Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 46, 12 November 1887 — Kela me Keia. [ARTICLE]

Kela me Keia.

}*t hea ;.ku nei la o "heopuni)inru' ma? O ka hela aku hoi la o na pake, noh > !i >u nui ana no. Kr puke ia in.u nei ru wahi haakumau, a e lele loa anapaha la? I' a h<v»kohu »a aku nei o Mr. Arthur |ijhn>:one i k'imu kula no W'aiahole, Ko«>!aupoko. Ma ka olelo a kekahi o ko makou loju, e ole ka ia piha koke ai ka prpao kfi* pule. He paUu kau. Kc p'iapuai mai nei na mea hnna o ke au • Kipikona, aia ma o Ahaoli'lo in.i ].i ia e puka mai nei. l'a kip.\ ae ma Honolulu ka mokuahi /»7/<7.* mai Kina niai ma kona alahele no Kaleponi. Welo na hae o na moku i ka Poakolu iho nei no ka hoohanohano ana i na yx.i m.iro o la la ~Swanxey ine Julia liuKl. l\i kaulua iho nei kekahi mati mv nao no ka panee ana aku i ko makou mau tausani heluhelu i na hana a ka Ah lolelo. I.mlii n > h«i na mea hana i na keiki oke au hoomaemae Aupuni, ke hele !\\a a hoi la okoa ika ua mea oka nele i ka hana ole. Ma ke kuna Kattike*9uli» mai ka lono i lohe ia'» no ka pau ana o kekahi luU- oka mahiko o Hahwa ike ahi i krl.i I'oakolu aku nei. Ma kekahi heihei waapa |»ea i hooHo\> ia'i i ke kakahiaka o nehmoi. maoko uka nei me ka manuwa mai, ua eo i ka mea mua. T.i a «e he ahi ma ke Kula HooP > »lei o Keoneula ike ahiahi Poakihi iho iK*i, ua mah lahua no na pom>, aoie nae i huopopo ke kumu 0 ke ahi. Mc iwakaluakunnmaha ka nui o n» Kiwehala i hopu a hoopaa ia i ka l'oaono ih > nti mawaena o ka hora 4 me hapa o ke ahiahi a hiki i ka hor * 1:0 ia po. Nui kela. Ua haalele iho nei ke Kanikela Ia Nna maluna o ka mo'<»uahi Belpt ma<»uli 0 kona kauoha ia ana mai nei e hoi aku eke Aupuni. Aole nae i loaa kona pani. Ke mau nei no ka hoomaamaa ana * na poe i manao e komo ana i na haheihei waapa o ka la hanau oka Moi. Mai na hoe waa ona manuwa * 1 ko kula nei poe. Ua hui ae o Mr. Miehieli me na Vei'*> puhi ohe i ka po Poaha nei ma ka Hotele Hawaii, a malaila ua noeau la 1 puhi ho#kapalili ae ai i kana ohe. I keia po e ike hou ia'i oia ma ia ano h»na hookahi fha kana aha mele, a o keia ana no hoi paha ka lohe hope loa ana i kana ohe laukapalili.

Ua paa hou no ia Kauhane me Louis he poe pUiwAĪwai i ka hora 3 o *a irana3o 0 nehine . -i no <c ia mau maial O ka Hui » me ka p«ali puh; ohe o ke Aupuni ke'<sh; e hai*i tna i na kokua ana :a Mr C. M»cb»e!s ma ka A*u Me!e e haa»i lt ana no kooa po'naikai 1 keia po

He nui wale na kaa puiwa o ke;a mau la aku nei Owa» ia kai noohemahema, oka lio paha, a i o!e oke kabu paha ? A owai la kai puiwa, e ka 1:0 paha, o ke kaa paha ? Ua hepuia ae kekah; mau pake piliwaiwai a paa ika j>o Poaono iho nei ene na dala he 150 ma ke gula. Na na alii makai Kauhane eee Lou 5 lakou i hopu. Hwmau la aku. ; Ua iawe ia na iwi o na Ain k3hiko a waihe ia 1 kahi hou ī hoomakaukau ia no lakou mahope iho o ka ilina kahiko ma Nuuanu. Ike ahiahi Poakolu nei ka hana ia ana o keu rr.au nana. Ma ke kalepa mua aku nei a )Vaialeale% ua paa he ia, nona na kapuai 1 hiki aku i ka eiwa. He pahikaua ke an» o kona nuku. a nuna no hoi ka loihi i hiki aku i ka elua kapuai Ua nianeh' ia aku ke kino kupapau oka na Ve:ki aka Kev. J. Uaiamau i ka Poaono iho nei. mahope iho o kon.i hoomailo ia ana e ka mai a haalele ma» la i keia noho'na i ka Poalima aku nei. Ua pau ka noh.» kukule ana a ko Honolulu nei mau pepeiao hoo'neno pi'3, mamuli la o ka eleu ana ae o na puhi ohe ma ka lakou hana i maa mau mahope iho o ke ko-o ana o kekahi mau la luihi.

1 ke kuhea ia ana "kenikeni," akahi no a akakuu mai ta ka anaana a ka Papai oka Halewai, iaia e ohiohi ana nu ke kuilala o nehinei, a i nana aku ka hana e lalama mai ana na niho i ke kaiohe kahea "'kenikeni." Ua hiki mai mai ka mokuahi Beigic mai he 427 mau paahana pake, a ma ia moku hoi ka lohe la ana mai o ka hoomakaukau ana a kekahi mokuahi e haalele la lokohani i, lapan i, me 900 j>aahana lapana no k.eia awa. Ua wehe ae nei ke kauka Cieremania hou Ma\ Hacdit ke i hale oihana nona ma na kihi o na Alanui Aelamu me Uniona. O kona palapala hookohu he lua ole, au i ioaa mai ia mai na kula kiekie mai o Europa. Ua makaukau ka Buke Himeni Hoole Waiona hou no ka panee ana aku imua o ka lehulehu, e loaa no īa ma ke Keena v ka Papa Hawaii, ma na kihi 0 Alanui Papu me Kalepa, a he umi keneta no ka B ike. 4< Kulu Wai Liilii" ka inoa.

Ua halawai • Mrs. W. L. Wilikoki me kekahi ulia na ke alanui o ka Hale Pnpule ika 1» Sabati iho nei, ua loaa keia ulia ma ka hookui ana aku oka lio o kekahi hololio. Ua haule iho 0 Mrs. Wilikoki ilalo ma e ka hulipu ana 0 kona kaa Ua lilo ae nei u William J. Maxwell ke kuai oka nupepa haole Gnzette % a malalo no hoi o kana alakai an* ka lawe ana aku i ua pepa nei i kauhale. He keiki Hawaii maoli keia, ake ake nei makou e uhai ia oia eka laki ma kona ala hou. Hoohui ia ma ka berita maeinae 0 ka mare o Mr. F. M. Swanzey me Miss Julia Judd, kaikamahine a Kale Kauka, ma ka halepuie Pelekane laua 1 hoohui ia ai e ka Rev. Alcx. Maekintosh. E hoohala ana na paa mare i ko laua mau la mua ma kahi o ka rnakuahonowai ma Leilehua. Ua waiho aku O Mr. Rnoka Johnson 1 ka noho lunahoo|>onopono o ke Ala• kai, a nia ka noho ana o ka hui ua kehoia o Rev. D. Keaweaniahi ma ia wahi. Mahalo Ika Mr Johnson mau hooponopono ana a pe»a no hoi ke kapena ho» o u pepa e uhai ia ai eka holomua Ua hiki mai ma keia keena mai a P. M Kaiuna mai o Kipahulu, he mahilo i ka hookele ia ana o na oihana {alanui e keia Aht Kwhina hou rna oko lakou Luna Alanui hou Mr. J. E. j I 4 >>ons. E olelo mai ana kela akahi no a hana hou ia ko iakou aaualanui mai ka hana mua ia ana ika 1884 ika wa oT, K. Clark me P. Kawaiku. Ua hele mai, ua hiki mai, a eia ke aoke mai nei i ka hoopaia i ko makou ouu pepeiao na ieno e olelo ana, u e hoolaha aku oukou eka poe pai nupepa i ki inoino o ke alanui mai Kalihi aku a hikt i Ewa, a o kekahi wahi ua hala aku mawaho o ka huaolelo Hnoino,' a ke hele ae la ke ko-Iu oke alanui e uhi maluna."

Ma ka noho ana o ka Ahahui Kula Sabati o na Mokupuni o Maui ma Wailuku, a me ka Ahahui Opiopio, ua pahola mai Uke Ah> • Waiiuku kt pani wai o lao i kona lokomaikai nui i na mea ai o keia ame keia ano, ma kona home kakela, i ke awakea Poaha me Poalinia. Pela mau wale no na keiki o Molokai, he heahea, he hoekip*, ahe aloha i kela ame keia. Pela mai ko D. M. Aberahama lohe i ka Elele Kula Sabati o Kaluaaha. K hoo mau aku oe i kau hana maikal

i lie Aha Mele ine na niea san; xe Jmalania ia ana rua ka Hale Mele Hei: i t*ta ahiaHL ao di porrjaj'sai a pau e iU iki no ia n3a'uns e Chis. M:chitis. ;He hao'ie keia i kaaaaina a i haaw, I wale no hoi i kana tsau kokua ana īm 'ru hana a hookani piha paha. a ke ko ♦ »no;a aku nei na mea a paa e hc»e ae a ) . . e ha.' »: i ea ko£-ja aeanona. I Ua } "Vo o Kewiki me kar.a ī Ikeiki ia HonoiVu nei no Ka'iai i ia, Poalua nei maluna oka waa meka; piha ika uieana. Ua manao roua oia e kau ma ka mokuahi, a do ka !awa o!e 0 kona wahi pakeke me na hooliio kiekie v ka moku, noiaiia, ua iawe no ou 1 ka inoku ona kupuni e au he'ie ai i ka moana iko likuu rr<«u la. Ua koa no. j

Ma ka po Pr2ono i hila iho nei, ua komo ia'e ka hi'e noho o A. Morgan e kekahi pik"-pau-io!e a lawe aku la me ke noi o!e iki mtra nona ka waiwai i na d «)a he 450 i ka wa rh?ie ai okr ohana ho!o*koa o ka haie i ka heioboio. Nfa ia p > hookahi no, ua konio ia'e a lawe i.i aku ia he $23 na Wm. McGurn i ka wa ana a me kana wahine; i hele ai no na hale makamaka a hoi aku. Ma keia mau hale a i elua, ika haalele ana iho o ka aihue, ua lu i3 na pono a pau o loko a mokaki. Ke hahani nei na makai ma ke kapuai o ke kalohe. a aole no hoi e nalo ka loaa e wi ana ka niho. Ua kakau mai o Hon. J. K. Nahale e olelo mai ana e ir.alama ia ana he Aha Meie N'ui ke hiki aku i ka la 31 0 Dekemaba o keia makahiki ma ka luakini o Helani, a o na loaa a pau no ka hana iv»u ana i ka hale o ke kahu o īa Ekalesia. He nui wale na hana lealea mawahi ae o na himeni e hana ia ana, a ua makemakeia na inea a pau e haawi i ko lakou kokua no keia hana maikai, a ua hamama pu na ipuka o na hale' kamaaina ina malihini r ; o ka heokipa ana Ua kauoha ia mai na lala a pau o ka Ahahui Opiopio o Keauhou, Helani, Holuaioa me Kahu«ui e akoakoa ae mamua o ka manawa.

Mai ka peni n»ai a T. H. N. Liliiwaiakaohelo i loa ai keia wahi nu hou walohia. I kela Sabati aku nei, la 30 0 Okatoba, ia /wa/ani iku aku ai ma Henokaape, ua lele iho la he ewalu imu luina iloko o ke kai no ku auau ana, ano kekahi manawa pekole, ua hoomaka aku la lakou e au iuka. Ia lakou e au ana a hiki i ka poina nalu, ua lumilumi ia iho la he elua o lakou a Dae aku Ia t me ka maalahi he eono. Ika ike ana mai oko ka moku poe, ua hookuu ia iho la ka waapa a hoe aku la no ka haawi ana 1 mau lima kokua, ao!e nae laua i loaa iki a hiki i ka uhi ana mai o ka po, a o ke koena iho ua pau aku la ika hoi ika moku. O Keawe me Kaaikanana na mea ola i pjino. Mai k<i peni mai a S. W. Kalaau o Kohala Akau i ike iho ai makou i keia mau wahi mea hou malalo iho nei : Ma Ka la 26— 7 o ka mahina i hala iho nei, ua kii ia'e e ohi na poe i loohia i ka mai leper<i. Pili<ia ko lai'.a pee i ka hana ole, hao ae la o Pukiki ma me pake ma noho wale ke kanaka, mai loko mai no nae o ka pii oko ke kanaka uku ke kuimi. He pipii loa ka Ka ai malaiia, he to wale no paona i ke da!a hookahi meka hoowaliia a hehee, a ua manao ko laila poe e aho no na wahi aaiole ulu. He nui ka i-a o ko lakou mau kaha e noho ta, o na ano ia no a pau. Puehu liilii ka ka hui hoole waiona o Hani mamuli la 0 na hana uhaki kumukanawai a kekahi o na luna nui.

Ua hopuia o Mr. Testa, ka Luna j hoopuka a Lunahaoponopono o ka nu-1 pepa Ka Makaiīinana, i ka po Poaono 0 kela pule aku nei, no ka hihia he laipili. Ua hopu ia oia no kekahinianao i hoopuka ia e ia ma kana pepa, a 1 manao ia hoi e ka aoao hoopii he laipila ana ia iaia—o Konela V. V. Ashford (Akepoka), ka mea hoopii. Ma ia po no ua hookuuia o Mr. Testa ma 0 ka haawi ana i na dala bona he 500. 1 ka Poakahi ae ua kuka ia ua hihia nei ma ka Ah? Hoomalu a hoopanee ia ma ke noi a ka aoan hoopii e noho i ka P'ahu, ma ua ia nei. ua kuk ulu hou ia no ka Aha, a ua īawe mai ka aoao hoopii he lehulehu wale o na hoike ma kona aoao, a mamuli !a oka pau ole ana o ka "manao laipila'' i manao ia, i ka unnhi, ua hoopanee hou ia no a i nehinei, aua hoopanee hou ia no a keia )a a ke noho nei i ka wa a ka pepa e ia ana. O keia iho ka pnva inoa ona kino lepo 0 na 'Lii i hoihoi ia no ka ilini hou i ka po Poakolu iho nei, mawaena oka hora 7:30 a hiki i k& hcra 2 o ka wanaao, a malaila no hoi na A : ii ka Mea Kiekie ka HooiHna Alii Liliuokalani, ka Mea Kiekie Poomaikelanu ke Kiaaina L)ominis, Hon. A. S. Cleg--1 horn, me na lawelawe. l'a malama ia na hana me ke anoano i roaa mau i na. Alii : Kaahumanu I, Kamamalu I, I>avid Kamehameha, Kaahumanu II (KinauK Kekuanaoa, Kantchameha V, Kamehameha IV, Vitoria Kamamaiu, Moke Kekueira, Keola Paki Bihopa ? William Pitt Leleiohoku, Keaweaweaulu» John Wuliain Pitt Kinau, Moiwahine Kalama, Moiwahine Emma, Kahaku-o-Hawaii, Paki me Konia, na makua o ke Ahiwahine Pauahi Bihopa; Luka Keeiikolani me ke AUiwahine Pauahl Bihopa.