Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 37, 10 September 1887 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kamalu Beamer |
| This work is dedicated to: | Kumu Kawehi Lucas |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "SATURDAY PRESS." Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.
E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia a e i keia Keena.
O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.
Kela me Keia
@
Ua @ he Halawai Makaainana e ka aoao hoomaemae Aupuni ma ka @ o ke ahiahi Poaha nei maloko o ka Halekula Hoopololei o Keoneula. Ua nui na olelo wai wai i pahola ia mai mua o ke anaina a ua nui ke ohohia o na mea a pau.
E hoopuka aku ana makou i keia pule ae ke loaa he @ wa kaawale i ka moolelo o kekahi hihia i @ mai nei ma Hana ma Kauai a me ma ka olelo hooholo a @ i hilipai ole la e ka mea hoopili.
Nui loa ke aku o Kawaihae e lawaia ia mai nei. a ke kuai la ka poe kuai a puua ka waha o ke eke. O ka malu lau niu o na kaha ka nui loa aku o ka ia, ke hele ia a piha ke tausani aku i ka la hookahi.
Ua lohe mai makou i ke ohohia nui ia o J U. Kawainui i lunamakaainana e ko Hana mau kini. Nui na kono mai na makamaka. E ka ua lani haahaa o Hana, Hoonoho ae iaia i wahaolelo nou ma ka noho o Hana iloko o ka ahaolelo kau kanawai ano nui a hoea mai.
He hookuku kinipopo ma ke kahua o Makiki i ka hora 2 o keia auina la, mawaena o na keiki au-moana o ka mokukaua America Vandalia a me ka Hopolulu, ko ke taona nei mau moho kinipopo. E naue puae ana ka Bana Hawaii no ka hoohanohano ana i ke kahua lealea.
O ka Poakahi e hiki mai ana, ka la mokomoko o na moho Lunamakaainana no ka apana o Honolulu nei a hala loa aku ma na kuaaina a me na Mokupuni, ke uwalo hou aku nei makou i ko makou mau tausani poe heluhelu, e nana i ka mea kupono a koho aku a o ka mea kupono ole, kapae ae.
I ka mokuahi Kamaki e hoopili mai ana i ka uwapo i keia kakahiaka ma Ulakoheo, ua hookui mai ia kona ihu i kahi hale hooleiʻna-moka e lewalewa la makai o ka makeke a palahe pu, a ua opa pu ia no hoi he waapa a nahaha. I ka wa o keia hookui ana, aia he kanaka maloko e hoopau ai kahiko ana o ka haunaele e no neia i ka moku, ua pau paha aole paha.
E paniku ia aku ana na ipuka o na hale inu rama i ka hora 11 o keia la, a wehe hamama ana hoi ma ke kakahia-Poakolu e hiki mai ana. He kauoha keia ma ka Ilamuku o ke Aupuni i ole e ulu mai na hana lapuwale ma ka la koho. E mahaloia ka Ilamuku no kona eleu me ka mikialo.
E huliia a ua loaa mai nei he wahine i hoomahuka ia e kekahi kanaka huna ia iloko o kekahi pahu lole, ma Kohala Akau, Hawaii. Ua loaa aku ma kona kino he muumuu wale no, a ua ano e na helehelena i ka paa iloko o ka pahu. Mai poino ke ola ina i ike ole ia.
Mamuli o ke kaa mai pokole ana o Mrs. S. P. Kaapu, ua haalele mai la oia i kana kane me na ohana keiki a pau ana i luhi ai ma paiauma aku ma keia aoao o ka muliwai eleele o ka make. I ka la 31 o Augate, Poakolu kona make ana. O napoopoo ma Kona Hema, i Hawaii kona one hanau; ua hanau ia Aperila 25, 1832, a mare me J. W. Kaapu ma Augate 8, 1855, a lilo laua i mau hoa no ka hana a ka Haku ma na makahiki i kaahope ae nei. Ke ku nei ka hale halawai o ka apana o Iwilei ma loko o ka Ekalesia o Kaumakapili i kiahoomanao no kana mau hana maikai, a he makuahine maopopo oia no na hana pono, a me na hookipa ana. Ma ka ekalesia laua o hauuia mamua iho nei, aia no hoi kana mau hana maikai ke waiho la ma ia wahi, a no Hanalei kahi o kona kino i waiho aku la; ua pau ko oukou lohe ana e na keiki a ke aloha i ka leo ao a ko oukou makuahine, ua hala oia me ka Makua ma ka lani ua hui aku la me ko laila mau kipi. "Nana no i haawi mai a nana no i ka lawe aku. E hoomaikaiia ke Akua Mana Loa ma na lani kiekie he malu ma ka honua he aloha no i kanaka" - E.W.P.
Ka huakai a ka Likelike i Hana
He lono ka i puhi ia mai i o makou nei maluna mai o na ohuku ale o Pailolo e hoika ana penei: I ka Likelike e au aku ana i ka moana, a e hookokoke aku ana i ke awa o Kapueokahi ma Hana, oni ana nei mau ahi kao papala welo i ka lewa. Ua hoomau ia ka lele ana o na ahi kao mai ka moku aku a hiki wale i ke komo ana i ke awa, a na ia mea e hoike aku ana i ko uka e haiamu mai ana i ka uwapo eia o J.U. Kawainui maluna o ka moku. O ka moku hope keia a mawehe ae na manaolana o ka Hana poe nona ke hiki ole aku; a oiai ua hiki aku la oia, he manaolana koonei e lanakila oia.
Kanalima Makahiki no ka Iubile
Ma Kealia, Kauai, ua malama ae ka mea mahaloia Col. Z. S. Spalding he ahaaina nui no ka piha ana o kona mau makahiki he kanalima, ua hanai oi ia iloko o ka la elua o Sept. A.D. 1837 a hiki i 1887 nei, piha ke kanalima makahiki. He opiopio wale no kona ano i keia wa, a he nui a he hanohano kona kulana ma ka hana; ma ke kino he palanaiki wale no - O na ano lahui like ole ka i hiki ae, na kanaka Hawaii, pake, Iapana, a me ka poe Figi a pela aku. Hewa i ka wai na mea i hoolakoia a ua kohu pono na mea i hoolakoia. Ua hiki mai na mea mahaloia Hon. W. H. Rice, a me na kahunapule o ka hoomana Karistiano a me Katolika Roma - He nui na mea lealea i hanaia ma ka po Poalima a ao ae Poaono, he mau ahi kao, he pelepele, mokomoko o na Iapana, a o na pake hoi, he mau mea kani ka lakou. A ua hiki pu mai kekahi mau makahanohano malihini, a malaila pu ae no hoi kona kaikoeko makua Hon. P. K. Makee, a me kona mau hoa paahana pu Gen. H. Dole, R. C. Spalding, Sheman, W. Bleisdell a me kona mau luna hana a pau - Pule ia e Rev. J. M. Kealoha, no ka paina ana ma ka hora 3.5 pm he nui na mea e ae, aka, ua oki au maanei.
J.M.K.
He heihei waapa ko nehinei mawaena luina manawa America e ku nei.
Hoolaha Hou
Hoolaha
E ike ka poe a pau ke pili. E nohon aka ka Aha Hoopu Auhau no Hamakua, Kohala Hema. Kohala Akau, Kona Akau a me Kona Hema, no ka mokupuni o Hawaii, peni:
Oct. 6, 1887, hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo o Hamakua.
Oct. 8, 1887, hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo o Kohala Hema.
Oct. 12, 1887, hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo o Kohala Akau.
Oct. 20, 1887, hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo o Kona Akau.
Oct. 24, 1887, hora 9 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo o Kona Hema.
Ma ke kauoha a S. L. AUSTIN,
Peresidena Aha Hoopii Auhau,
2145-30
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ke kahu malama waiwai a me ke kino o KEALOHA liilii no Paia, Maui.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o na Paipala Nei a Joseph Kekahuna ke kahu malama i ka waiwai a me ke kino o Kealoha liilii no Paia, Maui, a e noi ana e hookuu loa ia aku ia mai ka nohomalama a kahu ana, a e hoaponoia kana moowaiwai.
Ua kauohaia o ka POAKOLU ka la 5 o OKATOBA, M.H. 1887, ma ka hora 11, kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma kona keena, ma ka Hale hookolokolo ma Wailuku, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike i kekumu, in a he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke KUOKOA, nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, ko Hawaii Pae Aina Sepatemaba 3, M.H. 1887.
GEO. E. RICHARDSON
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P. AIna 2145-30
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapunia Apana III o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Alapai no Kaauhuhu Kohala Akau Hawaii, ua make.
Ua heluhelu ia, a ua waiho ia ka palapala noi i Lahapa Kahue, e noin ana e hoonoho ia oia i Lunahooponopono no ka waiwai o Alapai no Kaauhuhu Kohala Akau Hawaii, i make Kauoha ole.
Nolaila, ua kauoha ia ka poe a pau ke pili o ka Poalima la 14 o October 1887, i ka hora 9 o ke kakahiaka ma ka HaleHookolokolo ma Kapaau Kohala Akau Hawaii, Oia kahi me ka manawa ua koho ia no ka hoolohe ana ua noi la a me ka poe hoolole ke hoikeia.
S.L. AUSTIN
L.K. Kaapuni,
August 27, 1887 2145-30
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I kulike ai me kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi moraki i hanaia mawaena o Chung Hoon mea moraki aku, a me Francis M. Hatch mea moraki mai, ma ka la 4 o Mei 1883, i kopeia ma ka Buke 79 aoao 492, 493, 494, a i noho hope ia ua moraki la ia William Hillebrand mai ia Francis M. Hatch mea moraki mai, ma kekahi palapala i kakauia ma ka la 13 o Februrari 1884, a i kopeia ma ka Buke 79 aoao 492; a ua make ua hope moraki la. Nolaila ua hookohoia o Hon. C. R. Bishop i lunahooponopono no ka hooilina i ka huiia o ka waiwai o William Hillebrand. Ke hoike nei keia hoolaha, ua manao ka lunahooponopono e ka waiwai o William Hillebrand i make e hooko aku i moraki i olelo ia mamuli o ka ohakiia o na kumu aelike, ka uku ole ia o ke kumupaa me ka ukupanee; a ma ia hooko ana e kuai kudala ia ana ma ke akea ma kahi a me ka manawa e hoike i aku ana, na aina a me na mea a pau i hoakakaia ma ia moraki malalo iho:
No na mea i koe e ninau ia Whiting & Creighton he mau loio ma ke kanawai.
CHARLES R. BIHOPA
Lunahooponopono o ka waiwai o William Hillebrand.
Penai na aina e kuai ia ana: Aia ke waiho la ma ka aoao komohana hema alanui Hotele, Honolulu, nona ka ili he 35 anana kuea me 6 kapuai kaea, oia ke Kuleana Helu 258 ia Kauhola, Palapala Sila Nui Helu 15, i kakauia ma Ianuari 1859, a i hoakakaia i ke ana i ana ma kekahi palapala mai ia Kauhola ia Hangip i kakauia ma ka la 15 o Sepatemaba, 1858, kopeia ma ka Buke 11 aoao 72 me 73.
O kela apana aina e piii pu la me ka aina hoikeia maluna, alanui Hotele i hoakaakaia ma kekahi palapala mai ia Francis Spencer ia Hangip i kakauia ma ka la 23 o Feberuri 1859, i kope ia ma ka Buke 11 aoao 492, nona na kapuai ma ke alo ahiki i ke alanui he - me 31 kapuai hohonu.
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I kulike ai me kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi moraki i hanaia mawaena o Chung Hoon mea moraki aku, a me Charles R. Bishop me Samuel M. Damon, he mau kahu no ka waiwai o Rebecca Punee Puuku mea moraki mai, i kakauia ma ka la 6 o Feberuari 1885, i kopeia ma ka Buke 91 aoao 461, 462. Ke hoike nei keia palapala ua manao na mea moraki mai e hooko ia moraki no ka uhakiia o na kumu aelike, oia ka uku ole ia o ke kumepaa a me ka ukupanee, a ma ia hooko ana e kuai kudala akea ia ana ma kahi a me ka manawa e hoikeia aku ana, na aina a me na pono i hoakakaia ma ia moraki e like me ia malalo iho:
No na mea i koe e ninau ia Whiting & Creighton he mau loio ma ke kanawai.
CHARLES R. BIHOPA
SAMMUEL M. DAMON
Na kahu o ka waiwai o Rebecca P. Puuku.
Penei na aina e kuai ia ana: O kela aina me na pono e waiho la ma alanui Maunakea Honolulu i hoakakaia na palena penei: Hoomaka ma ke kihi akau alanui Maunakea, holo hikinia 60 kapuai i ko John Meek apana aina, a me ko Manini apana Komohana 59.5 kapuai a hiki i ke alanui Maunakea: a ma ia alanui aku he 37.5 kapuai a hiki hou i kahi o hoomaka ana: oia no hoi ka hapa o ka aina i hoakaakaia ma ka Palapala Sila Nui helu 47.
2145 40
HOOLAHA HOOLE KULEANA
E ike auanei na na kanaka a pau ma keia. O wau o Honohiki o Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, a mamuli o ka mana o kekahi palapala kuai i hanaia e Kalawaia w, a me makaola k, kana kane mare, e hoolilo mai ana iaʻu ma ka la 5 o Aperila A.D. 1887 i kela aina e waiho la ma Kuhua, Lahaina mokupuni o Maui, oia ke kuleana i hoikeia ma ke kumu Kuleana Helu 7682 Palapala Sila Nui Helu 5684, a ua hoopaaia ua palapala kuai la ma ke keena Kakau Kope o ke Aupuni ma ka Buke 104 a ma na aoao 139 me 140. Nolaila ke hoolaha a ke hoikeia aku nei ma ke akea aole loa he kuleana o Kamanawaulu e like me kana hoolaha ma ka nupepa ko HAWAII PAE AINA ma ka apana aina i olelo ia. A ke papa ia aku nei na poe waiwai aole e lawe a paa ma ke ano moraki a ano hoolilo okoa ae paha mai a Kamanawaulu ia i oleloia o poho auanei. E hoole mau loa aku ana au i ke kuleana kupono o Kamanawaulu a me kekahi poe e ae ekoi ana he kuleana kolakou ma ka aina i oleloia. A o na ahakanawai wale no kahi e haawiiaai ka mea kuleana kupono a ku i ke kanawai.
HONOLII
Makapala, N. Kohala, Sept. 2 1887
2145-32
HOOLAHA HOU
AHA HOOKOLOKOLO KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma hana o ka waiwai o PAELE k, no Kupeke, Molokai i make kauoha ole.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a Oloolo k, e hoike ana ua make kauoha ole o Paele k, no Kupele, Molokai ma Molokai. A e noi ana hooponopono ia ka waiwai, a e hoonoho ia na hooilina.
Ua kauoha o ka POAKOLU ka la 5 o OKATOBA M.H. 1887 ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o Lunakanawai la ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, in a he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e holoheia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke KUOKOA nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina Septemaba S.M.H. 1887.
GEO. E. RICHARDSON
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P. Aina. 2145-30.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o HAAE no Kealia, Kona Hema, Hawaii i make. ua waihoia ka Palapala noi i Kaumu wahine mare a Haae o Kona Hema, Hawaii, e noin ana e hooaohoia oia i lunahooponopono no ka waiwai o kana kane o Haae no Kona Hema, Hawaii, ua make kauoha ole.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili i ka POALUA la 25 o OKATOBA M.H. 1887 ma ka Hale Hookolokolo ma Hookena, Kona Hema, Hawaii, i ka hora 9 o ke kakahiaka oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i u anoi la a me na mea kue ke hoikeia.
S.L. AUSTIN Lunakanwai Kaapuni Sept. 1, 1887 2145-30
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAANAANA no Hookena, Kona Hema, Hawaii i make.
Ma ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Kahele Kama w, e noi ana e hoonoho ia oia i lunahooponopono no ka waiwai o Kaanaana no Hookena, Kona Hema, Hawaii i make kauoha ole.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili o ka POALUA ka la 25 o OKATOBA M.H. 1887, i ka hora 9 o ke kakahiaka ma ka hale Hookolokolo ma Hookena, Kona Hema, Hawii, oia kahi a me ka manawa i koho a no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue kahoikeia.
S.L. AUSTIN Lunakanawai Kaapuni Sept.1, 1887 2145-30
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na mea a pau, ka nana mai i keia, o maua o na mea nona na inoa malalo iho nei, ka papa a ke hookapu loa aku nei maua i ko maua aina hoolimalima oia ke kula o Kamaoloa, a me ke kai lawaia o Palea. E waiho ana ma Manawa Ewa, ua kapu ka hele ana on a bipi, lio, hoki, miula, puaa a me na mea eae.
Ua kapu pu ka poe e hele wale ana e lawaia ma ke kai i olelo ia maluna. Ua kapu na upena huki, upena koko, upena e ae i ku i ka lawaia ua kapu na mea a pau.
Ma keia hookohu aku nei maua ia J. Kelekoma i paniolo nana e hopu i na mea hele hewa a pau, e lilo no keia i kanawai mai kona la i puka ai.
MRS. MILEKA, KEONEIKEOLE. Manawa, Ewa, Aug. 27, 1887 2144-40
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Akeona no Kohala Akau Hawaii, i make.
Ua waihoia ka palapala noi o L.S. thompson Luna Hooponopono no ka waiwai o Akeona no Kohala Akau Hawaii, i make Kauoha ole, e noin ana e apono ia i kona hoike hope a e haawi ia aku i ka waiwai i koe, i na hooilina a e hookuu aku iaia mai kona noho ana i Luna Hooponopono no ia waiwai.
Nolaila, ua Kauoha ia ka poe a pau ke pili o ka Poalima oia ka la 14 o October 1887, i ka hola 9 o ke kakahiaka ma ka HaleHookolokolo ma Kapaau Kohala Akau, oia kahi a me ka manawa ua koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, a me ka poe hoole ke hoikeia.
S.L. AUSTIN Lunakanawai Kaapuni. Aug. 23, 1887 2144-30
HOOLAHA HOOKO MORAKI
I KULIKE AI ME KEKAHI MANA kuai i hoikeia maloko o kekahi moraki i hanaia mawaena o Debora Kamai Makanui (w), J.K. Makanui (k) kana kane mare, me Kaluna (w) a me S. Roth mea moraki mai, i hana i ai ka la 22 o Novemaba 1884, i kopeia ma ka Buke 88 ma na aoao 451, 452; a ua noho hope o Laura F. Dickson no ua moraki la ia S. Roth mamuli o kekahi palapala i kakauia ma ka la 13 o Augate 1886, i kopeia ma ka Buke 88 aoao 451. E hoike ana ma keia hoolaha ua manao ka mea moraki e hooko ia moraki i oleloia mamuli o ka uhaki ia ana o na kumu aelike, o ka uku ole ia o ke kumupuaa a me ka ukupa nee, a ma ia hooko ana e kuai kudala ia ana aina a me na poao i hoakakaia ma ia moraki e like meia malalo iho:
No na mea i koe e ninau ia Whiting & Creighton, he mau loio ma ke kanawai.
LAURA F. DICKSON Hope o ka Moraki.
Honolulu, Augate 25, 1887.
Penei na aina e kuai ia ana: O kela apana aina e waiho la ma Kalihi, Kona, Oahu, i hoa kakaia na palena penei: E hoomaka ana ma ke kihi hema o ka aina, e holo Ak, 53 deg. Kom. 3,80 kaul. Ak. 39 deg. Hik. 1.55 kaul. Ak. 37 deg. Kom 2.00 kaul. Ak. 45 deg. Hik. 2.00 kaul Hema 48 deg. Hik. 1.50 kaul. Ak. 23 deg. Hik 0.70 kaul. Hema 39 deg. Hik. 1.89 kaul. Hema 58 deg. 15 min. Hik. 2.24 kaul. Hema 32 deg. Kom. 1.17 kaul. Hema 36 deg. Kom. 3.30 kaul. a kahi i hoomaka ai ka ili i 97-100 eka, a he hapa no ka Palapala Sila nui helu 1252 Kuleana helu 1692 ia Naopala. 2144-40.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni o ka Apana III o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kahookeli no Kohala Akau Hawaii, i make.
Ua waiho ia mai ka palapala noi, o Robert Hall ka Luna Hooponopono waiwai o Kahookeli, no Kohala Akau Hawaii, ua make Kauhoaole e hoike ana; aole i lawa ka waiwai Lewa o ka mea make e hookaa i na ale, ua noi ia oia i ka mana e kuai aku i ka waiwai Paa.
Nolaila, ua Kauoha ka poe a pau i pili, o ka Poalima oia ka la 14 o October 1887, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau Hawaii, oia kahi me ka manawa e hoolohe ia ua noi la, a me ka poe hoole ka hoike ia.
S.L. AUSTIN Lunakanawai Kaapuni. Aug 23, 1887 2144-30
OLELO HOOLAHA
E Ike auanei na kanaka a pau loa ke nana mai i keia, o ka aina Puulani ka inoa a me ka popoiwi, E waiho la ma Kaupo mokupuni o Maui, "Ko Hawaii Pae Aina," oia hoi ka aina o W. B. Sake haole i kuai aku ai i kuu keiki pono i ia Jona Laika no Kipahulu, Maui no laila, ka hoike aku nei au ma ke akea aole he kuleana i kona mau hanau mua e lawe i ka mana e malama ma ke ano Luna Hooponopono Waiwai - a hoolilo a hoolimalima i ua aina la, aia no iau na hooponopono ana i na mea a pau e pili ana i ka waiwai o Jona Laika a me na mew a pau, aole i kahi mea e ae a o ka mana aʻu i hookoho aku ai ia Hilipoolani i hope nana e malama i ua aina la. E like me ka hoolaha i puka ma ka "Nupepa KUOKOA" ma ka M.H. 1886, ua hoopau loa ia ia i keia la, aia wale no maluna oʻu na mana o pau mai keia la aku.
C.E. LAKE Kona X Kaha
Kipahulu, E. Maui, Iune 21, M.H. 1887 2156-30
HOOLAHA HOU
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI
MAMULI O KEKAHI MANA KUAI i hoike ia maloko o kekahi Palapala Moraki i hana ia mawaena o R. Mia a me Makanui (w) kana wahine mare no Haiku Mokupuni o Maui a me J.N. Kaaimoku a me kamiki (w) kana wahine mare no Wailuku Mokunani o Maui i olelo ia o ke aoao mua, a me Malie Kaaukai a me Kaaukai kana kane mare o ka aoao elua, ma ka la 13 o Mei 1885, i ka kau kope ia ma ke Keena o ka Luna Kakau Kope o ke Aupuni ma ka Buke 93 aoao 230-2 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o keia moraki, no ka hookaa ole ana i ke kumupaa a me kana k@@nee ma ka manawa i olelo ia no laila ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ia moraki nei, e hooko ana ma ia mana kau, a ma ia hooko ana, e Kudala akea ana ia i ka a na hoike ia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka la o Oktaoba 1887 ma ke Keena Kudala o James F. Morgan ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea oia la.
No na mea i koe, e ninau ia J.M. Monosarrat, Lono ma ke Kanawai.
MALIE KAAUKAI a me KAAUKAI kana kane mare.
Mea Moraki.
Honolulu Sepatemaba 3 1887.
1. Ke kuleana mahele ole ia o R. Miaiolelo ia iloko o kela mau apana aina e waiho la ma Pauwela ma ka Mokupuni o Maui i oleloia a i hoakaka ia na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 226 i haawi ia ia W. L. Lee e like me ia i hoohia ia ai i a R. Mia i oleloia ma ka palapala kuai a Kealoha (k) a me kekahi poe e ae i hanana ma ka la 21 o Okatoba 1876 a i kakau kope ia ma ka Buke 72 o Okatoba 1876 a i kakau kope ia ma ka Buke 72 aoao 309 & 310 a ma ka palapala kuai a M. Kanikanihia a me Lahela )w_ i hanaia ma ka la 3 o Iune 1880 a i kakau kope ia ma ka Buke 72 aoao 310 & 311. He 7.5 eka mahele ole ia.
2. Ke kuleanan ole ia mahele ole ia o Makanui i olelo ia iloko o kela apana aina e waiho ia ma Puuwela i olelo ia a i hoakaka ia na palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 226 i oleloia e like me ia i hoolilo ia ai ia Makanui i olelo ia ma ka palapala kuai a Pulehu a me Kaheakualani i hanaia ma ka la 7 o Okatoba 1875 a i kaku kope ia ma ka Buke 46 aoao304-5. 4.5 eka mahele ole ia.
3. O kela apana mua a pau i kapaia ka Hi o Omao e waiho la ma Waiehu ma ka Mokupuni o Maui i olelo ia oia hoi kekahi lili o ke kuleana o Kaiolani Helu 3275 a penei na palena: Akau 44.5 Hik. 1.91 kaul i pili i Kaiolani, Hema 75,5 Hik. 3.77 kaul. i pili ia ke Kula. Hema 35.75 Hik. 5.33 kaul. i pili ia Kaiolani. Akau 37.5 Kom. 2.38 kaul. i pili ia Waialaolao a oia no ka aina i lilo mai ia J.B. Kaaimoku i oleloia mai ia Kahue mai ka Lunahooponopono waiwai o ka waiwai o G. Phillips i make. Hoolimalima ia i ka Hui Mahiko o Wailuku (Wailuku Sugar Co.) no $40 o ka makahiki - Hookaaia ka uku hoolimalima ma kela a me keia makahiki. Pau ka hoolimalima ana ma ka la 20 o Mei 1888.
4. O kela apana aina a pau e waiho la ma Wailuku i olelo ia nona ka l@@ he 46-100 eka a ola no ke Kuleana Helu 387 apana 5 mokuna i helu I e like me ia hoikeia ma kekahi palapala kuai i kakau kopeia ma ka Buke 13 aoao 158-9 a i hooliloia mai ia Kamiki i oleloia mai o Mary Ann Alexander mai ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 16 o Februari 1885 a Kakau Kope ia ma ka Buke 95 aoao 229 & 230. 2144-48.
OLELO KAUOHA NO KE KAU KUIKAWA o ka Apana Hookolokolo Ekolu ma Waiohinu, Kau, Hawaii.
Ma ke kauoha a ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e malamaia ana he Kau Kuikawa o ka Aha Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Ekolu ma Waiohinu, Kau, ma ka Poakahi la 19 o Sepatemaba, 1887, hora 9 kakahiaka ma kahi o ke Kau i i malama mau ia ma Waiohina i ka Poaha mua o Sepatemaba o kela me keia makahiki - a o na poe a pau ma ka aoao hoopiiia a me ka aoao hoopiiia, na hoike, na poe jure, a me na mea a pau i kuleana, ma keia ke kauoha ia aku noi e hele ae ma ia wahi a ma ia manawa.
Kakauia Honolulu, Augate 8, 1887.
LAWRENCE McCULLY
Lunakanawai Kokua Mua o ke Aha Kiekie no ka Lunakanawai Nui.
Ikea " WILLIAM FOSTER
Kakauolelo Aha Kiekie 2141-60
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
I KULIKE AI ME KEKAHI MANA kuai i hoikeia maloko o kekahi moraki i hana ia mawaena o Kaohi (k), Iwiula (k), Heleloa (w) me Kalei (k) kana kane mare a me Peter Dalton, i kakauia ma ka la 28 o Februari 1882, i kope ia ma ka Buke 74 aoao 12 me 13. Ke hoike nei ma keia e hookoia ana mana kuai mamuli o ka uhaki ia ana o na kumu aelike, oia ka uku ole ia o ke kumupaa me ka ukupanee, a ma ia hooko ana, e kuai kudala ia ana ma kahi a me ka manawa e hoikeia aku ana, na aina a me na pono i hoakakaia ma ia moraki e like me ia malalo iho:
No na mea i koe e ninau ia Whitting & Creighton, he mau loio ma ke kanawai.
PETER DALTON
Mea Moraki.
Honolulu, Aug 25, 1887.
Penai na aina e kuai ia ana: O kela apana aina a pau e waiho la ma Waiapuka, Kohala, Hawaii nona na eka he 11 ma 79 anana i hoakakaia ma ke Sila nui helu 6,522 Kuleana 10,865 ia Pi e like ma ia malalo nei. E hoomaka ma ka hawai, ma kahi e huli ai ka pohaku nui olokaa, mai na pohaku ekolu ma ka pali ma ka palena o ka luaki; pii a hiki i ka pohaka Hikina, oia mau pohaku ma ka lahi pali, alaila iho i kai ma ka lihi pali, e kaa ana ka pohaku ma ko Kaluahi a hiki i ka pahu i kukula ia ma ka lihi pali no ka palena o Pi, alaila
He 67.75 Hi 5.78 kaula a hiki i ka pohaku ma ke kua makai o ka hale o Pi, alaila
He 17.5 Hi 3.86 kaul. ma ko kaluahi ia mau aoao a hiki i ka pahu ma ke konohiki
He 49 Ko 3.07 kaul a hiki kihi Kom. o ke Koele ma ka pohaku, alaila
He 69 Hi 8.68 kaul ma ko ke Konohiki me Kaluahi a hiki i k apalena o Auau, alaila
He 7.25 Ko. 2.34 kaul ma Auau a hiki i ke kihi Hik mauka o keia pili me ko Nihoa
Ak 71 Ko. 15.70 kaul. ma ko Nihoa a me ke Konohiki a hiki i ka pohaku ma ka lihi kae pali awaawa kahawai hoailona x malaila iho ilalo o ka pali a hiki i kahawai, alaila iho i kai ma kahawai iwaena o Waiapuka ma Niulii a hiki i kahi i hoomakaai. Ma ia apana aina 11 eka, 79 anana a me 18 kapuai. 2144-40
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana III o Ko Hawaii pae Aina. Ma ka waiwai o Kanepae no Kohala Akau Hawaii, i make.
Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a John Bill, e noin ana; e hookohu ia oia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Kanepae no Kohala Akau, ua make Kauoha ole.
Nolaila, ua Kauoha ia na mea a pau i pili o ka Poaha oia ka la 13 o October 1887m i ka hora 9 o kekakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau Kohala Akau Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, a me ka poe kue ka hoike ia.
S. L. AUSTIN Lunakanawai Kaapuni Aug 23, 1887 2144-30
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Ekolu o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Lono no Kohala Hema Hawaii, i make.
Ua waiho ia ka palapala noi a Kaololo (w) e noin ana e hoonoho ia oia i Lunahooponopono no ka waiwai o Lono no Kohala Hema Hawaii, i make Kauoha ole.
Nolaila, ua Kauoha ia na mea a pau pili, o ka Poaha oia ka la 13 o October 1887, i ka hora 9 o kekakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Kapaau, Kohala Akau, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ʻia, a me ka poe kue ke hoike ia.
S.L. AUSTIN Lunakanawai Kaapuni 2144-32
MRS. THOMAS LACK,
HELU 81 ALANUI PAPU
MEA KUAI A LAWELAWE I NA
Kikini Eumuhumu na Ana a nui wale Aku
HE AGENA KU AI NO NA MIKINI
White, New Home.
Davis, Crown, Howe,
Me Florence,
Na Kui Mikini o na
ano a pau a Howard,
Na pepa ana lole o
na ano a pau, a me
kela mea
NA LOPI MIKINI A KALAKA.
HE AGENA KUAI I NA
Pu Rufela, Pa Panapana, Pu ki manu, na Poka, Lu, Pauda, Kukaepele
NA KAPUAHI AILA MAHU
Mai ke nui a ke liilii.
Ma ka lawelawe nui ana oʻu i ka hana lima akamai o ka oihana hana pu a pela aku ua makaukau au ue hooko kaulua ole i na kauoha a pau. O na kauoha mai na mokupuni e hookohoia 2082-tf
HALEKUAI HOU ME NA LOLE HOU!!
KA HALEKUAI MAKEPONO LOA keia o neia Kulanakauhala me ka mai kai loa no na lole ma ke kini o na Alanui Papu me Kapela.
Na Lole o na ano a pau no na Keonimana me Keikikani.
Na Lole komo,
Na Papale,
Papalekapu,
Na Pahu waiho Lole,
Na Paiki Ili,
a pela aku.
He mau waiwai i lawe pololei ia mai no keia wahi, a i wae pono ia no hoi i kulike me ka makemake o na makamaka Hawaii.
Ka Hale Kuai keia o ke kanaka Ilihune He mea a lawa ai i ka makemake o ka poe uuku o kahi loaa.
O KO MAKOU MAKIA,
E OLA KE KANAKA ILIHUNE,
E hele mai a e nana pono, i ike a pau kuhihewa
EGAN & CO. 2092-tv
H. HCKFELD & CO
Mea Kalepa Nui, a Kuai Kakaa i na Waiwai Lole, a me na Mea Hao A HE MEA KALEPA WAIWAI NUI
Ka Waiwai o ka Hilinai
LAAU SASAPARILA no loko ae ia o ke aa Sasaparila honetura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea no loko o ka honua a me ka hao.
HE koko inoino a nawaliwali anei kou? ua awili pu anei me na ano pua ikaika? A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopahu Na Keia
LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai, Ua na kauka lapaau a pau o Amerika ike ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no. No ka
HOOMAEMAE ana i ke koko a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i keia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae o ke
KOKO ino hakuhaku, a nawaliewalie hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma ka ai ana i keia LAAU SASAPARILA A AYER. He mau lahi a he
MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na maʻi, hoomomona hou anaʻi i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na ae.
He lehulehu wale a hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.
A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko hoomake pu ia na maʻi a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka AYER LAAU SASAPARILA.
I HOOMAKAUKAU IA E
Kauka J.C. Ayer & Co. Lowell, Mass.
HOLLISTER & CO.
NA A ena ma ka Paeaina Hawaii.
Helu too, Alanui Papu, Honolulu
Laau Mai lepera Helu 1
A S.H. MEEKAPU
E LOAA E HOOUNA IA NO MA ke kauoha, ka laau Mai Lepera ma na wahi a pau ke loaa he mau hoike oiaio no ka mai Lepera, a ke hoouna mua mai i na lilo o ka laau. E loaa pu no hoi me na Rula o ka inu ana. E loaa no ma Alanui Nuuanu, helu 11.
WOLFE & CO.
Mea Kuai i na Ano a pau o na Mea
AI, HUA AI, O NA ANO A PAU.
Eke Palaoa, Berena, Waiu Bata, Berena manoanoa, Berena huinaha, mea ono, o kela ano keia ano; Ko paa, Kope, Ti, Aila niu, a me na ano a pau.
Helu 66, Alanui Hotele, Halekuai mua o Lewis & Co.
E loaa koke aku no na kauoha a pau loa me ka hakalia ole, a me ka maikai o na hoomalu ia ana. Ehooko ia na kauoho ke kulanakauhale nei me ka hikiwawe ma na la me ka uku ole. O na kauoha mai na mokupuni, e lawelawe koke ia.
NUHOU! NUHOU! NUHOU!
AILA MAHU MAIKAI!
HOOKAHI DALA WALE NO NO KE
KINI AILA HOOKAHI!
E AU E NA MAKAMAKA! E AU!
Kakele ma kuke.
B.F. EHLERS & CO.,
PAINAPA.
Poe Kuai i na Ano Lole a Pau.
Helu 99 alanui Papu - Honolulu
E loaa mau ana na lole hou o na ano a pau maluna o kela me keia moku.