Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 1, 7 January 1888 — Page 2
| This text was transcribed by: | Deanie Villiados |
| This work is dedicated to: | Ehulani Enoka Lum |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ko Makou mau Rula.
E HOOMAOPOPO I KEIA.
1. E hoounaia aku ana ka NUPEPA KUOKOA no ka makahiki i888 i ka poe a pau i kauoha mai a i hookaa i ko lakou aie no ka makahiki i hala.
2. Mahope aku o ka la 31 o Ianuari, e hoopaa ia ana na pepa o ka poe i hookaa ole mai i ka uku pepa no ka makahiki i888, a i ole kekahi hapa paha o ka uku o ia makahiki.
3. I ka wa a na luna e hooili mai ai i ke dala o ke KUOKOA, e hoike pu mai i na inoa pakahi o ka poe nona ia mau dala; e kakau pu i ka inoa o ka mea lawe pepa a me kona dala, i ike makou i ka heluna dala o kela a me keia mea lawe pepa. No ka poe kauoha ma na wa-hi pakahi keia rul2: aole no na luna lawe ma ka puolo nui.
4. Ke hoouna pololei aku nei makou i na Buke Alemanaka no ka makahiki i888, maloko o na eke leta, i ka poe a pau i hooili mua mai i na dala elua o ka uku pepa no ka makahiki hou, a o ka lakou likiki no ia. He makana waiwai keia e pili ana i ka waiho ma na home. Aole keia o ka Buke mua o kela makahiki, he okoa ia, a he okoa keia. He Buke hou keia no ka makahiki i888. E kauoha pololei mai ma ka inoa ka Nupepa KUOKOA. E makaala mai oukou ma na haleleta o na apana kuaaina o nalowale auanei ko oukou waiwai.
__________
KA NUPEPA KUOKOA NO I888.
E puka aku ana ka Helu ekahi o ka Buke XXVII o ke KUOKOA i ka pule mua o Ionuari. Ke kono aku nei ke KUOKOA i kona poe heluhelu a pau o keia makahiki i888.
Ua hoopilikia ia kekahi o ko makou poe heluhelu i na wa i hala mamuli o ka hana pololei ole o na luna o lakou, ke paipai aku nei makou ia poe makamaka hoopilikia ia, e waiho i ka lawe ana o ka pepa ma o na luna, a e hooili pololei mai i ke dala ma ke keena o ka pepa, ma Honolulu nei, ina paa ka inoa o ka poe lawe pepa ma ka Buke Inoa o ke keena me ka kaa pu o ke dala uku o ka pepa, e hoouna pololei no makou i ke KUOKOA ma na hale leta a piha ka makahiki i888.
E puka aku ana he mau moolelo hou no ka makahiki hou, a me na manao waiwai e ae i ike ole ia mamua, me ko makou manaolana e oi ae ana ka waiwai o ka poe heluhelu i keia pepa ma keia mua aku mamua o ko na au i hala.
E hoomanao ka poe e noho aie nei i ka pepa, a e hookaa pau mai i na koena, o nele auanei lakou i ka pepa no ka makahiki i888.
Nupepa Kuokoa.
___________
No ka Makahiki .... $2.00
No Eono Mahina ...... $1.00
------KUIKE KA RULA.------
Ponono, ....... Ianuari 7, 1888.
__________________
__________________
I KEIA la, e puka aku nei ka nupepa KUOKOA no ka helu mua o keia makahiki 1888, a o ka piha ana hoi o na makahiki he iwakaluakumamahiku o kona kaahele ana a me ka maalo ana ma na ipuka hale o na makamaka a me na hoa ʻ loha i hoolauna mai i ke kuhinia a me ka momona o kona mau kolamu. Aole loa makou i kuihe a kaniuhu me na hookui ia ana mai no ka hoomau ana aku i ka holomua o ka kakou pepa imua, ma ke apakee a me ka hoomanao ole iho o na poe heluhelu i kona ola! Aka, eia no malalo o ka hoomanawanui ana i keia wa, me na manaolana, e hooi aku ana makou i ka waiwai o ka oukou mau dala i keia makahiki hou e hele nei, ma na mea hou kuloko a me kuwaho, na manao naauao me na moolelo hou, a me kekahi mau manao waiwai e ae e pili ana i ko kakou mau home.
Nolaila, e hoomanao iho hoi na makamaka, - noho ana i ka hale, wehe ka umeke a haumama, hoonuu iho i ka ono wai meli o ka nupepa, aui pu mai ko alo no kona ola, i mau ai ka ikaika kaahele a puni keia makahiki, a kuleana ka olelo ae -
Aka oe i ko lealea,
I ka waimeli o ka nupepa;
Hoonuu iho oe a kena,
A hala ae keia makahiki.
No na makamaka hoi i hoolele e mai i ka lakou, aohe ia makou mau kualehelehe ana aku ia lakou, koe wale iho no, o ka haawi aku i ka lima akau o ke aloha a kunou aku ko makou babale biva, hookahi o kakou ala e uleu like ai i ke kula lawe lai lana malie.
HE NUI na nune ana o ke kulanakauhale i kekahi mau la i hala ae nei, no na mea e pili ana i na Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Ua hooholo ia e ka Ahaolelo o ka makahiki i886 maloko o kekahi Kanawai e hoomauhuahua ai i na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i elima, a malalo o ia Kanawai ka hookohu ia ana o ka Hon. R. F. Pekekona i Kokua Lunakanawai Ekolu, a o ka Hon. S. B. Dole, i Kokua Lunakanawai Eha. Ua hookohu ia keia mau Lunakanawai ma ko laua mau kulana hou o ka hana mamua o ka manawa e mana ai o kela Kanawai a ka Ahaolelo Kuikawa o 1887 i hooholo iho nei, e hoemi mai i ka nui o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie a i ekolu.
He ninau ano nui keia e pili ana i ko kakou Aha Hookolokolo Kiekie, ka olepe wale ia o ka noho Kahu ana o ia mau Lunakanawai no ka pono o ka lehulehu. Ua olelo ia ma ko kakou Kumukanawai me ka moakaka -- "Ua hookohu ia na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ko lakou mau wahi e like me ka loihi o ko lakou ola ana, -- koe wale iho no, a loaa kekahi hewa e hilinai ole ia ai oia ma kana mau lawelawe ana, oia wale no ka mea hiki ke kapae ae iaia ma ke Kanawai."
O ka Mana Hookolokolo, he mana kukaawale loa ia mai ka Mana Hooko a me ka Mana Kaukanawai mai. Na ka Mana Kaukanawai wale no e hana na Kanawai o ka aina me ke apono pu ana mai o ka Mana Hooko, a na ka Mana Hookolokolo e lawelawe a hoohana me ke paewa ole a me ka pololei i ka mana o na Kanawai i hooholo ia e ka Ahaolelo. O ka mana a me ke kuleana o ka Ahaolelo ma kekahi o ka lakou mau lawelawe e pili ana i ua Mana Hookolokolo la, e hoomau aku i ko lakou ikaika hana ma ke Kanawai, aole o ka hoemi mai i ka nui o na Lunakanawai o ka Aha, oiai, he mea okoa loa ia i kulike ole me ka makemake o ke Kumukanawai, a he alanui okoa hoi kahi e hoohele ia ai no ka hoemi mai i ko lakou ikaika.
Ma ka noonoo akahele ana o na Lunakanawai Ekolu i keia ninau ano nui e pili ana i keia kulana oihana o ke Aupuni, ua hoopuka mai lakou i ka lakou olelo hooholo lokahi i ka Poakolu nei, aole i mana ke Kanawai a ka Ahaolelo Kuikawa i hana ai,-e hoemi mai i ka nui o na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie i ekolu. No-laila, o na Lunakanawai Pekekona a me Dole, eia laua ke noho nei ma ko laua noho Lunakanawai malalo o ke kuhikuhi a ke Kumukanawai.
O ke koho ia ana o S.B. Dole i Kokua Lanakanawai, oia kekahi kanaka i hilinai nui ia e ka lehulehu, ma kona naauao a me ke akahele, a he loio a he hoa Kaukanawai i kamaaina nui ma na lawelawe ana imua o na Aha Hookolokolo a pau o ke Aupuni. Pela pu me Hon. R. F. Pekekona, he kanaka i hilinai nui ia aku e ka lehulehu ma kona makaukau i na alahele o ke Kanawai, a i kaulana hoi ma kana mau lawelawe a me kana mau rula ana aku i na hihia iloko o na Aha Kiure a puni ka Pae Aina.
------------
UA ULU ae he haunaele mawaena o na mai i loohia i ka mai hookaawale ohana ma Kakaako i ka Poalua, mamuli o ka hoomakaukau o ka Papa Ola e hookaawale aku i kekahi mau keiki opio a hoouna aku no Molokai. Ua hiki kino aku kekahi mau lala o ka Papa Ola i kahi e lawelawe ia ana o keia mau hana, a ua pani ia mai ka puka no lakou ke komo aku. Mahope iho o kekahi manawa o ka hooikaika ana a me ka hoomalielie ana aku ia lakou, ua akakuu iki mai la na manao o ka huhu a me ka inaina a noholalii hou ka maluhia maluna o na mea a pau.
Ma ko makou manao no keia mau hana hoalaala a na makamaka i loohia i keia mai, he mau hana aloha ole ia i ka lahui a me ka lehulehu, ka lawe ana i na manao uilani o ka ikaika me lakou. He mea oiaio, he mea hiki ole ia kakou na Hawaii ke alo ae i ka welenia o ke aloha, aka, ina o ke ahonui ke ala a kakou e hahai ai, he mea maopopo, aia no he manawa e loaa ai ka maha a e hoomaalili ia ai ke aloha.
Ma kekahi lohe mai o makou, ua puka hikiwawe mai keia uluku ana o na mai, ma o ka lilo ana o ka ikaika o ke kanaka e uhi pu ia e ka hoopouli a ka waiona. Ina aia maluna o ʻ laila ko lakou manao ana e loaa ka lanakila no lakou iho, he kuhihewa nui loa ia o ka lawe maoli ana i mana okoa no lakou. O ka makou e kau leo aku nui, -e malama i na rula o ka noho ana, a me na rula o ka lapaau ana, pela wale iho la no e loaa ai ia kakou a pau ka pomaikai a e hoomau ia ai ke aloha.
__________
I KA Poakahi nei i malama ia ai he anaina ike Alii ma Iolani Hale, no ka malama ana i ka makahiki hou e na Lii ka Moi a me ka Moiwahine, mawaena o na hora 11 me i 1 auina la, no na makaainana aloha Alii a pau e kipa aku ana a pahola aku i na hoomaikai o ka makahiki hou.
Ua hoopuka ae ka Puuku o ka Moi i ka hoolaha ike Alii maloko wale no o na nupepa namu o keia kulanakauhale, koe na nupepa namu ole ma ka olelo Hawaii, aole i hoike ia aku. Ua manao makou, he pololei ole me ke kuhihewa nui kela o ka Puuku, i kona hoike ole ana mai i na makaainana o ke Alii, no keia la nui kamahao a ke kanaka e haawi ai i kona mau hoomanao no ka puni ana o ka makahiki a komo i kahi makahiki. Pela ka hoomanao ma na anaina haipule ma na anaina haipule i ka hebedoma mua o ka makahiki, no ka haawi ana, aku i na hoomaikai palena ole i ka Makua Lani; pela pu na hoomaikai pahola aku ai i ko kakou aloha a makee Alii a me ke one hanau. Me he mea la ma keia, ua haaleie ia na kanaka Hawaii a pau no lakou ka Moi i ka ike ana aku iaia.
_________
MA NA Aupuni a pau o ke ao nei i loaa ka malamalama o ke ola mai ka hooikaika ana a ko kakou mau haipule, o ka hebedoma mua o ka makahiki, ua malama nui ia ia mau la a puni ka aina, - he la hoalohaloha i ka Makua Lani no kona lokomaikai nui palena ole.
Ma Hawaii nei, ke malama ia nei keia mau la hikimua o keia makahiki i888, me na anaina haipule hoalohaloha ma Kaukeano, Kawaiahao me Kaumakapili. He elua anaina pule ma Kaukeano i ke kakahiaka a me ke ahiahi, a he anaina hui like hoi ko Kawaiahao me Kaumakapili i kela a me keia ahiahi hoalo. Ma ka apana o Kakaako, he anaina hui mau i ka hora II kakahiaka o kela me keia la, ke malama mau ia nei e ko laila mau hoahanau.
Na Kanawai o 1887.
_____
O na Kanawai a ka Ahaolelo Kuikawa o 1887 i hooholo ai, a e puka mau nei hoi ma na kolamu o ke KUOKOA, oia kekahi o na mea waiwai loa no ka hoomaopopo ana i na Kanawai o ka aina. He mau mea e hoonaauao mai ana ia kakou me ke kumukuai ole, a ua hiki i kela a me keia ke malama i na helu i puka ai o na Kanawai a humuhumu i Buke a kapilipili paha malo ko o kekahi Buke, alaila, ua loaa no ia oe ka waiwai o kou lawe ana i ka nupepa, ma ka ike ana i na Kanawai o ka aina a ka Ahaolelo Kuikawa o 1887 i hooholo ai
___________
Nuhou o na Aina E.
____________
Frankfort, Dec. 20 - Ua lokahi like ae na nupepa o Viena i ka puana ana, o ka hopena o ke kuka ana o ka Aha Kuhina i nehinei a me ka hoaie i haawi ia aku i ke Kuhina Kaua, oia ko Auseturia ake nui ana no ka maluhia.
Viena, Dec. 20 - Ua loaa mai he mau lono oiaio ianei, aia he mau regimana koa Kosaka he lehulehu wale ke hele la no Polani ma Rusia.
Ua hoopuka ae ke aupuni o Rusia he mau kauoha e papa ana ia Polani ma Rusia i ka hoouna ana i na makana, ke dala a me na olelo hoa ʻ lohaloha i ka Pope no ka hoomanao ana i kona Iubile i keia Ianuari. Aole ka Emepera a me kona ohana e hoouna ana i makana na ka Pope.
Parisa, Dec. 20 - O ke Duke Norfolk ka Elele a ka Moiwahine Vitoria i hoouna ai i Roma no ka lawe aku i ko ka Moiwahine hoomaikai no ka Iubile o ka Pope, ua haalele koke aku oia ia Roma mamuli o ko ka Pope hoole ana aole e komo hou iloko o na launa makamaka ana mawaena o na kahuna Irelani a me ka lahuikanaka.
Ladana, Dec. 20 - Ma ko Salibure hoakaka manao ana i ka po nei ma na mea pili Aupuni kuwaho, ua olelo ae oia, o na poe kakau nupepa ma na kulanakauhale nui o na Aupuni o na aina e, ke kakau kue nei lakou kekahi i kekahi me ka hoouna ana i na manao hoopihoihoi a hoouluku i ko lakou mau aupuni pakahi iho. O na poe kakau ma na wahi e like me Viena a me Bereiina, aia mau lakou ma ka hoeueu kaua, a me keia mau ano, e lilo no ka lakou mau hana i mea ole. He mea oiaio ma ka noho ʻ na hooponopono pili Aupuni ana, ua hoala ia he mau puali kaua nei e hoaano ana kekahi i kekahi e like me ia i ike ia no Farani a me Geremania iloko o keia mau la, ua loko pono na kanaka me na mea kaua, a he mea paakiki ka mawehe ana ae ia laua, koe wale no ma kekahi mau kumu ano nui e hoea ae ana, pela wale no e hiki ai. Aole wa i ike ia ai ka makolukolu o ko Farani a me ko Geremania mau puali kaua, aka, o ka poe i ike pono i ke kulana o keia mau Aupuni a elua, ua ʻ olelo ae lakou, aole he manawa i ike ia ai ka pili lokahi ana o ko laua mau kanaka e like me ko keia wa. He mea kanaka ka, hiki ana ia Rusia ke kulai i ke kupaa ana o keia malubia ma Europa holookoa a puni.
Sofia, Dec. 19 - Ua nonoi aku ke Kuhina Kaua o Buregaria e ae aku ke Aupuni i dala no ke kuai ana ia 100,000 pu Raipela.
Cracow, Dec. 10-Ua loaa aku na kauoha i na pua ʻ i koa Rusia e lalelale no ke alahele kaua, a e nee awiwi aku no kona mau palena aina kahi a kona enemi e manao mua nei e komo aku.
Ladana, Dec. 10-Ua lohe ia ma keia kulanakauhale he lono mai Sana Peteroboro e hoike ana, ua makemake o Rusia e aie dala mai na Baneko mai o Farani. Ua hoopuka ia ae no kekahi manao e olelo ana, ua pani paa loa ia ko Geremania mau makeke dala no ka piepiele ana aku me Rusia.
Ua kuahaua mai nei ka Emepera o Kuang Su o Kina, e ike ia aku ka apana aina anemoku o Corea ma ke ano he mokuaina kuokoa, a e papa pu ana i ka lawe ana mai i kekahi aubau mai laila mai.
Na mea Hou ma ka Apana o Manoa
___________
Ma ka la hapenuia o keia makahiki, nui ka ona ma kekahi mau hale, hakaka ke kane mare me ka wahine, a hakapu me na keiki, wawahi ia ka umeke me ka poi no maloko, au ka poi iwaho o ka mauu wawahi ia ku la ke Kika.
Kii aku la ka mea nona ka hale i ke dala a lu hoohelelei aku la iloko o ka hale ohi mai la kekahi kanaka i na dala i luia, o ka nui o na dala i luia $140.00 a he umi aku la dala i mio ia aku la i @ hai pakeke.
No ka nui o ka ona o kekahi kanka, hanawai aku la ua kanaka la iloko o ka hanawai, a oia ke kumu i ulu mai ai keia hakaka ana, mawaena oia ohana a ma kekahi hale e aku no hoi, hanawai hou no kekahi kanaka iloko o ka hale o kekahi ohana okoi aku, he nui na hana eepa a kekahi poe o Manoa nei,
Ma ka a elua mai o keia mahine no, inu ona pu na luna me na hoomaloka, a ma kekahi wahi mai nui ka hula kui o kekahi mau mea a ua huki ulua aku la kekahi mau mea, ma ka po iho keia mau hana eepa ana.
Nolaila ua ala mai nei na hana o ka pouli ma ka apana o Manoa ua hoohiki kekahi poe aole e inu waiona; aka ua hoi hou ka ilio e ai i kona luai iho.
G. W. M.
_____________
Ka Hanai Hipa nufo ke Ao nei.
_____________
Ua huli hoi aku o G. Edewada ka haole hanai hipa mahope iho o kona noho loihi ana i Amerika no kekahi mau makahiki he umi i hala ae no kona aina hanau o Enelani, ua hiki mai oia i Amerika he kanaka ilihune, a i keia la, oia ke kanaka hanai hipa nui loa o ke ao nei. E hoi ana oia i Enelani kahi a kona makuahine e noho mai la, a hoike aku iaia, he ekolu mokuaina nui o Amerika e holoho ʻ o la o kana mau hipa he I00,000. Iloko mai nei o keia mau la pokole, ua kuai aku oia i kana hulu hipa i na kanaka kalepa o Piledelepia nona ka waiwai io i hiki ako i ka $17,000. Poholo pu ka mokuaina o Lanai i keia.
__________________
Ua noi ia mai ko makou oluolu e hoike aku i na lala a pau o na puali koa pualu, e akoakoa ae ma ko lakou mau ahiahi halawai ma ka hale paikau ma alanui Moiwahine penei: Princes ʻ Own, ma ke ahiahi Poakahi ma ka hapalua o ka hora 6 p.m. Quens ʻ Own ma ke ahiahi Poalua ma ka hapalua o ka hora 6 p.m. King ʻ Own, ma ke ahiahi Poakolu ma ka hapalua o ka hora 6 p.m. Leleiohoku Guard, ma ka hapalua o ka hora p.m.
__________________
He mau manao uuku kai puka ae maloko o na nupepa namu o kakou i ka la i nehinei, e olelo ana no ka mikiala hana ole o ka Ilamuku-i ke kaikamahine Pukiki i noho pu iho nei me kela haole o ke Alanui Moi. Aole he mea kanalua no kela mau hana hilahila e hookio nei ma kela aoao a Alanui Maunakea, no ka mea, ua hoopai mua ia kela haole no ia hewa malama hale hookamakama he eono mahina i hala ae nei. Eia wale no ka makou, e ala ae oe e Mr. Ilamuku a kinai koke aku i kela mau hana hilahila e hoomahuahua loa nei iloko o ke kulanakauhale, alaila, oia ka wa e hoi pono iho ai o ke pioloke ana o na nupepa namu olelo o na aina e. Heaha mai nei la hoi keia o lakou nei e haawi ole aku nei i ka Ilamuku i manawa nona e hana ai.
OLELO HOOLAHA.
Ua wehe ae nei au i ka Halekuai Awa makai iho o ka Huina Kale, Hule 24, aoao ma Ewa o ke alanui Maunakea. Na Puuwai Hawaii a pau, e naue mai ma ko'u hale kuai Awa nei, a e loaa no ia oukou ka awa kaulana o Panaewa, ka awa kau laau o Hiulani, Wikamanu, Moeawakea, Kaliu, Kamaili, Ieielewa &c nona keia wahi hooheno:
Mukiki wai lelehuna a ka manu,
O ka awa ili lena i ka uda o Kaliu,
A ka manu haihai lau awa o Puna,
Aia i ka laau ka awa o Puna,
Ia oe no a pa aku i ka lehelehe,
Noenoe kahi apu awa,
Iho mai ko luna poe,
Hikikii ka ua o Ena.
E na kupa o ka ua Kukalahale e kipa e lawe i ka awa ona o Puna, eia ua makaukau na'u ponoi no i kanu, hiki no ia'u ke manuahi. Eia ka awa e liilii ai na maka, mahae palua ka ula o ke kukui, kau a mea o ka ona o keia awa. Hele mai i pau kahihewa.
C. MANAOLE
.Honolulu, Jan. 6, 1888. 2162 - jn 6-
______________
A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o Mary F. LINDSEY o Waimea Hawaii i make.
Ma ka waihoia ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a J.M. MONSARRAT o Honolulu lunahooponopono o ka waiwai o ka mea i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $3614.19 a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia, he $4300.4 a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia ka waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i ku leana malaila, a e hookuu ia oia mai kona noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka POALUA, ka la 41 o FEBERUARI, i888, ma ka hora IO kakahiaka ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la; a malaila e hoike mai na hoike o na mea i kuleana iloko o ka waiwai i olelo ia. A e hoolaha ia keia kauoha ma ka olelo Enelani me Hawaii, maloko o ka Hawaiian Gazette me KUOKOA, he mau nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, Ianuari 3, i888.
Na ka Aha:
HENRY SMITH
2162-31 Hope Kakauolelo.
_____
KAUKA WEBA (WEBB.)
Keena Oihana, Alanui Alakea. Kokoke i kahi o ke Komisina Amerika.
HORA OIHANA - (Mai ka hora 7 a 9 A.M.
(Mai ka hora 1 a 3 P.M.
(Mai ka hora 7 a 8 P.M.
MA KE KAUOHA.
___
___
Ua oluolu i ke Alii ka Moi, ka hookohu ana aku ia THOMAS G. THRUM, i Luna Kakau Kope Nui no ke Aupuni.
Keena Kalaiaina.
Jan. 6, i888. 2162-jn i-3t
____
OLELO HOOLAHA NO KA O LIMA.
__
E ike ananei na mea a pau, ua makaukau ka Papa Ola e haawi i ka o lima ana me ka uku ole i na mea a pau i o ole ia, a ke kauoha ia aku nei na makua a mea paha e paa ana i ke keiki e like me ia i kuhikuhi ia e na pauku 311 a me 312 o ke Kanawai Kivila, e hele mai ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola ma Kapamoo, ma alanui Hotele, ma na hora hana o ke Kauka Aupuni i hai ia malalo iho nei:
Hora Hana (Mai ka hora 8
(a " " 10
(kakahiaka.
N.B. EMERSON,
Pelekikena o ka Pana Ola jn 6-6m
___________
Ua hookohu ia o K. M. Koahou i keia la 24 o Dekemaba, 1887, i Agena Haawi Palapala Mare no ka Apana o Hilo, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o D. Kamai i waiho mai.
LORRIN A. THURSTON
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Dekemaba, 24 1887.
2160-3t
MA NA MEA E PILI ANA I NA KAHU MALAMA WAIWAI O KA LUAKINI A EKALESIA O KAUKEANO.
NO KA MEA, he Ahahui i hoopuka mua ia ka ae ma ka inoa "Ka Luakini a Ekalesia Haole Elua o Honolulu," a oia inoa a me ia ano, ua hoololi ia mamuli o kekahi Olelo Hooholo a ka Ahakukamalu, ma ka la 28 o Ianuari, 1856, a o "Na Kahu Malama Waiwai o ka Luakini a me ka Ekalesia o Kaukeano," i kulike ai me na kanawai i hana ia e pili ana ia mea, ua waiho pono mai me ka mea nona ka inoa malalo iho nei, he palapala noi e hoopau i ua Ahahui la, a me kekahi palapala hooia i pakui pu ia, e like me ka mea i kauoha ia e ke kanawai; a nolaila,
Ke haawi ia aku nei ka hoolaha i na mea a pau i kuleana a e noho kuleana nei ma kekahi ano iloko o ua Ahahui nei, o na kue no ka ae ia o ua noi la i oleloia, e waiho ia ae ma ke Keena Kalaiaina ma ka la 26 o IANUARI, 1888, a mamaua ae paha, a o kela a me keia mea a mau mea paha i makemake e lohe ia ka lakou ma na mea e pili ana, e hiki kino ae ma ua Keena Kalaiaina la, ma Aliiolani Hale, Honolulu, i ka hora II o ke kakahiaka o ua lei nei, a e hoike ae i na kumu e hiki ole ai ke ae ia ua noi la.
(Kakauinoaia) L. A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov. 23, 1887. 2156-10t
______________
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI
LEWERS & COOKE.
(O LUI MA)
ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.
E loaa ai
PAPA NOU AIKI
o kela a me keia ano
a Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepa
Na Pou, Na O a, Na Papa Hele, Na Papu Ku.
A me na Papa Moi nui loa
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami
Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami
o na ano a pau, Na Aila Pena, o
kela me keia ano Na Aila Hoomaloo,
he lehulehu wale, Na Aila e ae
o na ano a pau.
NA WAI VANIKI
- A ME NA -
WAI HOOHINUHINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau,
na makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa
aku ma na mea a pau e pili ana ma laua oihana
- NO KA -
UKU HAAHAA LOA.
E likeme kamea o nolo ana mawaena
LAUA a me ka MEA KUAI.
HELE MAI E WAE NO OUKOU
MRS. THOMAS LACK,
HELU 81, ALANUI PAPU.
MEA KUAI A LAWELAWE I
- NA -
Mikini Humuhumu na Aahu, a nui wale Aku
HE AGENA KU AI NO NA MIKINI
White, New Home, Davis, Crown, Howe,
Me Florence, Na Kui Mikini o na ano a pau
a Howard, Na pepa ana lole o na ano a pau,
a me kela keia mea
NA LOPI MIKINI A KALAKA.
HE AGENA KUAI I NA
Pa Raifeia, Pu Panapana, Pu ki manu,
no Poka, Lu, Pauda, Kukaepeie.
NA KAPUAHI AILA MAHU
Mai ke nui a ka liilii.
Ma ka lawelawe nui ana o'ui i ka hana lima akamai o ka oihana hana pu a pela aku,
na makaukau au e hooko kaulua ole i na kauoha a pau.
O na kauoha mai na mokupuni e hookokoia.
2082-tf.
________
OLELO HOOLAHA.
____
E IKE ananei na kanaka a pau, o wau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoike ia aku nei, o ka aina o C. B. Makee, e waiho ana ma Mooiki, Honoaula, nona na eka he 64 a oi a emi mai paha, ua lilo ia maua i ka hoolimalima ia. Nolaila, ke papa ia aku nei na kanaka a pau o kela ano keia ano aole e hele a lalau wale i na mea a pau maluna o ua aina la me ke kuleana ole. E lilo keia i kanawai mai ka la e puka ai ma ka nupepa a pau ka manawa hoolimalima i olelo ia. O ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.
JOHN KAIKIOHUA.
Honouaula, Dek. 16, 1887. (2161 2t*
HOOLAHA HOU
_____
_____
NA LUNAKANAWAI HOOMALU A ME NA LUNAKANAWAI APANA O KO HAWAII PAEAINA.
______
OAHU.
David Dayton, L.H., Honolulu, Dec. 1886
Asa Kauha, L.A., Koolaupoko, Oct. 21, 1886
J. Kaluhi, L.A., Koolauloa, Aug. 16, 1887
James Humphreys, L.A., Ewa, Apr. 6, 1887
J.P. Kama, L.A. Waianae, Dec. 29, 1887
S.H. Kalamakee, L.A., Waialua, May 1, 1886
MAUI.
D. Kahanielio, L.H., Lahaina, Nov. 28, 1884
A. N. Kepoikai, L.H., Wailuku, Apr. 5, 1886
S. W. Kaai, L.A., Hana, Aug. 20, 1886
John Kalama, L.A., Makawao, Apr. 1, 1886
M. Kealoha, L.A., Honuaula, Dec. 1, 1884
S. K. Kupihea, L.A., Molokai, April 1, 1886
R. W. Meyer, L.A., Kalawao, Ian. 26, 1885
S. Kahoohalahala, L.A., Lanai, Oct. 22, 1886
HAWAII
G.W.A. Hapai, L.H., Hilo, Feb 1, 1886
Z. Kalai, L.H., N. Kohala, Oct. 1, 1886
B. Naaikauna, L.A., Hilo. Apr. 1, 1886
S.H. Mahuka, L.A., S. Kohala, Oct. 15, 1887
J. G. Hoapili, L. A., N. Kona, Ian. 1, 1886
D.H. Nahinu, L.A., S. Kona, Ian 27, 1887
J.H. Martin, L.A., Kau, July 1, 1887
Geo. Timoteo, L.A., E. Kau, Oct. 1, 1886
J. S. Kalana, L.A., Puna, Aug. 30, 1886
J.P. Miau, L.A., Hamakua, Oct. 15, 1887
KAUAI.
Jacob Kala, L.H., Lihue, Oct. 13, 1886
A.W. Maioho, L.A., Koloa, June 2, 1886
J.H. Kahilina, L.A., Hanalei, Iulai 1, 1887
G. B. Meheula, L.A., Kawaihau, Aug,. 2, 1886
E.L. Kauai, L.A., Waimea, Iulai 1, 1887
G.S. Gay, L.A., Niihau, Oct. 14, 1884
O na Lunakanawai i pai hewa ia ka manawa o ko lakou hookohuia ana, e oluolu lakou e kakau mai ma ka le@a, i hooponopono ia aku.
No ka Aha:
HENRY SMITH.
2161 6t) Hope Kakauolelo.
___________________________
OLELO HOOLAHA.
_______
E IKE na mea a pau ke nana mai i keia, owau o ka mea nona ka inoa maialo iho nei, ke haawi aku nei au i ka lohe i na mea a pau e hoaie mai ana i kuu kane mare, William A. Powell, aole loa e kuleana kekahi hoaie ana iaia ma ko'u waiwai.
MRS. P. JULIA POWELL
Honolulu, Dek. 30, 1887. (2161 3m*
______________________
HOOLAHA I KA POE AIE.
______
O ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai o Kahalehau (k) i make, ke kau ohaia aku nei lakou e waiho koke mai i ko lakou mau hooiaio kupono i ka mea nona ka inoa malalo iho uoko o na mahina eono mai keia la aku.
GEO. C. BECKLEY,
Lunahooponopono o ka waiwaio Kahalehau.
Honolulu, Novemaba 29, 1887. 2157-5t
___________
A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Kukuinui (w) o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.
Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Kahalepaakai (w), o Honolulu, kahu malama waiwai o ka mea i make e hoike ana ua make kauoha ole o Kukuinui ma Honolulu, ma ka lla 1 o Novemaba, 1887, a e noi ana e hoopukaia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia.
Ua kauohaia o ka POAONO, ka la 31 o DEKEMABA, 1887, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu; a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A e hoolaha ia ia mea ma ka olelo Hawaii, i ekolu manawa maloko o ke KUOKOA, he nupepa puka hepedoma ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, Dekemaba 5, 1887.
Na ka Aha:
HENRY SMITH
2159-3t. Hope Kakauolelo.
HOOLAHA.
______
G. W. A. HAPAI
He Luna Hooko Mare.
- A HE -
AGENA HOOIAIO PALAPALA.
E loaa no ma Hilo-taona, Hawaii, ma na manawa a pau. 2152-1y
_______
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
__________
Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, i Lunahooponopono Waiwai ma ka la 5 o Dekemaba, 1887, ma ka waiwai o Kaia (w), i make ma Honolulu, Oahu, imua o E. Preston, kokua Lunakanawai elua o ka aha Kiekie. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na poe a pau he mau koi ana ka lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai lakou i ka lakou mau bila aie kupono i hooiaio ia, iloko o eono mahina mai ka la aku e puka ai ma ka nupepa KUOKOA, a mahope aku o ia, e hoole mau loa ia aku, a o na poe a pau he mau aie ko lakou i ka mea i make, e hookaa koke mai ia'u, aina he mau waiwai kekahi o ka mea i make e paa ia nei e kekahi poe, e hoihoi ia mai me ka hakalia ole.
A. KAUHI,
Lunahooponopono Waiwai o Kaia (w).
Honolulu, Oahu, Dekemaba 6, 1887.
2158-4t
M. R. FREITAS.
Kaiophi, Kohala.
Halekuai
No na mea ai, no na lole, a me na mea hoonani e ae he nui loa, E kuai ia aku ana me ke Kumukuai haahaa loa. Ke kau leo ia aku nei na Hawaii Ponoi a pau e naue nui ae.
2158-3m.
________
A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o William Kuaaka, o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.
Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Kaaihue (w), wahine a ka mea make, e hoike ana ua make kauoha ole o William Kuaaka ma ka la 7 o Sepatemaba, 1887, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai iaia.
Ua kauoha ia o ka POAONO, ka la 7 o IANUARI, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A e hoolahaia ia mea ma ka olelo Hawaii, i ekolu manawa maloko o ke KUOKOA, he nupepa puka hebedoma ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, Dekemaba 16, 1887.
Na ka Aha: HENRY SMITH
2159-3t Hope Kakauolelo.
HUOLAHA HOU.
HOOLAHA HOOKO MORAKI
ME KE KUAI.
MAMULI o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi Palapala Moraki banaia mawaena o W. C. Akana, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua a me Charles M. Cooke o ka aoao elua. ma ka la 14 o Mei, 1885, i kakau kope ia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope ma ka Buke 94, aoao 243 ame 244, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki: Nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoike ia ma iamoriaki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka POAKOLU, la 18 o IANUARI, 1888, ma ke keena kudala o J.F. Morgan, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 10 ke awakea.
O kela apana aina e waiho la ma Iwilei ma Honolulu, a nona ka ili he 244 anana kuea, oia no hoi ka mea i hoike ia ma ka Palapala Sila Nui helu 4428, L.C.A. helu 918 no Upai, a i hoolilo ia ia W.C. Akana e Puu @ ma o kekahi palapala i hana ia i ka la 27 Feberuari, 1882, a i hoopaa ia ma ka Buke 79, aoao 266 me 267. Aia ke ku nei he hale makai me na hale e ae maluna o ka aina a na W. C. Akana nei e noho nei.
CHARLES M. COOKE,
Kahu Waiwai o Juliette M. Atherton.
No na mea i koe e ninau ia J.M. Monsarrat Loio ma ke Kanawai.
Honolulu, Dek. 24, 1887. 2160 - 4t*
_______
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.
_______
MAMULI o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o W.C. Akana me Hannah P. Akana, kana wahine, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua a me A. Campbell, o ka aoao elua, ma ka la 15 o Mei, 1886 i kakau kope ia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 100, aoao 180. 100 me 191, mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki. Nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia i ka aina i hoike ia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka POAKOLU, 18 o IANUARI, 1888, ma ke keena kudala J.F. Morgan, ma Honolulu, Mokupuni Oahu, ma ka hora 12, o ke awakea.
O keia iho no aina e kuai ia aku ana: 1- O kela aina e waiho la ma Kaluamoo, Waialaeiki, Mokupuni o Oahu, a i hoike ia pene 1/2 pahale. E hoomaka ana ma ke kihi aha o keia mahele, oia hoi ke kihi hikina o ka Pakiai mahele e hele ana. Hema, 40 degere hikina, 1.17 1/2 kaulahao pili me ke kula o Konohiki, alaila, hema, 56 degere komohana 1.30 kaulahao me ko Konohiki akau 40 degere komohana, 1.17 1/2 kaulahao me ko Komohana ke kihi hema o ko Pakiai mahele, alaila, akau 56 degere hikina, 1.30 Kaulahao e pili ana me ko Pakiai mahele, a hiki i ke kihi mua a maloko o ia apana he 152-1000 o ka eka, @ aku a emi iki mai paha, a oia no hoi ua ua aina nei i hoolilo ai ia Hannah P. Akana oiai o Hannah P. Uilama ka inoa mua i paa ma palapala i kakau ia i Ianuari 1, 1877, a i kakau kope ia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope i olelo ia ae nei, ma ka Buke 48, aoao 482.
2-O kela apana aina e waiho la ma Puulena, Manoa, Mokupuni o Oahu, a nona ka ili he 20 eka, a oia no hoi ka aina i hoomaopopo lea ia ma ka Palapala Sila Nui 101, i haawiia ia Kulani, ke kupunakane o W.C. Akana a @ hoolilo ia i ua W.C. Akana la e Kahawai ma ka palapala i kakau ia i ka la 7 o Sepatemaba, 1855, a i kakau kope ia ma ke Keena ka Luna Kakau Kope i olelo ia ae nei, ma ka Buke 7, aoao 190 a me 191.
A. CAMPBELL,
No na mea i koe, e ninau ia J.M. Monsarratt Loio ma ke Kanawai.
Honolulu, Dek. 24, 1887, 2100-tf
_____
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o William B. Wright, o Honolulu, i mai kauoha ole.
Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a W. C. Parke, Lunahooponopono o ka Waiwai i oleloia, e noi ana e apono ia na hoolilo he $2601.15, a e hoike ana, o na mea i loaa mai iaia he $2601.15, a e noi ana nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele kaulike ia ka waiwai e waiho ana ma kona lima i na poe i aie ia e ka mea make oiai, ua emi na loaa mamua o na aie, a e hookuu ia oia mai kona noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia, o ka POALUA, ka la 31 o IANUARI, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ke keena ma ka Hale Hooku lokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu oia kahi a me manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani me Hawaii, e hoolahaia maloko o ke KUOKOA me Haw. Gazette he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, Dekemaba 19, 1887.
Na ka Aha: HENRY SMITH, Hope Kakauolelo.
2160-3t
______
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.
____
MAMULI O KEKAHI MANA KUAI i hoike ia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o S. Kaiaiki o Haiku, Mokupuni o Maui, o ka aoao mua a me Thomas R. Lucas o ka aoao elua, ma ka la 6 o Mei, 1882, a i kakau kope ia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 75, aoao 15 me 16, a i hoolilo ia hoi me kekahi palapala e ua Thomas R. Lucas nei i olelo ia ae la ia M.J. McLane, i hanaia i ka la 24 o Maraki, 1884, a i kakau kope ia no hoi ma ke keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 75, aoao 15, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea iaia ka palapala hoolilo nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kuai kudala ana ia i ka aina i hoike ia ma ia moraki e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka POAONO, la 14 o IANUARI 1888, ma ke keena kudala o Lewis J. Levey, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la. Malalo iho e loaa no na waiwai e kuai ia aku ana:
O kela aina e waiho la ma Nuanualoa, Kaupo, Mokupuni o Maui, a nona ka ili i hiki aku i ka 6 2-5 eka, a o ka aina hoi ia i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui helu 6680, C. A. helu 10157 B. i hoopuka ia no Kakahu ka makuakane o ka mea nona ka aoao mua.
M. J. McLANE,
Mea i hoolilo ia ai o ka Moraki. No na mea i koe, e ninau ia J.M. Monsarrat, Loio ma ke Kanawai.
Honolulu, Dek. 17, 1887. 2159-4t
______
HOOLAHA A KA LUNAHOOKO KAUOHA.
________
Ua hookohu ia ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooko Kauoha no ke Kauoha Charles W. Clark o Honolulu, Mokupuni Oahu i make. Ke kauohaia aku nei ka poe a pau ina he mau koi ka lakou i ka mea i make ma ke ano moraki a ano e ae paha, me na mu kupono, e waiho koke mai i ka lakou i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko inahina eono mai keia la aku, a i ole, e @ ia no; a ke kauoha ia aku nei hoi ka poe @@ i ka mea i make e uku ae i ka mea nona na inoa malalo iho ma ke Keena o J.Monsarrat (Maunakea) Helu 27, Alanui K. Honolulu.
ELENE P. CLARK
Lunahooponopono o ke Kauoha a C. W. Clark.
Honolulu, Oahu, Dekemaba 6, 1887
2158-4t