Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 35, 27 August 1887 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

IU KMM o"oc*4 • v * La. ** l e -s* t ra.Ara-a -- «i -a « ■iiiwau'i'. ' l ** Zii"* i r i - "a i a pai ■ s | k" i ~ a ? a a ; • '-»» < i „■«>.* a *t It Xifaii fc&ikk WSās 9 b liUu. A • k« K«mm IwUuukl • k» M«k»kfU HK wa kupilikii ia no ke 'lii op"»o no ka mea he 3co poe holoholona, ua like ia me eha mahele, nia ka pa 200 no ka mahele hookahi, ik>ko 0 keia hwili kaua ana, oia no ka wa 1 komo aku ai kona mau naita e kokua iko lakou haku alii, iloko o keia hooi!i kaua hou ana a ke lii opio me kona mau naita me keia mau holoho'ona. ua kaa hou mai la ka lanakila ma ka aoio o ke !ii opio, o na holoholona hoi, e ahu mokaki ana lakou maluna o ke kahua kaua, i ka ike ana mai o ke anaina ua make hou keia mau enemi, ua haa»ri hou mai la lako j i na leo hulo o ka hauoli me ka panai pu ana mai i ke kahi mau huaolelo. E ola mau oe a me kou mau naita, a kau i ke ahe pua aneane.

1 ke kuu ana iho o na leo huro o ka hauoli, oia no b va i ike hou ia aku ai kekahi puali kaua nui e puka mai ana mai ka ululaau mai. Ma ka hoo mao|)Ojx) aku mehe 'la he elima tausani ko lakou nui. Holo mai la lakou a mawaho, ua hoomakaukau nui iho la lakou me ka manao e lele kaua mai i ka poe o ka pa kaua. Eia nae, ua puka mua aku la ke alii opio mawaho o ka pa kaua, me kona mau naita he 1,500. a ua lako ponohoi i na mea kaua. Ia manawa i pune mai ai ke alakai o ua puali nVua nei. e manao ana paha oe ua make au ia ue. aole au e make a ooe ko make ana in'u 1 lohe ko pepeiao e n.i kanaka. I ka lohe ana o ke alii o.iio i kela

mau huaolelo, ua pane aku la no oia i ua naita nei. "aole au i manao e hoohana i ka ikaika o ko'u mau io uala me oe ina no he hana maikai kau, aka; ua hele mai oe me ka manao e pakaha ae i ko'u waiwai, nolaila; me ka ikaika waie no e ho jko ia ai kou makemake oia la i lohe oe. Aole i pau pono keia mau olelo ake aiii opio, ua lele toke mai la no na uusani na ; ,ta o Xepetai maluna oke alii opio a me kona mau

naita pu. Ua hoomaka koke iho la ke kaua, a iloko o keia kaua ana, ua hahana loa no ka mea, o na naita mai o Nepetai he 5.000 ko lakou nu«. a o ko ke alii opio hoi he 1,500 wale no aka; aole i hopo iho ke alii opio. Ua paio aku oia me ka wiwo ole, a he mau minute wale no, ua hoopuehu liilu ia aku la na naita o \epetai me ka make mainoin o a e ahu mokaki ana ko lakou mau kino ilalo o ka honua me na palapu I ka pau ana ae 0 keia mau hana hookahe koko. ua ike hou ia aku la kekahi naita e holo mai ana mai loko mai o ka ululaau me kona kahiko piha o ka oihana kaua, a e paa ana ma kona lima akau kekahi pahikaua 01 lua, a ma kon\ lima henfa he kookoo gula. Holo mii la oia a mamua pono o kealiiopio a pane mai la. "e kahi keiki ai waiu e neenee mai imua a e loaa no la oe ka haawina o ka make mainoino, no ka mea. ua hana mai oe i kekahi mea pe - no ole imua o'u a me ko'u poe, nolaila; e make oe ika make ino loa me ka oi o kuu pahikaua.

Pane aku la ke alii opio, mai kuhihewa oe a mai hoopau manawa wale oe ma ke kamailio. e nee e ka lapuwale imua a e loaa koke nku no iaoe ka haawina ehaeha. Ia wa i hakiwai ae ai na pahikaua a ua mau moho nei. a wawalo ae la hoi ka leo o moa kila i ka lewa a ma ka hoomaopopo aku a na mea a pau, ua like no laua elua He hapalua hora pha keia paio ana ua moku pu ae la ke poo o ka naita o na ululaau, a haule pahu ana kona kino ika honua. I-ilau koke iho la ke alii opio i kana kookoo mana a hahau aku !a maluna o kona hoa paio, a ua lilo ae la koni Kino i' puulehu, ao ka palena pau iho \a ia o na kinoo ke keiki alii o N*ej>ctai. Uj kakali h.ni aku la ke ah'i opio no ika hapalua hora paha, a huli hoi aku j!a oia e iko i k.> maka o kana aloha. Ia wa i kukala mai ai ka puuku e hookuu ia na ham o ia la, a ma kekahi la ae e 'n x>ina'<a ai na lealea i koe. Ia mamwa i h'.ii hoi aku ai na mea a pau no ko iakou mau home iho, a o j ka eueu ona hilana o Sekotia, ua koi mai la ka ui Poueiia e hoi rae ia no ka « I hale alii. a ua ae aku oia a hoi nui aku ; la no ki mea; ua lawe ae Uka ui Po-1 meha » ka eueu © na hilana o Seko{i* i j aikane nana. j l k.i h'īk; aai aku i ka hile aliu ua j ha.ile aku la lakou nu ka lumi hooki ia e h'xminea aū aia manawa i pane mai ai k.\ ui l'omelia i ka eueo o Sekoua penei. "E oluolu mai oe e lil-3 a aikane na'u a i hoa kaunu hoi no kahi mehameha. Pane mai Uka oi o na hiUna o Seko<is, ui oluolu loa aifci ke noi au e kuu haku.

Cm hiooli k* U a» P<wwiii i kt te bc poeo ana \ ka sacao oluolu o kaei aiiun? Paoe roai ta ka ona hilana o £«kotia. e nofco ana au me o« a hikī "i ka h,»i ana ako oke k\no lepo īka honua. L*a pemo ia «rahi t U ui pOcndfia i paee aku a». heaha aoanei ka hewa tom elua kana i ka manai hookahi e kui ai 04a maoli ka anoi a kuu purwal A hene iho b ka aka a ua tnaa ui

nei a elu*. 1 ka tH.ia ana mai o ka la i ke kakahiaka, ua ike hou ia aku !a ka uluwehi* wehi o ke kular»akauhalealii mena hae o. na waihooiuu like ole, a i ka hiki ani ae Ika hora ewalu, ua ikeia aku !a ka hoakai o na naita e kai poloiei ae ana i ka pa kaua, a ma ka hapalua o ka hora ewalu. ua hiki aku la na aiii ma ka pa kaua malura o ke kaa. I ke kaa pono ana ae i ka hora eiwa j ua pii aku la na alii opio ma kahi 1 hoomakaukau ia no laua, a ua kani mai la ka leo o na mea kan» i panai pu la e na leo mele, a» ka meha ana iho, ua hoike aku la ka puuku e wehe koke ia na hana o ka la. Ua kani koke mai la ka leoo ka o-le ala manawa i puka mai ai na naita o !talia a ku ana imua oke kahua kaua a poha hou mai ia ka leo oka ole no elua manawa. a ikeia aku la ka puka ana mait> ke keiki alii o Suedena a me kona mau naiia aku ana i ke kahua kaua me ka makaukau, a paneaku la 1 kona mau naita penei: Eia kakou ke ku nei imua o na naita i weli ia a puni ke ao. a ina e haule pio ana ia kakou, alaila e kaulana auanei kakou a puni o Europa neL Nolaila, e o'u m*u naita wiwo ole, e koa oukou a na ke au o ka manawa e hoike i na mea o kakou e !anakila ana. I ke kani hou ana mai o ka leo o ka o-le, oia no ka wa i ulele īho ai o ua mau kaeaea nei, a aole i loihi aku, ua kaa mai ia ke au oka lanakiia ma ka aoao o na naita o lialia. I ka ike ana mai o ka puuku o ka la ua ianakiia na naiia 0 Itaiia, ua kahea hou aku la oia i kekahi maheie naita, a o ka haawma i loaa i ka mua, pela hou no keia. Ua paio aku keia mau naita o Italia a hiki i ka ewaiu 0 na mahele ua kauoha ia mai Ia lakou e hoomaha me ke kahea pu ia ana mai, e kii aku i na makana i hookaawale mua ia no ia mau lealea. Ia wa 1 kauoha ia aku ai ka poe pana pua e hele mai, a ia wa puka mai la la ka poe loea ma ia hana, ahe 12 ko lakou nui a ike pu ia aku la no hoi ka iho ana ae o ka ui 0 Sekotia a heie loa aku la oia iioko o ka hale lole o kona mau naita, a kahiko iho la oia i kona mau kahiko naita a puka maila hoi oia iwaho me kana aa pua e kau lho ana ma kona kua, ama kona linia akau e paa mai ana kana kakaka.

Hele aku W oia aku pu iho la me keia poe mua he umikumamalua, ia wa i hele mai ai ka hako puuku a me kona mau ukali a pane mai la, e n a naita kaulana o Europa nei, e huli aku ko oukou mau maka a pau a nana pono aku i kela poo pipi e kau mai la iluna o kela kumulaau a e nana pololei aku i kona onohi maka i bma noeau la me ke gula, o ka mea e hiki i eono ku ana iloko o ewalu manawa alaila; nana ka hoi e lawe haaheo aku na makana i hookaawale mua ia no ia lealea, e maka i ka oukou mau pua. I ka lohe ana o na moho a pau i olelo aka haku puuku, ua pane like mai la lakou, ua maka ia no ka makou pua me ko makou mau hua kumu. la wa i pane hou mai ai ka puuku, e hoike mai oukou ika nftaka o ka oukou mau pua i paa i ke kakau ia i oie e hoopaapaa.. Ia wa i haawi aku ai ka mea ki pololei mai Enelani mai i kana pua a ua maka ia o hope oka hulu M. K ka lua F K. ke kolu P. ka e-ha W. P ka elima P K. ka eono X. G. ka ehiku C L ka ewalu M. C. ka eiwa C«G ka umi F. G. M. ka umikumamakahi M ka umikumamalua XXB ka umikumamakolu B. H. Luisa.

Ika maopopo pono ana ona maka o ka lakou niau pua, ua pane hou mai la ka puuku, mai hopohopo a mai hiaraoe ma ka hana ana aka;e ki poloiei aku ika maka oka pipī me ka eleu i makepono ka au ana mai o keia kai loa a loaa pu hoi na makana. la wa i hoi aku ai ka puuku o na hana o ka h ma kona wahi mau.

Aoie i upu iho, ua ksni roai la ka leo o ka o-le, oia no ka wa i ku mai ai o ua poe moho nei me ka makaukau, a i ka wa i kauoha ia mai ai e ki; ua hookuu like aku >a iakou i ka lakou roau pua ekolu i ku pono i ka onohi maka o ka pipi, a o kekahi mau pua he umi, ui ialau ma kahi-e 0 ka pua mua i ku ai i ka maka o ka pipi, ua mahae ia aku )a ia pua <; ka pua elua, a komo aku la ma kahi o ke ia pua raut, a o ke kolu o na pua ma ia walii hookahi 00. l'a hoike mai la ka mea nana e rui na, ekolu wale no pua iku ma kahi i j makemake ia, oia hoi ka mua W P ka | elua F K, ka ekolu B H Lttisa. 1 ka lohe ana o ke anaina, ea haawi aku ia lakou ina mahalo kiekie no ke kaikamahine loiisa no ka mea, he wa hine oia, ua aa no nae kona manao ma na hana a ke kane. Makaukau hou i ka elua o ka maiiawa, ai ke kauoha ia ana mai e ki, ua oili like aku Sa ka lakou mau pua.

£ Hke no me mimui, ka no he 10. * ku atu I* no *k°' :u > rto keia. ua ku hm a*« 1a ns ta oua >V. P. 9JTki V. K ame ka pua a ka u « B. H lu»sa o *a pua he 10, ua *u aku ia ma ke apo oiraho loa, ekolu wale no i ka ma kahi o ka maka f4p«.

Ua makaukau hou mii la ke kolu o ka manawa, a kau like aku la ua poe nei, Qo ka <k<riu oka manawi, kahea ia mai ta e ki o ki wa mwa i ki like mai ai, hala hou no he 11 e!ua w?!e no pua i ku. oia hoi, ka pua ka homilona, F. K. ime ka hoailona B. H. Luisa, elua wale no pua i ku at

Ka eha o ka manawa, ua makaukau like ae la na mea a pau, a hoomaka ta ruai la e kaHea no ke ki ana oia no ka wa i ki aku ai o na pua, a ku like aku la ewalu mau pua, i loko o ka maka pipi* oia hoi, na pua i hoailona ia„ ika h K. me W. P. me P. rae XX B. me ka pua XG. me F. C M. me M. o ka walu hoi o na pua« oia no ka hoailona, B. H. Luisa.

I ka ike ana o na ilamuku o keia enau pua wale no kai ku, oia no ka manawa i kahea la mai ai e ki pakahi lakou i na pua 1 koe, eha, ua lokahi iike aku la ua poe pana pua nei, oia no ka wa i kena ia mai ai ka mua e ki i kana mau pua i koe eha, ua hoomaka aku la ka mua e ki i kana mau pua, a hiki wale i ka pau ana, a o ka mea i loaa mai iaia he neo, a pela no ka lua, a me ke kolu ka ha ame ka lima ke ono ame ka hiku ka walu me ka iwa, ka umi hoi ua ku elua, ua hala elua, ka umikumamakahi, ua pau pono kana mau pua eha, ka umikumamalua ua kul ike no hoi kana pua eha ao ka 13 hoi, ua pau pono no hoi kana mau pua i ke ku.

Nolaila, iloko o keia manawa ekolu wale no moho e ku aku ana e paio i ke kahua paio no ka hanohano o na makana, a owai la auanei, o keia poe ekolu, ka mea nana e kaili i ka makana mai ka lima mai o ka ui Pomelia. K.u mai la ka puuku, a kauohi aku la i ka poe aole i ku ka lakou mau pua e hoi no ko lakou mau home, i ka pau ana aku o ka nui i ka hoi a koe iho la ekolu wale no mau moho, ua kauuha ia aku la ka mea nana e malama ke poo pipi e lawe hou aku i ke poo pipi i 100 anana mai kahi i ku mua ai a hiki i kahi e ku hou aku ai. I ka makaukau ana ua k auoha ia mai la ua p<x nei e ku me ka makaukau. Ke nana aku i ke kulana aole 0 kana mai ka loihi, akahi no a ike ia aku ke kulana o ua moho nei. 0 na moho ekolu e paio aku ai oia hoi ka hoailona F. K.. ame W, P. ame tf. H. Luisa, o lakou no keia e ku nei, 1 ke kani ana mai o ka leo o ka ole, ui makaukau like ae la ua mau moho nei, ua kauoha ia maila lakou e kuu like i na pua eliuia, a o ka mea c ku ana a pau pono na pua elima, nana e papahi i ka hanohano o ke kahua kaua.

I ka makaukau ana, ua kahea ia mai U e ki oia no ka wa i oili like aku ai o na pua ekolu mai ke kakaka aku, a ku like aku ia i ka maka o ka pipi Lena hou mai la no ua mau moho nei i ka lakou mau pua, a kauoha ia mai la e ki, o ka wa noia i oiii iike aku ai a o kekahi mau pua ua ku aku la mawaho o ka lihihhi o ka maka pipi a hookahi waie no pui i ku aku oia no ka pua i hoaiiona ia, B. H. Luisa, -aole no nae i haia loa mawaho o ke kaha na pua i hala aka ua ku no mawaho ae o ka maka pipi. Omau hou iho la iakou i ka iakou mau pua, no ka ekolu o ka manawa, ia wa i ike ia aku ai, ka ui Luisa e huii ana kona a'o i ka aha kanaKa e nana mai ana. a kau pololei aku la ua ui ho > kolohe nei i ka maka o ke lii opio, i ka ike ana mai o ka aha kanaka ua hoo pioloke ia ko lakou manao no keia mau hana a ka ui o na hilana o Seko kia. 0 ke lii ooio nae, aole oia i ano e mai, kauoha aku !a oia i ka mea kahea e kahea aku e ki, i ke kahea ia ana mai e ki ua oili aku ia elua pua, a o ka pua hoi a ka ui ua lele aku ia oia i ka lewa, a 1 ka hoomaka ana iho o ua pua nei e iho mai iuna iho, ua ku po'olei aku ia ka pua a ua ui nei i ka maka o ka pi pi, a mahae ia aku la ka pua a ka F. K. i elua apana, a ku pololei aku !a i ka maka o ka pipi. Ia nunawa i haawi mai 91 ke anaina i na ieo hulo o ka hauoii rae ka paipai ana me na iima m? ka hehihehi ana o na wawae a hoopuka euai la, i na hua oleio e oia mau ka ui o na hiiana o Sekokia, ke kakele pua kaulana, i hiki mai i Ikaiia nei, ka mea i ike oie u mamua a i keia la waie no. 1 ka meha ana iho o ke anaina, ua makaukau hou ae la, ua poe moho nei i ka lakou mau pua a omiu ae la i ka i | lakou mau kakaka, i ke tke pu u aku !a no hoi ka hoihoi ana iho, a ka ui Lui sa i kana kakaka iiaio o kona wawae akau, a o kona lima hema ua uu ae ia ota i ke kaula o kana kakaka aia i iaio u kona wawae akau. kahi 1 paa ai, omau i hoia kona lima akau i fcana pua, a ka kali aku la o ke kahei ta mai, 1 ke ka hea ia ana mai, oia no ka wa i hookuu lile aku ai ua mau moho nei i ka iakou mau pua, a leie like aku ta i ki lewa he nakeke ana, a he poha ana, aia hoi ua ike ia aku la he hookahi wale no pua e kau mai ana i ka maka o kt pipi, a o kekahi mau pua, ua ku lihi ae la ma-

«rabo o ke apo j*ai o * ka nnka pipi, o | keu manawa. he manawa r.c <e anjms. me ko v ana o *» 1 p**a '«a ? <a ina aku »j »** o ka p p * 1 Aolei huiiu, v* ike aku !a akou i ka hoai'ona e kau mii ana, oia hoi keia B. H. Luisa, ia wa i hiawi hou ae *i ke aniina i m o ka hauo'i, la manawa i p™* ae ai ua UI nei ° na h '* lana o Sekotia. eiua wak no maua ia kiioa pua» owau no o ka u aieha, ka mea e noho ala i na lae makani o kuu una hanau. I ke kuu ana iho o keia mau ieo uiuaoa« ua niakaukau hou iho la ua mau 'moho nei« me ka lakou mau kakaka, i ka wa i kahea ia mai «ti e ka puuku, oia no ke manawi i kukuli iho ai o na Ikuli o ua ui nei t &na hilana o Sekotia, ' i lalo, a hina mai la kon« kino i hope a kokoke e uiii kona kino i iaio o ka lepo, ia manawa oia i hookuu aku ai i kana pua, mai kana kakaka aku, iele pololei aku la kani pua a mahae hou ia aku ia ka pua & ka F. K. a ku hou aku la no ka pua aua ui ia i ka maka oka pip ; , a oia no ka manawa i hooho mai ai o ke anaina, ua eo ua to ua eo 1 ka ui o ha hilana o Sekotia, ia mana wa i pane hou ae ai ua ui la, eiua wale no maua i ioaa keia mau kiiha pua, owau no ame ka r u aloha e noho la i na ululaau polikua a me na pali kuhoho o kuu aina makuahine.

I ka piu ana o na leo huio, ua ka hea ia raai la ka ui o Sekotia, a me ka naita i hoailona ia ka F. K. e hele aku imua o ka ui Pomelia ka raea nana e haaw] mai i na makana, i ka hiki ana aku o ua mau moho nei imua o ka ui Pomelia, ua pane mai la oia, e kuu aikane aloha, ua piha a hu ae mawaho, kou hauoli Wi no kou kaili ana i ka makana i keia la, ka mea hoi a na naita kiulina o Eunpa a puni i kau nui aiaka o oe ka mea hookahi nana i kaili na makana o kei* mau lealea. Xolaila e neenee mai oe a e omau aku no au i na makana a pau o keia iealea, i ka pau ana e kana omau ana 1 na makana, ua huli ae la ka ui Pomelia a pane aku la i ka naita, e ka naita kaulana, ua nui no hoi ko'u hauoli nou, na ka oi pakela no hoi o kou akanuii, a iloko o kau mau pua a pau i hookuu aku ai mai kau kakaka aku (.4ole i