Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 37, 10 September 1887 — Page 1

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Nadine "alohatita" Samorano
This work is dedicated to:  Pua, Uku, Gabby and Doo-Doo Bird - My Cockatiels

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXVI, HELU 27.      HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 10, 1887.         NA HELU A PAU, 2145-

HOOLAHA KUMAU.

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

E@ Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

            @@@@@ Hooiaio Palapala Kepa no ka @@@@ Kohala Akau.

            @ @@ @@@ @@@@ palapala no @a mokupuni @@@@.

 

A HE MEA

ANA AINA.

 

@@ @@@@ Kohala Akau, Hawaii.

2091-@y

 

@@ @@@@ @4@. Pahu Leta Helu 415.

Chas. T. Gulick.

 

Notari a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no na Paahana. He Agena @@@wi Laikini Mare

 

@@@@@@@@@@@@ HANA

@@ A M@

            AGENA KOMISINA

 

He @@@ Hooponopono Waiwai Paa.

            A@@ @a ka Hale Pohaku o Kimo Kam@bela, @@@@ @@@@@@ e pili koke ana me ko ke Kani@@@ A@@@@@@, ulanui Kalepa, Honolulu, H. I.

2110-@@.

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

@@@ HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.

tf.

 

CHEC. BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

No Agena Hooiaio Palapaia no ka @@ kupuni o Oahu

            @@@ HANA: Ma alanui Kalepa.

tf.

 

WILLIAM C. ACHI.

 

@@@ a he kokua u@ ke kanawai imua o na @@ a pau o keia Aupuni.

            He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa.

            Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu @@@@laiu, oia ke Keena mua iho nei o Kini @@ Peterson.            2114-y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

            Keena Huna, maluna ae o ka Hanako o Kihopu @@.

1yr.

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He lono Hooiaio Palapala.

            @@ hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e @@@ ka olelo Hawaii. Dala no ka haoie ma @@@aki ma na waiwai paa.

            KEENA HANA: Alanui Kalepa.

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI,

LOIO, LOIO, LOIO.

            KEENA HANA: Helu           Alanui Papu, Honolulu           tt.

 

S. B. DOLE.

LOIO. LOIO. LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahumanu

2079 @y

 

W. R. KAKELA.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

tf

 

M. THOMPSON,

LOIO MA KE KANAWAI.

Keena Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku e K@n@ Ca@@@@, kihi o na alanui Papu me Kalepa, Honolulu.

HE LOIO IMUA O NA AHA.

            Ina i makemakeia, alaila e haawi no oia @ @@a manao kanawai ma ke kakau ana ma ka @@@@, no ke ano o ka hihia e manaoia ana e @@ou ma @@@@ o na olelo ike e waiho ia mai ana e ka mea nana ka hihia. 2131-1y.

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

@@@ kuai papu a me na lako huk@lu hale na ano a pau, a me na me no pono a pau @@ ka hale.

K@hi Alanui Moiwahine me Papu.    @@

 

E. C. HITCHCOCK.

            (@AIKUE HIKIKOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E P@@ ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me ka awiwi

            KOHALA HAWAII.

                        2114 1yr.

 

S. K. MAHOE.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

 

@@ Agena Hooiaio Palapala K@p@ no ka Mokupuni o Oahu.

 

@o @@@@ Hooiaio Palapala K@p@ Paahana no ka Apana o Waialua, Oahu.

@@@@ @@ ma Waialua, Oahu.     2128-1y.

 

WILLIAM McCANDLESS.

HALEKUAI BIPI O WILIAMA MA KALALENA ma Ulakoh@o. Na ano @@@ me na la a pau o ka makeke no na ku@@@@ @@@lo.        Uale Kahiki a pela'ku.

2001-1y.

 

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

 

Ka Olali ohe Kahua Kaua.

 

Ka @ueu nana i hook@aihi ka O@ @@ malamalama o ka @@ @@ @@ @@ i @@@@@ @@ waena o na k@@@@ i me na @@@@@, ka @@@@ i hoomaluie ka puuwai o na aliiwahine a pau o Europa a i ei@ ka @@@ @@@ @e a @@ ai@a.

 

Ka Makani Puahiohio Wilia@ o ka Hikina.

 

A o ke Kupueu Iwikani o ka Makakila

I KA puka ana mai o ke alii opio me kona kahiko kaua a me kona mau pono kaua a pau, ku iho la oia iwaena o na alii o Europa a pane ae la oia. O ke aupuni nana i kaili kuu wahine oia auanei ko'u enemi ino loa, a ina he poe powa ka mea nana i lawe aihue, alaila, o ko'u mau enemi ino loa lakou, a e hiki aku auanei au e luku i ko lakou lahuikanaka:

            O na aliiwahine hoi ke uu nei lakou i ko lakou mau hupe no ke aloha i ke alii opio. I ke alii opio i kau ae ai iluna o kona li@, ua huli mai la oia a pane mai la i kona makuakane a me kona mau kaikuaana, e malama pono i na alii o Europa a hiki i kona huli hoi ana mai. Ua kunou aku la kona mau kaikuaana me ke kulu ana iho o ko laua mau waimaka.

            I ka ike ana mai o ke alii opio i na helehelena kaumaha e kau ana maluna o kona mau kaikuaana, ua pane mai la oia: E o'u mau hanau mua, mai hookaumaha i ko olua mau naau, no ka mea, aole i hoohana ka ikaika o na lima o ko olua pokii. Eia wale no ka'u kauoha ia olua, e kukala aku olua i na pakaua a pau, a e kauoha pu aku i na Naita o ke Kea Hemolele e liuliu no kekahi hana nui a'u i manao ai e hana ma keia mua aku.

            I ke kau pono ana ae o ke alii opio iluna o kona lio, oia no ka wa i kau like ae ai na naita kiai kino o ke alii opio maluna o ko lakou mau lio. I hakalia no i ka puiki ana mai o ke alii opio i ke kaulawaha o kona lio, a i ke kuu ana aku, oia no ka wa i oili aku ai ua lio nei, a pela no hoi me ko na naita, a nalo aku la iloko o na ao opua o ka lewa, a mai luna iho i hoomaka iho ai e iho a kau aheahe ana i ka ilikai, a oia no ko lakou wa i holo aku ai maluna o ka ilikai, e holo ana maluna o na ale o ka moana.

            I ka hiki pono ana ae i ka hora 9 ua ike koliuliu aku la lakou i ke kau wahi mea keokeo iluna o ka ale mamua pono o lakou, a ma ka lakou hoomaopopo ana he ano like me kekahi moku. Ia manawa i kena aku ai ke alii opio i kona mau ukali e awiwi, a oia no ka manawa i kuupau iho ai lakou i ka manawa i kuupau iho ai lakou i ka holo'o ko lakou mau lio, e hakaka ana me na ale o ka moana. I ke kokoke ana aku ua ike pono aku la lakou i ke kino o ka moku, a oia no ka manawa i hu@o ae ai ua mau ukali nei o ke alii opio, a iloko o na sekona pokole wale no ua kau aku la lakou iluna o ka moku me ko lakou mau lio, a he mea haohao loa ia i na poe e noho ana iluna o ka oneki.

            Unuhi like ae la lakou i ka lakou mau pahikaua, a ninau aku la ke alii opio: Aole anei iluna nei o keia moku kekahi mau wahine? Ua pane like mai lal na mea a pau. Eia iluna nei o ka moku kekahi mau kaikamahine ui elua, ua hoopaa ia ko laua mau lima i ka hao, a ua hana hoohilahila loa keia mau alii powa.

            ia wa i lele iho ai ke alii opio a kauoha aku la i elima o kona mau ukali e alualu aku iaia, koe he umi e noho e malama i ka maluhia o ko lakou mau lio. Kauoha aku la oia i kekahi kanaka e lawe aku ia lakou ilalo, ua ae mai la ua kanaka la, a iho nui aku la. Ia lakou i hiki aku ai iloko o ka rumi hookipa, e noho ana no lakou me ka nanea, e noke ana no i ke koi i na ui @ ae mai e hooko ia ko lakou makemake, a aole nae he maliu ia mai. I ke ku ana aku a ke alii opio ma ka puka, ua ike koke mai la no ka ui Pomelia i kana kane. Unuhi ae la ke alii opio i kana pahikaua a paa ma kona lima, kau aku la oia imua me ka pane ana aku. Mai @ni a mai hoao e kue mai, o kau aku auanei ka make maluna o oukou.

            I ka ike ana mai o ua poe powa nei, ua hoao mai la kekahi o lakou e lele mai maluna o ke alii opio, aka, ua paa mua aku la nae i na ukali o ke alii opio a kupee ia iho la me na kupee hao. O kekahi mau mea hoi ua hoao aku la e holo, aka, mamua ae o ka hoomaka ana aku e holo ua lele aku la ke kanaka i alakai ai i ke alii opio @alo o ka moku a paa aku la kekahi, a o kekahi hoi ua paa aku la i na lima o ke alii opio a paa iho la i ke kupee ia i ka hao.

            I ka p@u ana o ua poe powa nei i ka paa i ka hao, ua hele aku la ke alii opio @ ma kahi i hoopaa ia ai o kana mau wahine, kukuli iho la oia a puili mai la i kana mau wahine a honi iho la i na papalina, a oia no ka manawa i maule aku ai ka ui Pomelia, no ka nui o ke aloha i ke kane.

            I ka pohala ana ae ua pane ae la oia, E kuu lei aloha, pela iho la anei au e hana ia ai me ka mainoino? Heaha la ko maua hewa i hoopaa ia ai ko maua mau lima i keia mau kupee hao, a heaha la hoi ka hewa a ko maua mau wawae i hana ai i hoopaa pu ia ai me na kupee hao keleawe? E ko maua haku alii, e pane mai i ka haina o ka'u ninau.

            I ka lohe ana o ke alii opio i na olelo a ke aliiwahine, aole e hiki iaia ke pane aku, no ka mea, ua nui loa kona kaumaha, me he mea la he ukana kaumaha kana e auamo ana. No ka pane ole aku o kana kane aloha, ua pane hou mai la ia. Oia nae paha, o na au iho la no ia o ka manawa, e kokoia ana iloko o na wa e hiki mai ana. Heaha la hoi ka hewa, no ka mea, he mau iwi make no keia malalo ou e kuu mea i aloha ai.

            I ka hemo ana ae o na hao o ua mau ui nei, ua lele like mai la laua maluna o ka laua kane, a he manawa kupilikii ia no lakou. I ka mao ana ae ua pii like aku la lakou iluna o ka oneki o ka moku. Ninau aku la ke alii opio i kona kamaaina, He hiki no anei ia oe ke hookele hou i ka moku a hiki i ke awa o Italia?

            Ae, e kuu haku, ua hiki loa ia'u wahi a ka pane.

            Ina hoi ha pela, ke hookohu aku nei au ia oe i kapena nana e hookele i ka moku.

            Pane mai la ua kapena nei o ka moku, ua kuko iho nei makou, e iho no makou e hoopakele i ke ola o na kaikamahine, ina aole oukou e hiki mai nei ina no ua h@oao makou e kokua i na kaikamahine, me ka lana no o kuu manao e haule pio ana no lakou malalo o kuu malu, aka, ia makou e makou e makaukau ana e hooko i ka makou hana i hoolala ai, oia no ka wa o makou i puiwa ai no keia mau lio i ka holo mai iluna o ka ilikai, nolaila, e kuu haku no hea mai ka loaa anao keia mau lio kupanaha ia oe.

            Pane aku la ke alii opio, mai ko'u kahu hanai mai no, ka mea i kapa ia e na akua, ka haku o na kupua a pau ma ka honua nei, a ma ka lewa, a me na papaku hohonu o ka inoana kulipolipo.

            Ia lakou nei e holo nei, aia no kana mau aloha ke hilinai la iluna ona me ke kahe mau o ko laua mau waimaka, iloko o ia manawa i pane ae ai na ui, pehea pe neia no auanei ka paha maua e pae aku ai i ka aina?

            Aole e a'u wahine, e hoouna ae au i kekahi o ko'u mau ukali e kii i kapa no elua, ia wa i huli ae ai oia a pane aku la i kona mau ukali o oukou elima e kii oukou i mau aahu no a'u mau wahine, ae e ko makou haku, aole ia he mea nui.

            Ia manawa i kau like ae ai ua poe naita nei maluna o ko lakou mau lio a he imo ana na ka maka, ua nalo aku la ua mau lio la iloko o na ao polohiwa o ka lewa, a pau aku la ka hoomanao ana no ua mau naita pahaohao nei.

            He elua hora o ka holo ana o ka moku ua hoea mai la ua mau naita nei imua o ke alii opio me na puolo o na ui e noho nei.

            I ka hiki ana mai, ua komo iho la ua mau ui nei i ko laua mau kahiko a pa@, ua hoi aku la a hilinai aku la iluna o ke alii opio.

            I ka hiki pono ana i ka hora elua ua ike ia aku la ka piko o ke kuahiwi, no ka maikai o ka makani, ua pili aku la ka moku i ka uwapo i ka hapalua o ka hora ekolu, oia no ka wa i piha kui mai ai ka uwapo i na lii a pau o Europa, a me na naita kaulana o Europa no ke ake nui e ike kumaka i ka mea nana i aihue i na ui kaulana o Italia, o ka olelo a na e hookuu aku ilalo a na lakou e hookau mai i ka uku hoopai a panai hoi no ka lakou mau hana ino, aka aole i pane aku ke alii opio, kauoha aku la oia i kona mau kaikuaana e maki mai i na koa he 4,000 no ka malama ana i ka maluhia o na pio, a hiki i ka wa e hooko ai na lunakanawai o kona aupuni, he manawa ole ua hiki kino mai la na koa he 4,000.

            Ia manawa i pii like mai ai na kaikuaana o ke alii opio a kii loa aku la i na pio, a i ka lawe ia ana mai o ua mau pio nei a ku ana i ka uwapo, ia manawa i hoomake mai ai ka Moi o Pelesia e hahau me kana pahikaua, aka, ua paa e aku la ka pahikaua a ua alii la i ke kaikuaana o ke alii opio. Ia wa i pane mai ai ke Moi e make lakou a pau, o kela ka poe powa ino loa o ko'u aupuni na lakou e luku nei i ko'u lahuikanaka a me ka'u mau kaikamahine.

            Pane aku la ke alii opio: E ka Moi, e kali i kau mau olelo. Apopo e kukala aku ai au i ko lakou hoopai.

            Ia wa i kau aku ai na alii maluna o kekahi kaa lio e huki ia ana e na paa lio eono, a o ka hale alii ka pahu hopu. I ka hiki ana aku o ke kaa alii i ka hale alii, oia no ka wa i piha kui ai ka lewa i na leo kumakena o na makaainana. Mahope o ka pau ana o ka pihe kanikau, ua kauoha aku la ke alii opio i na lunakanawai kiekie o kona aupuni e hele mai. He manawa ole ua hiki mai ua poe lunakanawai nei. O keia mau lunakanawai elima, ua hookohu hou aku la ke alii opio i kona makuakane a me ke alii powa o Mauna Aniani i mau lunakanawai hou na lakou e noonoo i keia hihia, a iloko o keia hihia he ehiku lunakanawai nana i hookolokolo.

            I ka makaukau ana, ua lawe ia mai la na pio imua o lakou, a o na alii hoi o Europa eia lakou ke oni e wale mai nei no iluna o ko lakou mau noho, no ko lakou manao e kau like no i ka hoopai maluna o na pio.

            Aole paha au e kamailio hoololoiahili wale aku no ma ke kamailio ana, aka, e hoike aku ana au i ka olelo hooholo a na lunakanawai i hooholo ai, a oia keia: Ma ka noonoo akahele ana a na lunakanawai ehiku, ua hooholo iho la lakou e koli ola ia ko lakou mau kino ma ka lima o na makaainana o Italia, a e lawe hele ia ma na alanui o ke kulanakauhale e hoomainoino ia ai.

            I ka holo ana o keia mau mea ua kahea ia aku la na pio e ku mai lakou iluna. Ia wa i ku like mai ai ua mau pio nei iluna, a oia no ka wa i kamailio aku ai na lunakanawai.

            E na pio, no ko oukou hana ana i kekahi kalaima eleele maluna o ka ui Pomelia a me kana aikane aloha oia hoi ko oukou lawe aihue ana ia laua me ko oukou manao e hooko ia ko oukou mau makemake lapuwale, a no ko oukou hoopaa hewa ana i ko laua kino me ko oukou ho-o ana i na popo weiu ma ko laua mau waha nolaila, ke hoopai aku nei makou ia oukou, oia hoi, e koli ola ia ana ko oukou mau kino e ka pahi a na makaainana o Italia nei a me na lii o Europa a puni, e alakai hele ia ana oukou ma na huina alanui a hiki i ko oukou la e make ai, a o ke koena aku e puhi ia ko oukou io a me ko oukou mau iwi i ke ahi oia hoi ko oukou mau luakupapau a keia aha i hooholo ai.

            Ia wa i kahea ia ai ka Ilamuku nui o ke aupuni, i ka hiki ana mai ua haawi ia aku la na pio ma kona lima, a nana i hooko aku i ka hoopai maluna o na pio o na lii kekahi i komo iloko o ia hana hoomainoino, ua lawe ia aku la ua poe pio nei ma na huina o na alanui me ka hoomainoino ana, a hiki wale i ka lele loa ana o ka hanu o ua poe pio nei, ua puhi ia aku la ko lakou mau io a me ko lakou mau iwi i ke ahi a oia ke panina hope loa o na hana.

            I ka pau ana o neia mau hana ku i ka hooweliweli, ua huli hoi aku la ka huakai alii no ka hale alii, a malaila lakou kahi i noho ai no ka hooluolu ana, a o kekahi poe alii hoi ua hele nui aku la e makaikai ma na wahi kaulana o Italia.

            Elua mahina o ka noho ana o ka ohana alii ua hoomakaukau iho la lakou no ka hoi ana i ko lakou mau aupuni, o kekahi mau keiki alii ua ku a hoohihi loa ia Italia no ka mea iloko o keia hiki ana aku o na keiki alii o kekahi mau aupuni o Europa i Italia, ua komo koke iho la no na wahi huli, a ua hoomaka koke iho la no ia o ke kanu ana, a ua ku a nanea loa, a pela no hoi me kekahi mau kaikamahine alii o Europa, no ka mea i ka hiki koke ana mai o na kaikamahine alii ua kanu koke aku la na keiki alii o Italia i ka lakou mau wahi kalina uwala a ua ulu koke mai la me ka mamaka maikai, o kekahi poe o keia ua hoao no lakou e mahuka, o kekahi poe ua holo i ke kua hiwi, o kekahi poe hoi ua lawe pu no i ka lakou mau ulua i ko lakou mau aupuni, a ua hoohui ia ma ka berita hemolele o ka materemonio, o ka nui aku o na keiki alii ua pau nui aku lakou i ka holo malu.

            (Aole i pau.)

 

ROMURA.

 

KE KEONI A@@@ O KA PUUWAI @@NA.

 

Ka mea i kapaia kai Opuu Rose o na kihapai, me ka Puuwai o kona lahui; a o ka Manu A@to hoi o na kualono me na Ululaau anoano polik@a o Alegelia.

 

HE IWIKANI EUEU O IA AU I HALA

 

A O KA

Hookalakupua o Ka Makakila,

 

HELU 32.

OIAI ke ahi e lulumi ana, ua wehe ae la ua kanaka opio kamahao nei i na opi he 52 o ua kapa nei, a hahau aku la me ka ikaika, a ia wa no i oili aku ai na kolamu wai mai loko aku o ua kapa nei, a pulumi i a aku la na mea a pau a iloko o ka manawa pokole, aia ua aina la he loko wai halana e kupikipikio ana kona mau ale, a o ke kupua Domotila, aia ke hakoko la me na ale o ua moana wai la, a-

"O ka hao a ka wai nui, Aohe opala koe iho."

 

            He mea oiaio, ua hjaule pio ke kupua Domotila, a ke noi la oia i mau kokua nona, aka, he mea ole ia i ka manao paa o ke kanaka opio, ke alakai o ke kamahele kaulana o Alebiona a imua hoi o na kiai naue ole o ke kupua Boroneo.

\           Oiai lakou e ku aku la ma ke kae o ua lokowai la, ua unuhi ae la ke popoki eleele i kekahi kui pine a kiola aku la iloko o ka wai, a ia wa no i mahele ia ae ai na wai a kaawale a hele aku la lakou a no na la lehulehu i hoea aku ai lakou imua o kekahi pali pohaku paakiki e ku ana i ike ole ia aku kona welau a me kona mau palena, ia wa no i kau iho ai lakou iluna o ka pahikaua oi lua, a ke kupua Ravedena a o ka wa no ia i nee ae ai ua pahi nei i ka loa a me ka laula, a hoomaka aku la e holo imua i kahi o ka pali pohaku e alai mai la, a i ka wa i hookui aku ai ua pahi nei, ua mahele ia aku la ua pali nei a kaawale kekahi aoao me kekahi aoao a no ka manawa pokole i hoea aku ai lakou nei iloko o kekahi lua pouli aaki i oi loa aku kona pouli, aia ka leo o na kao kanaka ke aoa mai la mai na paia mai o ua lua nei, a ia wa no i anai ae ai o Areba i ka ipukukui kupua a ia wa no i anapu ae ai ka malamala ma mai loko ae o ua ipukukui kupua nei e like me ka la i ke awakea a ahuwale iho la na paia pohaku o ua lea pouli nei, a ke ike aku lakou i na awawa na puu a me na muliwai holo maha ole malalo ae o lakou, a o na kiai hjoi o ua lua pouli la moe iho lakou ilalo i ko lakou wa i ike mai ai ia Vilegire ka ipukukui kupua, me ko lakou manao, o ke kupua Boroneo keia e holo ae nei, oiai aohe mea hiki ke hele mai ma ia alanui, a aohe no hoi he mea i ike i ka puka e komo ai o laila, o ke kupua Boroneo wale no ka haku hookahi o ua aina la, a aohe no he mea e loaa aikela ipukukui kupua o ka manu kiai wale no o ka lua huna pohihihi ke kiai luli ole o Mosia, oia wale iho no, aohe mea e ae.

            A iloko o ka wa pokole i hookui aku ai ua pahi la i ka paia pohaku paea paakiki e alai mai la mamua o lakou, a i ka wa i hookui aku ai o ua pahi kupua nui, wale la i na paia paakiki o ua lua nei, mahele ia aku  la a kaawale nani ke ahounui a me ka mana o keia pahi a kaua e ka mea heluhelu e haawi iho ai i na mahalo a me na hoomaikai ana he nui, a ia manawa no i hoea aku ai lakou ma kela aoao kahi a ka moanawai a me na wailele e lele maopuana, a oia ka ua poe kamahele la e makaikai aku la me ka holo hoomaha ole o ua pahi la a ke ahonui, a o ke kolu o na kokua nui o ko lakou alahele, a oiai lakou i ka hjapalua likeo  ua moana wai la ia manawa no lakou i lohe ae ai i ka halulu o na kikiao makani, a iloko o ka wa pokole i hoea @ ai ai kekahi moo derakona ulaula mai lalo ae o ua moana wai la a paku mai la mamua o ko lakou nei @lahele me ka hoopuka ana i na huaolelo i ka i ana mai:

            E ka poe komohewa, mai aa hou mai e nee imua, o lilo ko oukou ola i mea ole, e ke derakona lapuwale, aole paha o @e ka mea nana e akeakea mai ko'u alahele i pane aku ai o Romura.

            Ia manawa no i hahau iho ai ua derakona nei i kona huelo iluna o ka moanawai a o ka wa no ia i kulapa ae ai na ale o ka moanawai me he mau lalani kuahiwi la, a me he mau pali kiekie la e paku mai ana mamua, a oia ale ua lalo ae la i mau pali hao me ke keleawe, a o na wai lele hoi lilo ae la i mau kuapoi hao a me ke keleawe e poi iho la a paa loa, a he mea oiaio, aia ua mau kamahele le iloko o ka halepaahao o derakona ulaula, kahi aohe palekana no na kamahele, a o ka iua kupapau hoi no ka manawa hope loa.

            I ka wa i kahuli ae ai ua moanawai la i halepaahao nona na paia hao a me na paia keleawe a noaa hoi na kuapoi hao a me na keleawe e kuapoi iho la maluna iho.

            Ia manawa no i pane mai ai o Boma Le ia Romura e wehe ae oe ia Raina Holonewa ka lio keokeo kamahao nona ka mana e hiki ai ke wahi i na pani hao o keia hale paahao, ia wa no i wehe ae ai o Romura i ua lio nei a kau iho la lakou a ekolu iluna o ua lio la a hoomaka aku la ua lio nei e holo me ka ikaika lua ole o ka mea i piha i ka ikaika a me ka mana, a i ka wa i hookui aku ai oia ma na paia o ua hale paahao la, ua hiolo aku la ia a ke lohe ia aku la kona halulu nui ma na wahi a pau o ka aina a pau o Conesia kaulana a na ia mea i hoopuiwa ae i na kiai a pau o ua aina la.

            I ka manawa i oili aku ai ka lio keokeo raina Holonewa ma kela aoao o na paia anoano o ka halepaahao o ka derakona ulaula, ua alai koke mai la ua derakona nei mamua he pali pohaku paea paakiki, nona ka nui i ike ole ia aku kona mau palena, a o kona kiekie aia ke oni la iluna lilo o na ao o ka lewa, a i waena o na kaulu o ua pali la, aia ke oiliili mai la na ihe wela me ka ike ole ia aku o na kino nana e kiola mai la iluna pono o ka kakou mau kamahele, a ke haule iho la na kulu pakaua wela mai na kue maka pali mai o ua pali la, a ke wili puahiohio mai la na kikiao makani ahiu mai na wahi mai a pau o ua pali derakona ulaula la.

            He mea oiaio, aohe kupua e hiki ai ke aa aku imua o ua derakona nei, aka e nana hou aku kaua imua.

            Oiai ke derakona e ku pali la me kona manaolana nui aohe he mana i koe nana e hoopah@a aku iaia, a oiai oia ma kona kulana hoonoho kaua, ua kau hou iho la lakou iluna o ka pahikaua kupua a ke ahonui a o Raina Holonewa, hoi ae la oia iloko o ka ili Leinadia oiai lakou e noho ana i Muliwaa, nee ae la ua pahi nei i ka loa a me ka laula a ia manawa no i hoomaka aku ai ua pahikaua nei e holo me ka ikaika nui, a mahele ia aku la ke kono o ua moo nei a kaawale o mua a me hope a i ka wa i ala mai ai ka huelo o ua moo la e uhau iho iluna o na kamahele auwana, ia wa no i lele ae ai o Boma Le a paa loa iho la ka huelo, a oni aku la oia i o a ianei me kona ikaika a pau, a ke lele makawalu mai la na iwi lele o ua moo nei, me ka hoomaha ole, a ke lele la kona huelo me ka hili ana i na mea a pau, a no ka manawa loihi i haule iho ai ua huelo la ilalo, me na pauku ehiku, a o kona poo hoi ua kaawale ae la ia mai ka mana aku o ka pahika ua oilua.

            Ua lanakila ka kakou mau kamahele a ke nee aku la lakou nei imua me ka hoomaha ole, a o keia wahi aku a lakou e nee la me ka ikaika, ua hoea pono aku la lakou nei i ke kuahiwi anapanapa nona ka mana e hiki ai ke hu na iho i ka aina a nalowale a nalo pu me na alanui pahaohao o ua aina la, a he mea oiaio, ua kahuli ae la na nanaina kamahao o ua kuahiwi la, a hiki ole ke ike pono aku i na helehelena o ka aina, a ia manawa no i anai ae ai o Areba i ka ipukukui kupua i kapaia o Vilegite, a ia manawa no i kolili ae ai ka uiki o ua ipukukui la, i ka puka uiki a lele aku la kona malamalama a pa h@la iluna o ua mauna pahaohao la, a ahuwale iho la na mea a pau he aina nani lua ole i piha i na mea makamae a pau o ka honua, e luhe ana na pua nani, a e kahe noii ana na muliwai kahe mau, a e pa kolonahe ana na aheahe hau o ke kakahiaka e halihali aku ana i na lipo kupaoa o na pua o ua aina la i na ipuka kapu eehia o ka halealii o Laudera o ke kupua Boroneo, ke aiwaiwa nui o ia mau kaiaulu kamahao nui wale, a e na hoa, e nana aku kaua imua.

            I ka wa i ike iho ai na kiai o ua ai na la, ua ahuwale lakou i ka mana kamahao o vilegire ka ipukukui kupua a ke pahaohao kupa@@ @aha, ia manawa no i mohala ae ai na lau nahelehele pahaohao o ua aina la, a huna iho la i ua aina ia iloko o ko lakou mana, e hiki ole ai i kekahi mana hou aku ke imi a loaa, a o ka mea hoi nana i @@@ pahaohao mai i na kamahele auwana a i hoohoka pu mai hoi i ka mana o ka ipukukui kupua.

            I ka wa i nalo iho ai ua aina la, ua anai hou ae la ua kanaka opio la i ua ipukukui kupua la, ke hele la a ahuwale na wahi a pau, aka, aohe ike ia aku o kahi i nalo honua iho ai a aina la, a o ke anapanapa wale no o ka wai hula ke ike ia aku la, a i ka wa e hiki a@ @ kahi a ua wai la e anapa mai la ua na lo iho la a ike ia aku la i hope, a pela wale iho la no lakou i alualu hele ai e apa ana i o a ianei i ka hooluhiluhiia e ke aloha a luhi ke kino.

            He mea oiaio, ua haule ka mana o ka ipukukui kupua imua o na lau na helehele pahaohao o ua aina la, a he hoka maopopo ana hoi ia o ka mana o Vilegire, a no ia mea i haupu ae ai ia kou i ke kui pine kamahao, a no ia mea i unuhi ae ai o Areba i ke kui pine a kiola aku la i kahi a ka wai anapanapa e alohi la, a i ka wa i haule iho ai na kui kui pine la iluna o laila ia manawa no i punohu ae ai ka uwahi eleele a poha la iho la iluna o na wai anapanapa la, @ ia wa no lakou i lohe aku ai i ka halulu o na huila kaa e like me na hale kaa o Tesara, iluna o na lalani kuahiwi ekolu tausani o Erinzibam, a ke @we mai la na mea paahana e like me na pahiolo na koi kahi ke koele mai la h@@ na hamare a me na kipikua, a ke loha ia aku la na leo hooho no ke kaua, a oia ka ke kanaka opio Areba a pane aku ai ia Romura e hoi hou i hope @ make, a i kokua pu ia mai hoi e Boma Le, a oia ka ka popoki eleele i pane aku ai ia Romura.

            E kuu hoaloha-a'u i paulele nui ai, pehea kou manao no ka hele imua a no ka hoi hou i hope, oiai ke lohe aku la no kaua me ke kokua pu ia o k@@@ ua ike e keia mea a kaua e lohe aku la, a ke manao la au he hoomakaukau ka ua nui loa keia a he hoonoho kaua na ka mea i ike i kona hopena a oia ka'u e makau la, o ka loaa e aku o ka lohe@ ua kupua la, a o ko kakou make no ia, a loaa ole ka hoi ka mea a kou naa@ @ manao nui ai ke kumu nui hoi o @a@ huakai hele, au i hoohiki aku ai @@a o kou luaui hapauea, e noho la me ka manao kaumaha no kau huakai hele.

            Ua like na olelo i pua@ku mai ke waha aku o ka popoki eleele me na kui e houhou aku ana i ka puuwai o ke keiki alii, a me he la ua noha a haehae ia kona puuwai, a no ka manawa @@@@ i pane mai ai ke keiki alii, u oki pu iho la a pane hou mnai la ouia, aole, aole @@ e huli hou ae i hope i kahi a'u i hele mai ai, a ua paa kuu manao e h@@ imua a make a ola paha, oiai, o ka make a me ke a ola, ua like no laua a elua i ko'u manao, nolaila, ua paa loa ko'u manao e hele a make ina o ko'u hope na ia, ua hiki no, no ka mea, ua uhai au i ka olelo paa, a ka mea nana a@@ ao mai, a pela hoi au e ae ole aku ai @ kau noi e kuu hoaloha a'u i hilinai @ @@ ai, ina ua komohia ia olua e ka makau, alaila, ke noi aku nei au ia olua e hoi e @@ mau hoaloha o na puu make i hala aku la i hope, a'u e hoomanao la no ka olua mau kokua ana no ko olua hoaloha @@ ka mea i haawi i kona ola no ka mea nana i aihue i na hua ohia kupua a k@@ makuakane, e noho la iluna o ka n@@@ alii me ka puuwai i kiponaia i ka eha eha a me ka luuluu, e kali la me ke ahonui o ka hiki mai o na la a'u i hoohiki aku ai imua ona a me kuu lahui aloha, a e kuu mau haoloha eia imua o na kiai o ke kupua boroneo, a hiki @@ ka hoea ana i na ipuka o ka halealii Laudera a na'u e hehihehi ku i kona mau keena anoano a i ole ia e moe @ ka moe eehia no ka hopena o ku'u mau la iloko o ka poholima o na kiai naue o ua kupua la, a he pio paha nana @@@ ko o ka halepaahao i kapaia "ke @@ehaeha."

            A ia manawa no i pane mai ai ka popoki eleele, me na kulu waimaka e hiolo iho la ma kona mau lihilihi i ka @ ana mai:

            Ke hele la e kuu hoalaoha, a mai ia lau i na hua o na laau, a mai inu hoi i na kiaha wai a mai komo hoi iloko o na kamaa i kapaia o Sabulona a mai a@ hu i ka lole i kapaia o Molozita, e kupaa no ka manawa hope loa a hehi i na keena kamahao o ua halealii la, a e hoolohe mai hoi i nei ao ana a kou hoaloha nei ka mea i hilinai maluna ou i na wa a pau.

            He mea oiaio, ua hala ka hapalua o ke alahele, a he hapalua i kee hoea i na ipuka o ua kulanakauhale kamahao la noni ke anapuni elua haneri mile.

            (Aole i pau.)