka rula oiaio o ke kalai olelo.
No'u iho, he kanaka au i kuluma ia ma na manao hiki koke o ka inaina uluku me ka hoomaopopo ole i ka mua a me ka hopena mamua o ko'u hooko ana, aka, na kekahi mau hopunaolelo pokole iwaena o kou mau manao alakai a'u i ike pinepine ai i waele mau ia ano o'u, a oia keia: "E kaana mua: a ike i ka pono hoapono aku - i ka hewa hoi heahe wa aku."
He pinepine ko'u ike ana ia mau ole lo ma kou kalaimanao ana, a ua pinepine pu ko'u hakilo ana, ina paha no kekahi wa, e kahuli ae kou kahua kamailio me ke kue i kela mau mamala olelo waiwai loa. Aka ua hoi nele mai ia hakilo ana a ua oia mau kou kahua me ka luli ole: nolaila, kaana iho au me ka hialaai nui, lawe mai la ia mau olelo i makia no ko'u puuwai, i kukui hoomalamalama no ko'u alahele, a i puu pale no ko'u ano mau i hoikeia mamua ae, a ua hooholo a hoopaa loa iloko o'u mai keia wa aku, "E kaana mua; a ike i ka pono hoapono aku - i ka hewa hoi hoahewa aku."
He kahua laula kou i hamama na ko lamu no ke kalaimanao maemae, a no keia wahi hoaiai pokole i hoike ia ua lawa paha au malaila, no ka mea aole wale owau ka mua ma ka hoomaopopo ana i kou ano, aka, ua lehulehu aku iwaena o kou mau tausani poe heluhelu
Ke kipehi mai nei na olelo o ka nupepa Elele he hopepe a he hunahuna helehelena maoli ko ke KUOKOA malalo o na hana i kapa nui ia ke "hoomaemae aupuni" i na la kinohi i lawelaweia ai. He kuhihewa ia a i ole he hakuepa paha.
Oia ka'u i pane mua ae nei ua hakilo au iaia, a ua ike, aole oia i apono i na mea kue i ka pono o ka aina, ka lahui, a me ka nohoalii ma ke ano noho maemae, kokua nui oia i na hana hoomaemae aupuni a pau a me ke kahua hou o ua mau hana 'la, ke hoopololei hou ia kekahi mau anuu iki. Kokua oia i na hana hoomaemae e alakai ana i ko ke alii noonoo ma ke ala pono o na pomaikai ka holomua o ka aina, ka hoomau ia o kona kuokoa a me ke onipaa o kona nohoalii: a kokua pu oia i na lima lawelawe a pau o ke aupuni e ha hai ana ma ia ano hookahi.
Ina he inoa hookamaemae wale iho no ka "hoomaemae aupuni." a he ino nae kona hua e oili mai ana, aole no oia e kokua ana; a ina hoi he pono, kokua nui oia me kona ikaika a pau.
Ina e nana pono ia kona mau manao a pau i hoopukaia mahope iho o na la i hookahua ia ai ke kumuhana hoomaemae aupuni, e loaa no ka manao kulike me ko ka hapanui o ka paeaina nei, ka iini hookahi a'u e koho oiaio nei, aole i nele iwaena o ko lakou mau puuwai.
E ka lehulehu a pau, e kaana pono oukou a e nana, ina paha o ka lawe ana o ke kanaka i na mahele elua, ma ka pono uhane kekahi a ma ka pono kino kekahi, he mau haku ia e alako ana i ke kanaka ma'alo o na manao hopepe me ka hunahuna. Aole pela O ka pono uhane mai ke Akua mai ia, ua hookauwa ia ke kanaka e imi i pono no ka uhane. "Nolaila o ke Akua ka Haku a o ke kanaka ke kauwa
O ka hana pono kino, ua hoohanaia malalo o ko ke kanaka noonoo; nolaila o ke kanaka maluna ae a o ka hanama lalo aku ona, hookahe nae kumu. E imi ana ke kanaka i pono oiaio nona aole i pono apuhi, a nolaila au e hilinai nei i hooponopono aupuni maemae ke hanaia aole no ke apuhi.
Aole au he ku pale no ke KUOKOA no ka mea, ua lawa oia me ke kaulike o kona mau manao heluhelu maemae loa. A ua lana oiaio kuu manao o ka maemae me ka holomua o keia lahui kanaka kona kahua, aole o ka hoopepe.
P. PEABODY DAVIES.
LIULIU KOHO BALOTA.
Ma ka po Poakolu i wae ae ai na apana koho ewalu o ke kulanakauhale nei i ko lakou mau elele no ka halawai Ahaelele Wae Moho Balota lunamakaainana a me na Alii ahaolelo. He 99 ka nui o na elele i koho ia; oia hoi he eiwa kanaka Hawaii, he wahi kauna Pukiki, a he haole iho ka hapanui. He mau elele keia na lakou e koho na moho holo balota, maloko o ka Aha Waena a Ahaelele hoi, a o ka poe e puka ana iwaena o lakou, o lakou ke kohoia imua o ke akea.
Ma ke kakahiaka Poaha, hora 10 ua malama ia ka halawai o na elele maloko o ka Hale Mele hou ma ka noho hoomalu ana o Mr. Wilder, Mr. - kakauolelo, Mr. Wilikoki mahele olelo.
Mahope o kekahi mau hooponopono pokole ana ua hoopanee ka halawai i ka hora 11:15 a hui hou i ka hora 1 p. m.
I ka hiki ana i ka manawa, ua hapai ia mai na inoa lehulehu no ke koho lunamakaainana, a maluna o kekahi inoa hookahi i komo iho ai kekahi mau hoa o ka Ahaelele ma, ka paio leo me ka ikaika. Aneane e hahana loa na olelo ma ka hoomaopopo aku, aka ku ae la o Mr. Hookano o Waikiki a uwao me ke alakai i ka hana o ka aha ma ke kahua oiaio. Ua kokua nui ia oia a na ia mea i hoomaalili koke i na manao uluku a pau, alaila hoomakaia ke koho ana i na inoa lehulehu malalo o na rula.
O ka rula o keia Ahaelele no ke koho lunamakaainana, aia o ka mea i kohoia a oi kona mau balota maluna o ke 50, oia ke puka no ke koho ana i ke akea; a no na 'Lii hoi he 51 balota.
Ma ke koho ana ua puka keia mau inoa penei: Kimo Pelekane opio, 99 balota; F. Hustace, 86; A. P. Kalaukoa 86; D. L. Naone, 55. O keia ae la na moho i wae ia e keia Ahaelele no lakou: i ke koho akea ana aku e hooiaio ia ai. Ka puka a puka ole paha.
Ma ke koho alii ana hoi ua lehulehu na inoa i kamaaina lakou a pau iwaena o ka lehulehu, oia o Maka Robikana, H. Waterhouse, no laua na balota kiekie i ke 97: pela o Alex Young, 03 balota: S. G. Wilder, 91: W. R. Castle, 82: a ua lehulehu e ae na inoa 1 ohohia ia.
Ua hookuu ia keia halawai ma ka hora 5:30 ahiahi me na leo huro. Maikai no na haiolelo ma ka wehe ana o ka halawai, lehulehu no na makaikai, a me ka maluhia pu o na hana.
NA NUNE ALANUI.
Mahope iho o kela halawai, loheia mai la na wawa olelo iwaena o na kanaka, ua mokuahana iho la na pukiki i hooikaika pu i na hana hoomaemae aupuni mamuli o ke koho ole ia ana o ka lakou inoa oia o Mr. Vivas, a e hooikaika kuokoa ana paha iaia ma ka la koho. Aole nae makou i ike i ka oiaio o keia wawa. He bebe aku a he bebe mai ma ka waha o kekahi poe no na moho a ua Ahaelele la i apono ai i mau lunamakaainana; a nui wale na olelo.
HALAWAI MA KAUMAKAPILI.
I ke ahiahi nei ua malama ia he halawai makaainana ma Kaumakapili no ka wae ana no hoi i ka lakou mau moho lunamakaainana i wae ia: A. Rosa, W. C. Aohi, J. M. Poepoe, a me S. K. Kane. No na 'Lii hoi, e wae ia ana na inoa i keia Poakahi ae.
Kamaiki ma ke Ala Maopopo ole.
Ma ka auinala Sabati i hala, Aug 14 ua loaa aku ia Mrs. Peter Davies kekahi wahi kaikamahine uuku, nona paha na makahiki 5 a emi mai paha, e uwe ana oia ma ke alanui Liliha ma kahi kokoke i Kunawai. Ua ninau aku oia i ke kumu o kona uwe ana, a aole he hiki iaia ke pane, ninau hou aku la oia i kona wahi noho a me kona mau makua a ua hoole mai oia aole maopopo o kona wahi iaia
Nolaila, ua hoihoi aku la keia i ke kamaiki i kona hale, a ua hanai ia i ka ai, a mahope o keia ua hoomaka aku la oia e hele pu me ke kamaiki a hiki ma Puunui, e kipa ana ma kela a me keia hale me ka ninau ana. Owai la ka makua o keia kaikamahine? A aole he poe malaila a ike. Hoi hou oia a hiki i ka hale hoomaha iki a hoomaka ka iho makai nei, a ma ke kihi o alanui Liliha, me alanui Kula, ua loaa aku la na makua o keia kama ki Ua waiho aku keia i ke kaikamahine me ka hoike aku i na mea apau, a ua nui ka huhu ia o ka lalau a me ka mahaoi hele ka i kau hale. O ka manao o ka mea e kakau nei, o na makua no kai lalau, a he mahalo kona ia Mrs. P Davis.
J. F. L. FOREST Jr.
KA MOOLELO KAHIKO O
ENELANI.
Unuhiia no ka Nupepa Kuokoa.
MOKUNA XII.
ENELANI MALALO O HENERI II.
I KA manawa o ka Akibihopa e noho ana ma kahi laa a me ke kea hemolele o ka oihana laa e paa ana ma kona lima papani mai la kana nau kauwa lawelawe i na ipuka i nalohia ai oia i ka inaina a me ka make a kona mau enemi e hookau mai ana: aka pane kuoe aku la oia i na kauwa oiai na ipuka e aneane mai ana e paa: "Aole, e waiho pela i na ipuka; aole keia he kakaua aka, o ka hale keia o ke Akua."
Iaia i puana ae ai i na mapuna olelo hope a holo ae la keo o kona leo ma na paia a me na kuono pouliuli o ua halepule anoano la, me he la i helelei iho kona mau paia laumania ka halulu, pela ka halulu a me ka nakeke o na aahu kila o na naita i komo mai ai a maalo ae la ko lakoa malu aka ma ka ipu ka o ke keena laa kahi a ka Akibihopa e noho la.
"E hahai mai ia'u, e na naita laahia o ke alii," wahi a ke alakai o na naita i kahea ae ai me ka leo ikaika a kuoo.
He konouli o ka pouli maloko o ka halepule, a ua lehulehu no hoi na kuono liihi o loko e hiki ai ka mea mahuka ke pee iho a nalowale mai kona mau enemi ae, aka, aole loa i hoao ka Akibihopa e hoopakele iaia iho ma keia mau wahi. Ua alakaiia na noonoo ana o na kahuna moneka lehulehu malalo ona e hoonalo iaia ma ua mau kuono pouliuli la, aka ua pane mai la oia me ke kuoo: "Ka hale keia o ke Akua, aole hoi he pakaua."
No keia pane ana a ka Akibihopa, haalele iho la na kahuna a pau iaia maloko o ka halepule, puhee nui aku la iwaho no ko lakou ola, a koe iho la ke kauwa lawe kea a ka Akibihopa, ka mea i kupaa ma kona kahua hana imua o ke alo o kona haku bihopa.
Komo mai la na naita iwaena o ka luakini, e wawalo ana ke kani oeoe o ko lakou mau aahu kila i hui pu ia me ka nakeke o ka lakou mau mea kaua, a me keia mapuna leo i kahea mai ai lakou: Auhea ke kipi?" aole nae he leo i pane ia mai. "Auhea ka Akibihopa?" wahi hou a lakou me ka leo nui. "Eia au maanei," wahi a ua Akibihopa nei, oili mai la oia iwaho a ku iho la imua o kona mau enemi.
Mamuli o keia ku ana aku o ka Akibihopa imua o lakou me ka wiwo ole, ua lilo ia i mea kahaha loa ia lakou, a o na manao uilani ikaika o ka hookahe koko i kupa koke ae iloko o ko lakou mau puuwai pakahi, ua hehee koke iho la a eia ka lakou pane imua ona: "E ka Akibihopa, ke nonoi hou nei makou ia oe e ae mai i keia mau mea elua wale iho no: o kou hahai mai ia makou no ke alo alii o Heneri e pane i kou hewa i hana ai, a i ole o kou haalele iho i ka aina nei a hele aku ma kahi e. O ke aha kau e koho ai?" a hohola mai la na lima o kekahi naita e paa mai iaia e alakai aku.
"Aole loa na oukou e kaupalena i ko'u mana, aole hoi na ke alii; owau maluna o na mea a pau loa; pehea la ka loihi o ko oukou aa ana e hana hoohaahaa mai ia'u," wahi a ua Akibihopa la, e hele nui pela o kulu ke koko no kuu inaina a no ko ke Akua. A iaia i pane ae ai i na huaolelo hope, kulai aku la oia i ka naita e paa ana iaia ilalo me ka ikaika loa a poniuniu iho la oia.
Ma keia hana lima ikaika ana a ka Akibihopa i hooulu hou ae i ka inaina o na naita, a o ka mea e ku koke ana iaia hapai ae la ia i kana laau newa a hahau mai la maluna o ka Akibihopa, a o keia no hoi ka manawa i hoonee ae ai ke kauwa lawe kea o ka Akibihopa i kona lima ma ke alo o kona haku e pale aku i ka hauna laau: haule iho la ke koikoi o ka laau newa maluna o kona lima me ka pa ana o ke poo o kona haku ka mea nana i hooponiuniu iaia.
Hina iho la ka Akibihopa ilalo me ke kahe nui ana o ke koko mai kona poo mai; aole oia i holo aku i pakele ai mai ka make, aole hoi i kahea ae i mau kokua nona, aka, puili iho la kona mau lima, kulou iho la kona poo ilalo, uhi ia iho la kona maka e ka ula o ke koko a hilinai malie iho la maluna o ke ke'a me ka naue ole aku a me ke kupaa.
Kono hou aku la na naita, e ku oe iluna a hahai aku ia lakou, aole nae oia i paue mai i ke kahi huaolelo. Alaila, hoopuni ae la lakou iaia. hapai ae la i ka lakou mau mea kaua a pepehi hoomainoino iho la iaia. Make iho la oia ma kahi kokoke i ka kuahu o St. Bennei maloko o ka halepule, kiheahea ae la kona koko a me ka lolo o kona poo ma ka papahele pohaku o ke keena laa a ma ke kumu no hoi o ke kuahu, alaila haalele iho la na naita i kona kino make ma ka lima o kana kauwa e lawelawe, a holo nui aku la e hai i ka lono o keia hana limakoko maewaewa maluna o ka Akibihopa.
(Aole i pau.)
HOOLAHA HOOHUI.
E hoike aku ana keia, o ka Hui o Kwong Hang Chan & Co. , e lawelawe oihana Kalepa ana ma ke kihi alanui Hotele me alanui Meek Honolulu Oahu, na loli hou ae nei mamuli o ka wehe ana aku o Lau Chenk a me Auwai i ko laua noho hoa hui ana. Ke ku nei ua Hui la i keia wa penei: O Kwong Hang Tong e noho ana ma Honolulu, Oahu, e lawelawe ana i ka oihana Kalepa malalo o ka inoa hui o KWONG HANG CHAN & CO.
KWONG HANG CHAN & CO.
Honolulu, Oahu, Augate 16 1887. 2142 3ts.
MA KE KAUOHA.
HOOLOLI O KA PAUKU 26.
O NA KULA A ME NA HOOPONOPONO ANA NO KA HOOHIKI ANA I NA LUNA AUPUNI. NA K@ A ME NA POE E NOHO ANA MA KEIA AUPUNI I NA OLELO HOOHIKI E KOKUA MAMULI O KE KUMUKANAWAI A ME NA KANAWAI @ HOOMAPOPO ANA NO KE KAKU @ WAI NA INOA O KA POE KOHO A ME KA IWAENA ANA I KE KOHO ANA NONA LII A ME NA LUNAMAKAAINANA I HOO@ MAIA MA KA LA 25 O IULAI 1887.
Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 26 o na Rula a me na Hooponopono ana i oleloia maluna a penei e heluhelu ia ai:
" 26. O ka balota no na Lunamakaainana he apana pepa keokeo, a o ka balota no na 'Lii he apana pepa holu, i kau ole ia kekahi huaolelo, kii a hoailona a mea a ae paha mawaho ae o ka inoa o ka oihana, a me ka inoa a mau inoa o ka mea a mau mea holo balota i koho ia.
" Oia balota e kakau ia a e pai ia paha, a i ole ia e kakau hapa ia a pai hapa ia paha me ka eleele wale no.
" O ia kakau ana a pai ana paha e hana ia ma ka aoao hookahi wale no o ka pepa balota.
" O ia mau balota e hana ia ma ke ano huinaha, a aole e oi aku mamua o eha me ka hapalua (4 1/2) iniha, aole hoie e emi malalo o eha (4) iniha, ka loa: a aole e oi mamua o ekolu me ka hapalua (3 1/2) iniha, aole hoi e emi malalo o ekolu (3) iniha, ka laula.
" O keia mau balota mai ka pepa mai no i hoolako ia aku e ke Kuhina Kalaiaina me ka uku ole.
" O na balota i hookomo ia maloko o ka wahi, aole no e lawe ia a helu ia paha kekahi balota i hanaia pela."
WILLIAM L. GREEN,
Kuhina Waiwai,
GODFREY BROWN,
Kuhina no ko na Aina e.
LORRIN A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
CLARENCE W. ASHFORD,
Loio Kuhina.
Aliiolani Hale, Augate 8 1887.
HOOLAHA.
I na Komisina o na Ala liilii, na Pono Wai na Agena Hooia Palapala a pela aku - Ua hoikeia mai i keia Keena Oihana he lehulehu na hakahaka ma ka Papa Komisina o na ala liilii, na pono wai a me na pa, a pela aku, mamuli o ko lakou nee ana na kahi e mai ko lakou Apana i hookohuia ai, a me o kekahi mau kumu e ae paha: a no ka manao ana e hooponopono hou i ka Buke Kope inoa a e hoopiha hou i na hakahaka - nolaila. o ka poe a paa e paa nei i na Komisina mai ke Keena Kalaiaina aku ma ke ano lala no ka Papa, ua Agena Hooia Palapala, na Notari, Agena Haawi Palapala Kepa, Agena Palapala Mare, na Agena a Luna o ua aina aupuni, ke kauoha ia nei lakou e waiho mai i keia Keena ka manawa o'ko lakou hookohuia ana, a me na hoakaka kupono no ko lakou hoohakahaka; ana, me ka hikiwawe a me ka eleu. O ka poe i ae ole
ia ma ke kanawai a i hoololi i ko lakou wahi noho, ke kauohaia nei lakou e hoike mai i keia Keena.
LORRIN A. THRUSTON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Oihana Kalaiaina, Aug. 15, 1887. 2142 3t
Na Papa Luna Nana Koho Balota i Hoakakaia na Lakou e Kakau
i na Inoa o ka Poe Kupono e Koho i na 'Lii.
I kulike hou ai a malalo no hoi o ka mana i oleloia, ke hoakaka aku nei au ma keia i na Papa Luna Nana Koho Balota i hoike ia ko lakou mau inoa mahope iho nei ma ko lakou mau Apana koho o lakou na Papa Luna Nana nana e kakau i na inoa o ka poe kupono e koho i na 'Lii:
MOKUPUNI O HAWAII.
Apana o Hilo me Puna.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Eha, oia hoi: F. S. Lyman. Lunahoomalu: C. C. Kenndy, Daniel Porter, G. W. A. Hapai, D. H. Hitchcock.
Apana o Kau.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka mahele Apana Elua, oia hio - J. H. S. Martin, Lunahoomalu: Edward: Smith, G. N. C. Jones.
Apana o Kona Hema.
J. D. Paris Jr., Lunahoomalu: Stephen L. Desha, J. W. Kuaimoku.
Apana o Kona Akau.
George Mc Dougall, Lunahoomalu: Judge J. G. Hoapili, George Clarke.
Apana o Kohala.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekahi, oia hoi: - H. P. Woods, Lunahoomalu: W. W. Wright, W J. Brodie.
Apana o Hamakua.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Elua, oia hoi: - R A Lyman, Lunahoomalu: Nakipi, W. H. Rickard, J Marsden, J R Mills.
MOKUPUNI O MAUI.
Apana o Kaanapali.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekahi, oia hoi: - D. Kahaulelio, Lunahoomalu: H Dickenson, Thos. E. Evans.
Apana o Wailuku.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Elua, oia hoi: - T W Everett, Lunahoomalu: G E Richardson, A Barnes, Kepoikai. W A Mc Kay.
Apana o Makawao.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Elua, oia hoi: - C H Dickey, Lunahoomalu: E Helekunihi, W P A Brewer.
Apana o Hana.
O ka Papa i koho ia mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekahi, oia hoi: - J Grunwald, Lunahoomalu: John E Lyons, W H Halstead.
MOKUPUNI O MOLOKAI ME LANAI.
O ka Papa i koho ia i mau Luna Nana Koho Balota no ka mahele Apana Elua, oia hoi: - R W Meyers, Lunahoomalu: D Kailua, Kukamano.
MOKUPUNI O OAHU.
Apana o Honolulu.
O ka Papa i koho ia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Eha, oia hoi: - Jno Austin, Lunahoomalu: L C Ahela, M D Monsarrat, F Wundenberg, H S Kila.
Apana o Ewa me Waianae.
O ka Papa i koho ia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekahi, oia hoi: - Alex J Campbell, Lunahoomalu: A Kauhi, John Kukiiahu.
Apana o Waialua me Koolauloa.
O ka Papa i koho ia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Elua, oia hoi: - M Dickson, Lunahoomalu: E S Kimokeo, Frank Halstead.
Apana o Koolaupoko.
A Kaulia, Lunahoomalu: M Rose, James Olds.
MOKUPUNI O KAUAI.
Apana o Hanalei.
O ka Papa i kohoia i mau Lana Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekolu, oia hoi: - G H Dole, Lunahoomalu: Sam. Handley, G Hoopii.
Apana o Lihue me Koloa.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekahi, oia hoi: - S W Wilcox, E W Purvis, S Ka'u.
Apana o Waimea me Niihau.
O ka Papa i kohoia i mau Luna Nana Koho Balota no ka Mahele Apana Ekahi, oia hoi: - Francis Gay, Lunahoomalu: L. H. Stolz, C B Hongard.
Honolulu, Iulai 25, 1887.
LORIN A THURSTON.
Kuhina Kalaiaina.
MA KE KAUOHA,
Papa Inoa o na Luna Nana Koho Balota.
NO KA MEA mamuli o ka Pauku 1 o na Kula a me na hooponopono ana no ka hooiki a na Luna Aupuni, na Kupa a me ka poe e noho ana ma keia Aupuni, i ka olelo hoohiki e kokua mamuli o ke Kumukanawai a me na Kanawai i hana ia a i hoolahaia e ka Aha Kuhina ma ka la 25 o Iulai, makahiki 1887: ua haawiia ka mana i ke Kuhina Kakaiaina e haawi i na palapala hookohu i ka poe no lakou ka nui ma keia a me keia Apana Koho o ke Aupuni a ua Kuhina la e manao ai he Kupono no ka hoohiki ana aku i ua mau olelo hoohiki nei a o ia poe i hookohu ia pela he mau Luna Nana Koho Balota no na Apana a Mahele Apana Koho paha a lakou i hookohu ia aku ai. A ma ka Pauku 14 o na mau rula nei, i oleloia, ua haawi hou ia ka mana i ua Kuhina nei, i oleloia, e hoakaka i hookahi Papa Luna Nana Koho Balota ma kela a me keia Apana Koho, a na lakou e kakau i na inoa o ka poe kupono e koho i na Lii:
NOLAILA, mamuli a i kulike ai hoi me ia mana, me keia ke koho a hookohu aku nei au i ka poe no lakou na inoa mahope iho nei i mau Luna Nana Koho Balota no na Apana Kohu Balota no na Apana a me na Mahele Apana Koho o ke Aupuni, e like me keia mahope nei:
MOKUPUNI O HAWAII.
APANA O HILO ME PUNA.
Mahele Apana Ekahi - J. M. Lydgate, Luna hoomalu: E. W. Barnard, S. W. Pa.
Mahele Apana Elua - W. Kinney, Lunahoomalu: Kahaieohu, Palau.
Mahele Apana Ekolu - D. Kamai, Lunahoomalu: W. W. Goodale, George Whittaker.
Mahele Apana Eha - F. S. Lyman, Lunahoomalu: C. C. Kennedy, Daniel Porter, G. W. A. Hapai, D. H. Hitchcock.
Mahele Apana Elima - J. E. Elderts, Lunahoomalu: J. M. Kauwila, Pualoha.
APANA O KAU.
Mahele Apana Ekahi - George Timoteo, Lunahoomalu: Julian Monsarrat, S. Beke.
Mahele Apana Elua - J. H. S. Martin, Lunahoomalu: Edward Smith, L. R. Macomber
APANA O KONA HEMA.
J. D. Paris Jr. Lunahoomalu: Stephen L. Desha, J. W. Kuaimoku.
APANA O KONA AKAU.
George McDougall, Lunahoomalu; Lunakanawai, J. G. Hoapili: George Clarke.
APANA O KOHALA.
Mahele Apana Ekahi - H. P. Woods, Lunahoomalu: W. J. Wrights; W. J. Brodie.
Mahele Apana Elua - John Stupplebeen, E C. Bond, J. W. Moanauli Lunahoomalu; S. C. Luhiau, Z. Paakiki.
APANA O HAMAKUA.
Mahele Apana Ekahi - W. A. Mio, Lunahoomalu; W. Herbert Purvis, Kaaekuahiwi.
Mahele Apana Elua - R. A. Lyman, Lunahoomalu; Nakipi, W. H. Rickards, J Marsden J. R. Mills.
Mahele Apana Ekolu - A Lydgate, Lunahoomalu Issac Thompson, John Wilson.
MOKUPUNI O MAUI.
APANA O LAHAINA ME KAANAPALI.
Mahele Apana Ekahi - D. Kahaulelio, Lunahoomalu; H. Dickenson, Thomas E. Evans.
Mahele Apana Elua - D. H. Kaialiilii, Lunahoomalu; A. Wahinehookae, G. Kaulu.
APANA O WAILUKU.
Mahele Apana Ekahi - O. Nawahine, Lunahoomalu: G. W. R. King, J. Lani.
Mahele Apana Elua - Thomas W. Everett. Lunahoomalu; F. L. Stolz. J. H. Stelling.
Mahele Apana Eha - M. Kealoha, Lunahoomalu: James Smyth, Charles Wilcox.
APANA O MAKAWAO.
Mahele Apana Ekahi - S. F. Chillingworth, Lunahoomalu: James Anderson, C. Copp.
Mahele Apana Elua - C. H. Dickey, Lunahoomalu: L. Helekunihi, W. P. A. Brewer.
APANA O HANA.
Mahele Apana Ekahi - P. Kamai, Lunahoomalu; P. M. Kaluna, C. Lake.
Mahele Apana Elua - J. Grunwald, Lunahoomalu: W. H. Halstead, John E. Lyons.
MOKUPUNI O MOLOKAI.
Mahele Apana Ekahi - Kahaulelio, Lunahoomalu: Kopena, Kiha.
Mahele Apana Elua - R. W. Meyers, Lunahoomalu: D. Kailua, Kukamana.
MOKUPUNI O LANAI.
S. Kahoohalahala, Lunahoomalu: Lapaki, Analu.
MOKUPUNI O OAHU.
APANA O HONOLULU.
Apana 1 - M. P. Robinson, Lunahoomalu: A. P. Kalaukoa, A. W. Carter.
Apana 2 - F. Turill, Lunahoomalu: Pierre Jones, David Waiwaiole.
Apana 3 - W. L. Wilcox, Lunahoomalu: Rev. S. Paaluhi, S. Kaia.
Apana 4 - Jona Austin, Lunahoomalu: L. C. Ables, M. D. Monsarrat, F. Wundenberg, H. S. Kila.
Apana 5 - J. A. Magoon, Lunahoomalu: J. Mahiai Kaneakua, Wm. Unger, Chas. T. Rodgers, M. D.
Apana 6 - Geo. J. Ross, Lunahoomalu: Manuel Jose de Freitas, Samuel Mahelona.
Apana 7 - Frank Hustace, Lunahoomalu: S. Hookano, Frank Archer.
Apana 8 - C. A. Brown, Lunahoomalu: G. K. Wilder, J. W. Kahalewai.
Apana 9 - J. W. Naukana, Lunahoomalu: Ko, B. Wallace.
APANA O EWA ME WAIANAE.
Mahele Apana Ekahi - Alex J. Campbell, Lunahoomalu: A. Kauhi, John Kukiiahu.
APANA O WAIANAE.
Mahele Apana Elua - F E Atwater, Lunahoomalu; M. Mahelona, A Ahrnes.
APANA O WAIALUA ME KOOLAULOA.
Mahele Apana Ekahi - C N Kalama, Lunahoomalu: J. Kaluhi.
Mahele Apana Elua - M Dickson, Lunahoomalu: E S Kimokeo, Frank Halstead.
APANA O KOOLAUPOKO.
A Kaulia, Lunahoomalu: M Rose, Jas Olds.
MOKUPUNI O KAUAI.
APANA O HANALEI.
Mahele Apana Ekahi - Koeling, Lunahoomalu: J. Kakina, J Chas Long.
Mahele Apana Elua - C Bertleman, Lunahoomalu: J B Alexander, Moke.
Mahele Apana Ekolu - G C Porter, Lunahoomalu: Samuel Huntley, G Hoopii.
APANA O LIHUE.
S W Wilcox Lunahoomalu: E W Purvis, S Kaiu.
APANA O KOLOA.
Mahele Apana Ekahi - Jacob Hardy, Lunahoomalu: J W Alapai, J K Burkett.
Mahele Apana Elua - Alexander McBryde, Lunahoomalu: Jas Neddles, J Kaluna.
APANA O WAIMEA.
Mahele Apana Ekahi - T H Gibson, Lunahoomalu: L H Stolz, C B Hoffgard.
Mahele Apana Elua - Hans P Faye, Lunahoomalu: David Kua, W E Smith.
MOKUPUNI O NIIHAU.
Geo S Gay, Lunahoomalu: J B Kaomea
Ua hookohuia o William Wond Esq i keia la
30 o Augate 1887 i Komisina no na Ala liilii
me na Pono Wai no ka Apana o Kona, mokupuni
o Oahu ma kahi o A. C. Smith i waiho mai. Ke
ku nei ka Papa penei:
D KAHANU,
JACOB F. BROWN,
WILLIAM WOND,
L. A. THRUSTON
Kuhina Kalaiaina. 2140 3t
Ua hookohuia o J. W. Haaheo Esq. i keia la
3 o Augate 1887 i Komisina no na Ala liilii
me na Pono Wai no ka Apana o Ewa me
Waianae, mokupuni o Oahu. Ke ku nei ka
Papa penei:
A. KAUHI,
J. W. OPUNUI,
J. W. HAAHEO.
L. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina. 2140 3t
HOOLAHA HOU.
HOOLAHA HOU A KA PAPA NA@
NA KOHO BALOTA O KA APA@
NA O KOOLAULOA OAHU
KE KAHEA ia aku nei na kanaka a pau@ e noho ana iloko o ka Mahele Kom@ Balota o Koolauloa Oahu, e hele nui ae au @ wahi i hoike ia malalo nei.
No ka hoolohe ana o na Hoa@ Pa@ a N@ na, no ka poe kupono e koho @ Balota @ na 'Lii eiwa o keia mokupuni a @ haule na inoa ma ka kapa Ia @a.
Poaono Augate 27, mai ka b@ hiki i ka hora 3 p. m. mai W@ Laie, maloko o ka hale haawi M@ kapaia o Pianarose
E hele nui mai e na makamaka @ na wahi i hoike ia maluna ae @ oukou i na manao o ka poe @ ainana ana, no keia niau Apana @ loa a me Waialua.
C. N. K@ AMA
JNO. K @ H@
L. K. K@
Papa Nana o Koolauloa, Make @
HOOLAHA
HOOPAA ANA I KA @
AHAOLELO.
E nohoana ka Papa i ke a m@ hora 2 a hiki i ka hora 4 p. m. @ Kakau Kope, Ahiolani Hale, @ ana i ka poe koo no na 'Lii Ahi@
JNO. AUSTIN,
L. C. ASTEN,
M. D. MONSARRAT,
F. WONDENBERG,
H. S. KILA.
2140 tf
HOOLAHA A KA LUNA H@
NOPONO WAIWAI
O ka mea nona ka mea wala @ ho pono ia i Lunahooponopono Wa@ hakapu i make kauoha ole o W@ la, o na mea a pau he mai keia @ waiwai la, ke hai aku ia aku ae @ ke mai i ka lakou mau k@ ka mea i ka lakou mau nei @ ka mea malalo iho, iloko @ ka la aku o keia hoolaha ana @ hoole loa ia no: a o na mea @ ua waiwai la, e hookaa koke @ hale, ma Waialua, Oahu.
F. S. @
Lunahooponopono Waiwai @ K @
make kauoha ole.
Waialua, Oahu, Iulai 30, 1887, @
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka i pa@ mai i keia, o ka ama o k@ me Popoiwi e waiho la ma ka@ o Maui, "Ko Hawaii Pae Aina, @ aina o Wm. B. Sake haole @ keiki ponoi ia Jona Laika n@ K@ nolaila, ke hoike aku nei au ma @ he kuleana i kona mau hanau ma@ mana e malama ma ke ane @ pono Waiwai a hoolilo a h@ aina la, aia no ia u na hoop@ mea a pau e pili ana i ka waiwai @ a me na mea a pau, aole i kani @ ka mana a'u i hookohu aku ai ia H@ hope nana e malama i ua aina la. @ ka hoolaha i puka ma ka @ ma ka M. H. 1880, ua hoopau @ la, aia wale no maluna oia na ma@ keia la aku.
C. F. LAKE K@
Kipahulu, E. Maui, Iune 21, M. H. @ 2130 @
HOOLAHA HUI
E IKE auanei na kanaka a pa@ i keia olelo hoolaha, o manao @ no lakou na inoa malalo iho @ pono aku makou ia JOS. MAIKAA@ o Mokuhooniki, Hilo, Hawaii, @ no ko makou Hui Kalepa Hawaii, @ lii, Hilo, Mokupuni o Hawaii, ma @ Kaianui i hoopau ia, a i Komisina @ hoi, a ke hoike ia aku nei ka loko @ pau i aie i ka waiwai o ka Hui@ ia JOS, MAIKAALUA KAI H@ mea mana e hana, a e lawe a na @ mai ana, imua o ka Aha Hookol@
O makou no.
KAAWA.
J. K. KAIAH@
J. KALUA.
MANU.
KAIHUPA 2130 3m
KE KULA KAMEHAMEHA N@
NA KEIKIKANE
E MAKAUKAU ANA K@ Kamehameha no na keikikane @ apo ana aku i na haumana ma ka
POALUA MUA O OKA@
Ua kaupale ia iho ka heluna o na @ e komo ana i keia makahiki, a n@ pau i ake e komo ae ma ia Kula @ aku, e hoike ae ma ka la @ 1887.
E loaa no he keena mo kela me @ na pakahi i lako i ka moe, pakauk@ noho: a o kekahi mau mea e ae @ ana e na haumana pakahi, e h@ ninau mua ae i ke kumu.
E ae ia no na haumana e lawelawe ae@ o ka pule no na hana pilikia @ N@ lima akamai, i elua hora o ka la, a @ la o ka pule. O ka paikau a me @ kino kekahi hapa ia o na haawina @ i kela me keia la.
E ao ia no ma ka Arimakika, O@ nia, Akeakamai, Anahonua, Kaka@ Kii, Moleanahonua, malama B@ K@ tela humu lole, pai palapala, hau@ na mea like, a me ke kui hao.
O KA AUHAU NO KE @
HE ($40) KANAHA DALA N@
KAHIKI.
E uku mua ia he $20 @ ka ana o ka hapaha.
E loaa mua i na haumana na@ Kauka no ko lakou kulana ola mea @ na palapala hoomaikai ma @ e ae.
E malama ia ana ka ma@ komo ana ma ka POAKAHI, @ 3, 1887, ma ka halekula, ma Pa@ 8:30 A. M. E hoike ia lakou @ kakaulima, palapala aina, na@ eha o ka Arimakika, kakau ole@ me ke pela ana ia @
No na mea a koe, e loaa @ kumu nui.
REV. WM. F. OLESON 2130 4m.
MAHELE KOHO APANA @
E noho ana ka Papa Nana K@ Mahele Eha o ka Apana o Honolulu @ keia la, ma ke Keena Kakau hope. A @ Hale, mai ka hoohiki ana aku e @ Kumukanawai, a hoopaa: na @ koho i na lumakaainana.
JNO. AUSTIN,
L. C. ABLES,
M. D. MONSARRAT,
F. WONDENBERG,
2140 tf. H. S. KILA.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO
NO WAIWAI.
Oiai ua hookohuia ma ke kanawai @ i kakau ia malalo, ma ke ano he Luna H@ no ka waiwai o Lorento Lyons i make. @ Waimea, mokupuni o Hawaii, ke k@ nei ka poe a pau he mau koina ko lakou ma ka waiwai i oleloia maluna e waiho mai i ka mea i kakau inoa ia malalo me ka hoo@ pu aku, a o ka poe a pau i aie i ka waiwai a ole lo ia, e hookaa koke mai ia'u ma kuu home ma Waimea Hawaii.
MRS. L. G. LYONS
Luna Hooko o ka waiwai o Lorento Lyon i make.
Waimea Hawaii, Iulai 12, 1887. 2140 3ts