Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 42, 15 October 1887 — HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani. Ke Alii Nui o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

KAKAU

AKA n-e hou ua hoopomaikai nui loa ia nae ka'u huakai heie. i ko u lohe mua ana mai i na kanaka au i hoouna mai ai e heie mai e iuna i ko'u waa, me ko lakou ninau mai, mai hea mai nei kena waa, a owai !a ke aiii 0 luna ? Ua hoike aku ko u mau kanafea mai Kauai mai, a Kaohaikawilīula ke aiii wihine o luna. ke kaikamahme a Manokalani ke alii nui o Kauai la manawa i olelo mai ai lakou mamua mai nei no hoi pae mai ai kekahi waa aiii oia no hoi kena waa e kau ae la no Lonoikamakahiki ke alii nui o Hawaii. I ko'u lohe mua ara i ka hiki ana mai o ke alii o Hawaii ua hoopokole »a ka loa o ka'u hua!;aihele i ka halawai pu ana o maua i Oahu nei. I hou aku )a o Kakuihewa aohe paha olua i hahwai pu me ua aiii la o Hawaii ? I aku h ua ahiwahine h, aole e kah maua i hui kino mua ai i au wale ka la 1 ka po 110 0 nehinei i hui pu ai maua a halakau ai na makau a ka lawaia i Wailua, a nana no i wehe mua ka maluhia 0 ko ? u kino, e iike me ka hoolaa ana a ko'u mau makua. Ia manawa i pii ino ae ai ka huhu 0 ke alii o Oahu nei i ke kaa e ana o ka wehe mua ana o ka maluhia na ke alii o Hawaii. Uakohukohu no ka Kakuihewa huhu ana me kona ike iho no aohe i hwe ia mai nana, 1 hwe ia mai hoi na ke alii o Hawaii. hu ae la ka aka i ke alii 0 Oahu nei. Mahope iho o ia wa i olelo aku ai o Kakuihewa i ke aliiwahine o Kauai he wahi inoa no nae paha kau ? Ae mai h ke aiiiwahine, ae he mau wahi hua mele inoa no ka'u aole nae he nui: Ma keia wahi o ko kakou moolelo, aole i olelo aku ke aliiwahine ua ao aku nei ia i ua inoa hookahi nei ia Lonoika makahiki, ke manao kuhihewa hou nei no o Kakuihewa nona io no keia inea a laua e ao nei me ke aliiwahine o Kauai. O ka mea oiaio no Lonoikamakahiki no keh inoa 1 haku mua ia ai aohe no ke alii o Oahu nei. He mea pono i kou mea Kakau ke hoakaka aku ma keia inoa o ke alii Lonoikamakahiki, he ekolu mau kumu o keia inoa, 0 ke kumu 0 keia inoa a Kaohaikawiliuh i ao mai ai i ua mau alii kane nei oia keia: O ke alialia ula o Mana Ke uhai h ka wai Ke uhai la ke kai Ma ko Lonoikamakahiki *.leu no hoi eia kona kumu o ka inoa ona: Ia hookuku hei ae kakou Ia ku ka hei o Papio o Loilea Ia wilia au e ka inakap.i. I oka Kakuihewa kumu hoi o 1 a inoa hookahi nei 110 oia keia: O kahi ka honua ia Ele^aukama

O halala ka ulua Onae O nana na maka i ka Eleuakama Ika paanaau ana oua inoa nei ia Kakuihewa ke wehe mai ia kai ao ke oili ae la ka a ke kani mai nei ka moa 0 ke ao keia. Ua makaukau ae la ke alii kane ehoi i kona home aloha i Kamoa hale a huli hei aku la ke aliikane ia kakahiaka poniponi me kona haawi pu ana aku i ke aloha nui i ke aliiwahine o Kauai me ka olelo pu aku i ke aliiwahine e kali ko oukou paina kakahiaka a hoouna mai au ike kanaka ika puaa mo'a me ona ai mai a me ke iwa momona o Kawainui mai ai e hoi oukou a hiki mai ke kanaka. Ae aku la ke aliiwahine, ae heaha !a hoi ka hewa' e kali aku no hoi pahama kou a hoea mai ke kanaka alaiia hoi paina ko makou paina kakahiaka. Ikawa o Kakuihewa i hoea aku ai i ka hale, ua kauoha ae la oia i kana mau kalua puaa akamai loa e kalua koke 1 ka puaa me ka awiwi loa a ua kena koke aku la oia i na kanaka e hele koke e kuu ia i ka loko o Kawainui. Ua eleu aku la na kanaka i na mea i kauoha ia la lakou e hana. I ka manawa i <tili ae ai ka la maluna o ka ilikai ua hoea mas la na kanaka me ka ia o loko o ka loko o Kawa> nui, oia hoi na awa momona. Iko lakou hiki aoa mai a me ke alii ua hoomaka mai ia na kanaka kaiua puaa e hawai i ka imu puaa a Ika makaukau ana o na mea a pau a ke aiii i kauoha ai ua lawe io aku la na kanaka i na mea ai imua o ke aliiwahine. ika hiki ana aku o na mea ai imua oke aliiwahine ua ai mai la oia me kona mau kaoaka i na mea at a ke alii o Oahu nei i haawi aku ai. la wa oa huH hoi mai la na kaeaka 0 ke alii o Oahu nel *

| InuiU oKa\usaewa i k/>na maii | ikanaka pehea aku h ke iliiwahine ! 1 \{ t»- ? i', T"* '.i —e T in~-$ V •' [ SJL. I Ia nuna«a no h?i i hoo : aie aku a:! | keia i kona mau kmaka e paina ka aina j kakahiaka i manao aku na hana oke f awakea. \ Ua ae ma» b koaa mau kanaka a ua ■ ai iho u ua ahi nei o Oaha nei me ko- j ra mau kanaka a maona a kauoha ?ku la i kona mau kanaka akamai i fca iawaia e hoomakaukau i ka waa. ke ka liu na hee ke aho ioa a me ke aho po ko. ka iwakau ka maunu ka pa-ka a me ka ipu hoiohoiona a ka lawaia. A kau aku la iluna ona vraa oua alii nei o Oahu nei, a kauoha pu ia aku la na hwaia a rae na hee waa o ua aīii nei e akoakoa ae ma kahi o ka waa e lana la iWko o ke kai. A uu hooko ia na mea a pau i kauoh3 īa aku ai Mahope iho ua iho aku ta ua alii nei i kai no ka holo ana i ka lawaia ma ia !a. Ma keia wahi e huli hou ae ke alahe le • ko kakou moolelo no ke alii o Ha weii. I ko ke alii Lonoikamakahiki ma ala ana ae ia kakahiaka, ua kiokie loa ka la iluna a ua haohao pu iho ia hoi lakou i ke rlii o Oahu nei. aole hoi he ohaoha aku e like me ke kakahiaka mua iho, ka eieu aku i ka hoolale mua i kona mau kanaka, e hoolako aku i mau mea 'ai na ke ahi o Hawaii, aole hoi j>eia keia kakahiaka aoie o lakou nei kahea ia mai. 1 keia wa a lakou nei e noho nei he mea e ko lakou nei hilahiia i ka pa o!e mai o kahea a ka haku hale, oiai he no ho. hale hoi lakou nei. I keia inanawa ua olelo aku !a ke aiii i kona kahu ia Lo!i. K hoomakaukau mai hoi oukou i ka kakou wahi mea ai a i-.i aku hoi kakou ke hele loa ae nei ka la iluna a ke polo li mai nei no hoi au, no ka mea mai kali wale aku kakou oke kahea mai a ke kamaaina ua pau ae la paha ka la aloha ia oka malihini e ke kamaainn. N'ola la ua hoolako mai la o Loli i ka lakou wahi mea ai uuku kahi ia uu ka oio hoi ka uala i hoomaleoia he ao ka inoa o ia a na lii oka au kahiko a pela no hoi kahi īa maloo mua loa no mai Hawaii mai. Ua noho iho la lakou nei e ai ia mau wahi mea ai malohaha. I ka pau ana oka iakou ai ana ua hoonanea iho la no hoi lakou i ka manawa mahope o ka lakou ai ana. Ia manawa i ninau ae ai o Lonoikamakahiki i kona rnau kanaka penei: Auhea aku nei la ke alii o Oahu nei, oia hoi o Kakuihewa ? I mai la kona mau kanako, ua pau nui aku nei i ka holo i kai o ka moana i ka lawaia i ia paha na lakou. I aku la o Lonoikam&kahiki i kona mau kanaka, e holo hoi ha kakou i ka lawaia, e ukah aku hoi kakou ike alii lawaia o Oahu nei. Ae mai la kona mau kanaka, ae heaha la auanei hbi ka hewa ke holo aku hoi kakou e ukali aku i ka lawaia ana a ke alii o Oahu nei. Nolaila ua liuliu koke afc la lakou e iho \ kai i kahi o na waa o lakou e kau mai la, i hoomakaukau lakou i na mea | e pono ai o ka holo lawaia ana Ua iho mua aleu la na hoe waa a me Hokuula, koe ke alii a me ke kahu me Loli mahope aku. i t>nu.)