Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 43, 22 October 1887 — Page 1

Page PDF (1.80 MB)

This text was transcribed by:  Randy Tandal
This work is dedicated to:  No Pualani, ku'u kaikuahine, a me kāna kane.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXVI, HELU 43. HONOLULU, POAONO, OKATOBA 22, 1887  NA HELU A PAU, 2151.

 

HOOLAHA KUMAU

 

GEORGE P. KAMAUOHA.

Ka Lolo a he Kokua ma ke Kanawai.

-A HE MEA-

ANA AINA.

@ @ ma Kohala Akau, Hawaii.

20@ @

 

@ WAILUACOURT ASHFORD.

AKEPOKA.

@ @, Hoakaka, E ale ma ke Kanawai@, Luauhooponopono a me ka hana ana i na Paiupala hoolilo

@ LAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI

E hana ia no no Palapala pili Kanawai a @ Keena Hana Helu 21, Alanui Kalepa @ Hale.

 

A ROSA. (AKONI.)

LOIO  A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

@ HANA: Ma ke keena loio Kuhina

tf.

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

@ @ Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

@ HANA: Ma alanui Kalepa.

tf.

 

WILLIAM C. ACHI.

@ a he kokua ma ke kanawai imua o na @ @ o keia Aupuni.

He Mea Ana Aina a he Boroka ma na @ wai paa.

@ Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu @ @, oia ke Keena mua iho nei o Kin@ @

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

LOIO A HE KOKUA ME KE KANAWAI.

HE MEA UNUHIOLELO ME KA OLELO BERETANIA A ME KA OLELO HAWAII.

@ Hana, maluna ae o ka Banako i @ ma.

bye.

 

JAMES M. MONSARRAT. (MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA ME KA KANAWAI

@ Luna Hooiaio Palapala.

@ @ no na Palapala Kuai, Palapala kanalima, a me na palapala pili kanawai @ @ olelo Hawaii. Dala no ka hoie ma @ ma na waiwaipaa.

KEENA HANA: Alanui Kalepa.

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI,

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: Helu- Alanui Papa, @ @.

 

S. B. DOLE.

LOIO, LOIO, LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala.

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahumanu

2079 @

 

W. R. KAKELA.

@ A HE KOKUA MAA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

tf.

 

M. THOMPSON,

LOIO ME KE KANAWAI.

Keena Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku o @ Campble, kihi o na alanui Papu me @, Honolulu.

HE LOIO IMUA O NA AHA.

Ina i makemakeia, a laila e haawi no oia @ manao kanawai me ke kakau ana me ka @, no ke ano o ka hihia e manaoia ana e @ ma luna o na olelo ike e waiho ia mai @ e ka mea nana ka hihia.   2121 @

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

@ kuai papa a me na lako kukula hale @ a pau, a me na @ @ pono a pau o ka hale.

Kihi Alanui Moiwahin me Papu.

 

E G. HITCHCOCK.

(AIKUE HIKINOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA ME KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me ka awiwi

KOHALA HAWAII.

 

S. K. MAHOE.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He @ hooiaio Palapala Kope no ka Mokupuni o Oahu.

He Luna Hoiaio Palapala Kopa Paahana no ka Apana o Waialua, Oahu.

E loaa no ma Waialua, Oahu.

 

WILLIAM McCANDLESS.

HALEKAUI BIPI O WILIAMA MA KALALENA ma Ulakoheo, Na ano Bipi a me na Ia a pau o ka makeke no na ku-@ @. Uala Kahiki a pela @.

 

LAUDILA.

KA NAIPA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

 

Ka Olali oke Kohua Koua.

@ [paragraph unreadable]

 

Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Eikina.

Ao ke Kupueu Iwikani o ka Makakila

            I KA lohe ana o ka moi i keia mau huaolelo, ua pane aku la oia me ka puuwai koa:  O kena mau olelo a olua, he mau olelo hakuepa wale no keia a olua, no ka mea, aole au a me ko' u mau koa i hana i kekahi hana e ike me ka olua i hoike mai nei;  aole loa au i haalele i ko'u hale alii, a aole no hoi au i upu e pii aku e powa malu i ko olua mau naita.

            Iwaena o na kakai kamailio ana mawaena o na powa a me ka moi, ua ku ae lea ke alii opio a pane mai la me ka leo waipahe:  E na powa, aole na ka moi a aole no hoi na kona mau naita i luku ko olua mau naita, aka, na'u a me ko'u mau ukali i luku ia lakou, mamuli o ko lakou lele kaua ana mai maluna o makou ma ke ano powa, a pela makou i panai aku ai ia haawina mainoino maluna o lakou; a no ka olua mau olelo kipaku i ka moi o Peresia nei, ke ku nei au ma kona aoao a hoole aku imua o olua a imua hoi o ke ao holooka, iole oia a me kona ohana e ku a hele mai ka hale alii aku a hiki i ka wa a olua e uhaki ai i ka maka o kuu pahikaua, ke hiki nae; a o ka'u kauoha hope loa ia olua, e ku olua a hoi aku no ko olua wahi i hele mai ai.

            I ka lohe ana o na alii powa i na olelo o ke alii opio, ua kika ho mai la na huaolelo a ua mau powa nei me ke ku ana ae iluna:  Apopo e koli ola ia ai oe a me kou ohana, a e puhi ia hoi i ke ahi keia hale alii; nolaila, e hoomanao, he kaua nui ke hoouka ia ana i na hora aumoe o keia po, a o ka holo a mahuka ka pono, hoololohe iho no pau i ke ahi.  He hookahi no huaolelo a ke alii opio:  Aia no ia  ko oukou manao.

            Ua Pii ka ena o na powa mamuli o na olelo hoouluulu a ke alii opio, a ua kokoke maoli no e ulele, aka, ua emi pu wale iho la no a puka aku la lakou me ka piha inaina a kau ae la maluna o ko lakou mau lio a huli hoi aku la no ko lakou wahi.

            I ka hala ana aku o ua mau powa nei, aole i liuliu, ua kena aku la ke alii opio i kona mau ukali, e holo a hai aku i kona mau pualikaua, e ku makaukau lakou no ka wa e kahea ia aku ai, a oia ka lakou mea i hooko aku ai.

            I ka hala ana he hapalua hora, hoouna hou aku la oia i kekahi o kona mau ukali e holo a hai aku i kona ali@ikaua nui, e hoouna aku oia i 100 naita no ke kiu ana i na powa, a i ko lakou wa e ike ai i ka puali o na powa e nee mai ana, e holo loa aku kekahi o lakou a hai aku iaia, a oia hoi ka keia mau ukali ona i hooko aku ai.

            Holo hele aku la na naita o ua opio nei a kaua maloko o na ululaau, e hakilo ana, e hoomakakiu ana, a no hookahi hora ko lakou kali ana, ike aku la lakou i ka nee mai o ka pualikaua o na powa.  Holo ae la ka hauoli o na naita o ke alii opio ma ko lakou mau puuwai pakahi, no ka hooili kaua e hiki mai ana.  Hoohuli ae la kekahi mau naita i ko lakou mau lio no ke kulanakauahale alii, kahi a ko lakou opio a hoonanea ana.

            I ka hiki ana aku o na kiu, ua hoike aku la i ke alii opio i ka nee mai o na powa, a oia kana i kauoha aku ai i ko na kahu lio e hauhoa ia kona lio a e hoomakaukau ia hoi na pono kaua a pau.  Kauoha aku la no hoi oia i ka moi o Peresia, e kauoha aku i kona mau koa ponoi e kiai i ka hale alii me ka ae ole aku i kekahi powa e kono iloko ke hiki mai ka manawa e hooili ia ai ke kaua mawaena ona a me na powa.  A ke waiho nei au i kanalima o ko'u mau ukali i mau alakai no kou mau naita a e malama loa lakou i ke kauoha mai ko'u mau ukali aku.

            Oiai na kauoha a ke alii opio i waiho aku ai i ka moi a nana ka hooko aku, kau ae la oia maluna o kona lio, a kamoe aku la kana huakai me kona mau ukali no ke kahua hoomoana o kona mau pualikaua, a hui kuka pu iho la oia me kona mau alihikaua, oiai na powa  ma kokoke mai.

            Ia lakou no e kakakaka ana, lohe ia aku la ka @ halulu o na leo haro o na powa, a e wawa o hele ana na huaolelo @ ma ko lakou mau waha.

            Kauoha aku la ke alii opio i kona mau pualikaua e hoomaka ko lakou nee ana imua;  a oiai lakou i kaa pono aku ai mawaho o ka ululaau, ike aku la lakou i na lama kukui e kauluwela ana iwaenakonu o ka pualikaua.  Ike pu ia aku la no hoi ka nui hewahewa o na powa, a i ka hora 4 o ke kakahiaka, hoomoana iho la na powa ma kekahi kula palahalaha; a no ka puali hoi o ke alii opio, ke nee malie aku la no ma hope o na powa.

            I ke ao loa ana, hiki aku la na powa i ke kulanakauhale alii, me ka uhai aku no o ka pualikaua o ka kakou opio mahope o lakou.  A no ka moi hoi a me kona mau koa, aia lakou ke hoopu mai la me ka makaukau malalo o na alakai ana a na ukali o ke alii opio; a i ka manawa a na powa i manao ole ai e loaa ana he mea e hookuia ai ma ke ala, ua lele kaua mai la na koa o ka moi me ke kulana maikai a lakou i hookahua ai maluna o na powa, a he mau tausani o na powa i ka honua, aka, he wahi unahi wale no lakou i ka puali holookoa.

            Oiai na powa e hoomau ana i ke kaua me na koa o ka moi, ua hui mai la na pualikoa hope o ua poe powa nei me ko ke alii opio, a o ko lakou wa no ia i hoomaka mai ai e luku i na powa e like me he ahi la e holapu ana i kekahi puu opala, pela iho la i luku mai ai na naita o ua opio la a kaua.

            I keia wa a ua mau kae'ae'a nei e luku la i na powa, loheia aku la he leo auwe o ka pilikia iwaena o na powa, a ia wa i kauoha ae ai ke alii powa Ileka i kona mau mahele hope a me waena e kaua aku me keia poe keiki ai waiu e paani mai la me ko'u mau naita wiwoole; aka, o ka kona mau naita huaolelo e pane mai ai, e imi aku i ke ola oiai ka wa kupono; aole nae he hoolohe mai o ua powa Ileka nei, a o kana huaolelo hope loa i pane aku ai, aole au e kuemi hope a hiki i ko'u wa e kakiwi ai i ka maka o ka'u pahikaua i ko lakou mau puuwai.

            Hoohuli ae la oia i kona lio a holo aku la no hope o kona pualikaua, a ma kahi he hapalua mile, ika aku la oia i ka luku mainoino ia mai o kona mau naita; pii ae la kona inaina a puna kona kino, a kuupau aku la i ka holo o kona lio, a i kona kokoke ana aku, pane aku la me ka leo nui:  E ka poe lapuwale e manao nei e kulai i ka mana a me ka ikaika o ka powa Ileka, ka mea hoi a na aupuni a pau o Europa i kau ai ka weli, o oe anei e na wahi keiki ai waiu ka mea e hoomaneoneo mai i ka pahikaua i kapaia e ko Peresia nei a puni, ka maiahulau nana e luku i ko Peresia nei, a oia anei kau e hoomaneoneo mai.

            I ka lohe ana o ka alihikaua nui o ke alii opio, ua pane akula oia:  E ke kuhihewa nui, mai manao oe, o oe wale no kai loaa ia haawina, aka, alua kaua ilaila;  aole oe i ike i ko'u wahi a me ka'u mau hana, a o oe hoi e ka hupo nui, ua @ wale oe a me kau mau hana imua o kuu maka.  O! e o'u mau kupuna e noho mai la i Mauna Aniani, nani ko oukou hoohui ana ia'u me ka hana i kuluma ia kakou, a ano e huli a e nana mai i ke oukou moopuna me Peresia nei, a o ka ikaika a pau no ka mea e kalokalo ae nei, a e lilo kuu haku opio i alii nui a i hoopakele no na mea i loohia i ka poino e like me ka moi o Peresia nei.

            Ua nui na hana hoouluhua a ka alihikaua nui o na pualikaua o ke alii opio i ua powa nei, a na ia mau huaolelo i hooi loa ae i ka uilani ana o ua powa Ileka nei, a luai mai la oia i na huaolelo pono ole, me ka unuhi pu ana ae i kana koi kaua a paa ma kona lima no ka hookau ana aku i kona inaina maluna o ka hiena o Mauna Ahiahi.

            Oiai no oia e oni aha a e wili ana i kana koi kaua i ka lewa, aia hoi paa aku la kona puanai i ka umii wela a ke keiki alii Laukila.  Kupaka ae la oia me ka ikaika nui me ka manao hemo, eia nae, ua oi loa aku ke oolea a me pipili o kela mau lima ma kona ai.  Hapai ae la ke alii opio i ka powa Ileka a hookuu iho la iaia i ka honua, ua poniuniu, a ia wa no paa koke ae la na lima a me na wawae i na kupee hao kupua a ke alii opio.

            I ka paa pio ana o ka powa Ileka, kauoha ae la ka alihikaua nui o ke alii opio i na @ akau me hema o kona mau puali e hoopuni ae i na powa me ka hi@iwawe, a e @, ua puni ae la na powa i ka pualikaua o ke alii opio.  Holo aku la ua alihikaua nei a ma kahi kiekie, kahea aku la oia me ka leo nui moakaka:  E na powa o Peresia nei, eia ka manawa e haawi pio mai ai oukou, no ka @, ina aole oukou e haawi pio mai, alaila o ko oukou ola no auanei ka luahi o ko oukou paakiki.

            Oiai ka leo o ua alihikaua nei e wa walo ana i na pahukani o na powa, ua ikuwa mai la ko lakou mau leo ahiu e hooho ana:  E pepehi aku i kela kanaka, ka mea e olelo mai la e haawi pio aku kakou imua o lakou; e hele aku kakou imua a e luku aku me ka weliweli i ko kakou mau enemi.

            No ka hooko ole ia mai o na kauoha a ke alii opio ma o kona alihikaua la, ua pii ae la kona wahi kai, a kauoha aku la i kona mau pualikaua e luku aku i na powa me ka hookoe ole i kekahi o lakou, a oia ka kona mau naita i hooko aku ai.  Iloko o ka manawa pokole ua pau loa iho la na powa i ka make, a ua like na koko i hookahe ia mai ko lakou mau kino mai me kekahi moanawai nui a na waa e holo ai, e laa ka nui o na miliona powa, pela no ka nui o na koko e @ a wai ana maluna o ka honua.

            Kani pohapoha aku la ka leo o ka @ kahea, oiai ka lanakila kamahao e hoalii ana maluna o pualikaua o ke alii opio, a ia wa i hui pu ae ai na naita a pau o ua opio nei i kahi hookahi, a o ka meanui a ke alii opio i makemake ai i kona mau luna koa, oia ka hele huli ana i waena o ke kahua kaua i ka nui o ka poe i make a hoehaia; i ka huli ia ana aku, ua loaa aku he 4 @ me hookahi aliikoa i make, a he 1.000 koa i hoehaia.

            Kauoha ia aku la na kauka o ka puali e lapaau koke aku i na naita i hohaia; a o na mea i make, e lawe mai imua ona.  Oiai na kino make o kona mau naita e waiho ana imua o ke alii opio, unuhi ae la oia i kana huewai Akama kupua o ke ola a pane iho la:  Ma ka inoa o ke kolu kahi hemolele, ke lulu aku nei au i ka huna wai o ka huewai Akama maluna o oukou, a e ala mai no oukou me ke ola mai ka make mai, a e noho mau auanei ka maemae imua o oukou.

            I ka pau ana o na olelo a ke alii opio, ia wa no i ala mai ai ua p@ene mai ko lakou waiho make ana i na powa, a ku nui ana iluna me ka maikai kauoha aku la ke @ opio, e hoi kona mau naita i oko o na pa kaua o Peresia, no ka hoomaha ana ia lakou, a ua ae mai la lakou.

            Oiai na koa o ua opio nei e huli hoi ana no na pa kaua, ua huli hoi aku la ua opio nei me kona mau ukali no ka hale alii, a o ka powa Ileka hoi me ko na mau kupee hao no kahi hoopaahao, malalo o ka malama ana o na koa Peresia.

            I ka hiki ana aku hoi o ke alii opio i ka hale alii, ua makaukau na hookipa ana nona, a i hakalia wale no iaia o kona hoi aku.  Kauoha mai la ka moi i ke alii opio e hele e hoomaemae iaia, a pela hoi me kona mau ukali.  Ku ae la lakou a hele aku la no ka rumi auau a luu aku la iloko o na lua wai lipoli o ua hale alii la, aka aole no i oi aku ka hui a me ke konikoni oia i ka wai mapuna o Mauna Aniani.

            Huli hoi aku lakou no ka rumi komo kapa, a hali hoi loa aku la no ka rumi hookipa, kahi a ka ohana alii e noho ana, a malaila lakou i kamau iho ai me na oolopu waina a hiki wale i ko lakou hele ana aku no ka rumi aina.  Ua ai a lawa, ua inu a ua kena.

            Oiai na alii e hoopiha ana i ko lakou mau houpo lewalewa, me ke anoano eehia, ua loha aku la lakou i ke kani o na mea kai, a me mele himeni honehone o na puukani o Peresia, ia wa i ku ae ai ke anaina alii i ku ae ai a hoi aku la no ka rumi hookipa, a mai laila aku no ka rumi hula, a he mea oiaio, ua piha hauoli ka ohana alii no na leo hone o na lede a me na keiki alii o Peresia, a pela hoi me ka poe e hula ana.

            Oiai na alii opio e walea ana i ka nanahe a me ka ilihia o keia mau mea kani, ku ae la ka moi a hele mai la imua o na lii opio a pane mai la:  E a'u mau keiki, ua noi mai nei na alii o Peresia nei, e hula pu aku olua me lakou, no ke pio ana o ka enemi o Peresia nei; a ua ae aku ua mau opio nei no keia noi me na mino aka. (Aole i pau)

 

HE MOOLELO NO LONOIKAMAKAHIKI

-KA-

Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[KAKAU IA NO KA NUPEPA KUOKOA]

            I mai la ke alii i kona kahu e pono oe e noho i ka hale nei, e kiai i ko kakou mau wahi ukana nei, o makou wale no hoi ke holo ae a loaa aku ke alii o Oahu nei e lawaia mai ana a hookahi hoi ka lawaia pu ana o makou.

            I aku ia kahi kahu i ka olelo o ka pono penei:

            Mai hoonoho ia'u i keia mau wahi ukana waiwai koko e noho iho ai la wau, alaila poina kai la hoi ko'u noho ana iho e kiai, ua hele aku la no oe ka'u waiwai nui no ka mea o oe no ka iwi koko a oia no hoi ka'u ukana e kiai ai;  o oe hele, owau hele, ina no ka pomaikai e loaa ana ia oe e aahu pu kaua ia pomaikai, a ina hoi he haawina o ka popilikia e loaa ana ia oe o kaua pu no a popilikia, a na'u hookahi auanei e uamo ia popilikia ou maluna o ko'u kino no ka mea he mea nui loa na lii i ko lakou mau kahu ponoi he mea i ma @ee nui loa ia, a he mea no hoi i makemake nui ia na lii mai ka wa kahiko loa mai a hiki i keia wa e like me na hooheno o ia manawa a oia hoi keia e hoohuai ia aku nei imua o oukou e ka poe heluhelu,

Ike ia kaukini he lawaia manu

He upena kuu i ka noe ko Pokahi

Ua hoopuni i ka ohu kakikepa

Ke nai la ka luna o K@auwana

O ka uahi ke kapeku o hei ai

O ka ia manu o Puoalii

O ke alii wale no ka'u makemake

O ka luhi o maua me ia nei.

            Nolaila, mai hoonoho oe ia'u e ke lii e ae mai oe ia'u e hele pu no kaua i ka lawaia, ino oe e hoonoho ana ia'u make mai oe i keia la i ke alii o Oahu nei, he ano no ko ka ka huakai lawaia a ke alii o Oahu nei i holo aku la nolaila, e uholo pu no kaua i ka lawaia i ike no kaua i ke au iki a me ke au nui o ka lawaia pu ana me ke alii o keia aina.

            I aku la o Lonoikamakahiki i kona kahu, he mea hookaumaha waa wale no paha ia i ko kakou holo pu ana i kai i ka lawaia e aho no hoi paha oe e noho.

            Ina e hoonoho ana oe ia'u mamake mai oukou i ke alu o Oahu nei ma ka lawaia ana, ina wau e noho alaila e noho pu kaua e ke alii e hookuu aku i na hoe waa me ko keiki e holo i kai e lawaia pu me ke alii o Oahu nei.

            I kakali aku kaua a ahiahi loa, aole hoi mai, alaila, e manao ae kaua ua pau mai la i ka make i ke alii ia Kakuihewa, alaila e hele ae kaua me ke alaki e iae ko kaua ala hele la, o ka makaha e hamama mai nei imua o ko kakua alo, oia hoi o Nuuanu, a haule kaua me na Kona, he mea ai ia ke kalo moa a oia hoi ka kou mea kakau e hoomanao ae nei i ke kanaenae a ke alii Kohalia:

Hana makaha Nuuanu na ka ma-[kani,

He pauluhiwa na ka ua Haao,

He lako pa pohaku na ke kiowao

Na k@u anae o Leleaanae

Aia la iluna o Waipahu.

            Oia no ke alahele a Loli i kuhikuhi aku ai i kana hanai alii, a ao e nae he hoolohe mai o ke ali, ke hoomaka la ke @ e iho i kai i kahi a kona mau kanaka e kai mai la i ka apa aku a ua alii nei, ke iho la ke alii mauiua, a ke iho aku la no hoi o Loli mahope me kana ukana nui e auamo ana, oia no hoi ka hokeo a ua alii nei ana, oia no kana ukana i kona a-i e auamo aku la mahope.

            I ka hiki ana aku o ke alii i kai i kahi o ka waa, a hiu pu aku la me kona mau kanaka, i huli mai ka hia i hope e nana i kona kahu, e iho aku ana no o Loli me kana ukana nui e auamo la he hokeo.

            Ia wa, i ae la ke alii i kona mau kanaka, he ukana aha la hoi keia a ianei e auamo mai nei, he mea hoopiha waa paha, he hewa aku ka hoi kona noho i kauhale me ka kakou mau wahi ukana.

            I aku la o Hokuula, malia pala he mea e pono ai ke alii i keia hokeo e lawe ia mai nei, hoahewa e aku nei oe e ke alii, malia paha ua ike mua no kanaka i ka @ e pono ai ke alii, oia no keia e hoomakaukau mua mai nei ke kanaka.

            Pela paha hoi, wahi a ke alii, aole he maopopo loa ia'u o ia mea.

            I ka wa i hiki aku ai o Loli a hui pu me kana alii a me ko laua mau hoa alo moana.

            Pane aku la ke alii, he kiekie no hoi ko hoopaakiki, hoolohe ole no hoi oe i ka'u kauoha, lilo iho nei ka'u olelo i mea ole loa hoi ia oe, i wahi kahu ae ho hoi oe a ma kuu aoao, a i ole la hoi ma kuu kua ae la hoi oe, a laila, hoolei ia la oe e a'u, a ku mai la hoi makou hoi ia uka nei; he oi loa ae la ka hoi ko'u hooinaina ia oe, no kou hoolohe ole i ka'u olelo.

            Ia manawa i kau maikai aku ai na maka o Loli imua o ke alo o kana alii, me na haloiloi kulu waimaka e hiolo makawalu ana, me he mau kuaua koikoi la, he mau minute @a i nohoalii iho ai o ke kaumaha me ke aloha walania o Loli; e aloha aku ana i kana alii, e aloha ae ana i kona mau hoa alo ehu kai, e aloha ae ana i ka maka o kana wahine, e aloha ae ana i ka maka o kona mau makua a me na keiki, i ka maka o na kini lehulehu, a e aloha ae ana i ke one oiwi.  a e aloha pu ae ana no hoi i na nani o keia ao, a me ko Loli hoomanao pu ana ae i kona aloha nui loa i ke aliiwahine oia no hoi o Kaikilani, a kunou hoomaikai aku la oia i kana alii me ka hoopuka pu ana aku i keia mau huaolelo o ka walohia me ka ehaeha:

            E ka alii, e ola mau loa oe i ke akua o kau mau olelo i hoopuka mai nei, i keia la, e noolei ana oe ia'u iloko o ka opu hohonu o ka moana, ua hoolei imua ae nei oe ia'u iloko o ka make i uka nei o ka aina, a nau ponoi no auanei e hoolei ia'u iloko o ka moana, me ka'u kauoha ia oe e ke alii, e hoi mai ana oukou iuka nei o ka aina, o oukou ia'u i loko o ka opu aloha ole a ana ole hoi o ka moana, na'u ia e moe oni ole i ke kai o ka haku, e moe kau hoi a moe hooilo, aloha no hoi oukou e o'u mau hoa pupuu anu o ka make, a no ke alii hoi a kakou ko'u aloha make eleele.

            He mea oiaio, me keia wahi e ka mea heluhelu, a me keia wahi hoi o ko kakou moolelo, he ku maoli no i ka wa lohia me ke aloha haanipo, o ke aloha paha ia la o ke kahu i kana alii, ke haawi la i kona ola e make mahope o kana alii, ina paha o oe ia e ka mea heluhelu, a he kahu oe e like me Loli ae la, aole paha oe e haawi i kou kino no ka make, e like aku la me kela kau i hoike ia ae la maluna, ua manao no au aole no kakou e naaupo aku i ko kahou ola e like me Loli ka naaupo.

            Nolaila, i ka pau ana o keia mau manao walohia a Loli e hoike nei, ua kena aku la o Loli i na hoe waa a me Ho kuula a me kana alii e kau nui aku iluna o ka waa, a ua kau io aku lakou mamua a mahope aku o Loli, a me kana ukana nui e poinuu aku nei ke kau ana iluna o ka waa, a hoomaka aku nei lakou nei e holo i kai, e ukali ana mahope o ka huakai a ke alii o Oahu nei, oiai hoi ua hala mua ko Oahu nei alii i kai i ka lawaia.

            I ko lakou nei wa i holo aku ai mahope, a ike mai la o Kakuihewa ma i ka holo ana aku o ke alii o Hawaii ma hope o lakou, hooho ae la lakou me na leo kupinai, eiae ua alii nei e holo mai ana paha i ka lawaia.

            I aku la na kahu o Kakuihewa i na hoa lawaia, ua pono ka holo ana mai la, i ko ka makemake o ka kakou alii, oia hoi na kahili o ua alii la, o Eleeleualani a me Hawaiiloa.

            I pili ae ua mau alii nei a kakou ma ka lawaia ana, a eo ae i ka kakou ahi Holo mai auanei ia, aohe ana mau makua lawaia, e noho aku ana ka kakou alii ua lako pono, aole make haawi i ka makaukau o ka kakou alii i ua alii la o Hawaii, nolaila, aa mai auanei e pili, make i ka kakou alii, o ka lilo no auanei ia o kahi kahili, i aa hou mai auanei ua alii la o Hawaii ma ka ikaika hoe aia ka pahu hopu o ka pae aku i uka, a eo no hoi i ka kakou alii, alaila, lilo hou kekahi kahihi, a o ka pau loa no ia o kona mau waiwai i kau nui ia aku nei e ke alii o Oahu nei, nolaila, e hoolohe oukou malalo o ka maua alakai ana i ko ka makemake o kakou alii.

            O na kahu o ke alii o Oahu nei, oia hoi keia e kamailio nei, o Kawauhoha laua o Lanahuimihaku,

            O keia mau kanaka i hoike ia ae la, oia hoi na kuhikuhi puuone o ke alii o Oahu nei, aole ia he mau kanaka e, aka hoi, he mau kahu mua no laua no Kalani ka makuakane hoi o Lonoikamakahiki, a ua haalele nae ia Kalani, oiai hoi, e @ ana no ke alii nona keia moolelo o Lanah@ no ka inoa o kekahi kanaka, a no ko laua haalele ana i ko laua haku alii mua, a imi hou mai laua i haku hou, ua kapaia ko laua mau inoa hou, oia hoi keia, o Lanahuimihaku, no ko laua imi hou ana mai i haku hou no laua i keia wa, oia ka kakou e ike ae la i ka noho ana me Kakuihewa, a hoino loa aku ia Lonoikamakahiki i ke keiki alii a ka haku mua o laua, a ua paa loa iho loa ia mau manao iloko o ke ahi o Oahu, a me kona mau kanaka.

            Ma keia wahi, e huli hou ae ke ala o ko kakou hoonanea a nana aku i ke alii o Hawaii a me kona wahi kanaka.

            Penei ke aoao ana a Loli i kana alii:  I holo aku auanei kakou a halawai pu me ke alii o Oahu nei, e noi mua aku auanei kekahi o kakou i ke alu e haawi mai i makau, aho, maunu, paka, na keia alii hoi o laua, i hookahi hoi ka lawaia pu ana, a e lohe pono aku ana @ kakou i na manao aloha ole a ke alii o Oahu nei, a me kona mau kanaka, a eia ka lua, e ninau aku kakou i @ o ke koa lawaia a ua alii la, a e ninau pu aku hoi i na @ o ua ko'a lawaia @ e olelo aku auanei kakou, aohe @ keia ko'a, a i hoole mai auanei ia oe e ke alii aohe alii ea, i aku no oe he aha no keia ko'a, o ko oukou ike ole i ka lawaia, ina owau ka mea nana e lawe ia e loaa ana ke ahi, i aa mai auanei ia alii lawaia o olua; make ia oe, o ka lilo no auanei ia o kekahi hapa o keia aina o Oahu nei, a eo no hoi oia ia kakou, a ike mai auanei i ko kakou uuku, a aa hou mai e neihei waa, o ka pae e iuka ka pahu hopu, e lilo ana no ia kakou ka make, o ka pau loa no ia o keia aina i ka lilo i ke alii o Hawaii, no ka mea, ua lilo na kahili a ka kakou @ mea makemake nui loa ia e ke alii o Oahu nei, a penei oe e hana ai e ke alii:

            E pepehi oe ia'u a make, ke aa mai ua alii la i ka pili me oe, alaila, e lilo mauwele ana keia aina ia oe ma muli o ko akamai i ka lawaia, a me ka ikaika hoe o ko mau hoe waa, mai aloha oe ia'u, ina e hoonoho oe ia'u iuka nei, alaila, o ko la no nei, make mai oe i ke alii o Oahu nei.

            I ko wa e pepehi ai ia'u, a o kuu @ o ko paka no auanei ia, o kuu iwi o ko makau no ia, o kuu io o ko maunu no ia, o kuu naau, o ko aho no ia, o ko poo ahi maloo no auanei iloko o ko hokeo, oia no kau ia e hooku ai iloko o ke kai e hookiwikiwi ai, o ko mau lei lehua a me ko lei hala, e hoolei pono iho oe maluna o ke poo o ko ia, i ko wa huki ai iluna, e hookiwikiwi ae oe me ke koai pu ana ilalo, na ke au ia e hoolewa hele i ko poo ia a koai malie ae ko lawena lima ana, ina oe e ike lihi iho i ka pii malie ae o ko poo ia, e hoopuka ae oe me ka leo moakaka, me na helehelena o ka aloha nui, a e @ ae oe i keia mau hoa lelo; aloha no i oi a ia paani o ka aina, ka ia hoi mai na kupuna mai, a he ia hoi e kahuahoa ia ai e na makua, aloha ka ia o ka aina, a na lakou auanei ia e ninau mai heaha ka ia, alaila, pane aku oe, he ahi ka i-a, o ka i-a paha o Kalae i Kau, Hawaii, aole paha, aia nae hoi i ka nana ana ae, e hookoai malie loa ae oe, me ko hookiwikiwi ana i ka ia i o a ianei, a na lakou auanei ka ninau ana mai ia oe, e olelo hou aku oe, aohe no K@ @, no Hilo ka ia, ua papahi wale i ka lei he lei lehua me ka hai, ka lehua o ka lehua o Mokaulele, o ka hala, o ka hala hoi o Upeloa, aloha no hoi ka ia o ka au ana mai o ke kai loa, o kuu ia no malalo, o kuu kahu mai no mahina o ka holo ana mai o Hauna.

            E kuai ae oe i ko ia maloko o ka iako, a i pili mai hoi ka waa o kela alii o olua ma waho o ke aina, i ole hoi e ike mai i na kina o na mea lawaia au e ke alii o Hawaii; i ko wa e lawe ai i ko i-a iluna, mai lawe loa ae oe iluna, o ikeia auanei ke kina o kau ia, e hewa auanei ka i-a a Umiamaka he okea o loko, no ka mea, he poo ahi maloo kau i-a, aohe he ahi hou e lawe kaokoa ae ai iluna ka lawena a ka lawaia.

            Ia manawa, ua hooki ae la oia i kana mau olelo ao i kana alii, a haawi aku la i kona aloha hope loa i kana alii a me kona mau hoa pupuu anu o ka make, a noho malie iho la lakou me ka ekemu leo ole, ke hookokoke aku la ko lakou waa i ka waa o ke alii o Oahu e hoolai mai la. (Aole i Pau)