Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 45, 5 November 1887 — Page 3

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Kathleen Ramirez
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Paiia e THOS G THRUM ma ka Halepai o ka Hui “PRESS PUBLISHING COMPANY.” Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine ma Nuuanu.

            E hooana muaia mai na Olelo Hoaialia ma ke Kaena Hooponopono mamua ae o ka @oia ia o ka awakea o na Poaha a pau.  Aole e @@@pakaia na Olele Hooiaha ke laweia mai ma@@@e o ka ho@o i ho@keia malana.

            E ho@@li mai i na leia a pau a me na kauoha me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA na Hololulu. Ina e loaa pono ole aku keie pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena.

            O ke uku a keia pepa e haa@i ai'i kona @@e l@na, he umi keneia no ke  @ala, koe ka @@@@@ @ Kona, Oahu, a me kek@hi mau a pana @ae kahi @@ o ka @@@ i ka haiihaii ana i ka papa@ @@a ia @@@ apana, e hoolia ka aku knoa.

 

KA NUPEPA KUOKOA NO 1888.

 

            H paka aku ana ka Helu ekahi o ka Buke XXVII o ke KUOKA i ka pule @@a o Ianuari.  Ke kono aku nei ke KUOKA i kona poe heluleia a pau o keia makahiki e lawe hoi i ka pepa no ka makahiki 1888

            Ua ho@piiikia ia kekahi o k@ makou poe heluhelu i na wa i hula mamuli o ka hana pololei o'e @ na l@na o lakou, ke paipai ak@ nei makoa i@ poe maka maka i hoopilikia i@ e waiho i ka lawe ana o ka pepa ma o na luna, a e  ho@iii pololei @ai i ke @@la ma ke keena o ka pepa, ma Honolulu nei.  Ina e paa ka inoa o ka poe lawe pepa ma ka Buke Inoa o ke keena me ke kaa pu o ke dala uku o ka pepa, e hoo@na pololei no mak@@ i ke KUOKA ma na hale leia a piha ka makahiki 1888.

            E puka aku ana he mau moolelo H@@ no ka makahiki hou, a me na manao waiwai e ae i ike ole ia mamua, me ko makou man@okana e oi ae ana ka waiwai o ka poe heluhelu i keia pepa ma keia moa aku mamua o ko na au i hala.

            E hoomanao ka poe e noho aie nei i ka pepa, a e hookaa pau ma@i na koena, o nele auanei lakou i ka pepa no ka makahiki 1888.

 

Kela me Keia.

 

Ma ka lohe ia mai ua pau na pukuniahi o Puowaina ika wehewehe ia a olokaa ia @alo.

Hu no hoi ka aka ina olelo “oiaio” a Ka Makaai(ha)nana o ka la wehe Ahaolelo iho nei.

Ua weheia ke Kula a Kamehameha ika auina la o nehinei me kekahi mau haiolelo pokole.

Ken oho nei o Canada me ka aie nui ua aneane aku kona aie lahui i ke $300,000,000.

Mahalo i ke Kuhina Kope Baraunu no ke kope o ka haiolelo a ka Moi I hiki ma keia keena.

E nana ma ka aoao eha, malaila e ikeia ai kekahi mau nuhou nuhou ano nui me na “Leta a na makamaka.”

Ua puka ae nei ka papa kuhikuhi o na hana heihei waapa o ka la hanau o ka Moi.  He 19 ka nui na heihei.

He elua hale i pau i kea hi i ka po nei ma Waikiki, ma kahi e kokoke ana i kahi o ka Hooilina Alii. Aole ola poino, a aole i ikeia ke kumu o ke ke ahi.

Ua loaa ne he lono uwea mai Montreal ae, Canada, e olelo ana penei Ua kuai ia aku iloko o umi la he 15,400,00,000 mau paona ko.

Ma kekahi o na nupepa haole i ike ia’a ka hoihoi ana o ke kauka Iapana Iwai o ka Halemai ma Kakaako a me Kauka Mouritz o na Halemai ma Kalawao i ko laua mau hookohu.

Ua hoopuka ia ae i ka Poalua nei he nupepa puka la hou - Ka Makaainana.  Ohuohu na kolamu o keia pok@ hou. O F. J. Testa ka Lunahoo ponopono.

Ua make mai nei o H. Hackfed, ke kahi o na hoa hui o ka hui Kalepa o Hackfeld ma e ku nei ma keia kulanakauhale.

Ua ho@u ia mai nei ke awa hou o Kaunaloa ma Puna me ka ahaaina nui.  Ua aneane aku i ka 1,000 ka nui o ka poe i hiki aku malaila, no ka hoohialaai ana i na ono kuhikuhinia a ka puu

Ua haawi ae o Mr. D. Manaku me kana le@e he papaaina no kekahi poe wae i kono ia i ka Poaono iho nei, ma ko laua wahi noho ma Aala, Honolulu.  He nui na mea ai i hoomakaukau ia, a ua hoonani ia ka hale me na lau uliuli onaona o ke kula.

Ma kekahi la o ka pule i hala iho nei mauka ae nei o Leleo, i ka wa o kekahi o na olohe kalai aupuni o ia apana e kaka ana i wahi wahie, ua lele ae he apana a pa ma kona waha, a ua olioli ka mea kakau ke hoike aeaole i loaa he poino ma ia hana ana, koe wale iho no ka lele @ilii ana o kona ipupaka mai ka waha aku a koe ka apana o ke au iaia.  Aloha no paha ka makamaka.

Paha kauoli i ka “oia@@” o ka hoopunipuni ma, a “hoopunipuni” o oiaio ma.

Ua hiki mai i ko makou keena ne he mau palapala, na na makamaka mai mai na kuaaina mai, o ka poe i ioaa i ka mai lepera, ke pii mau nei ka maikai o ka poe e inu nei i ka laau a S.H. Meekapu, a o ka poe mua ua ola lakou.

Ua lono ia mai ko makou pai@a, ua hele ia a loaa aku he mau kauna pu nai@ela iluna o Puowaina, me ka hoao ia e hoohinuhinu hou i na apulu pu o luna o ia wahi. He mau koa Pukiki ka mea e kiai ana, ua puhee nui nae.

Ua malama ia ae i ka Poaha iho nei ma kahi noho o ka Mea Kiekie ke Kama Aliiwahine Lilinokalani, ma Kapalama, he anaina ike.  He nui na poe i kipa ae e ike i ke alii. Malaila ae ka puali pahi ohe kahi i hooheno ai.

O ka Poaha iho nei ka la i piha ai o ke 35 o na makahiki o ka Emepera Musto Hiro o Iapana.  Ua Ma’a@@@ @@ na poe aup@ni o Iapana i o kakou nei he mau papaaina i ka p@ ana ih@.

Ke lohe ia mai nei ka popopo o na makai o Hilo i keia mau ia iho nei, ola hoi ko lakou hoao ana e hopu he poe pake piliwaiwai, a ua pau ua poe nei i ke auhee i na pake, a aole i ike ia kekahi poe o lakou a hala he la mahope iho. Auwe @ “Ao no ka i ke koa, ao no i ka holo.”

Ua kapeke iho he wahi waapa me eloa mau mea o luna i kela Poaono iho nei, maloko nei o ke awa, i ko laua wa e hoomakaukau ana no ka hele ana aku e hooloholo.  He kane me ka wahine na mea i auau kai.

Ua noi aku na loio o Kipikona ina e ae ia mai na $8,000 no ke koi poho ma ka hihia uhaki ae ma@e, alaila e hoopau wale ia na hoopii a ka aoao o hoopiiia, a e uku ia ka $3,000 a aole hoi ka 10,000 e like me ka haawi a na kiure.

He hauwalaau nui ma kekahi wahi maloko aku o Kunawai i kela po aku nei, aole i maopopo loa ke kumu, aka, o ka nunui launa ole mai o na leo a me ke kupinai o na aoa ilio ka i loheia aku.  Maumaua loa keia mau ano ma ia wahi, e pono i na kiai o ka maluhia ke kiai i kela mo.

Ua komo ia ae a lawe ia e ka aihue he wa@i me ke kaula na L. Kanacke, a he 25 dala na J. McLean, i ko laua wa e mae ana ma kahi moe i ka po Poaono nei, ma alanui Kahunapule. Ua wiwo ole no hoi ka aihue o ke komo ana a huli i ka lole o na mea e moe ana.

E loaa ana ia Kapena Kaluhikai he elua mau makana no kana hana wiwo ole i hana ai i ka wa i haule ai o kekahi o kona mau luina iloko o ke kai, he wa@i mai ka Hui Hooholomoku Pakipika mai, a he medala mai na haoleo ke kulanakauhala nei.  “No ka Wiwo Ole” oia na huaolelo e kau ana ma ua medala la.

I ka Poakahi i hala iho nei ka puni ana o na makahiki he 39 o ke Alii ka Moi Luiz o Potugala.  Ua welo ae na hae o ke kulanakauhale nei a ua kipu aloha ae no hoi na manuwa no ka hoomanao ana i ka la hanau o ua Moi nei.  Ma ia ahiahi iho ua malama ae ke Komisina Pukiki he papaaina ma kona wahi noho.

Ma Kealia, Kona Hema, Hawaii, ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana aku i ka hanu hope loa o J.E. Keaweahawaii, mahope iho o konakaa mai ana no na mahina eiua a hala aku la i ka auina la o ka Poaha nei.  He mau keiki kana eia i Honolulu nei a he ohana e uwe ana me ke kaumaha no ka makua i hala aku me ka ike ole i kona aho hope loa a me kona kino hoi i ka home lepo.  Aloha wale oia.

Ua lohe ia aku e ko ke laona nei ke pahu ana mai o na pu mai Puowaina mai, a pau pu no hoi me na hale i ka hoonaueue ia.  I ka Iohe ana@o ka Ilamuku Kaulukou i ua mau mea kaui nei, ua hoouna koke aku la oia i mau makai no ka nana ana i ke kumu o keia kani o ka pu i ka po, a ua hoounaia ae no hoi kekahi mau koa o ka Puali Kumau, a ua like ka mea i loaa ia lakou me ka na makai.  I ka hoia 9 ka loheia ana o ua mau pahu nei.

Aia ma Leleo, ma kahi e kokoke ana i ke Alanui Liliha, he poe malama ilio.  Ua nui na hana mo a keia ilio e ike ia nei, a he mea hoi ia no no poo o na puali makai e nana mai ai me ka hoohakaha ole.  No ka mea, i ka po Poakolu iho nei, ua puka aku la ua ilio nei a alualu aku la e nahu i kekahi kanaka e hele ana ma ke ala, a ua lohe mai ka mea e kakau nei, ua moku aku ua kanaka nei.  Me ke aumeume nui e pakele ai ka mea a keia ilio e make make ai e alualu.  Aole o keia wale kana hana ana, aka, ua hana pinepine loa ia me ka noho mai no a nana o ka mea nana ua ilio nei.  A ua lohe ia mai no hoi ka nana maka wale ia ana o na hana a ue ilio nei i ka po i olele ia ae @@ maluna.

            Ma ka wanaao Poakahi iho nei, ma Kaaawa Koolauloa, ua okioki iho ia o Kaho@uahiki i kana wahine a holo aku la e pee.  He nui na palapu i loaa i ua wahine nei.  Ua hoouna ia mai ka @ono i ka Ilamuku ma ka uwea olelo, a ua uwea aku no hoi ka Ilamuku i ka hope makai nui Makahalupa a me ke ka@k@ o Koolaupoko no ka hele ana aku ma kahi i hana ia’i kela hana menemene ole.  I ko laua hiki ana aku ua loaa aku he elua moku ma ka puu o ua wahine nei, he moku ma ka poohiwi, hookahi mahop o ka pepeiao, hoo kahi mahop o ke poo, hookahi ma ka auwae a ma ka papahna kekahi moku.  Ua humuhumu iho ke kauka i na wahi pukapuka, a o ka mea pepehi hoi ua holo aku oia o pee.  O ke kumu o keia hana eleele, ua ulu mai no ia mai loko mai o ka lili, oiaka mea i manao ia.  Ke hanu la no ua wahine nei.  Ma ka hana 9 o ia ahiahi no@ ua hoi aku ua kanaka new, a o ka wa no ia i paa ai i  ka hopu ia.  I ka Poalua ae, ua lawe loa ia mai oia no.  Honolulu nei no ka @@@@ aa aua.

 

Aberahama Fornander.

 

            Ua hala aku na ke ala hope o keia ao ka Lunakanawai Aberahama Fornader i ka ho@a 2145 o ka auina la Poama iho nei, ma kahi no@o o kana huauna ma A@@nui Beritania, he io ulu ma kona waha ke kumu o kona make ana.  Mamua iho o ka pau ana o konaike, e makemakemau ana oia ekakau le@a i kona kaikuahina, e kamailio mau ana oia no Lahaina a e ninau mau ana no hoi i kona kumu i noho ai ma Honolulu nei.

                Ua hanau ia oia ma Suedena, 1 Nov. 3, 1812, a n@laila he mau la wale no koe piha iaia ke 75 paa o na makahiki.  Ua hiki mua mai oia ma Hawaii nei i ka makahiki 1838, a no kekahi wa pokole ua hele hou oia a hoi hou mi oia i ka 1842.

                Ia wa ua ike ia oia e kanu kope ana ma Nuuanu no Kauka Luka (Rooke) ka makua hookama o Moiwahine Kaleleonalani i make iho nei.  I ka 1847, ma Honolulu nei, ua ma@e ia oia me ke alii Pinao Alanakapu o Molokai.  Ma ia ma@e ana, ua loaa mai mai a laua mai he eha mau keiki, ekolu kaikamahine a hookahi keiki kane, a i ka 1857 make aku la kana wahine.  Elua makahiki mahope iho o keia, ua holo aku la oia no Kaleponi a hoi mai la iloko o eha mahina.

                I ka 1852 lilo oia i lunahooponopono no ka nupepa Argus.  Elua makahiki mahope mai, ua loli ae na apana hana o ua nupepa nei a lilo ae alua pepa, ka New Era me ka Argus.  Mahope iho o ka loli ana ua lilo iaia ka hooponopono ana o ka nupepa Polynesian a hiki i ka 1864, oia kona wa i hookohu ia ai i Lunakanawai Kaapuni no Maui.  I ka 1865 ua hookohu aku o Kamehameha V, iaia i luna kula nui no ka Paeaina, a mai a iaia mai i hoomaka ia mai ai ia apana hana a ke aupuni,  I ka 1871 ua hookohu hou ia no ia i Lunakanawai Kaapuni no Maui kahi hoi ana e malama ai i ka eehia o ka oihana a hiki i kona hookohu ia ana e ka Moi Kalakaua i ha no na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i ka 1886.

                Ua hoouna aku oia i kona aupuni makua he nui wale o na mea hihiu o keia aupuni.  Heniu na kea hooha nohano i loaa iaia mai ka Moi Kalaka ua mai, a i na la mua o keia makahiki ua hoouna mai ka Moi Ocear o Suedena ma o kona Kanikela la he kea hoohanohano.  He hoa oia no na hui malu ma Honolulu nei.  Ua Kaku oia he buke e pili ana i na lahui o ka Polunesia nei, a ua haawi manawalea aku ke aupuni he $2,500 no ke pai ana i ua buke la.

                He haole oia i aloha nui i na kanaka Hawaii, a o Lahaina holookoa a me na wahi e kokoke mai ana ka i ike pono iaia.  Ua hiki paha ke olelo ae me ke kuia ole, o Aberahama ke kanaka i haalele iho i keia noho’na me kona ene mi ole, he hoike ana mai hoi ia i ka maikai o kana mau hana mawaena o na kupa Hawaii.  Ua haalele iho ia he kaikamahine mahope nei.  Ua pani ia na ipuka o ka Aha Kiekie no ka hoomanao ana i ka Lunakanawai make i ka Poakolu nei, a hehoolewa nui kona ma ka hore 3 o ia auina la.  Ua malama ia na hana hope loa e ka hui malu Masonica, a o Rev. Alex. Mackintosh ke kahu.

 

                O Prelier, ka haole nana i pepehi a amke o Maxwell ma Sana Lui, mahuka a loaa aku ma Auseteralia, hookolokolo ia ma Sana Lui a ahewa ia e make, ua hoopii hou imua o ka Aha Kiekie o Amerika Huipuia ma Wasinetona.  Ua olelo ka Lunakanawai Kiekie White, no ka ilihune o ka paahao a hiki ole ke uku i na lilo o ka hoopii ana i keia aha, nolaila, e lawelawe ia no ka hoopii me ka nana ole ia o na poho.

                Ua haawi aku ke Aupuni o Geremania i na hooia ana imua o ke Aupuni o Amerika Huipuia no ka malama ana i na pomaikai a pau i loaa iaia malalo o ke Kuikahi e malama loa ia ana maluna o ka Paeaina Samoa, a no ia mea ua hoolaulaha hapa pili aupuni ia ae aole e komo aku ana ke aupuni o Amerika Huipuia e keakea i na hana ma ia wahi.

 

Nuhou o na Aina E.

 

                Ua oleloia ma kekahi o ka ka Moi Humebeta o Italia mau kamakamailio ana, ua ninau ia aku oia a ke aha ia ka noho’na aupani maikai loa, a pane mai la ola, “o ka noho’na aupuni maikai loa, oia no ka pulama ana o na makaainana mai o a @ i ko lakou Moi me ko iakou ike ole iaia.”  A owai hoi ka ripubalika maikai.  “O ka Ripubalika e like me Amerika, no ka mea, ua kuhohonu loa ka niauao o na kanaka, a ua hookumu iho lakou maluna o ia mauao, a nolaila, aohe wahi i koe e manao ia ana no @a Moi.  Ua ki poka aku o Mrs. C. B. McDonald no ekolu manawa i kona makuahonowai, ke Kauka R.H. McDonald ma ka Hotele Badwin, aole nae i loaa na poino ma ia hana ana.  O ke kumu, ua ulu ae no ia mai loko ae o ka hoopii oki mare a kana kane, R.H. McDonald opio.

                Ua haawi aku ka Emepera o Geremania i kona ae i ke Aupuni o Kina, e ike me kana @@@ e hoouna aku i mau aliikoa nana e ao a e kukulu i na pualikoa o ua Aina P@a nei.

                Ua Kauoha ae ka Loio Kuhina Garland o Amerika Huipuia e hookuu ia na moku Pelekane pepehi sila Onward, Caloline a me Thornton, a pela pu hoi me ka poe i hopuia no ka mea e pili @na i ua mau moku la.

                Ua ku ae ka mokuahi Farani Beritania ma Nu Ioka mai Napela mai ma ka la 14 o Okatoba, me 4 mai korela maluna.

                Ua kanuia o Kenerala Kilpatrick me ka hoohanohano ia ma ka oihana koa, ma ka la 18 o Okatoba, ma West Point.

                Ua hopu ia mai nei ka mea nana i lawe ke ola o J.W. Barron, ka puuku o ka Banako Aupani o Maine, mamuli la o ka hanu ana a kekahi mea kakau o ka hanu ana a kekahi mea kakau o ka nupepa H@@@a o Nu Ioka.  Ua hanaia keia karaima i ka makahiki 1878.  Ua loaa aku ua Barron nei  ua make iloko o kahi hoiliili dala o ka Banako, ua hoopiha ia kona waha me kekahi mea i hiki ole ai ke kamailio me kona kupee ia ana me ke kaula, a me ke ka la pu hoi e paa ana ma kona ai a he mau palapa ma kona poo.  Ua manao wale ia kona make ana nana maoli no ia i hana i loaa ai i kona ohana he puu dala nui.

                Ua hoike ae ka nupepa Hoku o Nu Ioka, oia na nupepa Honua me Elele ke hoaiai nei e koho aku ia Roscoc Conkling i Peresidena.

                Ma ka lono hope mai Tampa, Felorida mai, he eha p@@@ a make a he elina poa hou i leaa i ka @@ ai fiva lenalena.

                Ua hoolaulaha ia ae ma Wasinetona, e lilo ana i ka Hui Hana Hao Uniona a Kapalakiko ka hoopaa loa ana aku i ka Monadock e waiho la ma ka pa kapili moku ma ka Mokupuni Mare.

                E hoike ana kekahi palapala o Maderida, Sepania, ua maopopo loa i ke Aupuni o Sepania ke kumu o kela haunaele kuloko ma Ponape, ua ala mai ia mamuli o na manao pili hoomana, a ua kauoha aku no hoi ke Aupuni o ka poe wale no i pep@hi i na kanaka Sepama ke hoopai ia, a e uku ia ke koi poho a Amerika.

                Ua kipu ia mai nei e J.E.Kamika, ka elele o ka Hui o Wells, Fargo & Co. kekahi mau powa elua i hoao e hoopaa i ka holo ana o ke kaa ahi mawaena o El Paso a me Yslet, Okatoba 14.  E loaa ana ia Kamika he $4,000, oiai ke waiho nei $2,000 no kela a me keia powa i kipu ia a make a i hopu ia paha a paa.

                Ua hoomaka ia mai nei ke noi ana i ka Aha Kiekie o Amerika i palapala kuhikuhi hewa no ka poe kipi o Kikako i ahewa ia mai nei.

                Eia ke hoolala nei kekahi poe o ka aoao Repubalika e lawe mai i na inoa o Robert T. Lincoln a me Fred D. Grant, i mau moho holo Peresidena a Hope Peresidena no ka aoao Repubalika, no ka hopohopo ia, aole e puka ka inoa o Blaine ma ka mokuaina o Nu Ioka ina oia ka moho a ka Ahaelele e koho ai no ka waiho mai imua o ka lahui.  A ua ma@ao ia ma keia hoolala ana, o ka lawe mai i na inoa o ka Peresidena mua o Amerika Hu@puia i maulana a makemake nui ia a i make aku, oia ka mea e puka ai laua.

                Ua hoopuka pili aupuni ia ae i ka auina la o Okatoba 20 ma Parisa, ua hoopau ia aku ko Generala Cafferel noho ukali poo ana no ke Keena Kaua o Farani, ko kona lilo ana i kumu ino ma ka piepiele i ke kea Legiona o ka hanohano, a ua kapae ia kona inoa mai ka papa inoa aka oka pualikaua.  E uku makahiki ia ana oia maka $1,600.  Ma ka noho ana o ka Aha o ke kea Legiona o ka Hanohano, ua hooholo lakou e kapae ae i kona inoa, a e papa loa ia oia aole e kau i kekahi kea hoohanohano.

 

OLELO HOOLAHA.

 

                E ike auanei na mea a pau ma keia olelo hoolaha, owau o ka mea nana ka inoa malalo.

                Aole loa au e hookaa ana i kek hi aie a mau aie paha i aieia’ku, a i ole ia, i hoaieia mai ma ko’u ino, ke ole e loaa he hoo aio, a mau hooiaio mai ia’u aku.  E hoolohe i keia o poho auanei Owau no me ka oiaio.

                DANIELA NAKA NELUA.

                Kaauhaha, Hamakua, H. Oct. 28, 1887.

                2153-@@@

 

HOOLAHA HOU.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPO NOPONO WAIWAI

 

                O ka moe @@@@ ka moa maiaio iho ua koho po@o ia i Lunahooponopono Waiwai @@ Wahakole (k), o Kauaee, Hilo, i make uku nei.  Nelai@a, o na mea a pau he mau koi@u ka kakou i ua waiwai @a, e hoike k@ke mai i ka kakou mau h@a aie kupono i hooiaio ia, a @aia @a mahina eono (6) mai keia ia @ko e hou@@ mau loa ia aku no, o na mai a paa i aie i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai ia’u, ina he mau waiwai kekahi o ka mea i make e @@@ ia nei e kahi mea e hoihoi koku mai ia’u.

G.W.A. HAPAI.

                Lunahooponopono Waiwai o Wahakoie. 

                Hilo, Hawaii, Okatopa 6, 1887.

                215@@

 

HOOLAHA A KA MEA MORAKI.

 

                O makoa, Ed. Hoffschlaeger & Co., o ka mea nana e paa aua ka moraki i hanaia mawaena o makou a me ka Hui Wilik@ o Waimea, i hana ia ma ka  ia @ o Okatopa, 1886, a i ko@eia ma ke Keena Kope o ke Aupuni ma ka Buke 98, aoao 404 me 407.  Nola@a, ke hoike nei keia aha no ka hooko ana i ua moraki ia i oleloia mamuli o ka @@@ki ia ana o na kumu aelike, ka uku oie ana ia o ka aie i hoopaa ia ma ua moraki ia, a no ka pau ana o ka manawa i hoakaka ia ma ke ka@awai, e kuai ia aku ana ma ke kuai k@@aia akea ma Honolulu, na waiwai a pau i hoopaa ia @a ua moraki @@, oia hoi: na aina ka wiliko, na mikiai a me kekahi mau waiwai e ae o ua Hui Wiliko a Mahiko nei o Waimea

                ED. HOFFSCHLAEGER & CO,

                Honolulu, Okatopa 10, 1887.

                2150-4@

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Me ka hana o ka waiwai o JOHN MAKINI Kapena o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.

                Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a alexandrina Leihulu Kapena, o Honolulu, e hoi ke ana ua make kau@ha ole o John Makini Kapena ma Honolulu ma ka la 22 o Okatoba 1887, a e noi ana e hoopuka ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia.

                Ua kauohaia o ka POAKAHI, kala 21 o NOVEMABA, 1887, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ke lakou e ae ole ia ai ua noi la.  A e hoolaha ia ia mea ma ka olelo Hawaii, i ekolu manawa maloko o ke KUOKA, he nupepa puka hepe doma ma Honolulu.

                Kakauia ma Honolulu, Okatoba 26 1887.

                Na ka Aha:

                HENRY SMITH,

                Hope Kakauolelo.

                2152-3@

 

[POO AUPUNI.]

 

I LOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO

                Kiekie o ke Aupuni Hawaii.

                KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina Mo@ :

                I ka Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope, me ka mahalo :

                Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia Charles Foss , ka mea i hoopiiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakau ia iloko ona la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke kau o Okatoba, o ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka Poakahi, la 30 Okatoba, e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha @@ e ae ole ia ai ke noi a MAIA A FOSS, ka mea hoopii i pakuiia.

                A e hoihoi mai oe i keia palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

                Ikea ka Mea Hanohano, A.F. JUDD, Lunakanawai Nui o ko [SILA} makou Aha Hookolokolo Kiekie, ma Honolulu, i keia ia 10 o Sepatemaba, M.H. 1887.

J.H. REIST,

Hope Kakauolelo Elua.

                Ke hooia nei au o ka mea maluna ae he kope oiaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia, a ua kauoha ua Aha la i keia la e hoolaha ia ia mea, a e hoopaneeia ka hihia a ke kau ae o Ianuari e hiki mai ana.

                Kakauia ma Honolulu. Okatoba 8, 1887.

                WILLIAM FOSTER,

                2151-6t                 Kakauolelo.

 

HOOLAHA KUKALA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

MAMULI O KE KAUOHA A KA Aha Hooponopono Waiwai, o ka Aha Kaapuni o ka Apana Ekolu, i kakauia ma ka la 13 o Okatoba, 1887, e kauoha ana i ke kuai aku o ka Waiwai Paa i hoakakaia malalo iho, e kuai kudala pauku ana au, ma ka halekuai o J. Kekipi, (a ma ia wahi kokoke p@ha) ma Makapala, ma ka Poakolu, la 10 o Novemba, 1887, ma ka hora 10 0 ke kakahiaka, i kela apana aina a pau o J. Lua i make ma Niulii.  He 8 9-16 eka, a oi aku a emi mai paha, iloko o ua apana aina la, he mau loi kekahi, a he wahi mokuna keia o ka aina i weheweheia ma ke Sila Nui Helu 3664, Kuleana Helu 10,861.

                A he hale noho maikai, 4 ona keena iloko, e ku la ma ka aina o Mr. C.F. Hart, (Mika Haka,) ma Niulii, a hookahi hale uuku iho, a he hale kuke, aia no ia mau hale ma ia wahi hookahi.

                E kudala ia ana hoi ma ia manawa hookahi kekahi mau Waiwai Lewa, penei ke ano :

                3 laau moe, 2 moe, 1 papa kaukau, 3 noho nui, 1 noho luli, me 1 noho keiki; 1 lio hulupala, 1 lio lokia, 1 lio wahine. E.C. BOND,

                Lunahooponopono Waiwai o J. Lua i make.

                Kohala, Hawaii, Okatoba 14, 1887. 215-3t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

I KULIKE AI ME KA MANA KUAI

                iloko o kekahi moraki i hanaia e Ma uae Kamoiliili (k) a me Lepeka Kupihea kaua wahine mare, na mea nana i moraki aku ia M. McInenry i hanaia i Iulai 23, 1878, a i kopeia iloko o ka Buke 55, aoao 300 a 302, a ua hooliloia ua moraki la ia H.A. Widemann.  Kahu Waiwai, e McInerny i oleloia ka mea : moraki ia aku ai ma o kekahi palapala hoolili hanaia ma ka la 29 o Dekemaba, 1883, a i kopeia ma ka Buke 85, aoao 227-9.

                Ke hoikeia aku nei, o H.A. Widemann i oleloia, ka mea i hooliloia aku ai ua moraki la, ua makemake oia e hooko i ua moraki @ no ka uhaki ana o na kumu, oia hoi ka uku ole ia ana o ke kumupaa a me ka ukupanee : a i ka wa e hooko ia ai na moraki la, e kuai ia aku ana ma ke kudala i kekahi manawa e hoikeia aku ai ma keia maa aku, i kela mau apana aina a pau loa i hoakakaia iloko o ua moraki la i oleloia a i hoakakaia malalo iho.

                No na mea i koe, e ninau ia A. Rosa, Loio.

H.A. WIDEMANN,

Kahu Waiwai.

                O na aina e kuai ia aku ana, oia no :

                1-O kela mau apana aina a pau e waiho ia i Hauula, Koolauloa, mokupuni o oahu, a oia no hoi na aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui, helu 2913 ia Walania, ke kupuna kae o ka mea nana i moaki aku.

                2-O kela mau apana aina eha a pau loa e wa no la ma Hauula, a oia na aina i hoakakaia iloko o ka Palapala Sila Nui, helu 2914 ia Kamoiliili, ka makuakane o ka mea moraki.

                3-O kela apana aina a pau loa e waiho la i Hauula i olelo ia, a oia ka aina i hoakaka ia iloko o ka Palapala Sila Nui 5292 ia Kaioe, ka makuakane hanauna o ka mea moraki.

4-O kela apana aina a pau loa e waiho la ma Hauula i oleloia, a oia ka aina i hoakakaia ma kekahi Palapala Kuai i hanaia Sepatemaba 18, 1873, a i kopeia ma ka Buke 38 aoao 283 a me 284, iloko o ke Keena Kakau Kope @@ Honolulu.                                                                     2150-4t.

 

Hale Tela Lole Hou.

 

Ua weho ai nei ka mea nooa ka inoa malalo iho nei Haie Tela Hou ma na kihi o na

 

ALANUI ALII ME POLELEWA.

 

                (Halepohaku hou o D@smon) malalo o ka inoa hui o

 

F. HABERMACHER & CO.,

 

                A o kahi hoi ia e loaa ai o na paa Iole maikai loa uo na i ane, ke poloai ia aku nei na mea a pau e kipa mai a e kilohi no oukou iho.

F. HABERMACHER.

2152-4t

 

HOOLAHA.

 

G. W. A. HAPAI.

                He Luna Hooke Mare.

A HE

AGENA HOOIAIO PALAPALA.

E loaa no ma Hilo-taona, Hawaii, ma na manawa a pau.                   2152-1y

 

Laau Mai Lepera Helu I.

 

                A S. H. Meekapu e hooman ia ana no ka iehulehu, i loaa ai ka pono a lanakila ke inu i keia laau e hoopau i na mai Lepera kaokao, @oko ino, mai hui a me kua hanee, e hoouna ia no ke hooona mua ia mai na lilo laau.

S. H. MEEKAPU M. D.

Waikahalulu.

 

MRS. THOMAS LACK,

 

HELU 81, ALANUI PAPU.

 

MEA KUAI A LAWELAWE I

 

NA

 

@ikini Kumuhumu na Aahui a nui wale Aku

 

HE AGENA KU @@ NO NA MIKINI

 

White, New Home,

Davis, Crown, Howe,

Me Florence,

Na Kui Mikini o na

ano a pau a Howard,

Na pepa ana lole o

na ano a pau, a me

kela keia mea

 

NA LOPI MIKINI A KALAKA.

 

HE AGENA A KUAI I NA

 

Pu Raitela, Pu Panapana, Pu ki manu, na Poka, Lu, Pauda, Kukaepele.

 

NA KAPUAHI AILA MAHU

 

Mai ke nui a ka liilii.

 

                Ma ka lawelawe nui ana o’u i ka hana lima aokamai o ka oihana hana pu a pela aku, ua nak aukau au e hooko kaulua ole i na kauoha a pau.

                O na kauoha mai na mokupuni e hooko@nia                       2082-tf.

 

PACIFIC HARDWARE COMPANY

 

Na hope o Dilinahama Ma, Mau Mea Kuai Lako Hao Alanui Papu, Honolulu.

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

K@ AYER @@@@ S@@@@@@a, @@@, @@@@@@a, a @@@@@, @@@, ia @@ @@ @@@ @@@@ @@@ @@@@, @@@ @@ @@@ a pau o ka @@@@@, @@ @@@@@@ @@ @@@@@@@@ i @@@ ae uei a ua @@@@@@@ @@@ ia n@@ iwaena o na @@@aua ia@@@@.  O keia

 

LAAU SASPARILA no loko ae ia o @@ aa Sasaparila @@@@@@@@ @aoli i ua @@@@ @@ mana hoomaemae @@ o ka @@@ pu ia @@@ @@ kekahi mae aa iaau e ae, a @@@ koka@@ mau mea no loko a ka onua a @e @a liao.

 

HE koko inoino a nawaliwali anei kou? Uawili p@ anei me na ano mai i@ai@a ?  A @@ hui pu anei me na wai awaawa hoop@@ Na keia

 

LAAU e hoomaen@e ia mau mea ino a pa@, a maikai.  O na kauka iapaau a paa o Amerika ike ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aoie he mea maikai e ae na ka hoomaemae koko ana mai na mai @ @@@@ pu ia, aka o keia wale no.  No ka

 

HOOMAEMAE ana i ke koko, a nie k@ hookahua pono ana i na mea a pau ma ke kahi mau ano mai i ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae.  O ke

 

KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi k@@@ holo pono ana ma ka kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi maoaka ai ana i keia LAAU SASAPARILA A AYER.  He ma@lahi a he

 

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawaie pu ana kekahi i na ma'i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na a@.  He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

 

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, ho@make pu ia na ma'i, a pela aku.  He nui @@ laau hoomaemae koko i hoolaha wahah@@ wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao hoo okoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparilla.

 

I HOOMAKA@KAUIA @

 

Kauka J.C. Ayer & Co. Lowell, Mass.

 

HOLLISTER & CO.

 

Na A ena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100.        Alanui Papu, Honolulu

2086-tf

 

FRANK GERTZ.

 

MEA KALEPA A LAWELAWE HANA NA

NA ANO KAMAA A UAU NO AA

Wahine, Kaikamahine a me Kane

Na Kamaa Buti a me na Kamaa @auhaa no na K@@k@

Kane ain@ na Kauaka makua, o na ano paik@@ @@@ @@

20@@-@@.

 

WOLFE & CO.

 

Mea Kuai i na Ano a pau o na Mea

AI, HUA AI, O NA ANO A PAU.

            Eke Palaoa, Berena, Waiu Bata, Berena manoanoa, Berena huinaha, mea ono, o kela ano keia ano; Ko paa, Kope, Ti, Aila mhu, a me na ano a pau.

 

Hela 66, Manui Hotele, Halekuai mua o Lewis & Co

            E loaa koke aku no na kauoha a pau loa me ka hakalia ole, a me ka aikai o na h@malu ia ana.  E hooko ia na kauolia o ke kulanakauhale nei me ka hikiwawe ma na ka @@ ka uku ole.  O na kauoha mai na mokupuni, e lawelawe koke ia.                    2085-6@

 

Nuhou!  Nuhou!  Nuhou!

AILA MAHU MAIKAI!

HOOKAHI DALA WALE NO NO KE

KINI AILA HOOKAHI!

E kuai pau ia aku ana no ka nui loa o ka @ila i keia manawa.

E AU E NA MAKAMAKA! EAU!

E kipa ae ma ka halekuai o

Kakela me Kuke.

 

B. F. EHLERS & CO.,

PAINAPA.

 

Poe Kuai i na Ano Lole a Pau.

Helu 99 alanui Papu. - Honolulu.

 

                E loaa mau ana no lole hou o na ano a pau maluna o @@@ me keia moku.