Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 42, 15 October 1887 — Page 2
| This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
| This work is dedicated to: | Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !! |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nupepa Kuokoa.
No Ka Makahiki, $2.00
Eono Mahina, 1.00.
--KUIKE KA RULA.—
Poaono Okatoba 15, 1887
NAAUAO.
Malalo o keia kumumanao, he nui wale na mea i ma@ he mau kumu k@pono no ka hooho@mua ana ia Hawaii mai kona kulana ae e ku nei i keia la. O ka makou i manao ai e waiho aku imua o ka lehulehu holokoa, a o ka makou kumu nui hoi paha ia, oia hoi ka poloai ana aku i na makua mea keiki a pau e hooikaika, e onou a e pahu aku imua i na opio, oiai lakou malalo o ka malu makua. Ua lawa ko kakou mau paemoku nei i na halekula o na ano olelo elua, a o kekahi o lakou aia malalo o ke aupuni ka uku ana. Ma o keia mau kumu la, ua hiki i ke keiki uuku ke hoohele ia i ke kula no ka hoomakaukau ana nona iho no kona wa hookanakamakua, a o ka hoomaka mua ana no ia o ka naauao. O ka naauao, heaha la ia? Ua manao ma kou oia ke kukui malamalama o ke kanaka, ina ua nele ia mea i ke kanaka, he mea maopopo ua like oia me ka na kapo. Eia iwaena nei o ko kakou kulanakauhale a@ he nui a lehulehu o na keiki e hele ana i ke kula, aka, i ka wa o pau ai o ia wa, ua ikeia he nui wale o ia poe e holo wale ana ma ke alanui, e hoopuka ana i na olelo pelapela loa a o kekahi o ia mau olelo aole no lakou i ike i ka io maoli, nolaila, he hookahi wale no laau lapaau e hoopau ai ia mau mea, oia no hoi ka p@lama pono ana mai o na makua ia lakou aole hoi o ka hookuu wale e holo i o a ianei o na alanui o ke kulanakauna@e; e hoopai ia lakou ma ka mea kupono ke nele ko lakou hoolohe ana mai i ka leo. E ao a e malama aku ia lakou, e haawi ia lakou i kekahi mau mea kupono e hoohala ai i ko lakou mau manawa o ke alanui ma ka hale. O ka hooikaika ana o kekahi makua a mau makua pa ha i ke alakai ana i ka lakou mau keiki i na kula, oioa kekahi mea e holomua loa ai o ko kakou lahui nei iloko o ke lakou mau la e oo pono ai, a na ia mea no hoi e hapai ae i ka aina iluna a loaa pono ka noho'na aupuni mailai. Aole i hooleia ka nele ana o ko kakou nei paeaina me kekahi o na kanaka koikoi, aole loa, aka, he kakaikahi wale no lakou. Ina o na keiki o keia wa e hooikaika laku a loaa ke kulana o kekahi poe, alaila, e ike no kakou i na hua o ia hoomanawanui ana.
He mea hilahila loa iwaena o kekahi poe maikai, ka lohe ana a me ka ike ana ma na nupepa a pau i na hana hoohilahila a hoohaahaa i hana ia e na haumana o ke kula o Lahainaluna. Heaha la ke ano o keia mea i hana ia ai? No ka nui anei o ka ike i loaa ia lakou? Aole, aole loa, no na manao hokiekie a haakei i loaa pakahi i na keiki nana i hoala i keia kiahoomanao a me ko lakou mau ukali, a ua like loa no hoi me he ku@u koko la ke kohu ma ka moolelo o kela kula naauao. Ua imi@a a ua hoohanaia e ka Papa Hoonaauao na kumu i waihoia aku ai imua o na haumana, me ka manao ia oia maoli na kumu e loaa ai i na haumana o ua kula la ka holomua ma ka olelo haole. Ke ole makou e kuhihewa, ua manaoia e ao mua ia na haumana ma ka olelo haole a hiki i ko lakou wa e maopopo lea ai i ka lakou mea e heluhelu ana, me ka pololei pu hoi o ka hoopuka ana i na huaolelo i manaoia, mamua o ke kikoi ana aku i na buke hihiu me ka maopopo pono ole. Ke minamina loa nei makou i na hana i hana ia ai ma ke kahua o ka naauao, a ke manaolana nei makou e hoihoi hou ia no lakou i mau haumana no ke kula ke hele aku lakou a mihi i na kumu no na hana kipi i hana ia'i.
KE KUOKOA O HAWAII.
Ua imi ia ke Kuokoa o Hawaii nei i ke au o Kamehameha III., a ua hoouna ia na Elele oia hoi o Rikeke a me Haalilio, no ka imi ana i keia pono nui o kakou. O ka la 28 o Novemaba 1844 oia ka la o ka loaa mua ana mai ia kakou o ka noho'na Aupuni Kuokoa piha mai na mana mai o Farani a me Beritania. Ua hoohiki laua aole loa e lawe i kekahi lihi o keia aupuni ma ke ano kuokoa a ano e ae paha. A ua makaukau hoi laua e malama i ke aupu ni kuokoa o Hawaii nei ke keu ia mai, a he hoike ana mai keia aia no he mau kokua no kakou ke hoea mai ka manawa ino o ka hookahuli aupuni a kuokoa o Hawaii nei.
Aole i loaa ia Hawaii ke kahua kuokoa me ka weliweli aole hoi me ka uwa @ pauda, aka, me ke kamumumu o ke aheahe malie wale no.
Ua maluhia o Hawaii nei malalo o ia kuokoa i loaa i ke au o Kamehameha III., a me ke Kumukanawai e ku ana ia wa, a ua mahalo ia kona au hooponopono Aupuni.
Hala aku la ia ke mau mai la no ke kuokoa a i ke au o Kamehameha V., ua hookahuli ae oia i ke Kumukanawai a haku ponoi iho i Kumukanawai nona a hoohiki iho la iaia a onou mai la imua o ka lahui me na huaolelo, "eia mai ke Kumukanawai o kuu Aupuni." Ma ia Kumukanawai no lilo aku la kekahi mau pono a ka lehulehu i minamina nui ai a ua hoohaiki ia ka pono ko ho balota a pela wale aku. He hookahuli Kumukanawai wale no keia, aole he hookahuli Aupuni a o ke kuo@oa o Hawaii nei ua mau mai no.
Hala aku la oia me kona au a nee mai la ka manawa imua a iloko iho nei o keia au hou e nohoa@i ia nei e ka Moi Kalakaua, ua pukaamaka ae nei he hoolohi hou ma ia ano hookahi, oia hoi, "he hoololi Kumukanawai ma ka aoao aku o na makaainana," aole hoi e like me ka hoololi mua ma ka aoao o ka Moi hookahi wale iho no.
Aohe no paha i apono loa ka lahui holookoa i keia hoololi Kumukanawai, oiai he poe haole wale no ka hapanui o ka poe nana i lawelawe keia hana, aka, heaha ka kakou e ike nei?
Aole anei ua hoihoi hou ia mai kekahi mau pono pili paa ia kakou, aole anei i hoohaiki ia na hoolilo uhauha o na loaa aupuni? Ina e nana a hoomaopopo ia keia a@ e nee mua nei, alaila aole loa he kanalua no ka apono io mai o ka lahui mai o a o no keia hoololi Kumukanawai. A pela auanei e kaa ai keia hoololiana, "he hoololi ma ka aoao o na makaainana." He oiaio ua loliae nei ke Kumukanawai a ke hlomua nei na hana, a o ke Kuokoa o Hawaii nei. Ke haaheo nei no iloko o na wa a pau. Ke ku nei no o Hawaii iloko o ka poai lulu kahi kaawale hoi mai na puahiohio pakaha o ka hoolilo dala lapuwale a me kekahi mau ino e ae paha aka, na ke au o ka manawa e hoike mai.
Eia hou keia: Ke hoopuupu wale nei kekahi poe ma o ka loli hou ana ae nei o ke Kumukanawai, a he hookahuli Aupuni aku koe a pau ke Kuokoa ana o Hawaii. E hoopau loa ia aku ana na kanaka Hawaii mai na Oihana Aupuni aku.
Auhea oukou e na hoa heluhelu o ke KUOKOA, mai haawi i ko oukou mau pahu lono no ka hoolohe ana i na leo kanikaniaula o ia ano, no ka mea, aole he oiaio o ia.
E nana ae ma ko makou mau kolamu hoolaha a e ike iho i ka oiaio aole loa he haole ka hapanui o na hookohu oihana mai ke Kuhina Kalaiaina mai, aka, he Hawaii.
Aole loa e ae ana ke KUOKOA ke hoopau ia kekahi kanaka Hawaii mai ka oihana aku me ka hala ole, aka hoi, ma ua ike ia kona hemahema, alaila he mea waiwai ole ke ahewa i kela hoopau ana. O ka pololei ka makou i anoi ai e hana ia aole o ke apuhi, a o ke kaulike ko makou kahua aole o ke paewa.
Nolaila e na hoa heluhelu, ma ua hoomaopopo oukou i keia mau manaoa he mea e hookulanalana io ia ai ko oukou kuokoa ana; ke nonoi aku nei makou ia oukou, "e nana kakou iluna a e waiho aku i ko kakou mau poloai ana me ke kuio Iaia no ka mea Nona mai keia kuokoa i loaa ia kakou me ka eha ole o ka ili, ua loaa ia Amerika ke kuokoa me ke koko, aole hoi pela ko kakou; nolaila, e haliu aku i Ona la a Nana no e hoopakele ia kakou mai ka ino mai. A o ka makou leo noi: Na ke Akua e malama mai ia Hawaii a Nana no e hoomau aku i kona Kuokoa ana.
Hoalohaloha.
I ka Moi Kalakaua,
Ua oluolu i ko ka Mea Mana Loa, ka Haku o na Haku, a me ke Alii o na Alii, i kona lokomaikai, ka lawe ana aku la i ka Mea Kiekie, ke Keiki Alii E. A. Keliiahonui, kekahi hoi o na pou o Kou hale, a
Nolaila, ua walohia hou kou ihikap@, a me kou lahui pu; a e
Hooholoia, O makou o na makaainana aloha Alii o Kona Akau, ma o ko makou mau komite la, e oluolu e hui pu aku me Oe, e auamo pu i na ehaeha lihaliha o ke kanikau.
Hooholoia, ke nonoi ae nei makou i ke Akua Mana Loa e hoomama mai i kou kaumaha luuluu a me ka Ohana Alii pu iloko o ke kumakena.
I ka Mea Kiekie Poomaikelani,
Ua oluolu i ka Mea Mana Loa, ka Haku o na Haku, a me ke Alii o na Alii, i kona lokomaikai ka lawe ana aku la i ka Mea Kiekie, ke Keiki Alii E. A. Keliiahonui, kau Kama'lii; a
Nolaila, ua walohia ho@ kou kiekie, a me kou lahui pu, a e
Hooholoia, O makou o na makaainana aloha Alii o Kona Akau, ma o ko makou mau komite la, e oluolu e hui pu aku me oe e auamo pu i na ehaeha lihaliha o ke kanikau;
Hooholoia, Ke nonoi ae nei makou i ke Akua Mana Loa, e hoomama mai i ke kaumaha luuluu iloko o ke kumakena.
J. G. Hoapili, J. Kahaulua,
Jos. K. Nahale, Sam'l Haanio, Jr.,
S. H. Haluapo, J. B. Kahaleole,
D. H. Nahua, J. W. Kaili,
A. Kaikai, Bill Naami,
K. S. Kamuku, D. N. L. Nakea,
D. Namauu, S. W. Hua.
Josepa I.
Hauhili ka ai a ka Wele-a i na uwea o ke kukui uwila e halaoa mai nei.
Like @ Like ka Anoi!
O ko'u poo manao ia e kau ae la, ua like a like ko'u manao no ka hoomaemae Aupuni, me ko P. D. @ hoopukaia ma ka nupepa KUOKOA o Oct. 1. Ua nui kuu mahalo no na wehewehe naauao a P. D., a he kumu hoo@a@ke i pili pono i ka Aha Kuhina popopo i palahu aku la, a me ko kakou poe kahu Aupuni hou o keia au e nee nei a hoolilo pakiko hoi, a me he la, ma ko'u kaupaona kupono ana, o keia na kahu Aupuni ola na 'Lii, a ola pu me na makaainana, i hookomoia iho nei iloko o ka aie kaa ole, a aole io no he wa a hanau mai he keikikane nui nepunepu, (banekarupa) mai ka opu mai o kona mama, (aie nui hiki ole ke hookaa,) ina aole i loaa e i na lima kokua aloha o ka poe opu aloha @ ia oe e Hawaii. E nana aku i ka hopena o ke aupuni o Samoa, e lawe lima nui ia la e Geremania, a mai like kakou pela. Aka, ma ka oluolu o ko ka Lani iluna, ua hoopakeleia oe e Hawaii oiaio, mai ko waho pakaha wale ana mai me ka oioi o na elau pu.
He oiaio no, ua puka ae mai na lehelehe a ke aloha ole, na huaolelo ho inoino i keia Aha Kuhina o kakou e ku nei, mai ka poe paalalo o kela poe i pau aku la, ka Aha Kuhina hoi i hoomoe ai i na hua aelo, a mai kiko ae he mau moo nahesa nahu; pela wau i ike ai ma ko makou nei apana, aka, i keia wa, e kukuli hoomaikai aku ana lakou ia Aha Kuhina hou, a e palahe ana ka lakou mau olelo awaawa me he puupuu paakai la, ka pulu iho i ka wai he hehee ka hope. A ke pai nei i keia Aha Kuhina hou, he maikai na hana. Ua kohu muhee holo lua no ka moana. Mamua aku nei, he ino wale no ka mea lohe ia ma ka waha o ka lehulehu, he kipi i ke aupuni a me ka Moi. O na olelo ia a ka lokoino, aloha ole iho ia Hawaii uuku i ka imo ae o na maka. Nolaila, ua kulike ko'u manao ma keia, me ko kuu hoa o ka makakila, P. D.
JOS. H. N. KAWAIOULU.
Waimea, Hawaii, Okat. 1, 1887.
Na Mea Hou o Pahoehoe.
O ke KUOKOA, Aloha oe:--
O kahi nona ka inoa i hoikeia ae la maluna, he wahi ia no na hana laa o ka Uhane e malama ia ai ma Hilo.
Ma ka la 4 o Okat. ua akoakoa ae malaila na puuwai lokahi o na Ahahui Opiopio mai ke one wali o Ohele a hiki aku i Haaheo i ka welelau makani, aole hoi o lakou wale no, aka, o na poe makua o ka pono a me na lehulehu o na makaikai.
I ka hiki ana ae i ka 10:30, ua malamaia na hana me ka pule a Rev. J. S. Kalana. Ua malamaia na hana me ka eehia, ma ke alakai ana a ka Ahahui Opiopio o Puueo. O na mea nui i manao ia no keia la, oia na olelo paipai mai na makamaka, ka pule, a me na hana hoohoihoi i ke ala hou ana o na hana pono, a ua hanaia ia mau hana me ka maluhia, a me ka lawa ole no o ka ono o kekahi poe i ka olelo ma na hana pono, oiai ua haiki loa ka manawa.
Ma na haiolelo, ua kaa ka hauoli o ka mahaloia na kekahi kaikamahine Gilibatt, o ka Ahahui Opiopio o Kalepolepo, a ma na mea e ae, ua like wale no.
Ua nui pu no hoi na olelo paipai i panai pu ia mai e kela a me keia no ka holomua o na hana a ka Haku ma Pahoehoe, he mau hora ka loihi o keia halawai ana, a hookuuia me ka maluhia.
A mamuli o ka oluolu o @a kamaaina o Pahoehoe, ua konoia ke anaina holookoa nona ka nui i aneane 200 e kipa aku ma ko lakou lanai ahaaaina nui i hoomakaukau ai no ka pahola ana mai imua o na kamahele. O kahi i kukuluia ai ka lanai ahaaina, aia ma Puepaku, a malaila i akoakoa aku ai ke anaina nui. Ua hiki ole i ka'u peni ke haano'u aku i ka nani a me ka hiwahiwa o na hoomakaukauia ana, oiai, ua oi aku mamua o ka mea kupono oia'u ke akena aku. O na umeke, ua hana ia me na hana lima noeua o ko Puepaku mau kaikamahine, oia hoi ka lau i i kiheneia a me ka lauhala i ulana paweheia, a ua waniki ia me ka hinuhinu o na pua. Ua ai a lawa i ka lokomaikai o na kamaaina, a mahope o keia, ua lulu mai na Ahahui Opiopio mai Ohele a hiki i Haaheo, no ke kukulu ana i kahua no ka Ahahui Opiopio o Pahoehoe; a mahope iho o keia, ua haawiia na hookohu o na luna nui o ka Ahahui Opiopio o Pahoehoe, Mrs. Kanoa Hanai, Peresidena; Mrs. Keohookalani, Hope Peresidena; Kinney M. Koahou, Kakauolelo; Miss Aiau Apana, Hope Kakauolelo; J. Hanai, Puuku. A oia na mea ano nui e pili ana i ua la nei.
Aka, mamua ae nae o ka hookuu ana o ka'u makapeni, ke haawi aku nei au i ko'u hoomaikai nui i ka Ahahui Opiopio o Pahoehoe no ko lakou eleu a me ka holomua o na hana pono a ke lana nei ka manao e hoomau aku oukou i ka nee ana o na hana pono, a na ke Akua e kokua ia oukou a pau.
Me ka oiaio, M. PIHO.
Hilo, Okat. 6, 1887.
Ua liia mai nei kekahi mau kanaka ma Kapalakiko no ka pepehi kanaka.
Ko ka Lai @ Ehu.
NO NA LETA.
Ai@a ae nei pule o ka hiki ole ana mai o ka Lawe Leta aina mai Kawaihae mai a na Kona nei, ua pilikia ko makou mau leta aina, aole he mea nana e lawe mai. O ke kumu o keia pilikia, ma Kawaihae mai. Aole paha i loaa pono aku kahi berena a ia Lawe Leta.
NA HANA KULA SABATI
E hoike ana na Kula Sabati o na Ekalesia huiia o Kailua a me Helani ma ka luakini o Helani, ke hiki aku i ke Sabati hope o Dekemaba, ke ole he mau mea alalai. A e malama ana ua mau Kula Sabati la he Aha Mele nui ma ka po o ka la 1 o Ianuari, 1888, ma ka luakini o Helani, a o na loaa o ia hana, e hoolilo ia aku no ia no ka hale kahu.
NAUE KA HONUA
He wahi olai kai hoonaueue ae i na kapakai lana malie o na Kona nei i ka po o ka la 1 o Okatoba nei, a e hoike mai ana, ua ala ka hiamoe o ke Aliiwahine o ka lua, a o ka Madame kaulana o Hawaii nei, a o ka iho nui ae koe i kai i ka holoholo ahiahi, e u-hi u-ha mai ai. A ua lohe mai au, ua hanee ka pali Kalepeamoa iluna o ka pali kapu o Keoua, mamuli o keia hoonaue olai. He mau wahi pali liilii keia elua, aia iluna pone o ka pali kapu o Keona. O ko omakou wahi kolohe Mr. Hoopale, oia kai hele e makaikai ilaila, a nana i hoike mai i keia mea hou.
PAU @ KE AHI
Ma ka la 28 o Sepatemaba, pau iho la ka hale o Kuakahela i ke ahi; he hale keia aia iuka o Kailua, a o Kuakahela i kela wa i pau ai ka hale i ke ahi, aia oia i ka moana kahi i lawaia opelu ai. Iaia e kulou ana ilalo a ea ae iluna a nana iuka, ike aku la oia i ke ahi e a ana i kona hale, huli hoi aku la oia iuka o ka aina, kau ma ka lio, a holo aku la no kona home poino. A heaha ka mea i loaa iaia? O kana wahine, na keiki a me na moopuna ke noho ana me ka pilihua, a e uwe ana no ko lakou home poino. Aole i maopopo heaha la ke kumu i pau ai ka hale i ke ahi.
KA EKALESIA.
Ua ikaika ke kahu o na Ekalesia huiia i kana hana, a o na hoahanau no ka palu-he. Aole pela o Hanuna i kona mau la. Ke hooikaika nei ke kiai i ke ao ana i na haumana Kula Sabati, me ke kanawai o ke ao himeni. He ike maikai ia ke hoomau aku na haumana. Ua kauoha ia aku nei ka papa o ka hale kahu, e hooili mai, a ma e hiki mai ana, o ka maemae koke ae no ia.
Ke kilihune mau la no na pakaua eloelo i na kula uliuli o kuu home aloha. Oluolu maikai no na maka i ka uliuli mai o na mea kanu.
Me ka welina. D. ALAWA.
Kailua, Oct. 3, 1887.
MA KE KAUOHA.
Ua hookohu ia aku o W. D. Alapai i keia la i Agena hooko i ka mare, no ka Apana o Hamakua, Mokupuni o Hawaii.
LORRIN A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Okatoba, 11 1887.
2150-3t
O Messrs Jas. Kaai a me Charles Stillman ka i hookohu ia aku i mau Komisina no na Pa no ka Apana o Kohala Akau Mokupuni o Hawaii.
Penei iho na hoa o ka Papa Keia wa:
Kamahu
Jas. Kaai
Chas. Stilman
LORRIN A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Okatoba, 10 1887.
2150-3t
Ua hookohu ia i keia la 5 o Oct. 1887 na kanaka nona na inoa i hoike ia malalo nei i mau Luna koho i ka waiwai io o na mahele o ke Aupuni iloko o na aina no ka apana o Hilo mokupuni o Hawaii
Joseph Nawahi
Daniel Porter
W. H. Shipman
L. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Oct. 5 1887. 2149-3t
Ua hookohuia i keia la o Messers M. Rose a me R. Makahalupa i mau komisina no na pa no ka apana o Koolaupoko mokupuni o Oahu.
Eia iho na hoa o ka papa i keia wa:
G. Barenaba
M. Rose
R. Makahalupa
L. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Oct. 6 1887. 2149-3t
Ua hookohu ia o E. Kahaleohu i keia la i Agena Hooiaio Palapala Aelike mawaena o na haku a me na paahana no ka apana o Hilo mokupuni o Hawaii
L. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Oct. 6 1887. 2149-3t
Ua hookohu ia o Allan R. Rowat Esq. i ke ia la o Oct. 1887 i luna hooko i ka nana ana i na holoholona no ka mokupuni o Oahu a kauka lapaau no na holohoona mai no keia aupuni.
L. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Oct. 3 1887. 2149-3t
Ua hookohu ia o D. Malo i keia la 6 o Oct. 1887 i komisina no na ala liilii a me na pono wai no ka apana o Ewa & Waianae mokupuni o Oahu.
Penei na hoa o ka papa i keia wa:
J. W. Haaheo
L. N. Opunui
David Malo
L. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina Oct. 6 1887. 2149-3t
Ua hookohu ia i keia la o Messers. J. Leiahi a me Kaino, i mau Agena hooiaio palapala aelike mawaena o na haku a me na paahana no ka apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii.
LORIN. A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Sept. 27, 1887. 2148-3ts
Ua hookohuia i keia la 29 o Sepatemaba, 1887, o S. W. Pa, i Agena hoooko mare no ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii.
LORRIN A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Sept. 29, 1887. 2148-3ts
MA KE KAUOHA.
Ua ae ia aku keia la 27 o Sept. 1887, o G. W. A. Hapai i Agena hooko mare no ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii.
LORRIN A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Sept. 27, 1887. 2148-3ts
Ua hookohaia ka poe no lakou na inoa malalo iho i keia la 23 o Sepatemaba, 1887, i poe Agena haawi Laikini Mare no ka apana o Makawao, mokupuni o Maui.
H. P. KELIIKIPI. HAO KAWAIMAKA,
JAMES ANDERSON, NAAIEONO,
LORRIN A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Sept. 23, 1887. 2147-4ts.
Hoolaha Kuai
--O NA—
AINA AUPUNI.
A ME NA
HOOLIMALIMA.
--MA—
Honolulu, mokupuni o Oahu.
E KUAI ia aku ana ma ke kudala akea ma ke alo iho o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 o ke awakea o ka Poalima, Okatoba, 28, 1887, kekahi mau Aina Aupuni waiwai nui a me kekahi mau Hoolimalima i hoikeia malalo iho nei.
1—Ka hoolimalima o kela hale waiho ukana o ka "Hui Laina Mokuahi Lawe Leta Pakipika."
Na kumu hoolimalima:
Hoolimalima no elima makahiki, ma ka uku kiekie i haawiia he $600.00, no ka makahiki, e uku ia ana ma ka hapalua makahiki i kinohi.
2—Ka hoolimalima o ka apana helu 44, ma Ainahou, i anaia ma ke 50x100 kapuai ma ka aoao komohana oia hoi ke kihi o Halekauila a me alanui Kilauea.
Na kumu hoolimalima:
Hoolimalima no 10 makahiki, ma ka uku kiekie i haawi ia no $100.00 no ka makahiki, i kinohi.
3—Elua apana aina e waiho la ma Kunawai Honolulu, ma ke komohana o ke alanui Liliha, a makai nei o ke alanui Kauka, nona ka ili he 55-100 a me 5-100 eka pakahi.
Na kumu hoolimalima:
Uku kiekie i haawi ia, $150.00 no na apana elua.
4—Ka hoolimalima o ka apana aina helu 16 ma Ainahou, i ana ia he 50x100 kapuai ma ke alo iho o alanui Papu, oia hoi ka apana e waiho ana mawaena o ka hale o Chayter a e noho ia nei i keia wa e Yates a me McKenzie a me ka hale o Lucas.
Na kumu hoolimalima:
Hoolimalima no 10 makahiki ma ka uku kiekie i haawi ia $300.00, no ka makahiki, e uku ia ma ka hapalua makahiki i kinohi.
Ua pili i keia hoolimalima na kumu; e hookoia e kukuluia kekahi hale pauahi ole e like me ka manao o ke kanawai i emi ole iho na lilo malalo o ka $2,000, maluna o ua apana aina la.
LORRIN A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Sept. 26, 1887. 2148-3ts
NA HOA O KA PAPA HOOPII AUHAU NO KA M. H. 1887.
HAWAII
Hilo Chas. Richardson, Luther Severance
Hamakua John Wilson, Chas. Williams
N. Kohala E. C. Bond, S. Lakalo
S. Kohala J. Stupplebeen, Z. Paakiki
N. Kona D. Alawa, Chas. Kaiaiki
S. Kona S. Desha, Kaeo
Kau G. W. C. Jones, Ed. Smith
Puna R. Rycroft, J. M. Kauila
MAUI
Lahaina H. Dickenson, A. Pali
Wailuku W. A. McKay, W. P. Kahale
Makawao S. F. Chillingworth, J. Kekahuna
Hana J. Grunwald, J. E. Lyons
Molokai and Lanai R. W. Meyer, Kane
KAUI
Hanalei C. Long, I. W. Lota
Kawaihau S. Huntly, J. Paanian
Koloa J. D. Neal, K. Mika
Lihue E. Kopke, J. B. Hanaike
Niihau & Waimea C. B. Hofgaard, D. Kua
OAHU
Honolulu John Waterhouse, W. F. Allen
Ewa Wainae L. K. Halualani, S. K. Kuhano
Koolauloa N. Nakuaau, L. B. Nainoa
Waialua Z. S. Squires, G. Mahualu
Koolaupoko Jas Olds, J. W. P. Kamealoha
W. L. GREEN,
Kuhina Waiwai
Keena Waiwai, Honolulu Sept. 20, 1887. 2148-3t
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
O ka mea nona ka inoa malalo iho, ua koho pono ia i Lunahoopononono Waiwai no Kamahiai o Kamaee, Hilo, i make aku nei. Nolaila, o ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o ka mea i ma ke e hoike koke mai i ka lakou mau bila aie kupono i hooiaio ia, a hala na mahina eono (6) mai keia la aku e hoole mau loa ia aku no, o na poe a pau i aie i ka mea i make e hookaa koke mai ia'u, ina he mau waiwai ko ka mea i make e paa ia nei e kahi mea e hoihoi koke mai ia'u.
G. W. A. HAPAI,
Lunahooponopono Waiwai o Kamahiai i make.
Hilo, Hawaii, Okatopa 6, 1887.
2150-4t
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
I KULIKE AI ME KA MANA KUAI iloko o kekahi moraki i hanaia e Malune Kamoiliili (k) a me Lepeka Kupihea kana wahine mare, na mea nana i moraki aku ia M. McInerny i hanaia i Iulai 22, 1878, a i kopeia iloko o ka Buke 55, aoao 300 a 302, a ua hooliloia ua moraki la ia H. A. Widemann, Kahu Waiwai, e McInerny i oleloia ka mea i moraki ia aku ai ma o kekahi palapala hoolilo i hanaia ma ka la 29 o Dekemaba, 1883, a i kopeia ma ka Buke 85, aoao 227—9.
Ke hoikeia aku nei, o H. A. Widemann i oleloia, ka mea i hooliloia aku ai na moraki la, ua makemake oia e hooko i ua moraki la no ka uhaki ana o na kumu, oia hoi ka uku ole ia ana o ke kumupaa a me ka ukupanee; a i ka wa e hooko ia ai ua moraka la, e kuai ia aku ana ma ke kudala i kekahi manawa e hoikeia aku ai ma keia mua aku, i kela mau apana aina a pau loa i hoakakaia iloko o ua moraki la i oleloia a i hoakakaia malalo iho.
No na mea i koe, e ninau ia A. ROSA, Loio.
H. A. WIDEMANN,
Kahu Waiwai.
O na aina e kuai ia aku ana, oia no:
1—O kela mau apana aina a pau e waiho la i Hauula, Koolauloa, mokupuni o Oahu, a oia no hoi na aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui, helu 2913 ia Walania, ke kupunakane o ka mea nana i momraki aku..
2—O kela mau apana aina eha a pau loa e waiho la ma Hauula, a oia na aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui, helu 2914, ia Kamoiliili, ka makuakane o ka mea moraki.
3—O kela apana aina a pau loa e waiho la i Hauula i olelo ia, a oia ka aina i hoakaka ia iloko o ka Palapala Sila Nui 5292 ia Kaioe, ka makuakane hanauna o ka mea momraki.
4—O kela apana aina a pau loa e waiho la ma Hauula i oleloia, a oia ka aina i hoakakaia ma kekahi Palapala Kuai i hanaia Sepatemaba 18, 1873, a i kopeia ma ka Buke 38 aoao 283 a me 234, iloko o ke Keena Kakau Kope ma Honolulu 2150-4t.
HOOLAHA HOU.
MA KE KEENA O KA LUNAKAnawai Kaapuni Apana Ekolu o ko HawaiiPae Aina. Ma ka Waiwai o Kama (k), no Hamakua, Hawaii, i make kanoha ole.
Uaheluheluia a ua waihoia ka palapala noi a John Wilson, a noi ana e hooholo ia na hooilina o Kama (k.) no Hamakua, Mokupuni o Hawaii, i make kauoha ole: Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka Poalima oia ka la 18 o Novemaba, M. H. 1887, i ka hora umi kakahiaka, ma ka Halehookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kae ke hoike ia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, H. P. A.
Hilo, Hawaii, Okatoba 6, 1887.
2150-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKAnawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o Kalawaia (k), no Hilo, Hawaii, i make kanoha ole.
Ua heluheluia a @a waiho ia ka palapala noi a B. H. Brown, ka Lunahooponopono no na waiwai o Kalawaia (k), no Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e haawi ia ka mana iaia e hoo lilo aku ka @ waiwai paa o ka mea i make, no ka lawa ole o na waiwai lewa e hookaa aku i na aie, me na lilo o ka hooponopono ana.
Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka Poalima, oia ka la 18 o Novemaba M. H. 1887, ma ka Halehookolokolo ma Hilo, Hawaii, i ka hora 10 kakahiaka, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko H. P. A.
Hilo, Hawaii, Novemaba 6, 1887.
2150-3t
MA KE KEENA O KA LUNAKAnawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Kaawapuupuole (k), no Ookala, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a M. Polapola, ka Lunahooponopono no na waiwai o Kaawapuupuole (k), no Ookala, Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e aponoia kona hoike hope, a e hooholo ia ka waiwai i na mea i pili, a e hookuuia oia me kona mau hope mai ka oihana Lunahooponopono no ia waiwai: Nolaila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka Poalima oia ka la 18 o Novemapa, M. H. 1884, i ka hora 10 kakahiaka ma ka Halehookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu H. P. A.
Hilo, Hawaii, Novemaba 6, 1887.
2150-3t
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
O ka mea nona ka inoa malalo iho ua koho pono ia i Lunahooponopono Waiwai no Wahakole (k), o Kamaee, Hilo, i make aku nei. Nolaila, o na mea a pau he mau koina ka lakou i ua waiwai la, e hoike koke mai i ka lakou mau bila aie kupono i hooiaio ia, a hala na mahina eono (6) mai keia la aku e hoole mau loa ia aku no, o na mea a pau i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai ia'u, ina he mau waiwai kekahi o ka mea i make e paa ia nei e kahi mea e hoihoi koke mai ia'u.
G. W. A. HAPAI,
Lunahooponopono Waiwai o Wahakole,
Hilo, Hawaii, Okatopa 6, 1887.
2150-4t
HOOLAHA A KA MEA MORAKI.
O makou, Ed. Hoffschlaeger & Co., o ka mea nana e paa ana ka moraki i hanaia mawaena o makou a me ka Hui Wiliko o Waimea, i hana ia ma ka la 2 o Okatopa, 1886, a i kopeia ma ke Keena Kope o ke Aupuni ma ka Buke 98, aoao 404 me 407. Nolaila, ke hoike nei keia aha no ka hooko ana i ua moraki la i oleloia mamuli o ka uhaki ia ana o na kumu aelike, ka uku ole ana ia o ka aie i hoopaa ia ma ua moraki la, a no ka pau ana o ka manawa i hoakaka ia ma ke kanawai, e kuni ia aku ana ma ke kuai kudala akea ma Honolulu, na waiwai a pau i hoopaa ia ma ua moraki la, oia hoi: na aina ka wiliko, na mikini a me kekahi mau waiwai e ae o ua Hui Wiliko a Mahiko nei o Waimea.
ED. HOFFSCHLAEGER & CO,
Honolulu, Okatopa 10, 1887.
2150-4t
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.
MAMULI O KEKAHI MANA KUAI i hoike ia maloko o kekahi Palapala Moraki i hana ia mawaena o Anehiwa a me Young Awana kana kane mare o Honolulu Mokupuni o Oahu o ka aoao mua, a me John Buckley o ka aoao elua, ma ka la 1 o Okatoba 1884 i kakau kope ia ma ke Keena kakau Kope o ke Aupuni ma ka Buke 92 aoao 202-4 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumua aelike o kela moraki, no ka uku ole ia mai o ka ukupanee i ka wa i olelooia, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hookoanae Kudala akea ana ia i ka aina i hoike ia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka Poakolu Novemaba, 2 1887 ma ke Keena Kudala o Lewis @. Levey ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea oia la.
No na mea i koe, e ninau ia J. M. Monsarrat, Loio ma ke Kanawai.
JOHN BUCKLEY
Mea Moraki.
Honolulu Oct. 8 1887.
O na aina e kuai ia ana, aia ma Kalaepohaku, Kapalama ma Honolulu i oleloia, he hapa no ka Apana 4 ma ke Sila nui helu 2816 Kuleana helu 2266 ia Kuhiana, a i haawiia ia Anehiwa e kona kupunawahine e Puhaikala (nana i ka Buke ma ke keena kakau olelo o ka Aha Kiekie Buke 15 aoao 80) a i hoakakaia penei;
APANA 1—Nona na eka 33-10 i ana ia e M. D. Monsarrat ma ka la 10 o Augate 1887.
APANA 2—Nona ka il 33-100 eka i ana ia e M. D. Monsarrat ma ka la 10 o Augate 1887.
APANA 3—Nona ka ili 44-100 eka i ana ia e M. D. Monsarrat ma ka la 10 o Augate 1887.
O ka Apana 1, ua hoolimalima ia no ka $180 no ka makahiki, a e pau ana iloko o Novemaba 20, 1891; he pono wai ma ia apana i olelo ia i hoolimalima ia no $25 o ka makahiki a hiki i Augate 1, 1897.
O ka Apana 2, na hoolimalima ia no $20 o ka makahiki, a e pau ana iloko o Novemaba 20, 1891.
Maluna o ka apana 3 he hale laau maikai maluna a malalo me ke kaupoko piula. He mau loi kalo kekahi eha maluna o ia apana.
E ikeia no ke kii o keia mau apana aina ma ke keena loio o Maunakea.
2149-4t
HOOLAHA HOOPII AUHAU O 1887.
Ke hoolaha ia aku nei i na mea a pau. E noho ana ka Papa Hoopii Auhau o ka Apana Hookolokolo Elua no ka hoolohe ana i na hihia hoohalahala auhau ma na apana penei:
Hale Hookolokolo, Wailuku, Oct. 6&7 10 A M
" " Makawao, " 12 & 13 "
" " Hana, " 20 "
" " Lahaina, " 25 "
" " Pukoo, Molokai, " 28 "
GEO. E. RICHARDSON,
Peresidena Papa Hoopii Auhau Apana Elua H. P. Aina.
Wailuku, Maui, Sept. 22, 1887. 2148-3ts.
HOOLAHA HOU.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.
MAMULI O KEKAHI MANA KUAI hoike ia maloko o kekahi p@ a moraki i hanaia mawaena o NOHEA KAAI m@ JAMES KAAI kana kane ma@ o K@ Mokupuni o Hawaii o ka aoao mai, @ ALEXANDER J CARTWRIGHT K@ malama Waiwai o ka waiwai o R. W. @ make o ka aoao elua, ma ka la @ 1884 i kakau kope ia ma ke Keena@ Kakau Kope o ke Aupuni ma ka @ aoao 101-2, a mamuli o ka uha@ kumu aelike o kela moraki, @ kaa ole ana i ke kumupaa a @ panee ma ka manawa @ olelo @ ke hoolaha ia aku nei e ka mea @ aoao elua o na moraki nei, e @ oia ia mana kuai, a ma @ Kudala akea ana ia i ka am@ ma ia moraki, e like me na @ malalo iho, ma ka Poako@ toba 1887, ma ke Keena Kudala @ Morgan ma Honolulu, @ Oahu, ma ka hora 12 o ke @ la.
No na mea i koe, e nina @ Monsarrat, @oio ma ke kanawa.
ALEXANDER J. CARTWRIGHT
Kahu Malama Waiwai o ka @ R. W. Ho@.
Mea @
Honolulu, Okataba 1 1887.
O na aina e kuai @a ana, penei @
1—He aina e waiho la ma @ ma Kohala i oleloia nona @ Ma ka aoao akau ko J. K@ aoao hikina ko Kua apana @ aoao hema ko J. K. @ aoao komohana ko D. W. @ aina; a oia no ka hapa o ka @ kakaia ma ka Palapala Sila @ Keliileolea, i hoolilo ia aku @ ai i olelo ia e D. W. A@ palapala i kakau ia ma ka la @ ba 1883, i kopeia ma @ 135.
2—He aina e waiho la ma @ oleloia nona na palena p@ ana mai ka pohaku h@ ma ka muliwai a h@ aka @ min hikina (oiaio) 80 k@ muliwai pili pu me k@ Kaa@ 24 deg. 20 min. hikina @ muliwai me ko Ka@ Hema @ min. hikina @ 100 K@ ko Keliileolea Kuleana. Hew@ min. kumohana (oiaio) 152 @ Niulii a hiki i ka @ 24 min. Komahana @ pu me Niulii a hiki i ka p@ i kaha pea ia. Ala@ akau @ komohana (oiaio) 127 ka@ makaala wahi a hiki i ke @ ka pohaku ma ke kae @ 40 deg. 30 min. komohana @ puai me ko Kamakaala w@ o ke awawa a hiki i ke @ lo. Alaila akau 20 deg. 50 @ na (oiaio) 73 kap@ a h@ Akau 50 deg. 20 min. hik@ puai a hiki i ko Keanu @ kahawai a hiki hou i ka @ na ka ili 275-100 eka, a @ Ahupuaa o Makapala Ku@ B, apana 3 i hooliloia ia N@ Kahu Malama Waiwao o @ nalilo ma kekahi palapala @ la 2 o Mei 1884 i kop@ 91 aoao 99 me 100.
2148-4t.
OLELO HOOLAHA
E IKE auanei na kanaka a pau @ mai i keia, o ka aina o Pania@ ka @ me Popoiwi, e waiho la ma Kau@ o Maui, "Ko Hawaii Pae Aina," @ aina o Wm. B. Sake haole i k@ aku ai @ keiki ponoi ia Jona Laika no K@ nolaila, ke hoike aku nei au ma ke @ he kuleana i kona mau hana@ mua e lawe @ man@ e malama ma ke ano Luna @ pono Waiwai—a hoolilo a h@ aina la, aia no ia'u na h@ pono @ mea a pau e pili ana i ka waiwai @ a me na mea a pau, aole i kahi mea @ ka mana a'u i hookohu aku @ hope nana e malama i ua aina la. @ ka hoolaha i puka ma ka "Nupepa K@ ma ka M. H. 1886, ua hoopau loa @ la, aia wale no maluna o'u na mana @ keia la aku.
C. E. LAKE K@
Kipahulu, E. Maui, Iune 21, M. H. 188@
2136-3m
HALE PAIKII ALANUI NUUANU
I WEHEIA NO @KOLU M@
MAHOPE IHO O NA HOOPONOPONO hou ana i wahi e @ hewa maikai no kela a me keia e h@ mai @ pai kii no lakou iho ma ka @ hoopaa iho makou e hoolako @ pau e like me keia malalo ih@
Kii pepa, @ no $1 @
Kii lako hale, lumi, hale a pela aku @ $1.00,
Kii nui 8x10 @ no $1 @ no ke kakini.
Hoomaemae a hoolele hou ana i na @ ka hiko, ma ia uku hookahi no. H@ pena 8x10 a me ka laau, he $@
H. A. LUSCO MB.
Helu—Alanui Nuuanu. 2116@
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuni Apana Elua @ Hawaiii Pae Aina. Ma ka hooponopono @wai
Ma ka hana o ka Waiwai o E S. Ma@ o Kawela Molokai i make.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana ma@ palapala noi a me ka papa @ J. W. @ Poohea Lunahooponopono o @ W@wa@ S. Maunaloa no Kawela i make, e @ apono ia na hoolilo he $@ ana o na mea i loaa ma@ he 5 @ noi ana e nana a apono ia ke@a ma@ kauoha ia e mahele i na waiwai e @ ma kona lima i na mea i kuleana m@ hookuu ana iaia a me kona ma@ lakou noho ana ma ia a@.
Ua kauohaia, o ka Poah@, ka a @ Okatoba M. H. 1887 ma ka hora 1 p. m. @ o ua Lunakanawai la, ma ka hale @ ma Pukoo Molokai, oia kahi a me ka ma@ i koho ia ai no ka hoolohe ana @ me na papa hoike i olelo ia, a o ka @ i pili malaila e hele mai a @ ina he kumu io ko lakou, e ae @ la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai @ A @ keia kauoha ma ka olelo Hawa@, e pa@ maloko o ka KUOKOA he mau nupepa, pa@ i hoolaha ia ma Honolulu, i ek@ ae o ka manawa i olelo ia @ ka @
Kakauia ma Wailuku, k@ Ha@ Pae Aina, i keia la 29 o Sept. M. H. 1887.
GEO. E. RICHARDSON
Lunakanawai Kaapuni Apana @ H. P. A. 2149 @
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI Kaapuui Apana @ Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai.
Ma ka hana o ka Waiwai o J. L@ no Kalaupapa Molokai i make k@ ole.
Ma ka heluhelu a me ka waihu @ ana mai o ka palapala noi a J. Kanakahel@ hoike ana ua make kauoha ole o J. La@ no Kalauoapa Molokai ma Kalau@apa Molokai i ka la 2 o Augate 1882 a e noi ana e hoopuka ia ka palapala luna hooponopono waiwai ia J. Kanakahelewale.
Ua kauohaia o ka Poaono ka la 20 o Okatoba M. H. 1887 ma ka hora 10 kakah@, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana @ noi la imua o ua Lunakanawai la ma k@na keena, ma ka hale hookolokolo ma Pokoo Molokai, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e @ ole @ ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekol@ pule ma ke KUOKOA nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, ko Hawaii Pae Aina Sept. 29 M. H. 1887.
GEO. E RICHARDSON
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A. 2149-3t