Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 36, 3 September 1887 — Page 1

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Erica Deguzman
This work is dedicated to:  Kumu Patrick Makuakane

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVI, HELU 36. HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 3, 1887.

 

@ @@@@ @@@@@@@ @ @@@@K@A

@@@@KA @AILLAN@@@K @ A@@@UKU.

 

ASHFORD & ASHFORD.

(NA HOAHANA@ A@@@KA.)

            H@ mau Loio, H@@k@k@, P@l@ ina ke K@@u@@@, @@@@@@@0. @ @@@ Hooponopono @ @@ kah@@@ ana i @@ Palupalu H@o @@ @.

@@@ELAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KA

AUPUNI.

@@@@@@@@ NA PALAPALA PILIKANAWAI A PAU.

Keenia Hana Helu a@, Alanui Kalepa, Honolulu Hale 2082-18

 

 

@e@ @e Helu 348. Pahu Leta Helu 415.

Chan. T. Gulick.

Notari, a he Agena Hooiaia Palapala

Kepa no na Paahana. Ao Agena

@@@wa Laik @a @@@i o

 

 

MEA I A@ ELAWE OIHANA

A ME

AGENA KOMISINA

He mea Hooponopono Waiwai Pae

            Aia ma ka Hale Pohaku o Kimo Kamabela. Keena @ial@tia e pili koke ana me ko ke Kam@ke a Amerika, a@a@ui Ka@epa, Honolulu, H. I. 2110-11.

 

 

A ROSA (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He luna Hooiaio Palapala,

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina

tf.

 

 

CECH. BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

he Agena Hooiaia Palapala no ka Mokupuni o Oahu

KEK@A HANA: Ma alanui Kalepa.

tf.

 

 

WILLIAM C. ACHI.

            @ @@ a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Au@@ni. He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa. Ke@@a Han@, Helu 15. Alanui Kaahumanu Honolulu, oia ke Keena mau iho nei o Kin@ e P@e@@on. 2114-@

 

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI HE MEA UNU@@OLELO MA KA OLELO BERETANIA A ME KA OLELO HAWAII @@@@ hana @@@ ke Keenia @ ka Lo@ Kuhina.

tf.

 

 

JAMES M. MONSARRAT. (MAUNAKKA.)

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He luna Hooiaio Palapala.

            E hana ia no na Palapala Kuni, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pil kanawai Ae ina ke olelo Hawaii. Dala no ka hoaie m@ ka mo@aki @na na waiwai paa. KEENA HANA: Alanui Kalena.

 

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI,

LOIO. LOIO. LOIO.

@@ENA HANA: Helu - Alanui Papu, Honolulu. @@.

 

 

S. B. DOLE.

LOIO. LOIO. LOIO.

Ha Luna Hon iaia Palapala

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahuman

2079 @y

 

 

W. R. KAKELA.

LOIO A KE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaia PalaPala.

tf.

 

 

M. THOMPSON,

LOIO MA KE KANAWAI.

            Keena Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku o K!n@ Cample, kihi o na alanui Papu me Kalepa, Honolulu

HE LOIO IMUA O NA AHA.

Ina i makemakela, alaila e haawi no oia kona ma ao kanawai ma ke k kaau ana ina ka pena, no ke ano o ka hihia e m@naoia ana e hoopi@ maluna o na olelo ike e waiho ia mai ana e ka mea nana ka hihi. 2121-@y

 

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

Mea k@a@ papa a ma @a lak@ huhulu hale @@ @@@ @ pau, a ma na me @@ pono a pau @@ ka hale.

Kihi Alanui Mo@wahi@ me Papu. @

 

 

E. G. HITCHCOCK. (AIKUE HIKIKOKI).

LOIO A KOKUA MA NA MEA A PAU E

PILI ANA ME KE KANAWAI

E ohi ia no na @il@ Aie, ma ka awiwi KOHALA HAWAII. 2114. 1 YR.

 

 

S. K. MAHOE,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

 

 

He @pon@ @@@@ @@@ i @@pola Kope no ka

Mak@paki @ @ aha.

 

 

He luna Hoolai@ @@ apole Kope @@@hana

na ka Apon@ @ @@@@@@ @@ku

E loaa no ma Waialua, Oahu 3128 1y.

 

 

WILLIAM McCANDLESS.

 

            HALEKUA BIPI O WILIAMA MA KALALEN @ ma Ulakoheo. Na ano Bii a me @a la @ pau o ka makeke no na kum@k@@@ @luolu. Uala Kahiki a pele'ku. 2003-1y.

 

 

EDISEPA FERIDO

 

 

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

 

 

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI

 

 

Ka Aina Lewa Pabaobao o Mana Eeria

 

 

Ke Kuhikuhi Puuone Poupou Kamahao, a o

ka Liona Hanu Meheu Pololei.

 

 

He Moolelo Enelani i unuki ia no ke Kuokoa.

 

 

            E hoomanao iho kaua e ka mea heluhelu, o keia hona Hame B ro oia ka makuakane hanai o ka u@ Bakinel@sa i nalowale e Edisepa @o@ e @mi nei, a o ka h@@e loa hoi o na hana pohihihi i al@ ia e Edisepa i na wahi a pau o ka honua hoo@koa. O keia liona ua imi oia ia Bakinelo s@ kana hanai a me Edisepa kona @ne @mi, ma na ain@ a pau o ka honua kana @mi ana, aohe i loaa, ua imi no hoi oia ma na wahi a pau o ka lewa, aole no i loaa, a i keia wa ua loaa ka aina a kana ma i ene@ i @ hi@i aku ai, aole nae laua, nani ka liona hanu meheu nui wale e like me keia. I ka ike ana o u@ lion la ua nei, kana huakai, puana ae la oia nie me keia. I ka ike ana o u@ liona la ua ne@ kana huakai, puana ae la oia nie me keia m@u huaolel@, he @i i@, ianei iho nei kou mau @nemi, @i@ nae, aole l@uan i keia wa, ua m@h@ka lau mai a'u aku, a heaha la hoi kana, ke mahuka la olua i ka la o k@ mahuk@, a ka la o olua e loaa aku ai ia'u e m@ke no auarei o ua @'u. Me keia mau huaolelo ua Hame Bu@o la@ pane ae ai a nalo hou aku la oia Aoko o na ao o k@ lewa. Maan @ e waho iki iho kaua i ke mak@ii@ ana no Hame B@r@ a ne na nea e ae a pau ae nana aku kaua i ke a ahele a Edsepa i h@ule aku la @wae@a o na ao o k@ lewa. Oiai ua Edsepa la e walawala l@@ilo ko o n@ao o k@lewa, a e like me ka m@ an@a ka m@ka ku ana oia i keka hiai@a @ani, he aina hoi i ma@ihini kona mau maka, a oia kana i pane iho a@ penei: Nan@ ke kanahao o ko'u hiki ana i kaia aina, a @ wai la ka inoa o keia aina a'u e ike nai. Noho aho la ua Edisepa la a h@onia ha iho la no kekahi mau s@kona, a ai@ n@ e n@nea ana lohe ae la oia i kekahi mau leo hoopaapaa e olelo ana pene: He mea oiaio he kanaka komohewa keia i ko kaua ana nei, e  pono oia e make. Pane aku la kekahi aole kela he komohe wa, aku la kekahi aole kela he komohewa, aka, ha kanaka kela nona keia wahi, aohe kaua e pono e papehi ia ia. Oiai laua e kamailio like ana, ia wa ku ae la o Edisepa a ike aku la ia laua he mau kanaka elua, a pane aku la keia aole au e make ia olua, me ka nui o ka ikaika a me ka mana e make ai, aka ina e uuku ko olua @kaika a me ka mana, ala@ae make no olua ia'u. Ia wa, pane mai l@ kekahi o ua amu @@naka la, ina ua makaukau oe no ka p@i@ ana mai me o'@, ala@a owau no ke kahi @ makaukau ma ia ano hana. I kela wa h@oneenee aku la ua Edisepa ima@ o @@ua a elua, a nee mai la no hoi ua mau kanaka la, a i ko lakou hoi ana i hah@ hookahi pane hou mai la ua mau kanaka la, e ko m@ua makamaka maikai, ua hewa kela mau olelo mua aku nei a mana, e o ka noho like ka pono, o ai he @kolu wale no kakou i ke a aina e noho nei. Pane aku la o Edisepa ina ke oiaio kena manao o @lu, al@ila ua ae i o au i ko olua manao, aka, ina e imi mai ana olua i wahi no'@ e m@ke ai ia olua, alai@a, oia ka mea maopopo ole ia'@ Ho@le aku la ua mau kanaka @@me ka olelo pu ak@, aole, aole maua e hana aku ana ia @e pela, aka, o kamak@ika maua e hana aku ana ia oe, ao @e i ka ino pu kekahi. No hela mau huaolelo a ua mau ka na@a la, ae aku la @a Edisepa nei, a hoi aku la lakou i ka ha'e o na kanaka kama ina. O k@ ha'e o keiamau kanaka, he hale @ ni@ kap@@l@ ia me k@gula maemae wale no, a ma ia ha'e i ho k@a aku a@ ua ma kanaka la i ka laua malihi@i i a hanai iho la iaia i ka ai, a hoouhi n@e ke kapa. O keia mau kanaka elua, ha mau mah@e laua no ke a aiai, a o ka inoa o keia aupuni o ke aupuni lele o Aina Ha@, ha mau kan@ka kaika loa keia, aohe, ia A@iwa ke kanaka makahi, ua lili lana i mau pio, a he mau kauwa laua nana i keia wa, a no ka i@e o keia mau kanaka, o ke keiki hanai keia a S@@iwa, no'aila ao e @@u@ @ pepahi ia'a. Mahope iho a keia mau hana aloha ana a keia mau kanaka, ni@au aku la o Edisepa, aole an@@ a olua mea ho@ o keia mau la iho nei. A @he, oia noho pu wale iho la no ka maua la e noho nei, aohe loaa o kahi me @hou, o oe paha ka mea loaa o kahi mea hou, wah@ a ua mau kanaka la i pane i ou aku ai. Pane aku la o Edisepa, ae he mea hou no ka'u, he mea hou nui no, oia hoi kei@, o ka 15 keia o na la o @o'u h@@ ana i ka n@ea a ko'u naau i aloha ai, aole wahi mea a lloaa iki, a ihea la auanei e loaa ai ua mea la a'u i aloha ai. Ninau hou mai la ua mau mahoe @a owai ka inoa o kau mea i aloha ai, ina oe e hoike mai ana i kona @na, alaila e hoike aku no maua i kona wahi e loaa ai. pane aku @@ ua Edisepa la, o ka inoa o ka'u mea i aloha ai, o Bakinelosa ke ka kamahine aloha a han@i hoi a ka ho na Hame B@ro, ka mea i enemi ia'u. I kela wa kulou like iho la ua mau m@h e la no kekahi mau hora a liuliu wale, a@a like ae la laua a pane mai la, o kela wahina au i h@i mai la, he wahine kupua o a, he nui a lehulehu ko na mau kino e loaa ai, he wahine pohihihi hoi i makau nui ia a na mea a pau, no keia kumu, aole e hi@i @a'u a me huu koa ke h@@ke aku ia oe no kona ma@ ano a me kana mau hana, a me kona wahi e noho nei no ka mea he @i, ku kona pohihihi maluna o na pohihihi a pa@ o ke ao ho@ookoa. Pane aku la ua Edisepa mei, ano ua ike au i ko olua ike ole, a me ko olua nopo wale me he mea @@ ma kuu nanao @a loaa kuu walhi e ia'u i keia was, aole nae o kona kino hollkoa, he 1/4 paha koe, alaila, e ma popo iao ia'u ua @aa kuu alo@a ia'u, a o ka hope loa auanei ia o ka'u huakai hele maluna o n@a na a pau o ke honua. Pane mai ia ua mau mahoe la, he oi@i@ kau e olelo mai nei ia maua, ak@, o kekahi mea huna pohihihi a maua e kuko nui nei, oia ka maua e olelo aku nei ia oe ina he hiki ia oe ke e@i a loaa. Pane aka la o Edisepa, ina he lio ko olua a e kuhikuhi pu mai olua i kona whai e noho nei, alaila, he manaolana ko'u, aole e hala na la 6 e hoi mai no au me ka mea a olua e kau n@i nei. Pane mai @@ua mau kanaka la, ponei ua mea n@i a maua e kau nui nei, he paha aniani hu@nahi la, e noho ana kekahi manu ulaula nui, a mamua o @a manu la e ku ana kekahi kiaha d@@n@na, a maloko h@i o ua kiaha la e mohala and kekahi pua aala loa, no na hoi na waihooluu like ole o kela a me keia ano. I ka wa ahiahi ike aku la maua i ua manu la e kani ana, a ia wa pu no maua e ike aku ai i ka pua i ka p@i ana ae a mohala, a oil@ ae la ke poo o kekahi kaikamahine he u@ loa a maua i ike ole ai mamua, a ma ka hoohalike ana aku @ kona mau helehelena, u@@l ke me ko Bakinelosa mau heleheleona, ao'e nae maua i ike piha i kona kino holookoa, no ka mea, nale wale e kau la oia, a pela maua i nele ai i ka ike ana aku i kona kino holookoa. Pane aku la o Edisepa, n@ akahi au a ike a ka oi i@ o ka olua mea e kama@lio mai nei, he oi@@o e hele au e imi i kela ka oli@@ a aku o ku'u pomaikai, aka, ana aoe e loaa ana, alaila o ko'u nele ana no hoi ia a me ko olua like, nolai la au e @oi aku nei i ko olua oluolu, e haaw@m@@ @ @@a i @@ kahi o ko o'ua mau ho, ina he ko, a ina no h@i aole ua pau @e la no hoi keia. Pane aku la ua mau mahoe la, ae he @o no ka maua, he lio @le nae; aohe mea hiki ke kau maluna o@a, koe wale no imua na mea maa i ke kau ana maluna ona. Pane aku ia ua Edisepa ia, he o aio a'u e olelo aku nei ia olua, aohe li@ ho kahi nana @ hoohau@e ia'u mai luna mai o kona kua, aohe no hoi he li@ nan@ i hooh@ka ia'u, ina he ko lele ia i o@ pau ai aku kona mama i ka makani, aoe no aa e haule ana ke kau maluna ona. Pane ma@la ia m@u mahoe ia, ae me oe no kou poino ina oe e poino ana a o ka maua e lolelo aku nei, mai paakiki oe o poino a @anei. Mai makau olua no'u a mai hopoho po ko olua mau no ko'u haule, oiai oia mau hewa aia no ia maluna o'u a pau, e h@p@i no au i ko'u koko a hiki i ka hopena o ko'u olaa ana. Ia wa lalau aku la ua mau mahoe la i ka laua mau uwepa, a hookani like ae la @ ua mau uwepa la, e like me ka hakui ana o na hekili, a ia wa koke no i l@he ae ai ua Edisepa la i ka pahupahu o kekahi mea e like me ka halulu ana o ka hekili, a o a kana i pane ae ai i kona mau kamaaina, heaha keia mea a'u e lohe nei i ke pahupahu? Pane mai la ua mau mahoe la, o ke ia mea au e lohe la o na wawae ia o ka lio o maua, eia oia ke hoi mai nei, mai kona hele lalau ana, he lio nui oia he ku i ka hoomakaukau ke nana aku i kona mau helehelena. Aole i pau pono ae keia mau hua@lelo a ua mau mahoe la, aia hoi oii mai la ua lio la, he lio nui keia nona paha na kapu, i kiekie he 50 mai kona kua ino a hiki i kona mau kapuai, ua ka nana kau i kona mau helehelena he ku i ka hoomakaukau, oiai ua ho nei e ku nei imua o Edisepa; huli ae la na mahoe a pane aku la ia Edisepa pehea kou manao, e aa ana no anei oe e k@ imua o keia lio a kau hoi maluna o k@na kua? Pane mai la o Edisepa, auwe! manao ka paha olua e makau ana au i ke la lio, a le au e makau iaia no ka mea @ ka'@ hana ia i hana a maa, a a@l@lo no hoi, e hana olua i kona noho a m@ kona pale, a kau aku au maluna ona, a holo aku au no kahi a'u e kau nui nei. Ia wa, hana mai la ua mau mahoe la i ka noho o uako la a me kona m@u pono a pau, a makaukau, huli mai @ ua mahoe la a pane mai la ia Edisepa pene: E ka maua aikane, ua makaukau na mea a pau, a i hakalia wale no ia oe @ kou kau ae a hele aku ma kau huakai. Pane aku la ua Edisepa la, ina he mea oluolu ia olua e kuhikuhi mai olu i ke alahele e hele aku ai, oiai o kekaina a olua i olelo mai nei, aole au @ @ke ia wahi. Pane aku la ua mau mahoe la, e hele oe, a na keia lio no auanei e kuhikuhi ia oe i na mea a pau, a o kau wahi @ makemake ai malaila no oia e haule ai. I keia wa pii ae la ua Edisepa la a noho i una o ua lio la a aia no ua lio la ke lele ma o a maanei me ka mama nui, me ia mau hana kamahao nae i pii ae ai ua Edisepa la a noho iluna, a i ka makaukau ana o ua Edisepa la, na@o aku la ua lio la iloko o na ao o ka lewa, me Edisepa pu kekahi. Oiai ua lio la e lele ana, puana ae la o Edisepa penei: He mea kamahao aole au i ike i ke kahi ho mama e like me keia, o ka helu @ keia. He mau hora loihi ko keia lele ana aku a ua Edisepa la, aia hoi ike lihi aku la oia i kekahi wahi mea maalo @waena o na ao o ka lewa, me he wahi manu nunu la. Iloko o na sekona pokole loa, ike aku la oia i @au wahi mea lele la he lio ka aole he kanaka o luna. No kekahi mau sekona hou aku kona lele ana aku, ike pono aku la oia i ua mea lele la, o kona lio Uwepa Eleele no ka me kona wahi makuakane makalii, hui ae la laua iwaena o ka lewa, a mahope o ko laua kukai olelo ana no kekahi mau sekona pane aku la ua S@tiwa la penei: (Aole i puu.)

 

 

He Laau Ola Oiaio.

 

            E ka N@pepa KUOKOA, e h@i ae oe i ko'u mah@lo aku lehulehu o ka laau la@aa a a S. H. Meekapu e pili ana no ka mai Lepera he mea oiaio, a ua ike maka makoa ia lepera, Kahala, i ka mea a makou i ike ai aole hiki ke hoopakel@ia. H. BURKE.

 

 

PAU KUHIHEWA.

            Kanaka Hawaii kaulana i ka lapaau mai lepera S. H. Meekapa, a i ko'u la aa ana. Ua like no me kekahi o kana hoolaha Lapaau mai, hiki ke hoo'la me ke k@n@lua ole. Nolaila, e na makamaka, mai Hawaii a Niihau, e@a mai ke ola e pono e kii iaia o lu kaha make hewa auanei @ Kakaako a me Kalawa@, no ke aha la? No ka hana ole. Owau iho no. G. K. KAAPEAPE.

 

 

LAUDILA.

 

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAU@A ME NA KAEI PALI O ITALIA

 

Ka Olali oke Kakuu Kaua.

 

 

            Ka Eueo nana i hookuniki ka Onohi malamalama o ka La@ ka Ui kekakela i malamala maw@en@ o na kuahiwi me na kua@@ao; ka nani @ansi hoomalu@e ka puuwai o na ahiwahine @ pau o Europa a @ e@a ka @eha lima ole a ke aloha.

 

Ka Kakani Puahiohio Wilian o ka Hikina.

 

 

A o ke Ku@uon Iwikani o ka Makakila

HOOKAHI ponoi no au pua i hala, nola@li, e makana aku ana no wau ia oe i kekahi mau makana ma waho ae, ia wa lalau iho la oia elua kea hoohanohano a me elua hoku daimana a omau aku la ia mau mea ma kona u@nauma. Mahope iho o ke kukini, ua kahea ia ka poe mokomoko , a ua lilo hou no ke eo i na keiki o Italia. Mahope iho ua kahea ia ka poe akamai i ke kakalaau, ia manawa i puka aku ai kekahi moho m@ kekahi hale lole aku a e paa ina o a i kekahi laau newa nui, a o ko na mau hiohiona, he opiopio wale no, hele mua a pane aku la, "e kuu hoa, e @a@o an@ anei @ a ia no ka make no ka lealea pahp? Pane mai la kona hoa, "na ke akamai a me ka ikaika e hoike mai i ka hopena o ka kaua mau hana, ana paha no ka amke a i ole ia no ke@la paha." I@ manawa koke no i hoalii iho ai ke anoano eelia maluna o la ia, e haka pono ana kekahi i kekahi, a i ke kani ina mai o ka o-'e no ka hoomakaukau, ike aku l@ke ana@na i ua mau moho a@i, e hook@ene pono iho ana i ko la@a amu kulana pakahi, a i ke kani hou ina m@ o ka leo o ka ole, oia no ka wa i oili ae ai na laau a laua maluna o ia poo, a holo aku la ke kani paapa @i@a pohapoha i ka lewa nuu, a he mau @inute pokole wale no ko keia paio ana o laua, aia hoi, ua ike pono aku la ke anaina i ka loaa pono ana aku o kakahi hauna lau akamai lua ole a ka opio ma ka aoao hema o kona hoa a ike pu ia aku l@ no hoi kona haule pa@u ana iho i ka honua, a koe hookahi iho la ka opio lanakila me ka hiehie la ina ole, a e kak@l@ana oia, i kekahi o ia moho no ka he'e aku e lealea hou me ia. Ua ku aku la keia opio a hiki i ka piha ana o ewalu moho i hoohina ia e ia, a ua haawi ia hoi iaia na makana i hookaawale ia no ia lealea, me kona mahalo pu ia mai hoi e ke anaina, i ke akamai. O keia na@ta ae la nana i kili pine@ine ka lanakila ma ke kaka laau, aole @ta he moho no kahi e m@i, aka; o ka @kali ekahi no ia o ke @lii opio, ka ma @ kapa ia, " Ka weli o ke kahua kaua, a @k@ @wi ka ai o ka makakil." I ka ike ana o ka la u@ kaawale ke kahaa kaua, ua kani kiko'u hou mai la ka leo hoene o ka o le, a ia w@ike ia aku ai kekahi kanaka nui pau@akaki me ke kekahi pahikaua liilii e paa ana ma kona lima, hele ae la ia a ku i ke kahua kaua. Kani hoene hou mai la ka leo o ka o le no ka manawa elua, a ike ia aku la kekahi opio kino pilalahi e hele ae ana ne kekahi pahikaua liilii ma kona lima hele aku la oia ku pu me ke kanaka mua e kali mai la. Poha hoi ae la ka leo o ka ole no ka manawa ekolu, ia wa i kakele ae ai ia mau moho nei i ka oi hopo ole o ka laua mau pahi li@i@, a iloko o na sekona 9 i ha 1@ make iho ai ke kanaka kino pauhakaki o laua, a ku kilakila iho la ka opio lanakila. He eiwa ka nui o ia mono hoi iaia na kakani o ia lealea, oia hoi hookahi wati dala a me ena paa lipine gula. I ka pau ana o na lealea, ua ku mai la ka pauku a kamailo mai la: E na alii a me na naita kaulana loa o Europa, o keia ka la hope loa o ko kakou mau lealea, molaila ke hookuu aku nei au i keia a me keia e hoi. Aloha oukoa a pau loa. I ka pau ana o na olelo a ka puuku, ua ku mai la ke alii opio Laudila a ka mailio mai la: E na alii a me na mak@ainana, e wehe ana au i kekahi papaaina ma ka hora 7 o keia ahiahi, no ka naawi ana aku i ka hoomaikai i na alii, a me na makaainana i Liki mai ko'u aapani nei, nolaila ke kau@ha aku nei au i na mea a pau e hele ae ma ka hale alii i keia ahiahi, no ka paina pu ana o na malihini a me na kamaaina. A'o ha oukou. I ke kuu ana iho o ka leo o ke alii opio, ua huro mai la ke anaina, a wawalo ae la ko lakou mau leo ma na paia o ka lewa. I ka meha ana iho, ua huli hoi aku la kela a me keia no ko lakou mau home, me ke ake nui a ka manao, o ke kani mai o ka hora 7, a i ke kani ana ae o ka hapalua o ka hora 6, ua ikea aku la ka huakai a na alii o Eropa e kamoe ae ana no ka hale alii, a me na naita o Erupoa. I ka hiki ana ae i ka hora &, ua piha ae la ka lumi hookipa o ka hale alii, i na alii a me na maka hanohano, aia pu nae iwaina o keia anaina kekahi poe i noho ka manao ino iloko, a he kuko hoi ko lakou e kaili i ka ai Pomelia a me ko na hilana o Sekotia. I ke anaina e hooniponipo nei iloo o na hoooniponipo ana a na maawe kaula a ke aloha, a o no mea a pau e wa lea ana i ka olu kohai o na laau, a me ka @napu ala o na pua, e popohe ula wena mai ana iloko o na kiaha a lahie ehu mai ana hoi ma na paia nani o ka hale alii. I ke kani hoene ana mai o ka leo o ka bele, ua ei like ae la na mea a pau a kamoe aku la no ka lumi aina i hoomakaukau ia, me ke ake nui o ka manao o ike i na ono i hana noeau ia, a e hooha'i ana hoi na kane me na wahine e lou ana hoi kela lou keia. Ua noho iho la na mea a pau maluna o na noho a kamailio mai la ke keiki alii Laud la he mau wahi huaolelo pokole pene: "E na lede a me na ke onimana, ke haawi aku nei au i ka mahalo nui ia oukou e ka poe i akoakoa mai, ano; e ai kakou i na mea i hoomakaukau ia, a e inu hoi, me ka hoomanao no ke ola o ko oukou alii wahine a me a'u nei." I ka pau ana o na olelo a ke alii, opio, ua haawi ae la ke anaina he mau huro ekolu a noho iho la na mea a pau ma ka papaaina. Ia lakou e nanea ana i ka hoonuu i na mea ai i hoomakaukau ia, a kike ae la no hoi na puaniki i hoopiha ia i ka wai ula o ka malaga waina, a mahope o ka paina ana, ua iho mai la ko luna poe a hoomalule iho la i ka poe inu waina a pau. I keia wa i huli hoi aku ai na m@a a pau no ka lumi nui o ka hale alii, kahi i hookaawale mua ia no na lealea hulahula o na ano a pau, a ia wa i hoene mai ai ka leo o na pila violaume a me ka hapa, e kikoni palanehe ia ana hoi e na manamana lima mikioi o ka poe i lae oo maia hana, a hoomaka iho la ke anaina e hula, a komo pu aku la ka u@ o na hilana o Sekotia iloko o na lea@ea a o ke alii opio kekahi, koe wale no ka ui Pomelia. I ka hoomaka ana o ka hula ana, ua huli hoi aku la lakou ma na noho malaila lakou i hoomaha iho ai, no ke kahi mau minuke, a hoomaka aku la ka hula hou ana, oia ka wa i lalau mai ai na lima o ke li@ opio i kana wahine, oia ka ui Pomelia, hoomaka aku la laua e hula. Iloko o ka wa a laua e hula ana, ua ku mai la ka lehulehu e nana, me ka hoopaka ana ona lii opio no ka oi ma ka hula ana, iloko o ka wa a ka ui Pomelia e oni ae ai o kona kino, e haawi @nau aku ana ke anaina i na leo hoomaikai palena ole, no ke kama alii wahine no ka oi. Na keia mau leo hooho@o  ka hauoli i hooh@ai loa aku i ka manao hoo@ie iloko o ua ui nei, me kona manao ole ae aiae ka mea nana e aihue iaia; a o ka moana ka kona wahi e noho ai, no kekahi mau la. I ka n@e a me ka lehulehu e hoomau nei i ka lealea, ke hoekepue mai la kekahi mau kino kanaka eha, e aihue i ke lii wahine, I ka maluhi ana mai o na mea a pau i ka waiona, a o ka hapalua ia o ka hola elua, ua a hu mokaki iho la na mea a pau, maluna o ka papa hele, oia no ka wa i huli aku ai o ke lii wahine me kana aikane, no ka lumi komo kapa, no ka wehe ana i ko laua mau aahu. Oia no ka wa i komo mai ai o kekahi mau kanaka eha, lele aku la lakou a ho o aku la i ka welu i na waha o ua mau ui nei.  Meka eleu nui lakou a hana iho ai a paa, ua oni ae la nonae ka ui o na hilana o Sekotia, me ka manao no e wehe au i ko laua pilikia mailoko ae o keia mau mea e paa nei, aka, oia mau ma@ naolana a paa, ua poho wale la manawa no i oia like kau ai ua p@@ kamaka nei me ka lakou mau pu@lo nana@ @ aua@@o ana ma ko lakou mau kaa n@ ke awa kumoku ka pa@ena. I ua poe pauwai eleele nei e kani iki la ka aka, ua hiki aka la lakou @ka m@ ku, a kau nai aku la, kena aku la i ke lakou mau kela e ha ki i na pea, a hoomaka aku la e holo, o ka pa iho o ke kehau, ua haulani aku la ka ihu o ke lakou moku i no ale o ka moano, ke akaka la lakou, i ka wehe ana ae a ka@ ao, ua pii ae la lakou i luna, aia hoi ua puaki ke kuahiwi, ua piha loa ia lakou i ka olioli ua hoi aku la lakou a wehe ae la i na kupee hao o na lima a ua mau ui nei, a me ka mela a okomo ia ai ka waho, a hemo, oia no ko lakou wa i noi aku ai @na mau ui nei, o lio@k@ ia ko lakou mau ii@i, eia nae; aole l@@ laua e ae a hiki i ko laua make ana. Aka, o ua poe nei ua waiho aku la lakou, i na olelo loa na ui i puni mai, ua hooie loa mai ia laua. E na hoa kuilima o ka moolelo, o ke keiki ai i Laudila, e haalele ae k@ kakou kamailio ana no na powa ua laki no hoi lakou, ke hoi nui la i ko lakou aina me ka olioli. E huli ae hoi ko kakou kamai io ana no ka mea nona keia mo lelo, ka mea nana@ hehi ku na ale o ka moana, me kona ko kaua. I ke lii opio i hoi a@ ma kona @ami wehe kapa, a @ka pau ana o kano ma @ aahu i ka hemo; ua puka mai la oia a hele mai la no ka lami komo kapa o kana mau wahine, o ka punana ke waiho ana aole nae ka manu, nana pono iho la oia a loaa iho la kekahi kulu koko e wa ho ana i luna o ka papa hele, ia manawa oia i manao ae ai aia p@oa i ka lumi auau, ua hele loa aku la no hoi keia i laila, a kiei aku ka hana aole o laila ua huli hele aku la oia a pau ka hale alii aole nae i loaa, no@a@@, hoomanao ae la oia i na olelo no a kona makuakane. Ua hele loa kau la oia kikeke aku la oia i ka puka o ka lumi o kona makuakane, ala mai la oia a wehe ae la i ka puka ninau mai la e kuu kaiki heaha ka manao o kuu haku o ka waho ana mai o ka puka, e papa o kuu wahine aole, pane mai la kona makaukane, au aole au e kala i hai kau ai ia oe. E hele aku oe e ninau i koa mau kiai palaualelo, ia wa ua hele mai la oia a ku ana ma ka nanai a kau ae @a oia i kana ole ma koaa waha a puhi aku la, i ke kuu ana iho, oia no ka wa i hoea mai ai kona mau ukali a ku ana imua o ke hi opio, pane aku la oia @@ e anei oukou i ike i na lii wahine, ua h@ ole like mai la kona mau ukali, e ko makou haku, aole makou i ike, ia wa i huli mai ai ke lii opio a kauoha aku la i kona kahu lio e kea ia kona lio kaua, kauoha pu aku la no hoi ke lii opio i 15 wa'e no ukali e hahai aku ma kaua huakai, o ka nui e hele no lakou e huli ma na u@uaau ma na wahi a pau o ka aina, o keia manawa o ka hora 6 ia o ke kakahiaka. I ka makaukau  ana o no lio, ua puku mai la kona makuakane a pane mai la aia ko mau wahine iluna o ka moku ua aihue ia e kekahi mau keikia@ i aia nae ke noke la i ke koi e hoohaumia, aole nae i ae ko mau wahine a no ka ae ole ana ua hoopaa hou ia ko laua mau lio a @ka hao. Nolaila, e wiki oe aia laua iloko o ka ehaeha kahi i noho ai, i ka lohe ana o ke alii opio i keia mau mea, ua kou o koke aku la oia iloko o ka lumi a kahiko iho la i kona maau aahu kau o no lii hoi o Europa ua ala like ae lakou a lohe iho la a keia mau mea hou. Ho puka like ae lakou a pau i na huaolelo haili@li, me ka olelo ana, e make, e make, e make ka poe hana @o, heaha la ka hewa a ke aupuni o Italia i hana ai, i hana ai kela poe puuwai eleele i ka lakou mau hana iho, o ka maikai ka i panee ia aku imua o lakou eia ka he ino ka mea e panee ia mai ai, a he mea hoi e maia ai na aupuni a pau o Europa, nolaila, e huli aku a looa ala la e lawe mai i ua poe la a no makou e koli ola aku ia@, a e puhi aku i ko lakou mau io i ke a@i. (Aole i pau.)