Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 48, 26 November 1887 — Page 4

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Lloyd Reinhardt
This work is dedicated to:  Na Kupuna o Momoa

Nupepa Kuokoa.

No ka Makahiki                                                                                 @@@@

No @@@@ Mahina                                                                       @@@@

 

                                KUIKE KA RULA

 

Poaono . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Novemaba 26, 1887.

 

 

                                No na Ekalesia.

                                ____________

“E hoopoina ana au I na mea I hala, @ e kikoo aku @@@ au i na mea mamua”

                                ____________

 

Ma ka la Sabati iho nei i hale, la 2@ o keia mahina, ua kahea ia he Aha Ekalesia maloko o ka luakini ma Kaukeano.  O na ekalesia i ikeia ae iloko o ia Aha ma o na kahu a me na elele, oia no na ekalesia haole o Hilo, Makawao, Maui; Wailuku, Maui; ka ekalesia hou o Honolulu nei, oia hoi ka Central Union Church, Kaumakapili a me Kawaiahao.  O ka hana i kahea ia ai keia aha oia no ka ekalesia @@@ @ Honolulu nei, a me ka hoonoho anai i ka Rev. E. G. Beckwith i kahu no ia ekalesia.  Ua hoaponoia ia mau hana a elua, a i ka poi ho ua hoonohoia o Dr. Beckwith i kahu no ka Central Union Church o Honolulu nei.  O keia ekalesia hou, ua kukuluia no loko ae o na ekalesia kamaaina kahiko elua o Honolulu nei, oia hoi ko Kaukeano a me ko Polelewa i hoohuiia i hookahi.

 

                                KAWAIAHAO.

                

                Ia Rev. J. Kauhane ka haiolelo ma Kawaiahao i ka la Sabati nei.  Aia ma Korineto, 15:57.  “E hoomaikaiia ke Akua, ka mea nana i haawi mai ia kakou ka lanakila, ma o ko kakou Haku, ma o Iesu Karisto la.”

                He nui na manao waiwai o keia haiolelo.  O ka manao nui, ua pili i ka lanakila ana o kanaka maluna o na mea hoopoino mamuli o na kokua ana o Karisto.

 

                                                -----------

 

NA HANA A KA HAKU MA KA EKALESIA O HONUAULA.

 

                Ma ka la 28 o Iune, ua haalele au i kuu home aloha imi pono uhane, ua holo aku ma ke Kinau no Honolulu, mamuli o ka hoouna a Rev. C. M. Hyde ia’u i haiolelo no ia apana, no ka hiki ana mai o kekahi palapala noi mai kekahi komite mai oia o Rev. S. Kaihe noi mai ana i kekahi haumana o ke Kula Kahunapule, a ua hoouna ia wau e hele malaila.

                Ma ka la 29 ae, ua hiki kino aku au me ko’u ohana malaila, ua launa pu me na kamaaina, me kekahi o na luna o ka Ekalesia he mau hora loihi mahope Iho o la Manawa, ua hookipaia wau me ko’u ohana, ma ka hale o kekahi makmaka maikai o ia apana, oia no ka lunakanawai, M. Kealoha Esq., ua noho malaila elua la me ka malama maikai ia ina mea e oluolu ai ke kino.  Mahope iho, ua hoi aku ma kahi o ka hale kahu.

                Ma ka la Sabati ae, oia ka la 3 Iulai, ua noho ka aha luna 2 noonoo no ka hooholo ana ia’u i haiolelo no lakou no na malama ekolu, ma ka noonoo ana, ua hooholoia, a me ka lakou wahi kokua ia’u.

                Ma ka la 10 o ia malama, oia ke Sabati elua, ua hiki mai o Rev. S. Kaili, ke kahu kuikawa, ua malama ia he anaina pule me ka ahaaina a ka Haku, ua akoakoa main a hoahanau ma ia la, ua malama ia no hoi ka maluhia o ka hana a hiki i ka pau ana.

                No ka hoolauna ana aku me na kamaaina.  I ko’u launa pu ana me na kamaaina o ia wahi, a kuka pu no hoi me lakou; he poe oluolu no hoi i ka’u hoomaopopo ana, he heahea, he lokomaikai, ua paipai no hoi au ia lakou no ka hele ana i ka halawai, a ua hele mai no kekahi poe no ka la Sabati.  Pela no hoi ka halawai Poakolu, ua malama mau ia no keia mau halawai, kumau ma kela me keia Poakolu, pela no hoi ka halawai o na wahine ma ka Poalima.

                No ke komo kauhale ana.  Ua hele au no ke komo kauhale ana, i kela a me keia Poalua, pela no hoi ma ka Poaha, elua la komo kauhale o kela a me keia pule, me ka hoike ana aku i ka olelo a ke Akua imua o lakou a me ka haipule pu ana.

                Ma keia komo kauhale mau ana, ua ala mai kekahi poe a lawelawe pu i ka hana.

                Na bana haiolelo ma ka la Sabati.  Ua malamaia ka haiolelo me ka maikai ma kela a me keia Sabati a ua nui no na hoah@nau i akoakoa mai ma ke anaina pule.

                Ma ko’u nana pono ana i ke ano o ka hana i hana ia, ua holomua me ka maikai me ka loaa ole no o kekahi mau keakea, ua loaa no he mau hua no ka hana, me ko’u noi mau ana i ke Akua e kokua mai ma ka’u hana ana i kona makemake, ma kela a me keia apana o Ekalesia.

                Ma ka pule hope e Iulai, ua malama ia he hoike Kula Sabati ma ua apana la, o ka mea no nana i alakai, oia no wau ka mea haiolelo.  I ka hana ana i na mea i hana ia, ua ku no i ka maikai pela no hoi na himeni me na pauku paanaau a na opio, ua holomua na @ana ma ia la, a ua ikeia aku ka nui o ka poe i hiki mai ma ia la, no ka hele ana mai e ike i na hana maikai.

                Ma ka malama o Augate, ua hoomau ia no ka hana me ka nee malie ana imua, aole no i kuemi hope ka manao ma ka lawelawe ana i ka hana, oia@ ua ike ka maka i ka @@@ pono @ na mea kanu, ua hoihoi @@ @@@@ana.

                Ua hoomau ia no hoi na hana a hiki i ka malama o Sepatemaba, a ma ka la 25 o ia malama, @ a malama hou ia he @@ike K@@@ me Ke@@neo@o, ua lawelawe ia na hana ma ia la me ka maikai.  Ma ka panina hope o na hana, oia no na manao hoolana main a kanaka kuonoono mai o ka apana, me ke Kahu Kula Sabati nui o ka Mokupuni o Maui W. S. Maule.  Me ko’u mau manao paipai no hoi iwaena o na opio kane a me na opio wahine, pela no hoi iwaena o na makua, no ka hoomau ana i keia hana maikai me ka hoomanawanui a hiki i ka hopena.

                Ma ke Sabati hope o Sepatemaba, ua hoo@@@@ mai na hoahanau a pau o na apana o ka Ekalesia ma ka luakini o Keawakapu no ke Sabati hui, ua nui na makamaka i hiki mai ma ia la, ua ma’ama ia no hoi ke anama pule me ka maluhia, ma ia la no hoi i haawi mai ai lakou i ko lakou wahi kokua aloha ia’u.

                Ua malama maikai ia no hoi ka hana a ka haku iloko o na malama ekolu a hiki i ko’u haalele ana aku ia lakou a hoi mai au me ko’u ohana me ke ola kino maikai, no ko’u komo hou ana i ke Kula Kahunapule, malalo o ke alakai ana a Rev. C. m. Hyde.  Me ke aloha no oukou a pau.  J. KANOHO.

                Kula Kahunapule, Nov. 21, 1887.

                                ----------

                NA HANA A KA HAKU MA HUELO.

                Mamuli o ka hoouna ana a Rev. C. M. Hyde a me Rev. A. O. Forbes ia’u e hele e lawelawe i ka hana ma keia ekalesia o Huelo, iloko o na malama hoomaha o ke Kula Kahunapule, oia hoi he ekolu malama.

                Ua lawelawe au i ka hana a ka Haku ma keia ekalesia ma ka la 17 o Iulai, a ma ia la no na noho ka Aha Luna e noonoo no ko’u noho malaila i haiolelo no lakou, a me ke kokua ana mai a Rev. K. Kamakahiki, ke kahu kuikawa o keia ekalesia e noho au malaila i haiolelo no lakou, a ua hooholo ka Aha Luna e lilo au i haiolelo no lakou, a oia no ka wa i hehi pono iho ai ko’u mau kapuai ma keia kihapai.

                Ua hele au e launa me na makamaka ma na kauhale, a i ko’u launa ana me lakou, ua maikai na kamailio ana i na mea e pili ana I ka hana a ka Haku.  O ko’u mau la hele e launa me na makamaka ma na kauhale o ka pule, oia no ka Poakahi, Poalua me ka Poaha, a I kahi manawa, i na la no a pau o ka pule.  Ma keia hana ana a ka haiolelo pela, ua ulu main a hana pono ma keia ekalesia.

                Ua hoala ia i Ahahui Opiopio ma keia ekalesia; ua koho ia he Peresidena, Kakauolelo, a he Puuku, a ua holo pono na hana ma keia Ahahui Opiopio.

                Ua hoala ia no he Ahahui hole Waiona ma keia ekalesia, ma ka hiki ana ae o ke komite kukulu i na Ahahui Hoole Waiona a me ka hoala hou ana i na Ahahui Opiopio i make, oia hoi o W. S. Lokai.  Ua holo pono na hana o keia Ahahui, nui ka eleu o na wahine no ka hele ana ma o a maanei e launa me na makamaka.  He Peresidena, Hope Peresidena, Kakauolelo a he Puuku.  He mau komite kekahi no ka launa ana me na hoa, e kono aku ana ia lakou e haalele i ka ipo manuahi a lakou he rama.

                E malama ia ana keia mau halawai ekolu i ka la Sabati hookah, e hele ana no hoi ka la a welo i Lehua, alaila, hookuu na hana; aole no hoi he leo kaniuhu e loheia ana main a makamaka mai no ka hele ana a halii ka la i ka ilikai.  O ka hauoli a me ka makemake o ka naau i na mea i hana ia.

                Ua malama pono ia no ke ola o ka haiolelo no ka malama ana i na hana a ka Haku ma keia ekalesia.  Ua noho ka haiolelo o keia ekalesia ma ka hale o Kaleihopu, kekahi keiki hae’ae’a o ua aina nei.  Ua malama pono ia ke ola kino, aohe pilikia; ua like au me he keiki ponoi la na laua, a he nui ko’u mahalo i ko’u mau kamaaina i ka malama pono ia’u i ko’u noho ana malaila iloko o na mahina elua a me nap u@e ekolu.  Aole no he mau mea keakea ma ko’u lawelawe ana i ka hana a ka Haku ma keia ekalesia

                Ua lulu mahina hou no keia ekalesia a ua loaa no he mau dala, ‘a ma i ka la 25 o Sepatemaba, oia ke Sabati hope o ia malama, oia no ke Sabati hope o ko’u haalele ana aku ia lakou, a pau ko’u ike ana i na paia o ia luakini; a na ka la 27 o ia mahina no, ua malama ia he wahi paina aloha na ko’u kamaaina Kaleihopu, no ko’u kaawaleana mai a lakou mai, a ua nui na hoa’loha i akoakoa mai no ia wahi paina luau.  A ma ka la 28 @e, ua haalele aku au ia lakou, a hoi mai au no ko’u one hanau, hooluana iki malaila no na pule ekolu, a huli hoi mai no ke Kula Kahunapule.

                Ke panai aku nei au i ko’u aloha ia oukou, a na ka Makua Mana Loa e hoomau i ka oukou mau hana i na wa a pau.  Me ke aloha no

                                                J. P. INAINA.

                Kula Kahunapule, Nov. 19, 1887.

 

                AHAOLELO O 1887.

                                ----------

                                LA HANA 13, NOV. 18.

                Halawai ka hale e like me ka hoopanee @a.  Pule ke kahunapule.  Heluhelu ia ka moolelo o ka la hana i hala a aponoia.

 

                                HOIKE KOMITE MAU.

                Na ke komite malama ola i ka hoopii mai Waianae i kauka aupuni no ia apana, ua manao ke komite he mea pono i ka Papa Ola e hookohu aku i kauka nolaila.  Ma ke noi ua haawi ia ka palapala hoopii i ke Kuhina Kalaiaina, a mai iaia aku a i ka Papa Ola.

                Na ke komite hoonaauao i waiho mai i ka lakou hoike e pili ana i ke kukulu ana i halekula ma Kahaluu, Kona Akau, a e hookaawale ana i $1,000 no ia hana, ua manao ke komite he mea pono no e waiho ia na hooponopono ana malalo o ka Papa Hoonaauao, aponoia ka hoike.

                Na ke komite pai I hoike mai ua pai ia ka hoike a ke Kuhina Waiwai e pili ana i ka a@e elua miliona ma Enelani. 

                Na ke komite hookolokolo i waiho mai i ka lakou hoike e pili ana i ka bila kanawai e hoololi ana i ke kulana lapaau me na lau pake, ua noi mai lakou e hoooholo loa ia me ka lakou wahi hoololi uuku.  Apono ia ka hoi ke a ke komite, a waiho ia ka bila kanawai no ka heluhelu ekolu ma ka Poaono.

 

                NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

 

                Na Parisa he olelo hooholo e hoike mai ke Kuhino Kalaiaina, heaha la ka mea i hana ole ia ai i mau uwapo no Kona Akau, oiai ua hookaawale ia he haawina dala no ia hana ma ke Bila Haawina o 1886.

                Na ka Peresidena i waiho mai he pane main a lunakanawai o ka aha kiekie, no ka ninau e pili ana i ke kanawai aie i hana ia ma ka la 10 o Sepatemaba, 1886.  Waiho ia keia pane a na lunakanawai i ke komite wae ia lakou ka noonoo ana i na hoike no ka aie aupuni.

                Na Townsend he olelo hooholo e ninau ana i ke Kuhina Kalaiaina, ehia la ka nui o na aina aupuni i hoolimalima ia, heaha ka uku, ia wai, pehea kea no o ka hookaa ana, a heaha ke koena aie o ke aupuni?

 

                                NA HANA O KA LA.

 

                Heluhelu elua ia ana o ka bila kanawai e hoomaopopo ana i na lilo o keia kau Ahaolelo kuikawa, a ma ke noi, ua hooholoia ka bila no ke kakau poepoe a heluhelu ekolu ma ka Poaono.

                Heluhelu elua ia ka bila kanawai pakui i ka Bila Haawina ma ke poo, a ua noi ia mai e noho ke komite o ka hale e noonoo pakahi i na pauku o keia kanawai.  Ma ke noi a Naone, ua hapai ia kana olelo hooholo mai ka papa e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hana koke ia ke alanui o Pauoa, a noonoo pu me keia kanawai.

                Noho ke komite o ka hale, ke Alii Dole luna hoomalu; hooholo ia keia mau itamu malalo iho penei:

Hoomalamalama ia Honolululu me ke kukui uwila . .   $ 3,750.

Hoomaemae Ilina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      600.

                O ka itamu o $8,313.95 e hoolawa loa ana i ka hemahema o ka hale hookolokolo, Aha Hoomalu o Honolulu, ua haawi ia i ke komite wae no ka huli pono ana i keia haawina kulike loa e koi mau ia nei i na kau Ahaolelo a pau.

                Ma ke noi ua hoomaha ke komite a hiki i ka hora 1.

                Noho hou ke komite o ka hale a hoomau ia ka noonoo ana no ke kanawai maluna ae, hooholo ia keia mau itamu malalo iho penei:

Ema Kuea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   $ 8,000.

Uku luna eemoku Iapana me na mahele olelo . . . . . .     2,000.

Na lilo kaahele lako palapala a pela aku o ka luna nui

                O na hana hou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      250.

Hoomaemae ana me na lako hale o Aliiolani Hale,        500.

Na lilo hooholo o na mokuahi kolomoku . . . . . . . . . .     2,589.

Pai Palapala Aupuni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     2,500.

Na buke me na lako kakau no ka luna kakau kope . .       400.

Malama ana i ke ola o na pupule . . . . . . . . . . . . . . . .     2,800.

Paipu wai ma Kalaupapa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     6,000.

Hoohoihoi i ke kanu ana i ka cinchona . . . . . . . . . . . .     2,000.

Na li@ mau o ka oihana wai o Honolulu . . . . . . . . . .      1,450.

Na alanui o Honolulu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .     31,225.

Hoopololei a boakea I ke alanui o Pauoa . . . . . . . . . .      1,500.

Lilo no na komisina na lakou e nana ka hiki pono o ka

 wai i Hamakua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .       2,500.

               

                Noi o Kalaukoa i haawina $800 no ka hana hou ana i ke alahaka o Peleula, a ma ka ninau ia ana, ua haule.

                Ma ke noi ua hoopau ia ke komite, a ua noi ia e noho hou no kekahi wa aku.

                Ma ke kapae ia ana o na rula, ua waiho mai ke komite wae ia lakou ka noonoo ana i ke kanawai e pili ana i na bona, he hoike ua noonoo akahele loa lakou i ua kanawai la, a ua manao lakou aole i lawa loa ka man maloko e hoopau aku i na bona, nalaila, ua hoihoi hou mai lakou i ka bila imua o ka hale.  Ma ke n@@, ua apono ia ka hoike a ke komite.

                Na ka Peresidena I waiho mai i na inoa o Young, Bailey, Kuhina Kalaiaina, Deacon me Parisa i komite wae na lakou e huli pono na hoolilo dala ana no ka hana ia a hoolakoia ana o ka hale hookolokolo, Aha Hoomalu o Honolulu nei.

                Ma ke noi ua hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 10, Poaono.

 

                                LA HANA 14, NOV.  19.

 

                Halawai ka hale e like me ka hoopanee ana.  Pule ke kahunapule.  Heluhelu ia ka moolelo o ka la hana i hala a aponoia.

 

                                HOIKE KOMITE MAU.

 

                Na ke komite pai i hoike mai ua pau i ke pai ia ka hoike a G. W. Makapolena ke komisina i hoouna ia i Enelani no na mea pili i ka aie elua miliona.

 

                                HOIKE KOMITE WAE.

 

                Na ke Kuhina Kalaiaina i pane mai i na ninau a Townsend e pili ana no na aina aupuni a pela aku, ma ke noi ua waihoia ma ka papa.

 

                                NA HANA PAU OLE.

 

                Ma ke noi ua noho ke komite o ka hale a noonoo hou no na koena hana o ka la i hala, oia ka bila kanawai pakui i ka Bila Haawina, ke ‘lii Dole lunahoomalu, eia na itamu i hooholoia :

 

                                OIHANA O NA AINA E.

 

Kela a me keia lilo keena o na Aina E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  $      400.

 

                                OIHANA LOIO KUHINA.

 

Kela a me keia lilo, na lilo ma na hihia karaima me kivila . . . . .  $    3,000.

 

                                PAPA OLA.

                Uku o ka Peresidena, $2,000, a ua hoololi ia mai e Kini, me kona lawelawe ole i kekahi hana mawaho ae o keia uku.  Ua aponoia ka itamu me ka hoololi, a ua hooholoia ke kanawai.

                Ma ke noi, ua hoopanee ia ke komite a aponoia ka hoike, a waiho ia ke kanawai no ke kaku poepoe.

                Ma ke noi a ke ‘lii Kamika, ua hapai ia ka noonoo ana i ka bila kanawai e hoomaopopo ana i na lilo o keia kau kuikawa, heluhelu ekolu ia ka bila a hooholo loa ia.

                Hoopanee ka hale a ka hora 9, Poakahi.

 

                                LA HANA 15, NOV.  21.

 

                Halawai ka hale e like me ka hoopanee ana, pule ke lii Luhiau, heluheluia ka moolelo o ka la hana i hala a aponoia.

 

                                NA PALAPALA HOOPII

 

                Na Paehaole he hoopii mai ka hui hole waiona o Molokai e noi ana e hookapu loa ia ke komo ana mai o ka waiona i Hawaii nei, waihoia i ke komite o na waiona me opiuma.

                Nana no he hoopii mai Molokai 33 inoa e noi ana e hookaawaleia ma ka bila haawina i $500 no ke alanui ma Pelekunu, waihoia ma ka papa a noo noo pu me ka bila haawina.

                Na Kawainui he mau hoopii mai Hana mai e noi ana e ae ia i kauka lapaau paaoao, a e hookuu ia na makua he mau keiki ka lakou e hele ana i ke kula main a auhau a pau, waihoia i ke komite o na hoopii lehulehu.

                He mau palapla hoopii no hoi kekahi mai a Hustace.

 

                                HOIKE A NA KOMITE MAU.

 

                Na ke komite hookolokolo i waiho mai i ka lakou hoike e pili ana no ke kanawai e mahelehele i na oihana auhau, hoonauao a me hookolokolo o Kauai, ua manao lakou e hooholo loa ia ua kanawai la me ka lakou mau wahi hoololi, aponoia ka hoike.

                Na ke komite pai i hoike mai, ua pai ia kekahi mau kanawai e hooponopono ana i ke kuai waiona.

 

                                HOIKE KOMITE WAE.

 

                Na ke Kuhina Kalaiaina i pane mai no kekahi mau ninau a A. S. Wilkokie pili ana no na mai lepera.

                Na Palauwina i heluhelu mai he hoike a ka hapa uuku o ke komite wae ia lakou ka noonoo ana i ke kanawai e haawi ana i ka mana i ke kuhina waiwai e hana a e haawi i kekahi mau bona, ua waiho mua mai ka hapanui o ke komite i ka lakou hoike, a mamuli o ko Palauwina kaawale ana aku i Maui no kekahi mau la, pela i ulolohi ai kana hoike o ka hapa uuku.  Ua unuhi pu mai ke alii Dole i kona inoa i paa ma ka hoike a ka hapanui.

                Ma ke noi, ua waihoia ka hoike ma ka papa a noonoo pu me ka bila kanawai iloko o ke komite o ka hale.

 

                                OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

 

                Na ke Kuhina o na Aina E I hoolaha mai he bila kanawai e hoomaopopo ai i ka uku o na lunamakaaina.

                Na Kalaukoa he olelo hooholo e kauoha ana i ke kuhina kalaiaina e hoouna aku i ka luna o na hana hou no ka huli pono ana i na lilo e hiki ai ke pale ia ka poino mai ka wai nana i hoopoino na kauhale malalo aku o ka uwapo a Kamika.

                Pane ke kuhina kalaiaina, ua kuka pu oia me ka luna o na hana hou no na pomo e loaa ana i na wahi kokoke i ke kahawai.

                Hoolaha @ai ka lolo @@hina he @@@ kanawai hou e haawi ai i ka mana i ke kuhina waiwai e hana a e haawi i kekahi mau bona.  He bila kanawai hou keia ma kahi o ka bila mua i hooleia e ke komite wae no ka lawa ole o ka mana i hoakakaia maloko.

                Ma ke noi ua kapae@a na rula, heluheluia ka bila no ka wa mua ma kona poo; heluhelu elua hou ia ma kona poo a ma ke noi a Kikila Palaunu ua noho ke komite o ka hale e noonoo no keia bila a me na hoike pu e pili ana, ke alii Hikikoki lunahoomalu.

                Noonoo ia ka pauku 1 0 ka bila, ua wehewehe manao na hoa Kini, Kakela, Young, Dole, Palauwina a me ke kuhi na waiwai e pili ana no ka pono o na bona Hawaii a pela aku, a ma ke kani ana o ka hora 12 ua hoomaha ke komite a noho i ka hora 1.

                Noho hou ka hale, a oiai, ia Kakela ka papa mai kona wehewehe manao ana a hiki i ka hoomaha ana, ua hoomau hou ia oia ma ka papa ma keia noho hou ana.

                Ua lilo ka pauku 1 0 keia bila kanawai me he pauku iwi la iwaena o na ilio.  Na ‘lii palauwina, Dole, Waterhouse ka poe kue loa i keia pauku, a ua lilo he wa loihi ma ka lakou wehewehe ana me ke noi pu ana e hoopanee loa.

                Lehulehu ka poe kokua ma ka hooholo i ka pauku 1, a ua lilo nui ka manawa ma ka lakou wehewehe a kani ka hora 4.  Ma ka ninau ia ana, eia ka poe kue:  Na’lii Robikana, Young, Jaeger, Waterhouse, Foster, Wight, Palauwina, Makee, G. N. Wilikoki, a me Dole; na lunamakaainana Kalaukoa, Kini, me Helekunihi.

                O ka nui iho ma ka aoao hooholo. Nolaila, ua hooholoia ka pauku 1 0 ka bila mahope o ka lilo ana he 3 hora ma ka hoopaapaa.

                Ma ke noi ua hoopau ia ke komite a ua noi ia ka hale e noho hou.

                Ma ke kapae ia ana o na rula, ua hoike mai ke kuhina o na aina e, ua kakau inoa ke Alii ka Moi i ka bila kanawai e hookaawale ana i haawina dala no keia kau.  A ma ke noi, ua hoopanee ka hale a noho hou I ka hora 9 o ka Palua.

 

                                LA HANA 16 NOV.  22.

 

                Halawai ka hale ma ka hora 9.  Pule ke kahunapule.  Heluhelu ia ka moolelo o ka la hana i hala a aponoia

 

                                NA PALAPALA HOOPII.

 

                Na helekuhini he hoopii mai Makawao, e noi ana e kukulu ke aupuni i mau halemai lepera ma na apana koho balota a pau, na ka ohana e malama ia lakou, a na ke aupuni e hoolako aku i kauka.  Haawiia i ke komite malama ola.

 

                                NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

 

                Na ke Kuhina o na Aina E i heluhelu mai no ka wa mua he bila kanawai e hoomaopopo ana i ka uku o na lunamakaainana, e uku ia lakou i $250 o kela a me keia kau o na makahiki elua.  Ma ke noi ua heluhelu elua ia ma kona poo, haawi ia no ke kakau poepoe e heluhelu ekolu i ka Poalima.

                Na Kawainui he olelo hooholo e unuhi koke a eke Kuhina Kalaiaina i na $2,000 mai ka Bila Haawina ae a hoohana koke aku no ka hoopaaloa ana i ka uwapo o Punahoa, ma ka apana o Hana, waihoia ma ka papa.

                Na Kamauoha he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoohana aku i na $2,000 no ke awa o Hookena, Kona hema.

                Pane ke Kuhina Kalaiaina, he mea makehewa wale no keia mau noi, oiai, he mea hiki ole ke hooko ia keia hana i ka wa hookah, o keia mau haawina e noi ia nei, ua hooholo mua ia no, a ke hooikaika nei ka Oihana Kalaiaina e hoolawa ia mau haawina.

                Ma ka ninau ana no ka hooholo ana i ka olelo hooholo, ua haule.

                Ma ke noi ua kapae ia na rula, a hoike mai ke Kuhina o na Aina E, ua kakauinoa ka Moi i na kanawai e hoopau ana i na uku hoomau o Evereke, Poomaikelani me Parke, kanawai e hoopau ana i ka papa kuauhau a@i a me ke kanawai e hooponopono ana i ka oihana ao palapala o ke aupuni.

 

                                NA HANA O KA LA.

 

Malalo o na koena hana pau ole, oia ka bila kanawai o na bona aupuni, ua noho ke komite o ka hale e noonoo, ke ‘lii Hikikoki luna homalu, noho ke komite ma ka hora 9:50 a hoopau i ka hor 11:10, ua hooholoia ka bila me kekahi mau hooponopono, a ma ke noi ua aponoia e heluhelu ekolu ma ka Poaono.

                Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai e hooponopono ana i na alanui, na auhau a me ke kukulu ana i mau papa alanui, ma ke noi, ua hooholo loa ia ka bila no kona heluhelu ekolu.

                A ma ke noi, ua hoomaha ka hale a hora 1.

                Noho hou ka hale hor I, hoomau ia na hana o ka la, heluhelu ekolu ia ka bila kanawai e hoopau ana i ka uku hoomau o Kuihelani; ma ke noi, ua hooholoia ka bila a ke komite i waiho mai ai e haawi ana i $600 ka haawina hoomau.

                Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai pakui i ka Bila Haawina, a no ka nui o na hooponopono @@@ i hookomo ia @a haawi ia ka @@@i ke komite hooponopono bila.

                Ma ke noe, ua noho ke komite o ka hale a noonoo no ka lua o ka manawa i ka Bila Haawaina kuikawa, ke ‘lii Walakahauki ma ka noho, mahope o ke kahi mau hooponopono hou ana, ua hooholo ia ka bila; hoopau ia ke komite, apono ia ka hoike a ke komite, a waiho ia ka bila no ka heluhelu ekolu ma ka Poaono.

                Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai e hooponopono ana i na eemoku main a aina e, me kekahi hoololi uuku ua hooholo loa ia ka bila kanawai.

                Heluhelu elua ia ka bila kanawai hoololi i ka pauku 3 0 ka mokuna 37 o na kanawai o 1886, e pili ana i na hui panihakahaka, mamuli o kekahi mau hooponopono i manao ia ua haawi ia i ke komite waiwai.

                Heluhelu elua i ka bila kanawai e hoomaopopo ana i kekahi mau komisina nana e huli pono  na lilo o ka lawe ana mai o ka wai mai ke kuahiwi o Kukuihaele no na wiliko, a e hookaawale ana i ka lilo no ia komisina, a hoike mai i keia hale iloko o ke kau mau o 1888.  Hooholoia ka bila a heluhelu ekolu ma ka Poalima.

                Heluhelu ekolu ana i ka bila kana wai e pili ana i ka lapaau ana me na laau a na kauka pake.  Ma ke noi ua hooholoia ka bila.

                Heluhelu ekolu ia ka bila kanawai e pili ana no na notary lehulehu a hooholoia.

                Pau na hana I hoomakaukau ia no kala:  noi mai ke komite pai e kapae ia na rula a aponoia; hoike mai ke komite ua pai ia kekahi mau bila kanawai elua.

                Hoomau ia ke kapae ana o na rula a waiho mai ke Kuhina Kalaiaina he mau pane no na ninau a ke ‘lii Townsend e pili ana i na aina aupuni.

                Hoopanee ka hale a ka hora 10, Poakolu.

                                (E nana ma ka aoao elua.)

                                                ----------

                Ua hiki ae i ke Keena Kaua Moana o Amerika Huipuia ka lohe, ua ili ka moku kaua Berazila holo Imeperiala mariebero I ka la 8 o Sepatemaba, ma ka nuku o Rio Doce, a ua piholo he hookah aliimoku, a me 14 mau luina.

                Ua lilo I mea kaumaha nui ma ke kulanakauhale o Mekiko, ka lohe la ana ua make ko Amerika Hoipuia Kuhina noho ma Mekiko, oia ka Lunakanawai Manning.

                Ke ohohia a mai nei o Pohakuhauoli ma na wahi a pau ana e hele aku ai a kipa.  I ka la 20 o Okatoba nei, ua hiki aku oia 1 Derby, a ua hele na alanui a hookeke i na kanaka i hele mai e apo aloha aku iaia.  Ma kana haiolelo i hai aku ai imua o ka ahakanaka ma kea no he pane I ka poe e nema nei i kana hana no ka ninau pili i ke aupuni kuloko no Irelani, penei no ia:  O na noi a na Irelani mai ka 1881 mai, he oluolu loa no.  Aole he mea oiaio e hoopale mai ana lakou i ka hoho ana malalo o ke Aupuni imeperiala, a aloe ana kumu e apono ole aku ai i ka lakou hana.

                Ua loaa ia Pohakuhauoli he palapala mahalo main a kamaaina Ailiki mai o Notinehama i kela la mlau@ae .  A i kana pane ana aku ua hoopuka oia i kona manao paa e pau no na opu kekeue mawaena o na Katolika a me na Hoole Pope i ka wa e kukuluia ai ke aupuni kuloko ma Irelani.

                ________________________________

                PAPA!                                   PAPA!

                                AIA MA KAHI

                LEWERS                &             COOKE.

                                   (O LUI MA)

                                    _______

                @@ ke kahua kahiko ma alanui Pa@@ m@ Mei.

                                     E Kaa ai

                                   PAPA NOUAIKI

                                o kela a me keia ano.

                                    _______

PaniPuka; Na Puka Aniani, Na Olepelepe

Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu

     Ku, A me na Papa Mo@ nui loa

                    _______

Na Pili o na Hale o na Ano a Pa@

                    _______

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e Pa@

  Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami

    Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami

      o na ano a pau, Na Aila Pena, o

       kela me keia ano Na Aila Hoo

        maloo, he lehulehu wale,

            Na Aila e ae o na

                ano a pau.

                                  __________

                                NA  WAI  VANIKI

                                --- A  ME  NA –

                WAI HOOHINUHINU NANI @

                    O NA AKO A PAU IOA.

                 NA BALAKI ANO NUI WALE

                 A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka

                  pau, na makaukau keia ma@ Makamaka

                       o oukou e hoolawa aku ma

                                  na mea a pau e pili ana

                                    ma ka laua oihana

                                -----  NO   KA  -----

                                   UKU HAAHAA LOA.

                                                -----------

                  E likeme kamea o nolo ana mawaena

                                 LAUA a me ka MEA KUAI.

                      HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

                                HOOLAHA KUMAU.

        ------------------------------------------

Kakela a me Kuke

                   HALEKUAI NUI O NA WAIWAI

                   E @aa na pahiolo, koi hole,

                                ha@ale, koi nui a me liilii, kila,

                                  @@@ p@@@, rula, apuapu, kui o na ane

                                                A pau. Kala kaa, hao hoopaa pu@@

 

                   Pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao ilio, pahi,

                                Upa, pahi umiumi, kalapu, kope hulu, pulupulu,

                                   o@pa @a lakala, lina hao, ami, keehi, a me

 

                                ----------KAULA   OPU----------

 

                   Palau o na ano a pau,

                                Oo, ho, kopala, pe, kipi-

                                    kua, hao kope, au ho a p@

                   a aku, kua bipi, lei bi-

                                pi, kaula hao bipi, uwea

                                    pa, uwea keleawe, hao p@@

                   piula, kaa palala, ipuhao, ipu @i

 

                   PA-PALAI MAKAU ME KE AHO

                                                -------

                   Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

                                @uaina, hu’akai, ehi wawae.

                                    Hulu pena, a pela aku.

                   Pena wali, kini nui a me liilii o na

                                ano a pau, me ka pepa kuhi

                                    kuhi, pena keokeo, aila

                                                pena, aila hoomaloo,

                                                  vaniki kaa, a me

                                                    vaniki moe.

 

                                                PENA HOOMALOO

 

                                                --- a me aniani hale ---

                                AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO

                                                AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

                                PAUDA, KUKAEPELE, KIANA

                                PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA

                                ANO HE NUI A LEHULEHU.

 

                                ----------

 

                                LOLE MAKEPONO

 

       --- @ aa na ---

 

                AHINAHINA, KALAKOA.  KF@

                KEO, LEPONALO, HULUMANU,

                UWEWAHINE, KUI HUMUHU

                                MU, A ME KA LOPI.

 

                Ke Ru@k@ e luna no la ma kahi e

 

                Kakela   &  Kuke!

 

                -----------

 

                NA MEA PIULA

                ----------

                Mikini  Humuhumu

 

                MIkini a WHEELER a me WILSON

 

                                MIKINI A WIILOX ME GIBBS

 

                                NA MIKINI A

 

                                ----- R E M I N G T O N -----

 

                                He nui loan a mea hao me na ukana

                                ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau

                                ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike

                                ----------

                                Laau Lapaau Kaulana Lo

                                                @ DR. JAYNE.

                                LAAU HOOMAEMAE KOKO

                                LAAU HOOPAU NAIO, LA@D

                                KUNU, PENIKILA HUAALE

                                PAAKAI, LAAU HOOPAA HI.

                                Me na laau Hamo a Pela ‘ku.

 

                                Kakela me Kuke