Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 50, 10 December 1887 — MA KE KAUOHA. Ahaolelo Kuikawa o 1887. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

MA KE KAUOHA.

Ahaolelo Kuikawa o 1887.

HE KANAWAI p Hr MAOPOPO ANA NO KA UKU ANA I NA LiLO O KA AOAOLKLO Klikawa 0 ka Makahiki 1887. y '*•oloia i ka Moi a me ka AhaoUh o ko Hmwait Pae Aina. E hookaawale īa a ma keia ke hookaawale īa nei na daU he Umi I au>ani ($10.000.00) mai loko ae o ka Waihonao ka lehalehu no ka •„ku ar.a i na lilo o ka Ahaolelo Kuikawa o ka makahiki 18*7. i keia la 21 o Novemaba, A D. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI H H r uFAU LOA AI I KA MOKUNA L O NA KANAWAI O KE KaU O 1886. E hfchclcia e ka Moi a me ka Ahaoltlo # ko Hawaii Pai Aina. Paiku 1. O ka Mokuna L o na Kanawai o ke Kau o xBB6, oia ke fona*ai i kapa ta "He Kanawai e hookaawale ana i haawina b*Ofsau r,o 1 horais W. Everett" i apono ia ma ka la 150 Okatoba, iBs6, e hoo;,an īa a ma keia ke hoopau loa ia nei. Aponoia i keia la 21 o Novemaba, A. D. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E lloopau LOA AI i ka Mokwna XLVII o wa Kakawai o kk Kau o 1886. E haohoU ia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina. I'auki; 1. O ka Mokuna XLVII o na Kanawai o ke Kau o 1186, oia ke Kanawai i kapaia "He Kanawai e hooholo ana i haawina hoomau no ka mea Kiekie ke Kama Alii Wahine Poomaikalani" i apono ia mz ka la 15 0 Okatoba, A. D. 1886, e hoopau ia a ma keia ke hoopau loa ja nei. Fauku a. E UIo keia i Kanawai ma ka la 31 o Dekemaba, 1887. Aponoia i keia la 21 o Novemaba, A. D 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI K Hoopau U)a ai 1 ka Mokuna XLVIII o na Kanawai o ke Kau o 1886. E hooholē ia e ka Moi a me ka Ahaolelo 0 ko Hawaii Pae Aina. Pauku 1. O ka Mokuna XLVIII 0 na Kanawai 0 ke Kau o 1886, <>ia ke Kanawai i kapa la "He Kanawai e hooholo ai i haawina hoomau no ka mea Hanohano W. C. Parke i apono ia ma ka la 15 0 Okatoba, A. I>. 1886, e hoopau ia a ma keia ke hoopau loa ia neL Pauku 2. E lilo keia i Kanawai ma ka la 31 o Dekemaba, 1887. Aponoia i keia la 21 o Novemaba, A. D. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI K Hoopau loa ai 1 ka Mokuna VII o na Kanawai o ki Kau o 1880 K LtKt ME IA 1 HOOLOL! IA AI Z KA MOKUNA 21 O NA Kanawai o ke Kau o 1882. E hooholo ia e kā Moi a me ka Ahaolelo 0 ko Hawaii Poe Aina. I'ai ku 1. O ka Mokuna VII o na Kanawai o ke Kau o 1880, e like uie ia i hoololi ia ai e ka Mokuna 21 o na Kanawai o ke Kau o uS3j, oia ke Kanawai i kapa ia u He Kanawai e hoomaopopo ana i ke Kuauhau o na Alii o Hawaii nei" i apono ia ma ka la 9 o Augate, A. D. iSSo, e hoopau ia, a ma keia ke hoopau loa ia nei. A|onoia i keia la 21 o Novemaba, A. D. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI K Hoololi ai 1 ka Pawku a 0 ke Kanawai t Kapaia "Hk i KANAWAI 1 HOOPAU AI I KA MOKUNA 10 O KE KANAWAI KIVILA, A E HOOPONOPONO Al 1 KA OIHANA AOPALAPALA O KE AUPUNI'' I APONOIA MA KA LA 10 O lANUAKI, A. D. 1865. E hooholo 14 e ka Moi a me ka Ahaolelo 0 ko Hawaii Pae Aina. Pauku 1. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku * o ke Kanawai ulelo ia, a penei e heluhelu ia ai: " Pauku 2. E hoonoho ia i Buro Hooko i kapa ia ka Buro Hoonaauao; i hooponopono ia e kekahi Papa he elima lala, a e kapa ia ka P.»i>a Hoonaauaa E hookohu ia na ho» o ia Papa i olelo ia e ka Moi; 1 hookahi o lakou e hoonoho ia e ia i Peresidena, a e hana lakou a pau me k« uku ole; »k«, aole e hoonoho ia kekahi kaaaka e noho ana iloko 0 ka oihana heinolele a Kahunapule paha i Peresideno. Ina ua noho aku ka Peresidena na kekahi hoa o ka Papa e lawelawe ana ma ke ano He Ho()e Peres idena no ka manawa, e hoomalu i na halawai o ka Papa/ A|>oncla i keia la si o Novemaba, A D. 1887. KALAKAUA REX. j HE KANAWAI. E PILI AHA I NA HUI 1 HOOHUI !A A MK KA HAAWI ANA 1 NA Palapala Hoohui. £ kookolē iae ktl Moi a mt km Ahaolel* 0 ko Howoii Pte Aina, Pauku 1. Ma keia ua haawi ia kn mana i ke Kuhina Kalaiaina e i ka mana a pau i loaa iaia, aioleia,iaiaa»e kaaepu ana o ka Moi iloko o ka Ahakukamalu mamua o ka la ehiku o lulai, A Diss7» e pili ana i na Palapala HoohuL Eia nae hoi, aote e haawi ia kekahi Palapala Hoohui e ke Kuhiaa KaUiaina i olelo Ia ne ka ae ole o ka hapa nai o ka Aha Kuhina. Pauku a. E liio keia i Kanawai mai kona la aku e apeoo ia ai Apoooia i keia la >4 o Novemaba, A. D. 1887. KALAKAUA RFX. HE KANAWAI E Hoolou ai i ka Mokuna XI o na Kanawai o kk Kau o 1876. K P(U ANA I KK OLA 0 KA LKHULEHU. E kookolo iāikā. Moi a mt km AkoMm o kā Hmmmi Pt Ainou 1. Ma keia ke hoololi U oei ka Pauku a o ka Mokuna XI 0 na Kaaawai o ke Kau o 1876, a peoei e helube|u la ai; M E hoololiia ■ ma keta ke hoololi u nei ka Paoku I. o ka Mokuna 59 o ke Kanawa; Hoopai Kanioaa, i aponoia ma ka U 7 o lulai, 1870, a peoei e heluheUi kai: "Pauku 1. Ehoonohoiahe PapaOUnoke Aopuoi, elima ka nui o n» boa o » Papa. "E hookohua na hoa o ua Papa la e ka Moi, a hookahi o Ukou e koonoho U e ia i Peresideam a e hana Ukou a pau, koe ka (Viesideika, 'm k* ua Pap» 1» i «ldo ia • mu a e mlmu IU ote o ka ; k» hKoidMa, aUk, • kob» ia kakahi lala ® U.

Ptpt e likeei i Hope Pcrewdcta K*ukawa, a aāoā e hoomalu i ko Ukou mao halawai ina*. he mana ko ua Papa la e hoonoho i Kakauolelo, a me na kittka lipuo, i me na Luna, a e uku ta hikou oo ka iakou hana e līke roe ka iziea i apooo ia e ka hapa nui % na lala o ka Pap* ma kekahi halawai i kihea pono ia no ka hana, a o ia uku e uku la mai loko ae o na dala i hookaawale ia no na hana O ka Papa e ka Ahaolelo. Aka ina ua hoohaoa ka Pips i kooa mau hoa. poooi na ka Aha Kuhina e hooholo i ka oku kupono e uku ia, aka aole e utu ta kekahi uku i ka Pereā> dena koe wale no ka mea i hooholo ia e ka Ahaolela Anaua Papa nei ma o kona Peresidena ia e hoike aktt i ka Ahaolelo ma na Kau mau i hoike a me na hoakaka piha no na dala a pau i hoolilo ia, a me na mea i hana ia a me na mea e ae e pili ana i ke ola o ka lehulehu a ua Papa Oia nei i nianao ai he kupooo e noonoo ia." Aponoia i keia la 24 o M. H. 18*7. * KALAKAUA REX. HE KANAWAI E Hoololi ai i ka Pauku 1266 o ke Kanawai Kivila e pu.l axa I KA HOON-OHO AKA I NA NOTERI NO KA LEHULEHU E hooholo ia e ka Moi a me ka Ahaoklo o ko 7/awaii Pae Aina. PAuku 1. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku 1266 o ke Kanawai Kivila, a penei e heiuhelu ia ai: " Pauku 1266. E hoonoho ia e ke Kuhina Kalaiaina hookahi a oi ae paha kanaka kupono ma kela a me keu Apana Hookolokolo Kaapuni o ke Aupuni, i mau Noteri no ka lehulehu, a e noho lakou ma ia oihana a hiki i ka wa e hoopau ia ai e ke kuhina i olelo ia." Aponoiii i keia la 25 o Novemaba. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E Hoololi ai 1 ca Pauku I. o ka Mokuna 17 o na Kanawai o 1882. E hooholo ia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina. Pauku 1. Ma keia ke hoololi ia nei ka Pauku I. o ka Mokun* 17 0 na Kanawai o 1882, a penel e heluhelu ia ai: <( Pauku 1. Ma keia ua haawi ia no ka mea Hanohano H Kuihelani Eono Haneri Dala no kela a me keia makahiki, oiai oia e ola ana, a ua kauoha ia ke Kuhina Waiwai e uku aku ia mau dala no loko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni ma ke ano e like me na uku makahiki a me na haawina e ae a ke Aupuni e uku ai." Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai ka la 31 o Dekemaba, M. H. 1887 aku. Aponoiai keia la 25 o Novemaba, M. H. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E HOOLOLI A I HOOHUI Al I KE KANAWAI E PILI ANA I NA EĒMOKU. E hoohoīo ia e ka Moi a me ka Ahaolelo 0 ko Hawaii Pae Ama. Pauku 1. E kukulu ia, a ma keia ke kukulu ia nei i Buro ma ka Oihana Kalaiaina, e kapa ia ka Buro Eemoku no ka hooponopono ana i ka hele ana mai o na limahana a me na eemoku e ae, ilok® 0 keia Aupuni. Pauku 2. O ka Buro i olelo ia, oia no ke Kuhina Kalaiaina nana e lawelawe ma ke ano o kona oihana ma ke ano ka Peresidena o ia Buro, a me elima mau lala e ae i hookohu ia e ka Moi, a e kapa ia ka Papa Eemoku. Pauku 3. Na ke Kuhina Kalaiaina i kela a me keia manawa me ka apono ana o ka Papa Eemoku a me ka Aha Kuhina e hana a hoolaha aku i na rula a me na hooponopono ana, a e hana i na mea i manao ia ua kupono e kokua ai i ka hele ana mai o na eemoku mai na aina e mai, a no ka hooponopono a malama maikai ana i na eemoku i hele a i lawe ia mai iloko o keia Aupuni: A e hana no hoi i na rula i manao ia ua kupono e pili ana i na manawa a me na olelo o na aelike no ka hana, a hoolilo aina aku no ka hana, o kekahi poe eemoku i hele mai malalo o na aelike hana, a ua hana paha i na palapala aelike hana. Pauku 4. Oia mau rula a me ia mau hooponopono ana, a me na hoololi ana aku, me na pakui ana aku o īa mau rula i hooholo ia e like me na olelo 0 ka Pauku 3 o keia kanawai, e hoolaha ia no maloko o kekahi 'mau nupepa ma ka olelo Beretania a me ka olelo Hawaii ma Honolulu, a, ma ia wa e like no ko lakou mana me ko ke kanawai. Pauku 5. O kela a me keia mea e kue ana i kekahi rula a hooponopono ana i hooholo a pai ia e like me na olelo o na Pauku 3 a me 4 o keia kanawai, e kau ia maluna ona ka hoopai, aole e oi aku mamua o Hookahi Tausani Dala, a he mana ko kela a me keia Lunakanawai Hoomalu e hookolokolo i na hihia o ia ano. Pauku 6. O na dala 1 hookaawale ia e ka Ahaolelo no na hana i manao ia ma keia kanawai e uku ia no mailoko ae 0 ka Waihona Aupuni ma ke kauoha o ke Kuhina Kalaiaina. Pauku 7. 0 ke kanawai i kapa ia, "He Kanawai e hoomakaukau ai no ka lawe ana mai i na kanaka hana, a e kokua ai i na eemoku mai na aina t mai" i hana ia ma ka la 30 o Dekemaba, M. H. 1864; a me ke kanawai i kapaia "He Kanawai e hoakea ana i na> mana o ka Buro o na Eemokui mai na aina e mai" i hana ia ma ka la 23 o lune, M. H. 1868; a me ke kanawai i kapa ia u He Kanawai e kokua ana i na poe mai na aina e e komo mai ana iloko o keia Aupum e noho ai" i hana la ma ka Ia 23 o lune, M. H. 1868, a me na kanawai a me na hapa kanawai e kue ana i keia, ma keia ua hoopau loa ia. Aponoia i keia la 25, o Novemaba, M. H. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E HOOLOU Al I KE KANAWAI E PlLl ANA I KA HOOKUPA ANA I NA Kanaka mai na Aina E mai. E haoholo ia e km Moi a me ka Ahaoleīo o ko Hawaii Pae Aina. Pauku 1. Ma keia ke hoololi ia nei na Pauku 428, 429, 431 a me 433 malalo o ka Haawina VIII o ka Mokuna VII o ke Kanawai Kivila, a penei e heluhelu ia ai: "Pauku 428. Na ke Kuhina Kalaiaina e malama a e hooponopono i ka hookupa ana i na kanaka mai na Aina E inai." •'Pauku 429. Na ke Kuhma Kalaiaina ma ke noi ana o kekahi kanaka mai na Aina E mai i noho Uoko o keia Aupuni no elua a oi ae makahiki mamua koke iho o kona noi ana a hoike ana i kona manao e noho paa iloko 0 keia Aupuni, e hoohiki aku i ua mea noi la, a koiaku 1 ua kanaka la o ka aina e kakauinoa i ua hoohiki nei ke maopopo i ua Kuhina la aole he makilo ua kanaka la, aole hoi he mea mahuka mai ka Uma mai o ke Kanawai o kekahi Aina E." " Imi he noho ua mea noi nei ma kekahi Mokupuni e ae mawaho o ka Mokupuni o Oahu, ua hiki no iaia, mahope o ko ke Kuhina Kalaiaina apono ana i kana pabpala noi, e hoohiki i ka olelo hoohiki hookupa imua o kekahi Lunakanawai o kekahi Aha Hokolokolo kakau, a ma keia ua haawiia i na Lunakanawai o ia mau Aha ka maaa e hoohiki aku i na oldo hoohiki o ia ano B , M Pauku 431. E kakauinoa ia ka olelo hoohiki e ka mea i hoohiki ia i kupa, a e hoohiki ia oia ma ke ano aea 1 manao ai he paa loa i kona Luaaileehala, a e kakau inoa ia ka oielo hoike no ka hoohiki ana e ke Kuhina Kalaiaina a i ole ia e kona Kakauolelo mua paha, a i ole ia ina he nolio ka mea noi ma kekahi Mokupuni e ae, e kekahi Lunakanawai o kekahii Aha Kakau." "Pauku 433. He mana no ko ka Moi me ka ae ana o ka Aha Kuhina <» haawi aku i kekahi kanaka e noho ana ma ka ama e, a e noho ana p«tha iloko o keia Aupuni no ka manawa wale no i palapah hookupa e Iwuwi ana i ua kanaka nei o ka Aina E1 na pono a me na pomaikai t pau o ke kupa maoli me kona haalele ole i kona kupa ana i kona aina poooi ma ia palapaia hookupa ua hoolilo ia ua kanaka la o ka aina e i

kaoaka aialilo o na kanawai o keia Aupuni i hooloh. ai oia i ke Aiii e like me ka mea i hooknpa ia e hke rae na ole!o ae." Palku 2. O keia ame keia Luaakanawai o Aha Kakau mahope keke o kona hoohiki ana aku i kekahi kanaka o na aina e i ka hoohiki hookupa e Uke me oa oielo o ka pauku mamoa «e, e hoouna koke aku oia i ke Kuhioa Kalauina i ka mua o ia olelo hookahi me ka mabma jho t kope o ta mea. Paueu > Oka Mokuna XLVIII o na Kanawai oke Kau o iSS2 a me na Kanawai a me na hapa Kanawai a |iau e kue ana i keU e hoo~ pao ia a ma keia ke hoopau loa ia nei. Aponoia i keia la 25 o Noremaba, 18*57. KAU\KAUA REX. HE KANAWAI E Hoopau loa ai i ke Kanawai i kapaia "He Kanawai 1 piu axa 1 na Llnakanauai o ka Aha Hookolokolo Kiekie 1 APCXOIA MA KA LA 1$ O OiL\TOBA, ISB6, A E HOALA HOU I NA. K.ANAWAI I HOOPAU 1A MA IA KANAWAI. * E htS?kc!o ia eka Moi a m* ka Ahaelel* oka f/awati Poe Aina. Pauku k. Oke Kana»rai i kapa ia **He Kanawai t pili ana ina Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie* i apono ta ma ka ia 15 o Okatoba, M. H. iSS6, e hoopau ia, a ma keia ke hoopau loa ia nel Pauku 2. Ona pauku a pau oke Kanawai Kivi)a ame na kanawai a pau i hoopau ia e ua kanawai nei i kapa ia "He Kanawai e pili ana i na Lunakanawai oka Aba Hookolokolo Kiekie, M nia ktia ke hoala hou ia nei a ke hoololi ia nei uia keia i kanawal Pavku 3. E liio keia i kanawai mai ka la mua aku o lanuari, M. H. iSBS. Aponoia i keia la 26 o No\-emaha, M. H. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E Hoololi ai 1 ke Kanawai i kapa ia 4, He Kakawai e pili ana IKA I.APAAU ANA ME NA LAAU ANA KAUKA PAKE" I APONO IA MA ka la 13 o Augate, M. H. iSSo. £ hooholo ia e ka Moi a me ka Ahaolelo 0 ko Hawaii Pae Aina, Pauku 1. E hoololi ia ama keia ke hoololi ia nei ka Pauku 3o ke kanawai i kapaia "He Kanawai e pili ana i ka lapaau ana me na laau o na Kauka Pake" i apono ia raa ka la 0 Augate, M. H. iSBo, a penei e heluhelu ia ai: " Pauku 3. Ona mea a pau i laikini ia e like me ia i olelo mua ia, e pili no ia iakou na kanawai a me na rula e kau ia nei inaluna o na Kauka Lapaau a Kauka oki paha i iaikini in, eia nae aole e loaa i kekahi mea i iaikini ia maialo o keia kanawai, ka mana e haawi i na plapala ae no ka lawelawe ana i ka opiuma a o kekahi mea i hanaia me ka opiuma, a i kekahi laau make paha a e hāawi i na palapala hoike e loaa ai ka opiuma, a mea i hana ia me ka opiuma paha, a o na palapala hoike a paiapala e ae paha i haawi ia mamua aku nei e ka poe i laikini īa malalo o ke kanawai i oielo ia i kapa ia *He Kana»?ai e pili ana i kalapaau ana me na iaau a na Kauka Pake ' raa keia ke hoolilo ia nei i mea ole." Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la e apono ia ai. Aponoia i keia la 26 0 Novemaba, M. H. 1887. KALAKAUA REX. HE KANAWAI E Hoomaopopo ana i ka Uku o na Lunamakaainana. * E hooholo ia e ka Moi a me ka Ahaolelo 0 ko Ilawaii Pat Aina. Pauku i. Ma keia ke hoomaopopo ia nei ka uku o na Lunamakaainana he Elua Haneri me Kanalima Dala pakahi no kela me keia kau 0 na makahiki elua. Pauku 2. E iiio keia i kanawai mai kona la e apono ia ai. Aponoia i keia ia 28 o Novemaba, M. H. 1887. KALAKAUA REX.