Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 52, 24 December 1887 — Page 1

Page PDF (1.84 MB)

This text was transcribed by:  Nadine "alohatita" Samorano
This work is dedicated to:  Frances Brown Pali

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXVI, HELU 52.      HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 24, 1887. NA HELU A PAU 2160.

 

HOOLAHA KUMAU.

GEORGE P. KAMAUOHA.

He Loio a He Kokua ma ke Kanawai.

 

A HE MEA

 

ANA AINA.

 

E @@@ ma Kohala Akau, Hawaii.

2091-1y

 

@OLNEY VAILLANCOURT ASHFORD,

AKEPOKA.

He Loio, Hoakaka, Pale ma ke Kanawai, Kahauolelo, Lunahooponopono a me ka hana ana i na Palapala Hoolilo.

LAWELAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI.

            E hana ia no na Palapala pili Kanawai a Pau.

            @ Keena Hana Helu 21, Alanui Kalepa, @@@@@@ Hale.           (2150 1y)

 

A. ROSA (AKONI.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

            KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina.

tf.

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?

He Agena Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu

            KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.

tf.

 

WILLIAM C. ACHI.

 

Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

            He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa.

            Keena Hana, Helu 15, Alanui Kaahumanu Honolulu, oia ke Keena mua iho nei o Kini me Peterson.            2114-y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA.

 

            LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana, maluna ae o ka Hanako o @i@opa @@.

1yr.

 

JAMES M. MONSARRAT.

(MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

            E hana ia no no Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a @ na palapala pili kanawai e @e ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

            KEENA HANA: Alanui Kalepa.

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI,

LOIO, LOIO, LOIO.

KEENA HANA: HELU - Alanui Papu, Honolulu.   tf.

 

S. B. DOLE.

LOIO. LOIO. LOIO

He Luna Hooiaio Palapala.

            KEENA HANA: HELU 15 alanui Kaahumanu

2079 1y

 

W. R. KAKELA,

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiao Palapala.

tf.

 

M. THOMPSON,

LOIO MA KE KANAWAI.

Keena Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku o Kimo Campble, kihi o na alanui Papu me Kalepa, Honolulu.

HE LOIO IMUA O NA AHA.

            Ina i makemakeia, alaila e haawi no oia kona manao kanawai ma ke kakau ana ma ka pepa, no ke ano o ka hihia e manaoia ana e hoopii maluna o na olelo ike e waiho ia mai ana e ka mea nana ka hihia.        2121-1y.

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

 

Mea kuai papa a me na lako kukulu hale @@ ana a pau, a me na @@ no pono a pau no ka hale.

Kihi Alanui Moiwahine me Papu.       tf.

 

E. G. HITCHCOCK.

(AIKUE HIKIKOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

E @hi ia me na @ila Aie, me ka awiwi

            HILO, HAWAII.

                        2114-1yr.

 

S. K. MAHOE,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Agena Hooiaio Palapala Kope no ka Mokupuni o Oahu.

 

He Luna Hooiaio Palapala Kopa Paahana me ka Apana o Waialua, Oahu.

            E loaa no ma Waialua, Oahu.  2128-1y.

 

WILLIAM McCANDLESS.

 

HALEKUAI BIPI O WILIAMA MA KALALENA ma Ulakoh@o. Na ano Bipi a me na Ia a pau o ka makeke no na kumukuai oluolu. UalaKahiki a pela'ku.

@902-1y.

 

NA MOOLELO

HOOMAKEAKA KUMAU

HELU 2.

 

KOMODOA TURIONA

MA KANA

HUAKAI MARE WAHINE.

HE elima minute i koe hiki ae i ka hora 12 o ke awakea, ua makaukau ae la o Komodoa Turiona me kona mau aliimoku no ka hele ana aku ma keia huakai mare wahine a ko lakou Haku. E hoomanao ia keia poe aliimoku a pau, aole hookahi o lakou i makaukau no keia mea o ka kau lio, oiai, o ka oneki o ka moku kaua ko lakou wahi i holoholo ai no kekahi mau makahiki loihi, a nona ka olelo hiki ke kaena, aohe ihu o ke panana e hiki ke holo ole ia, a aohe hoi he kaula e pohihihi ai o ka inoa.

            Aole i poina ia Komodoa Turiona kana mau alakai a me ka lawelawe ana o ke kahua hookahe koko me kona mau aumoku, a me he mea la, aia no ia mea iloko o kona poo kahi i noonoo ai. Ua lawe ae nei oia i keia huakai o ke kau lio a holo aku no ka mare wahine, e like no me kana mau huakai o ka lawe ana i na aumoku iloko o ke ahi, oia ka wa ana i haaw aku ai i ke kauoha no ke kau ana i ka hae hoailona ma ke kani ana o ka o-le, a ia wa ua Komodoa la me kona mau aliimoku i kau ae ai maluna o ko lakou mau lio, a kamoe aku la ka lakou huakai no ke pohaka ululaau poepoe e ku mai ana ma kahi mamao. e lohe ia ana ka leo o ua Komodoa la e kahea ana?

            "E malama no na wahi pohaku - o pau kakou i ka ili maluna o na puu a me na lae ako'ako'a."

            O ke kanaka iaia ke ana hohonu me ka poka kepau, e kahea mau ana oia i ka huaolelo o ke ana hohonu.

            "Hookahi haneri kapuai hohonu- kanaha kapuai hohonu- kanakolu kapuai hohonu- iwakalua kapuai hohonu"

            Haawi koke ae la o Komodoa Turiona i ke kauoha i na aumoku.

            "E hoololi i ka ihu o ke panana i ka N. N. E. a e haawi aku hoi i na pea i ka poho pono ana i ka makani."

            "Kanalima kapuai hohonu; wahi a ke kanaka ana hohonu i pane mai ai, ua hiki hou aku na aumoku (lio) ma kahi hohonu.

            Kani kapalili mai la ka leo o ka o-le, a lohe ia aku la ka leo o Komodoa turiona i ke kahea ana mai:

            "E lele pauti na aumoku, a e nana ia ka manawa holo."

            Kuku iho la lakou nei ma ia wahi, a hai mai la ka lutanela nana manawa, ua holo ia e lakou he ekolu mile iloko o na minute elima, he elua mile i koe a oi a lakou @ holo aku ai, alaila, hiki i kahi o ke kahua kaua (halepule).

            "E hoomaka hou ka holo ana o na aumoku i keia manawa!" wahi a ke Komodoa i pane ae ai, a ia wa lakou nei i pukukui ae ai iluna o na lio a hoomaka aku la e kuupau i ka holo. He mau sekona pokole wale no ia a lakou nei i holo aku ai, aia hoi, ua kani kapalili hou mai la ka leo o ka o-le, a lohe ia aku la ka leo kauoha a Kamadoa Turiona e kahea ana:

            "E kuu ka heleuma o na aumoku! E kuu ka heleuma o na aumoku ! !

            Huli koke ae la ke Kapena me na Lutanela ukali e nana i ke Komokoa, aia hoi, ua haule aku ia oia mailuna aku o kona lio a waiho ana i ka honua. Ua lele aku la kona papale mahiole i kahi e, ua nahae kona kuka, a ua pepee pu kana pahikaua. Lohe pu ia aku la ka leo o ke Kapena i ka haawi hou ana ae i ke kauoha elua:

            "E kahea koke ia na Kauka- a e hoohapa ia ka hae o na aumoku no keia poino ana o ko kakou Haku."

            Ku iho la ua puali hololio la ma @a wahi me ka maopopo ole o ka lakou mea e hana aku ai. Ua kau ka ihu o na aumoku iluna o na ako'ako'a, a i ole ia ua hakihaki ia na kia o ka moku o ko lakou Haku! O ka mea a lakou i ike aku mahope o kela leo kauoha- E kuu ka heleuma o na aumoku- e holo nui ana ka lio o Komodoa Turiona i kula aohe kanaka o luna, nana ae la lakou ma kae alanui, ike ae la lakou nei, e waiho mai ana ko lakou Komodoa ilalo o ka honua ua haki kekahi wawae, a e kahea mai ana oia- "E kokua- e kokua."

 

            Oiai lakou nei e hoopuni ana i ko lakou Haku, a e hooponoponon ana hoi na Kauka i ka wawae i hai o ua Komodoa la, ia wa i selo ia ae ai, ua ike ia aku kekahi mea kau lio e holo mai ana mai kahi mamao mai, a i ke kokoke loa ana mai, ua ike maopopo ia aku la o ke kaikunane keia o ka wahine a ko lakou Komodoa e mare aku ai, a me he mea la, mai ka halepule mai nei oia i holo mai nei, he mau kahiko piha kona o ka mare e komo ana.

            No ka hiki ole @na aku o Komodoa Turiona i ke halepule i ka hora 12 o ua la ala, ua marao ia ua loaa ia la oia i kona ae ana no ka mare, nolaila, i ka wa a ua kaik@nane la i hiki mai ai i kahi a na aliiloa e lulumi nei i ko lakou Haku, u@ hoopihoihoi loa ia kona manao i ka ike ana mae e waiho ana kona kaikoke i ka honua, a oia kana i pane aku ai me ka ninau ana a me ka ha@ pu ana aku, ke kali mai la na mea a pau iloko o kahalepule no kona hiki aku a mare @e kona kaikuahine. Eia ka Komodoa Turiona i pane aku ai e like me ke a@o mau o kona lawe ana i na aumoku

            "A ! E kuu kaikoeko--ua hoao makou me ka awiwi nui e hiki koke aku ilaila iloko ona minute a pau. E hoi oe a hai aku ke kahuapule, i ko makou wa i hiulike ai i na heleuma mai ke awa hope lo@ mai, ua loli ano e ae ka makani manua pono mai o na aumoku; a nolaila, ua hoololiloli ia ka ihu holo o ka panana@e eono paina me ke kikeekee mau @ ke-ano ololi loa o keia kowa."

            O keia mau olelo a Komodoa Turiona e pili ana no na aumoku, ua ano pahaohao loa ia ke kaikoke no ia mea, oiai, aole he mau au moku ma keia wahi, aole no hoi lakou i hoopiipii aku ma ke alanaui e kapa ia ai ia wahi he kowa. No kona ane ka@alua loa i keia mau olelo, ua pane hou aku la oia i ke Komodoa.

            "E kuu Haku - heaha la ke ano o ka hoopiipii malama keia alanui, oiai, o ka hoopa wale a@ no kau i na kui ma ka aoao o kou @@, a e holo pololei no oia imua me kepanana ole."

            "Heaha !" w@oi a Turiona i pane aku ai me ka hap@i pu ana ae i kona wawae haki iluna. "E holo pololei anei na aumoku@mua o ka makani? Ihea @e i ao ia ai i ka ike o ka holomoku a me ke ana hohonu moana. Aole o Komodoa Turiona i keia manawa e ao iaia ma ka ike hooholo moku, oiai, he lunakolu makahili a oi i hala ae nei, o@@ oneki o ka moku kahi i loaa ai o Komodoa Turiona na hoohanohano @ nui wale, a i weli nui ia hoi e ka en@@, a o ka ihu hoi o ke panana a me @ kaula o ka moku, aole ia he mea poh@@hi."

            Huli hoi ak@@ ka elele kauoha i ka halepule, a no@@ iho la na aliimoku a hiki i ka wai i pu pono ai ka hana a na Kauka i ka wawae hai o ko lakou Haku, ia wa i lohe ia ku ai ke kauoha:

            "E huki ke eleuma-e hoomakaukau i na aumo@u, a e haawi i ka poho pono ana o na @ ea i ka makani."

            E moole, ua holopono ke kauoha, a o ka wa ia o na mea a pau i kau ae ai maluna o ko lapu mau lio, a kamoe aku la ka lako @@ huakai no ka halepule e ku mai ana @@ kahi mamao.

                        (Aole i pau.)

 

LAUDILA.

KA NAITA @OOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA ME @@ KAEI PALI O ITALIA

 

Ka olali @ke Kahua Kaua.

 

Ka Kuen nana i hookunihi a Onohi malamala o ka La; ka U'i kelakela i malamaia mawaena o na kuahiwi me na kualono; ka @ani nana i hoomalule ka pauwai o na aliiwahine a pau o Europa a i eha ka @@ha @@@ ole a ke aloha.

 

Ka Makani Puahiahi@ Wiliau o ka Hikina.

A o ke Kupuoa I w@ani o ka Makakiloa

 

Ku ae la ua kaikamahine alii nei a hele ma@ a ma ka hi e noho ana o Laudila ma @ wehe ae la oia i ka lei e kau ana m@ kona a-i, a haawi mai la i ka kakou @pa, a pane mai la penei:

            E kala mai kou @uolu ia'u e ka nani kamahao a'u i ike @e ai mamua ae, he malihini oe iwaena i keia anaina, a o ka mua loa hoi ke@ o ko'u halawai pu ana me kekahi mea @no nani i like me oe ke ano, aole no h@ paha he nani e aku e loaa ma ka ili @@ua, o oe hookahi wale iho nbo. @luolu e lawe aku i keia lei opuu rose, e kau ae ma kou a-i, alaila e manao iho oe, ua hoopihana keia puuwai i ke aloha nou, oiai au ii ike lihi wale mai nei ia oe.

            Kai no he moeuhane wale no ia, a nalo ae me ke ano pahaohao, aole ka, he mea io a he mea koko no ia, a eiaimua o'u i keia manawa, a ke hoike mai nei na hiona @ ka manawa, e hooko ia ana na ko@ikoi a ko kaua mau puuwai.

            He keu no keia a ke kaikamahine a ke ano e, ia ike lihi wale ana no ka, o ka eha iho la no ia i ka eha lima ole, aiwa paha a lawelawe lima aku ua eueu nei o Italia, ua kohu ia ua make i ka hola ka onioni ole.

            I ka lohe ana hoi o ka kakou koa i ka olelo a ua ui nei, pane aku la oia:

            E ke kaikamahine alii o na kualapa anoano o na hilana nei, mai kapa mai ia'u he mea i kupono a i like hoi me kou kulana, oiai he kulana alii kapu oe, a owau hoi he wahi makainana wale iho no au.

            Aole loa pela, wahi a ke kaikamahine alii. Aole o'u hookae i ko'u mau makaainana, mai ka ulu i paku kepau a ka ulu a-aiole, ua like wale no ia ia'u, a-o ka mea hoi a ko'u puu e ono ai, o ka hooko wale ia no ka pono, a oia no hoi ka mea a ko'u mau makua alii e hooko mai ai.

            Hooneenee aku la ua kaikamahine nei a ma ka @a aoao o Laudila noho pu iho la.

            Oiai ua mau alii nei e hoononoho ana i muliwaa, ua ike koke mai la ke keiki a ke kiaaina ia laua nei e hoolai malie ana, nolaila komo iho lka ka inaina iloko ona no ka kakou koa, a pela pu hoi na keiki alii e ae, a no ia mea ua hui pu iho la lakou me ka manao e lawe i ke ola o ka kakou koa, me ka manao paha he maukauka ia, eia ka auanei he ahi enaena no ke kahua kaua, a he olali ma ke kau lio e lihi launa ole aku ai ua mau hilana nei o Sekotia.

            Oiai no laua e hoohaili kamailio ana ua nune aku a nune mai ke anaina hula no ka noho pu ana ae o ke kaikamahine alii me keia keiki malihini i maopopo ole kona kulana, a o ke kaikamahine alii no hoi kekahi, aole loa i maopopo iaia ke kulana o ka kakou koa, aka aia no nae he wahi manaolana iloko ona, ma o kona nanaina a me kona kulana, a pela hoi kaua mau kamailio ana mai, ma ia mau ano i koho iho ai oia, aole ia no ke kulana haahaa, aka no ke kulana hookahi no me ia.

            Ku ae la ke kaikamahine alii iluna a noi mai a i ka oluolu o Laudila e hula pu me ia, a o ka huluaa hoi ia o ka kakou koa, nolaila ua ae aku la oia.

            Ku ae la oia iluna, wehe ae la i ke koloka e uhi ana mawaho, a koe iho la kona kahiko piha, ua hele wale hoi a nani kona oiwi kono, aohe hoi he wahi hoohalahala o Hoohila.

            I ka ike ana o ke anaina holookoa a pau mai o a o i ka oiwi kono o ka kakou koa a me kiona kahiko alii, ua hooho mai la lakou:

            He alii ka ! he alii ka !!

            Aia hoi hone ana ka leo o na mea kani, a niniu poahi ana hoi ua mau alii nei a kakou, e hoi ana i ka akau poahi me ka hema, e oni ana iluna a e nenee ana ilalo, aia hoi ko laua mau kino ke nee la imua o ke kahua lealea me ka hiehie nui.

            He nani okoa no hoi na kiina wawae alopeke o ke kaikamahine o ua mau kualapa nei, a he mea hoi ia i maa i ke anaina makaikai e noho mai ana; aka o na mahalo he nui o ke anaina aia no ia maluna o ka kakou koa, kohu kiina o ka mea i hele a lehia me keia hana, aia kona oiwi kino maloeloe ke hoonee la i kona hoa hula me ka malie loa, aohe lohe ia o ke koele o ka  hila o ko laua mau kamaa i ka papahele, a me he la he mau mea kino wailua laua e nee nei imua a emi i hope.

            Na keia hula a ua mau ui nei i haawi ae i na leo huro a me ka paipai lima i ke anaina ho'ookoa, a aia hoi kekahi poe ke kuaki loa la i keia keiki malihini.

            I ka pau ana o ka hula, ua huki loa aku la no ua kaikamahine nei i kana ulua a ka rumi o na waina ono loa, a wala ae la he mau kiaha, a huki hou ia aku la no keia no ka mala pua kahi e le'a ai ke kaunu ana a ka ipo me ka ipo.

            Hele aku la ua mau ipo nei iwaena o ka wehi o na pua, aia hoi na manao ke haulani la iloko o ua kaikamahine nei e ake no a-

Hooniua lua ka makemake ia oe a,

E kokohi iho ana e paa e,

Aohe e paa ke uilani nei no e,

E ake no a hoolale.

            Lawe hele ia aku la ua Laadila nei a i kekahi hale iwaenakonu o ka malapua kahi i ku ai, he hale hooluolu hoi ia a hoonanea.

            Ia laua i komo aku ai, ua hele aku la laua a ma kekahi rumi, a nonoi koke aku la no ua kaikamahine nei e hooko ia na koiikoi a kona makemake, e ike lihi aku hoi i ka laula o Kapaa, a e inu iho i ka wai koo lihilihi.

            Maanei aku la ike ole aku la makou i ka laua hoonee ana i ka papa-ko nane, oiai ua hao mai la ke pani paa.

            E ka poe heluhelu o ka kakou nanea, e waiho no hoi kakou i ua mau ui nei maanei a e huli ae kakou no ke anaana.

            O ka Moi hoi, he oia mau no kona mau noonoo, aohe hoi ona hoohuoi no ka nalowale ana o kana kaikamahine, aka, o na keiki alii hoi keia, ua kuaki loa ia lakou a hele nui aku la e hoopii i ka moi no na mea i hanaia e kana kaikamahine, a ua noi pu aku la no hoi ua poe nei e hele lakou e huli i ko lakou aliiwahine, a e haawi pu aku hoi i na hoopai i ka mea nana i komo hewa ka maluhia o ko lakou haku alii.

            I ka lohe ana o ka moi i keia mau olelo i panee ia aku imua ona, ua kulou iho la kona poo, a liuliu ea ae la, a pane mai la:

            E na keiki alii papa o ka aina, ka aina hoi a ko'u mau kupuna i hookumu ai ma ko lakou mana iho, e hoolohe mai. O ka oukou mau noi, aole loa au i hoapono, no ka mea ua kamailio mai ke kaikamahine alii ia'u aia no i ka mea a kona naau e makemake ai, alaila o kana kane ia aole hoi au e onoonou wale aku o mea, a o mea.

            I ka lohe ana o lakou i ka manao o ka moi, ua pane aku la kekahi o lakou penei:

            E ka moi, e kala mai ia makou, a e oluolu e hoolohe hou mai i ko makou manao, a oia keia:

            1-UA minamina a ua makee makou i ka laahia o ko makou haku alii.

            2-Aole o makou makemake e hehiku ia kona kapu e ka mea i maopopo ole kona kulana.

            3-Aole oia i lawe ae i kekahi o na keiki alii hanau o ka aina i kokoolua nona, a e hoea mai auanei he alii kiekie mai ko laua puhaka mai, aohe hoi e like me keia Eleki keehi ale.

            Nolaila ke nonoi aku nei makou me ka lokahi e ia mai makou e hopu pio i keia malihini a ai makou hoi kona ola a me ka make.

            I ka lohe ana o ka moi i keia mau noi ua pane mai la oia:

            Alia, e kali iki a maopopo kana hewa i hana ai, alaila hoopai, aka hoi ina o ko oukou haku alii kai hewa, oia no hoi ke hoopaiia.

            Ano e no hoi ka manao o keia moi la, no ka ike no paha o kana punua no ka i hewa.

            Pane hou aku la ka moi:

            Ua hiki no kuu kaikamahine e hana ana e like me kona makemake, no ka mea ua nui kona kino aole hoi e hiki ia'u ke kau palena aku i kona mau makemake a pau, a o ka wa pono loa hoi keia no ia hana.

            He keu no keia a ka moi hooheno nui wale, o kana hana la hoi ia i maa i kona wa opio, a pela no hoi paha i ku ai ke kaikamahine iaia.

            I ka ike ana o ua poe keiki alii nei aole e hooko ia ana ko lakou makemake ma o ka Moi la, nolaila, ua hooholo lokahi ae la lakou e hana aku no e like me ka mea i holo i ko lakou makemake me ka nana ole ma hoole a ka moi.

            Pane aku la lakou, ke lawe nei makou i ka mana ma ko makou lima, a e hana aku ana makou e like me ka hiki.

            Ua hiki, hana nui aku, aka nae hoi e malama oukou i ka maluhia o ke aliiwahine.

            I ke kuu ana iho o na olelo a ka moi, kaalo ana no ua mau ui nei, ua hele a makole ula ka ili o ka lama i ka iniki wela ia e ka eueu o Italia.

            Hele mai la ke kaikamahine alii a ku imua o kona makuakane a pane mai la e haawi aku i waina helu ekahi nona a me kona hoa hula.

            E hana aku e like me kou makemake.

            Hulia ae la laua a komo aku la ma ka rumi o na mea inu.

            Pa kiaha ae la ua mau ui nei, a ia manawa no komo ana kekahi o na ukali o ka kakou koa, a pane mai le, e kuu haku, e paa i kau pahikaua, ei aku he pilikia a hiki mai.

                        (Aole i pau.)

 

HE MOOLELO NO

Lonoikamakahiki

KA

Pua Alii Kiekie na Kalani.

 

Ke Alii Nui o Hawaii.

 

[KAKAU IA NO KA NUPEPA KUOKOA.]

 

            Ina e make io ana ke kaikamahine i keia kanaka ma ke konane ana, malaila ko kakou hilahila loa. I ko kakou pai i ke kaikamahine i ke akamai i ke konane.

            I mai la na kanaka ua oluolu iho la hoi paha oe, e komo hoi e u lealea hoi me ke kaikamahine.

            I aku la o Hauna o ka lealea e ike ia nei, o ka ai mamua a maona, a mahope ka lealea ana, lealea ana ia ua puipui mai o loko.

            I ole hoi e hele lalau na hele ana o na pohaku a maua.

            Ke kumu i olelo ai o Hauna pela, ua pololi loa ia o Hauna i kela manawa.

            Ina no hoi paha o ka poe nei o ka lokomaikai, alaila, mamua ka ai mahope ka lealea.

            Aole hoi e hihi, e like no me ke ino o ke alii, pela no ka hana a na makaainana.

            Mahope o ia manawa i hele hou mai ai kahi kanaka a olelo mai la, ke kali mai la ke kaikamahine ia oe o ko komo aku e lealea olua i keia wa.

            I aku la o Hauna, ae, e komo aku wau iloko e lealea pu me ia; a komo aku la o Hauna iloko o ka hale a halawai pu aka la me ka mea nona ka la lealea.

            I mai la ke kaikamahine ia Hauna, me kona maopopo ole ae o Hauna keia a laua e kamailio pu nei. Ua olelo mai nei paha oe e lealea kaua ma ke konane ana.

            Ae, ua olelo mai nei au pela, a eia auanei paha ka mea kupanaha, o oe ua makaukau oe no ke kumu pili, a owau, aohe a'u mau waiwai e pili aku ai me oe e ke kaikamahine maikai, hookahi wale no wahi waiwai he wahi waa, aia aku nei i o kahi i kau ai, he elima anana ka loa a muku, o ka hohonu hoi, he elima kikoo a poho ke ono, oia iho la no ka'u wahi waiwai, a eia ka lua o ko'u mau wahi waiwai, o ko'u mau iwi no, ina no hoi wau e make ia oe, e noho kanaka aku no hoi wau malalo ou, ina no hoi oe manao no ko'u make, aia wale aku no ia ia oe, aole wau e welawela ana i kau eha, he make pono ana ka hoi ia o ke kino mamuli o ka makemake, oia la i lohe oe, a nana mai ana oe i ko'u mau wahi waiwai, ina he pono alaila lealea kaua, a ina no hoi aole he kupono o ka'u mau waiwai, aole no hoi kaua e lealea.

            I mai lake kaikamahine i a Hauna, i ke aha hoi, ua kupono iho la kau mau waiwai, e, auhea oe e ka makamaka, eia no hoi ko'u mau waiwai e hoike aku ai ia oe, o na waiwai a pau loa e piha mai nei o keia halau, ina e make wau ia oe, alaila, e lilo ia mau waiwai a pau loa ia oe.

            Ia manawa, ua hoomaka iho la laua e kamailio pono no na iliili alaua.

            I aku la o Hauna, aia ia oe no e ke kamaaina ke koho mua i kau iliili, aole ia'u i ka malihini.

            Nolaila, ua koho ke kaikamahine i kana iliili o ka iliili eleele, a o ka iliili keokeo hoi oia ka Hauna.

            I mai la ke kaikamahine,  o ka wai iliili a kaua ke hoohele mua?

            I aku la o Hauna, o ka ke kamaaina iliili no ka hoohele mua, a mahope no hoi ka'u wahi iliili.

            I mai ia ke kaikamahine, he mea maikai ia, eia paha auanei ka hewa, malia paha o olelo mai auanei ka malihini no hea make ole no hoi o ka malihini ua lilo mua no ka hele o ka iliili i ke kamaaina malaila ko'u wahi e kanalua nei.

            I aku la o Hauna, aole ia mea ma ka umauma o ka malihini, ina no oe e hoohele mua i kau mau iliili a hiki i ka make ana o ka'u mau iliili ia oe, ua pono no, o ka hele ana iho la no ia o ka iliili a ke akamai, aohe mea nana e welawela aku i kau eha e ke kamaaina, a e lilo aku no keia mau iwi i moepuu imua o ke kahua o ka lealea, a e noho aku no au i kauwa lapa kuakea malalo o kou malu e ke kaikamahine, ina hoi o ko'u make nei ia oe, aka, ina hoi aohe wau e make ana i kau hoohele mua ana i kau mau iliili alaila, aole hoi he olelo ana, aka no hoi, ua olelo ia nae e ka poe kahiko, i ke alo iho no nae la ulu a hala, malia paha hoi pela iho ana oe e ke kamaaina maikai, i ko alo iho no ko mau iliili a hala wale iho la no, no ka mea, e hahai ia ana no ke kolekole a kahi mui o ka wahie, a pela no hoi me ka i a, e hahai ia ana no kona poino a kahi nui o ka paakai, malia paha hoi pela iho ana no oe i kena la.

            I mai la ke kaikamahine iaia nei i ka huaolelo o ka hooio, aohe maa o ka'u iliili i ka hoi nele ana, no ka mea hoi, iluna wau o ka papa konane kahi i hanau ai, a pehea auanei e nele ai ka u mau iliili.

            Ma keia wahi o ko kakou moolelo e ike ai kaua e ka mea heluhelu i ke oolea o ke kakai a ke kaikamahine no na mea e pikli ana i ko konane.

\           I kela manawa i olelo aku ai o Hauna, ua lawa kaua ma na kakele olelo ana, i hakalia wale no kaua i ka olelo ana, e hoike aku au i ka mea oiaio, ua hanau ia mai no wau mai ka puhaka mai o ko'u makuahine aole iluna o ka papa konane e like me oe, a no kou hanau ana iluna o ka papa konane, ma keia la auanei, e pau ana ke aloha o kou (makuahine ia oe papa konane) a e lilo auanei kona aloha ia'u i ke keikikane, aole ia oe i ke kaikamahine.

            Ia manawa, ua hoomaka laua nei e konane, ma ka lilo ana no hoi i ke kaikamahine ka hoohele mua ana o ka iliili, he iliili eleele ka ke kaikamahine a he iliili keokeo ka Hauna.

            I ka wa i lawe mikioi ai o na lima palupalu o ua kaikamahine la i kana mau iliili a pau ka hele ana o kana mau iliili, ua lilo aku la hoi ka hele ana o ka iliili ia Hauna, me ka eleu, a me ka palanehe hikiwawe o na lima o Hauna, i hoohele aku ai i kana mau iliili, aia hoi, ua lilo mai la hookahi iliili a ua kaikamahine nei ia Hauna me kona ike ole mai, oia hoi ka iliili ma kekahi kihi o ka laua papa konane.

            I ka lua o ka manawa a Hauna i hoohele ai i kana iliili, ua lilo hou mai la hookahi iliili ia Hauna, oia hoi ka iliili a ua kaikamahine la, ua lilo mai la hoi he elua mau iliili a ua kaikamahine la iaia nei.

            Ia manawa i olelo aku ai o Hauna i ua kaikamahine la, make, eia la he make a puaa ka'u make ka ka malihini i lohe mai oe e ke kamaaina, e pili ia iho nei e kaua i na iwi ina ua lilo oe ia'u e ke kaikamahine, aole hoi e hihi, he waiwai kou kumu pili a he iwi hoi ko'u, e make a puaa ana oe ia'u, oia hoi keia, o kau mau iliili auanei e hoihoi aku ana wau iwaena konu, a o ka'u mau iliili auanei, mawaho aku ia mau iliili, oia no auanei ka pa, o ko'u ike konane keia e hoike mua aku nei ia oe e ka hoa lealea.

            Aohe no i hoolele ia ka hauli o ka naau o ke kaikamahine, he mea mau no ia i ka poe konane a pau, he hoolele e no i ka hauli a he hoopuiwa i ka hoa lealea, aole nae pela o Hauna, ua ike mua no ia e make ana no iaia, oiai, ua lilo mua no na iliili elua a ke kaikamahine iaia.

            Ia haele like ana no o na iliili a laua a hiki i ka wa i ike ai o ua kaikamahine la aohe kekahi mau iliili ana, i ae la oia, akahi ka wau a make, he mea oiaio, he make a puaa io ka ka make o ka'u mau iliili ia oe, i ka nana aku no o ka maka o ka puaa i kona imu i ka a mai a hiki i kona make ana, peia hoi au, i ka nana aku nei no ka hoi o ko'u mau maka i ka'u mau iliili a o ka lilo aku nei no ka hoi ia ia oe, me kou eleu loa a me ko'u ike ole hoi.

            Ia wa i kulou iho ai na maka o ua kaikamahine la ilalo, a hiolo makawalu iho la na kulu waimaka, no kona minamina i kana waiwai, a o ka lua, no kona hilahila i kona make ana ma ke konane ana me Hauna, no kana mau olelo hooio mamua o ko laua wa i lealea ai.

            Ia hoohele hou ana a laua i na iliili a laua a hiki i ka wa i paa ai na iliili a ua kaikamahine nei iwaena.

            Ia manawa i olelo aku ai o Hauna i kona hoa konane, pehea ua mau iliili au i keia manawa?

            I mai la ke kaikamahine ua make au ia oe, ina hoi o ka nui nei o ka'u waiwai, ina ua pa lealea hou kaua.

            I aku la o Hauna, a pehea no la hoi o kou mau iwi no hoi ke kumu pili, e like me ko'u kumu pili ia oe?

            I mai la ke kaikamahine ia Hauna, aole o'u makemake e pili i ko'u kino, aole au he naaupo e like me kou ano ka naaupo.

                        (Aole i pau.)