Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 37, 10 September 1887 — ROMURA. KE KEIKI [Illegible] [ARTICLE]

ROMURA.

KE KEIKI [Illegible]

Ka bm i kapala k*VOpan Rom' o na klhapai. n« ka Punwai 0 kona la~ hai; a 0 ka Mann Aeto hoi o na kaalono me na Ulnlaaa anoano polikna o Aieg«lia.

HF. /M/A IA / Kl'Kl' o /I I/ / /1.1/.l A O -V V Hoek&lakupua o Ka Makakila.

HEl.l' OIAI ke ahi e lulumi ana. ua wehe ae la ua kanaka opio kamahao nei i na oui he 52 o ua kapa nei, a hahau aku ia me ka ikaik.-?, a la «a no i oili aku ai na kolamu wai mai lokoaku 0 ua kaj>a nei, a pulumi ia aku la na inea a pau a iloko o ka manawa pokole, aia ua aina la he loko wai halana e kupikipikio ana kona mau ale, a 0 ke kupua l)omotila, aia ke hakoko la me na ale o ua moana wai la, a - •' O ka hao a ka wai nui, Aohe opala koe iho." He mea oiaio, ua hauie pio ke kupua Domotila, a ke noi la oia i mau kokua nona, aka, he mea ole ia i ka manao paa 0 ke kanaka opio, ke alakai o ke kamahele kaulana o Alehiona a imua hoi o na kiai naue ole o ke kupua Boroneo.

Oiai lakou eku aku la ma ke kae 0 ua lokowai la, ua unuhi ae la ka oopoki eleele i kekahi kui pine a kiola aku la iloko o ka wai, a ia wa 110 i mahele ia ae ai na wai a kaawale u hele aku la lakou a no na la lehulehu i hoea aku ai iakou imua 0 kekahi pali pohaku paakiki e ku ana i ike ole ia aku kona weiau a me kona mau palena, ia wa no i kau ino ai lakou iluna 0 ka pahikaua oi lua, a ke kupua Ravedena a o ka wa 110 ia i nee ae ai ua pahi nei i ka loa a nie ka laula, a hoomaka aku la e holo imua i kahi o ka pali pohaku e aiai mai la, a i ka wa-i hookui aku ai ua pahi nei, ua mahrle ia aku !a ua pali nei a kaawale kekahi aoao me ktkahi aoao a no ka manawa pokole 1 hoea aku ai lakou nei iioko 0 kekahi lua pouli aaki i oi loa aku kona pouli, aia ka leo 0 na kao kanaka kc aoa mai la mai

na paia mai o ua lua nei, a ia wa no i anai ae ai o Art ba i ka ipukukui kupua a ia wa no i anapu ae ai ka malamala ma mai loko ae o ua ipukukui kupua nei e like me ka la i ke awakea a ahuwale iho la na paia pohaku o ua lua pouh nei, a ke ike aku lakpu i na awawa na puu a me na muiiwai holo maha o!e maialo ae o lakou, a o na kiai hoi o ua

lua pouli la moe iho lakou ila:o i ko lakou wa i ike mai ai ia Vilegire ka ipukukui kupua, me ko lakou manao, o ke kupua Boroneo keia eholo ae nei, oiai aohe mea hiki ke hele mai ma ia alanui, a aohe no hoi he mea i ike 1 ka puka e komo ai o luila, o ke kupua Horonco wale no ka haku hookahi o ua aina la, a aohe no he mea e loaa aikela ipukukui lcuj>ua o ka manu kiai wa!e no o ka lua huna pohihihi ke kiai luli

ole o Mn&ia, oia wale iho no, auhe mea e ae. A īloko o ka wa pokole i hookuiaku ai ua pahi la i ka paia pohaku paea paakiki e a'ai mai ia mamua o iakou. a i ka wa i hoekui aku ai o ua pahi kupua nui.wale la i na paia paakiki o ua lua nei, mahele la aku u a kaawale nani ke ahonui a me ka mana o ktia pahi a kaua e ka mea heluhelu e haawi iho ai i na mahalo a tne na h<k>maikai ana he nui, a ia manawa no i hoea aku ai lakou ma ktla aoao kahi a ka moanawai a me na wailele e lele maopu ana, a oia ka ua poe kamahele 'a e maaku la me ka holo hoomaha ole 'o ua pahi la a ke ahonui, a o ke ko'u o na kokua nui o ko lakou alahele, a oiai iakou i ka hapalua like o ua meana wai ia ia inanawa no lakeu i iuhe ae ai i ka halulu o na kikiao makam, a iloko o ka wa pokole i hoea u ai ai kekahi moo derukona uiauia mai lalo ae o ua moana wai la a paku mai U mamua o ko iakou nei ilahele ni« ka hoopuka ana i na huaolelo i ka i ana mai: K ka poe komohewa, mai aa hou mai e nee imua, o lilo ko oukou ola i n>ea ole, e ke cfcrakona l2f>uwaU\ aole joha o ee ka mea nana e akeakea mai kr/u alahele i pane aau ai o Romura. Ia manawa no i hahau iho ai ua de rakona nei i kona hueio iiuna o ka mo- * «nawai a o ka wa no ia i kulapa ae ai na ale o ka moanawai lue he mau lalani kuahiwi la, a me he mau paii kiekie ia e paku mai *na mamua, a oia roau 1

' a?c u i 'ilo a<. !a i n-.au pa'.i hao nie ke keleawe. a o na wai -e'!e hot ;ik> ae la i ' mau kua; oi hao a nn* ke keieawe e poi ;»h _> !a a r t aa loa. a he mea oiaio, aia ua [nnu kam.iheie !a i!oko o ka haiepaahao jovierakona u'-au!a, kat.i aohe palekana !no na kamahele» a o ka Uta knpapau boi no ka manawa ho| e ioa. I ka wa i kahuli ae ai ua moanawai !a i haiewahao nona na paia hao a me na paia kekawe a nona hoi na kuapoi hao a me na keleawe e kuapoi tho la maluna iho. la manawa no i pane mai ai o Boma Le ia Ronuira.e wehe ae oe ia Kaina Hoionewa ka lio keokeo kamahao nona ka mana e hiki ai ke wahi i na pani hao o keia hale paahao, ia wa no i wehe ae ai o Romura i ua !io nei a kau iho !a !akou a e;o!u iluna o ua lio la a hoomaka !a ua !b nei e ho!o me ka ikaika lua o!e o ka :uea i piha i ka ikaika a nie ka mana, a i ka wa i hookui aku ai oia :na na paia o ua hale paaii-io la, ua hiolo aku !a ia a ke lohe ia aku !a kuna halulu nui ma na wahi a pau o ka aina a pau o ( \>nesia kaulana ana ia mea i hoopuiwa ae t na kiai a

pau o ua aina ia. i ka manawa i oili aku ai ka lio keokeo Kaina Holonewa ma kela aoao o na paia anoano o ka halepaahao o ka derakona ulaula, ua alai koke mai la ua derakona nei mamua he pali pohaku paea paakiki, nona ka nui i ike ole ia aku kona mau palena, a o kona kiekie aia ke oni la i'una lilo o na ao o ka lewa, a i waena ona kaulu oua oali la, aia ke (jiliili mai la na ihe wela me ka ike ole ia aku o na kino nana e kiola mai la iluna pono o ka kakou mau kamahele, a ke haule iho la na kulu pakaua wela mai na kue maka pali mai o ua pali la, a ke wili puahiohio mai la na kikiao makani ahiu mai na wahi mai a pau o ua pali derakona ulaula la

He mea oiaio, aoho kupu.i e hiki ai ke aa aku imna o ua derakona nei, aka e nana hou aku kaua imua. Oiai ke <ltraknna e ku j)ali la me kena ntanaolann. nui aohe he mana 1 koe nana e hoopah ia aku iaia, a oiai oia ma kona kulana hoonoho kaua, ua kau hou iho la lakou iluna o ka pahikaua kupua a ke ahonui a o Raina Holonewa, hoi ae la oia iloko o ka īli Leinadia oiai lakou e noho ana i Muliwaa, nee ae la ua uahi nei i ka loa a me ka laula, a :a manawa no i hoomaka aKu ai ua pahikaua nei e holo me ka ikaika nui, a malule ia aku la ke kino o ua moo nei a kaawaie o mui a me hope a i ka wa i ala mai ai ka huelo o ua moo la e uhau iho iluna b na kamahele auwana, ia wa r.o i lele ae ai o Boma Le a i>aa loa iho la ka huelo, a oni aku la oia i o a ianei me kona ikaika a pau, a ke lele makawalu niai la na iwi lele o ua moo nei, me k.i hoomaha ole, a ke lele la kona huelo me ka hili ana ina mea a pau, a no ka manawa loihi i haule iho ai ua huelo !a ilalo, me na pauku ehiku, a o kona poo hoi ua kaawale ae la ia mai ka nuna aku o ka pahika-

ua oilua. Ua lanakila ka kakou mau kamahele a ke nee aku la lakou nei imua me ka hoomaha ole, a o keia wahi aku a lakou e nee la me ka ikaika, ua hoea pono aku la lakou nei i ke kuahiwi anapanaju nona ka inana e hiki ai ke hu. na iho i ka aina a na!oua!e a nalo pu me na alanui pahaohao e ua aina !a. a he mta oiaio, i a k*huli ae la na nanaina kanuhao <> ta kuahiwi !a, a hiki ole ke ike |>ono aku i na helehelena o ka

an-a, a la n>anjtva no i anai ae ai o Areba i ka ipi.kukui kupua i kapaia o Vihg te, a ia manawa no i kolili ae ai ka uiki o ua ipukukui h, i ka puka uiki a ieie aku ia kona maiamalama a pa hela iluna oua nuuna pahaohao ia, a ahuwaie iho !a na n e i a j>au he aina nani iua o!e i p:ha i na mea makamae a pau o ka honua, e luhe aiia na pua nani, a e kahe noii ana na muhwai mau, a e pa koienahe ana naahe-: lahe hau u ke ka<ahiaka e halihali aku ana i na iipo kupaoa ona pua o ua aina !a i na i»>uka kapu eehia o ka haieaūi o o ke kupua Boroneo, ke aiwaiwa nui o ia mau kaiaulu kamahao nui wa'e, a e na hoa, e nana aku kaua umu. I ka wa i ike ;ho ai na kia: o ua ai na !a. ua ahuwaie iakou i ka mana kamahao o \'»!egirc ka ipukukui kupua a ke pahaohao laha, ia manawa no i mohala ae ai na lau nahelehele pahaohao o ua aina la. a hum iho ia i ua aina la iloko o ko lakou nuna, e hiki o!e ai t iekahi mana hou aku ke

im: a loaa. ao ka moa hoi n.ma ; h txihaohao mai i na kamaheio auwa:\i .* i hoehoka pu ma; hoi i ka p.-.ana >. s.i ipukukui kupua. 1 ka wa i nalo iho ai ua ama ia, i.a anai hou ae !a ua kanaka oj>io la i ua ipukukui ku;>ua la, ke hele laa ahuwa!o na wahi a pavi. aka, aohe ike ia aku o kahi i nalo honua iho ai ua aina Sa, a o ke anat\iuai>a wale no o ka wai l;u ? a ke ike ia aku la, a ika wa e hiki ai i kahi a ua wai la e anapa mai !a. ua r.a lo iho la a ike la aku la i hone, a pe'a wale iho la no lakou i alualu he!e eapa ana i o a ianei i ka hooluhil'.ihiia e ke aloha a luhi ke kinc>

He mea oiaio, iia haule ka m.u-.i ka ipukukui kupua imua o na lau r.ahelehele pahaohao o ua aina !a. a he hoka maopopo ana hoi ia o ka nuna Vitegire, ano ia mea i haupu ae ai .i kuu i ke kui pine kamahao, a no u moa i unuhi ae ui o Areba i ke kut puu* a kiola aku la i kahi a ka wai anapanaua e alohi la, a i ka \va i haule iho .r, kui pine la iluna o laila la manawa ! 1 punohu ae ai 'ka uwahi eleele a p< la iho la iluna o ua wai anapanapa la. a ia wa no lakou i lohe aku ni i ka haīi; lu o na huila kaa e like me na hale k.ia o Tesara, iluna o na lalani kual.iw, ekolu tausani o Erinazit>a, a ke owr mai la na mea paahana e like me p.a pahiolo na koi kahi ke koele mai !.i hvi na hamare ame na kipikua, ake K.»he ia aku la na leo hooho no ke kaua, a oia ka ke kanaka opio Aieha i pane aku ai ia Komura e hoi hou i hoi e > make, a i kokua pu ia mai hoi e Wow.i I.e, a oia ka ka popoki eleele i paiu* aku ai ia Komuta K kuu hoaloha»a'u i paulele nu; .n, pehea kou manao no ka heie muu * no ka hoi hou i hope, oiai ke lohe aku la no kaua me ke kokua pu ia o ko ua ike e keia mea a kaua e lohe aku !a, a ke manao la au he hoomakaukau ka ua nui loa keia a he hoonoho kaua na ka mea i ike i kona hopena a oia ka'u e makau la, o ka loaa e aku o ka h)lu- ; ua kupua la, a o ko kakou make n.» ia. a loaa ole ka hoi ka mea a knu naa ; i manao nui ai ke kumu nui hoi •» kau huakai hele, au i hoohiki aku ai nn: \ o kou luaui hapauea, e noho la me ka manao kaumaha no kau huakai In !e.

Ua like na olelo i puaiaku m..i Li waha aku o ka popoki eleele, me ; i kui e houhou aku ana ika puuu-ai»» <• keiki alii, a me he la ua noha a. haeh.nia kona puuwai, a no ka manawa I-iKi i pane mai ai ke keiki alii, u oki |n; iho la a pane hou mai la oia, ao!e, aoie aw e huli hou ae i hope i kahi a'u i h, tmai ai, a ua paa kuu mar,;io e h< .>• imua a make a ola paha, oiai, o Lt nu ke a me ke ola, ua like no laua a cU;,i t k?o'u manao, nolaila, ua paa loa k»'m manao e hele a make ina o ko'u ho;.o na ia, ua hiki no, no ka mea. ua ului au i ka olelo naa, a ka mea nana au ; ao mai, a pela hoi au eae o!e aku ai i kau noi e kuu hoaloha a'u i hilinai :■ ;i ai, ina ua komohia ia olua e ku makau, alaila, ke noi aku nei au ia o!ua e h i aku i hope a e inn aku 1 ola nu «;!un, a mai hahai mai ia'u o make </!i;a e •» niau hoaloha o na puu make 1 ! ala aki; la i hope, a'u e hoomanao !a no ka mau kokua ana no ko o!ua hoaloha

ka mea i haawi i kona o!a r.o ka in-M nana i aihue i na hua ohia kup'a a k-.-: niakuakane, e noho !a ilutu o ka n,h » alii me ka puuwai i kiponaia i»a c : i eha a me ka luuluu, e kaii la n.e k,ahonui o ka hiki mai o na ia a'u i h»;«. hiki aku ai tmua ona a me kuu aloha, a e kuu mau hoaloha eia imua <• na kiai o ke kupua Horoneo, a hik* ; ka hoea ana i na ipuka o ka halea'm Laudera, a na'u e hehihehi ku i kon.i mau keena anoano a i o!e «a e mee , ka moe eehia nt/ ha hopena o ku'u in.iu la iioko o ka pohoiima o na kui n.i . -

o ua kupua ia, a he pio paha nana i. 1 < ko oka hniepaahao i kapaia "ke k .1 ehaeha."* • A ia manawa no 1 pane mai ai ka j>oki eieele, me na kulu waimaka e 1110 lo iho la ma kona mau iihilihi 1 ka - ana mai ! Ke hele ia e kuu hoaioha, a mai ;.i lau ina hua ona iaau, a mai inu hoi : na kiaha wai a mat komu hoi iloko - na kamaa i kapaia o Sabuiona a mai a.i hu ika lole i kapaia 0 Mo!ozita, eku paa no ka manawa hope loa a hehi i na keena kamahao o ua haieaiii ia, a e ho<> iohe mai hoi i nei ao ana akou hoaloh.i nei ka mea i hihnai maiuna ou i na w » a pau. He mea oiaio, ua haia ka hapalua ke alahele, a he hapalua i kee hoea t na ipukaouakulanakauhaie kamahaola nona ke anapuni elua hanen miie. {J*/4 I