Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 1, 7 January 1888 — Page 3
| This text was transcribed by: | Pualani Lopes |
| This work is dedicated to: | Grandma and Grandpa Joseph Keola Jr |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka N@p@pa Kuokoa.
E hoouna muaia mai oa Olelo Hoolaha @@@ ke Keena Hooponopono mamua ae o ka bo@a 12 oke awakea o na P@aha a pau. Aole e hoop@kaia na Olelo Hoo@aha ke laweia mai m@hope o ka @ora i hooikeia mal@n@ E hookapiha aku ana makou i keia ru@@ m@huna.
Ehooili mai i na lela a p@@ a me na ka@o@a me ka uku pe@a ia ka NUP@PA KOOKOA ma Honolulu, Ina e lo@@ pono ole aku ke@@ pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i kei Keena.
O ka uka a keia pep@ e haawi ai i kona peo luna, he umi keneta no ke daia, k@e ka apana o Kon@, Oahu, a me kekahi mau a pana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa ma ia mau apan@, e hooiia ka uko luna.
Keena Oihana-Ma ka halepohaku o ka Hui Hooholo Moku o A.F. Cooke & Co. kihi o na alanui Nuuanu me Moiwahine
IANUARI
H@ke Hapa'oa no ke kau ana o ka Mahina, ka puka a me ka napoo ana o ka La.
Kau ana o ka Mahine.
1.A. HORA.
6- Hapana hope……… 11.10 A.M.
22- Mahina hou………. 10.07 P.M.
20- Hapaha @oa………. 6.17 P.M.
28- Mahina piha………. 0.44 P.M.
Puka me Napoo a@a o ka La
La-6 Puka 6.42 Napoo 5.29
12 6.43 5.33
20 6.43 5.39
28 6.41 5.43
Kela me Keia
E n@na ae e na makamaka i ka hoolaha a ka I'er@sidena o ka Papa Ola e pili ana no ka o lima.
He mau k@l@ paka ua no kai iliki i ho i ke kulanakauhale Alii i ke kakahiaka o nehinei.
Ua hoohui ae nei o Haka o ka hale @ hau kilima o Alanui Hoele malalo o ka inoa hui o Haka & Co.
Ua paa pono loa iho nei ka hoomaemae ana i ka rumi o ka Lunakanawai Bekekona ma Aliiolani hale.
I keia pule ae, e puka hou mai@ai henupepa hou-he Pueo ka inoa-a he namu wale no kana mau olelo.
I keia kakahiaka e ku mai ai na mokwahi Likelike, K@auea Hou, Lehua me Mokelii, mai na awa mai o na mokupuni mal@na aku nei.
I ka Poaha nei, ka la i wehe ia ai o ke Kau Kiure o Ianuari nei, a ua piha kui ae ka rumi hookolokolo i na hihia, na loio a me na poe kiure.
E nana ae e na makamaka I na hoailona o ka mahina o Ianuari, no ka manawa kau o ka mahin@ ka puka a me ka n@poo ana o ka la.
Apopo e ku mai ai o Kinau mai kona mau awa mau mai o Maui me Hawaii, a o Mikahala hoi, mai ka moku kaili la mai o lalo.
I ka Poakolu nei i ku mai ai ke kalepa S. G. Waila mai Port Townsend mai, me 700,000 kapuai papa no ka hui o Wa@la ma.
Ma ka l@ 29 o Dec. 1887, i hala, au hanau mai he opuu rose na ka wahine a A. P. Ryan o Waikiki, he kaikama hine nui moh@ha.
Ua hoohui ae nei o S. M. Damon me Kimo Campbell malalo o ka inoa hui- Maunalua Ranch Co.-he hui hanai holoholona.
Ma ka Malulani o ka Poaha nei, i huli hoi mai ai o C. W. Spencer, ka Luna Nana Hoopae Limahana mai na mokupuni o Maui a me Hawaii mai.
Ua hiki ae ke. Alii ka Moi i uka@ ia e Mr. A. Rosa e ike i kekahi mau hoaloha i holo aku maluna o ka mokuahi Kin@@ no Hawaii.
- Ua hookohu ia aku o Mr. J. K. Burkett, I Luna Aula no Koloa me Lihue. O Mr. Chrles K@elling no Hanalei.
I ka Poakolu nei ka hoomaha houana o na Kula Aupuni kula, mahopeiho o ka hoomaha Makahiki Hou a meke Karisimaka ana.
He $455 ka huina nui o na @ala makela Aha Himeni i ka pule i hala a ka Hui Hoonaauao Liliuokalani, mawaho ae o ka hoolawa aha i na lilo o ka Aha Mele.
Ma Kewalo i ka Poakahi nei, ua malama ia ke @ipu hookuku e na hoa o ka Hui Honolulu Raipela, me ka piha i na poe makaikai i lehia nu ia hana.
Ua waiho aku o Kauka Maurit@ i kona ku'ana Kauka Aupuni no ka mokupuni o Molokai, a o kauka C. A. Peterson ka me@ i hookohu ia aku makona wahi.
Ua hoi ae nei o Mess@s Hoffschlaeger & Co. i ko lakou halekuai pohaku hou ma ke kihi o Alanui Moi me Betela. O kekahi kihi nani loa ia o ke kulanakauhale nei i ka hiehie o na halepoha ku hou.
Ua hoololi ia ae nei ka manawa haawi laa@u o ka papa Ola ma kapamoo, mai ka hora 8 a ka hora r o o ke kakahiaka o na la noa a pau, koe na la noa ole oia ka Poahiku.
Ke mau nei no ka puakuli i kela mau mea pahu Pake i na ahiahi a p@@ ke koena mai o na lealea o ka hoomaka ana o keia makahiki hou o @888. Aole no hoi e hoomaha iki iho kela mau pila hoopaiakuli pepeiao e na makamaka a hiki mai ka la konohi o na Pake, alaila, hoopau lo@ aku.
E haawi ia na mahalo i ka Ilamuku Kauluko@, ma o kona hook@u ana ia W. Larsen no ka puali makai o Honolulu nei.
I keia Poalua ae, Jan. 10, e ku mai ai ka mokuahi Australia mai Kapalakiko mai, a maluna mai ona e lohe ia mai ai na mea hou o ka hikin@.
I keia kakahiaka, @@ ike ia ka oluoluana o ka Moi e hookohu aku ia Tho@. G. Thrum, i Luna Kakau Kope Nu@ no ke Apuni, ma kahi o J. Aukina i waiho mai.
O ke kudala i hoolaha ia no keiala o ka halepai nupepa Advertiser, ua hoopanee ia aku la a keia Poaono ae, Jan. 14, alaila, kui ka hamare a ka Luna Kudala no ka mea koho kiekie
Ma ka la S@b@ti o ka makahiki hou, ma ka luakini o Kawaiaho, ua hoohui ia ma ka berita maemae o ka mare e ka Rev. H. H. Paleka, o Mr. Sam. Kamaka me Miss Pai. No Honolulu nei laua a elu@.
O k@a la, oia ka piha ana he maka hiki he kanalima o ka Lunakanawai Nui o ka Aha kiekie, Hon. A. F. Judd. Ua hik@ ae ka Bana Puhi Ohe ilaila i keia kakahiaka, a ulele iho la i ka lakou mau mea kani.
Ua jpepe ia a paki liilii na lima o kekahi paahao hana pou uwapo e hana nei i ka uwapo hou makai aku o Buruama, i haule ia e kela poka kanu pou a pa pono maluna o kona mau lima. Ua lawe ia aku o@a no ka halemai Moi wahine no ka lapaau ana.
Ua lilo ae nei o W. M. Giffard ka Hui o irwin ma, oia ka Agena kuai o ka Remington Type-writer, a o ka poe e makemake ana e loaa keia ano mekini kakau hua, e hele ae iaia, a nan e kuhikuhi pono mai ke ano o ka hana ana.
Inehine i malama ae ai o Mekia Kahalewai a me kana lede oluolu waipahe kaluaimaemae, he wahi papaaina hoomanao no ka puni ana o na makahiki ewalu o ka laua kaikamahine hiapo, Ua kono ia mai na hoa'loha e hele aku, a ua hoonuu a kena ka make make.
I ka Poakolu nei, na ka Loio Kuhina Akepoka i paa aku kekahi lio e holo pukaka ana me ke kaa a koko@e e huli pu. E mahaloia ka Loio Kuhina ma ia hana wiwo ole ana.
Ma kahi noho o ka ohana ma Kapalama, ua hoohui ia e ka Rev. G. Wallace, @ W. L. Cottrell, kokua wiliki o ka @ @ahi Kinau, me Miss H. F. Peterson. He papaaina @ luluu i na meaono kai pahola ia mai i na hoa'loha.
Ma ka Makahiki Hou iho nei, uapuka ae kekahi poe aliikoa o ka mokukaua Kaimiloa i pau @ho nei me ko lakou mau aahu koa piha. Aole anei i pau ko lakou mau komis@na malalo o ke ao mokukaua ana ?
O ka uwapo hou e pakui ia nei makai aku o ka hale o Burua ma, ua pauna pou i ke kukulu ia, a o ka hoomoe wale aku no koe o ka papahele, a he uwapo loihi ia ke hoopili ia mai e na moku.
Ua hookuu ia na manuwa sela o ka mokukaua Adimarala Farani i ku @ho nei iwaho o Ma@nala mai Kahakaaualana mai, no ka mai hepela, a koe aku la na lunia eha o ka moku okohola losepine, ke pii mau ae la ko lakou maikai.
Ma ka papahele elua o ka balepohaku uinihelp o M. MeInerny, kihi o Alanui papu me Kalepa, he keena (hall) nui no na anaina hui halawa@. himeni, a me na ano halawai e ae a pau e pili ana i na Ahaui, ua hamama no na poe a pau e makemake ana e lawe i ka rumi no ia mau ano anaina i na wa a pau.
Ma Niolopa, o@ai kekahi poe e malama ana i na lealea o ka makahiki hou, me na wai hoomalu@le kino a ka Naulu, ua puka ae kekahi kanaka a alualu aku la i kana wahine e pepehi me ka pahi. Mamuli o ka pakela mama o kela wahine i pakele aku a oia a me kana mae keiki mai na hana lokoino a pono ole a kana kane.
I ke ahiahi Poakolu nei ma n@upaipai, ua kaili ia aku ka hanu hope loa o David Kukapu, kekahi o na makamaka ohaoha o ia wahi. Ua noho loihi o@a ma ka pa hana o Waila u@a, a ua loaa @@hilinai ana a kona mau haku ia@a, h@ hoopono ma ka hana me ka polo @@ ka wahine a me na keiki ko mako kaumaha no ka hoonele ia a oa mai i ke kane ole a me ka makua kane ole Hala aku@a ia makamaka oluolu o Niup@pai.
I keia kau ae o ka Ma@alii e holo makaikai mai ai kela kakaolelo kaulana loa o Enelani, oia hoi ka olomana Pohakuhauoli i na mokuaina o Amerika. He elua mahina ka loihi i @ookaawale ia no keia huakai, a e kipa ana ma na kulanakauhale nui wale no. He mea kanalua ole ka apo pumehana ana aku a ko Amerika m@u loea kilo Aupuni @ ua kanaka la nana i lawe ka hoeuli o ka booponopono Aupuni ana o Enelani i kekahi mau makahiki i hala ae nei.
MA KE KAUOHA.
Ahaolelo Kuikawa o 1887.
HE KANAWAI
PAKUI I KA BILA HAAWINA E HOOMAOPOPO ANA I NA HAAWINA DALA NO KE AUPUNI NO NA MAKAHIKI ELUA E PAU ANA MA KA LA 31 O MALAKI, A. D. 1888, HANA IA MA KA LA 14 O OKATOBA, 1886.
No KA MEA, ma ka Bila Haawina i olelo ia maluna, aole i hoomakaukau ia no kekahi mau mea i ike ia he kupono i hoakaka ia malalo; nolaila.
E hooholoia e ka M@i a me ka Ahaolelo o ko hawaii Paeaina.
PAUKU 1. O na haawina dala mahope iho nei i hiki aku ka huina i ka $119.357.95 ke haawi ia nei ia dala mai loko ae o kekahi dala iloko o ka Waihona Dala o ke Aupuni, no na lilo na makahiki elua e hoomaka ana ma ka la I o Aperila, 1886, a e pau ana ma ka la 3 @ o Malaki, 1888, i hui ia me na dala i hookaawale ia ma ke Kanawai i olelo ia maluna:
OIHANA KALAIAINA.
Hoomalamalama ana i ke Kulanakauhale o
Honolulu me ke Kukui Uwila……$3.750 00
Hoopaa loa ana i ka Hale Hookolokolo Aha
Hoomalu, Honolulu……. 8,313 95
Hoomaemae Ilina……….. 600 00
Emma Kuea…………….. 80 00
Uku Luna Eemoku Iapana me na Maheleolelo…… 2,000 00
Na lilo kaahele, lako palapala a pela aku, o ka Luna Nui o na hana hou… 250 00
Hoomaemae ana me na lako hale, Aliiolani Hale…..500 00
Na Lilo hooholo o na Mokuahi Kolomoku 2,589 00
Pai Palapala Apuni…………….. 2,500 00
Na Buke me na lako kakau no ka Luna Kakau Kope……..400 00
Malama ana i ke ola o na Pupule……… 2,800 00
Paipu Wai ma Kalaupapa…….. 6,000 00
Hoohoihoi i ke kanu ana i ka Cinchona…… 2,000 00
Na lilo mau o ka Oihana Wai o Honolulu… 1,450 00
Na Alanui o Honolulu me Pauoa….. 32.725 00
Na lilo o na Komisina Wai no Hamakua…. 2,500 00
Uku ana i na koi a na Kauka me na Maheleolelo Iapana…… 35,000 00
OIHANA O KO NA AINA E.
Kela me keia lilo Keenan o ko na Aina e..$ 400 00
OIHANA O KA LOIO KUHINA.
Kela me keia lilo, na lilo ma na Hihia Karaima a me Kivila……… 3,000 00
PAPA OLA.
Uku o ka Peresidena, ina nae aole ka mea e noho ana ma ia hana e lawelawe i kekahi hana e ae no ka uku……$2,500 00
NA LILO AHAOLELO.
Na lilo o ke Kau Ahaolelo Kuikawa o 1887 10,000 00
PAUKU 2. O na haawina i hooholo ia ma keia Kanawai e pili ana malalo o na pauku 2, 3, 4, 5, a me 6,o ke Kanawai i olelo ia maluna. Aponoia i keia la 8 o Dekemaba, M. H. 1887.
KALAKAUA REX.
Na ka Moi:
L. A. Thurston,
Kuhina Kalaiaina.
HE KANAWAI
E HOAKAKA A E HOOMAOPOPO AI I KE ANO A ME KA MANAO O NA HUAOLELO "KA MOI" A ME KE "L@" MA KEKAHI MAU MEA.
No ka mea, ua kulike me ka manao mao@r o ke Aupuni Kumukanawai o ke Aupuni Hawaii e hana ka Moi ma na mea e pili ana i ke Aupuni me ka ae ana o kona mau hoa kuka malalo o ke Kumukanawai, nolaila:
E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. Ma na wahi a pau, mamuli o kekahi Kananawai e paa nei iloko o keia Aupuni, o kekahi hana a mea paha i kauoha ia a i ae ia paha e hana ia a e hooko ia e ka Moi e manao ia, ina aole i hoakaka ia ma ke ano e ae e hana ia a e hooko ia ua mea la e ka Moi me ke kuka pu a me ka ae ana o ka Aha Kuhina.
PAUKU 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e aponoia ai
Aponoia i keia la 8 o Dekemaba, M. H. 1887.
KALAKAUA REX.
Na ka Moi:
L. A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
NA MAKAI KIU
Amerika a me Europa.
[Ke hoopuka aku nei makou ma keia helu o ke KUOKOA i kekahi o na moolelo oiaio a makai loa i unuhiia mai loko mai o kekahi buke nona ka inoa i mabeleia @ei loko mai o ka olelo Beritania a ka olelo Hawaii, a oia no hoi keia e kau ae la malune: "Na Makai Kiu o Europa a me Amerika." Ua kakau ia keia moolelo, mamuli o ke noi ia ana aku o ka me@ nana i haku e kekahi o kona poe hoaloha, me ka manao e hooma@keke aku imua o ke ao holookea i kumu no lakou e ike iho ai a hoopakele ae ia lakou mailoko mai o na hoowalewale ia a @@e na hana i@@ maoli a ka poe i ao a akamai wale ma na hana ino a pau: cia hoi ke apuka ia, ka aihue ana, ka pepehi kanaka, a me na hana hoowalewale a me na karaima e ae o na ano a pau. Mamua ae o ko makou awiwi loa ana aku e hoopuka he mea pono ma keia wahi e lawe mai makou a waiho aku imua o ko makou mautausani poe heluhelu i na manao ponoi o ka mea nana kei@ i haku, oia hoi ka Makai Kiu Geo. S. McWatters, a per@ei no ia:
"O ka'u mau mea e hoike aku ana ma keia kakau ana, a'u e kapa iho ai na'u ponoi, oia no kekahi o ka'u mau mea i ike pono; a o kekahi a'u e hoopuka nei, oia no na mea oiaio i hana maoli ia a i loaa mai hoi ia'u mai na hoalauna mai o ka oihana makai kiu.
"Ina he mea e hoopomaikai ia ai ke ao holookoa mamuli o ke pai a hoolaha ia ana o na moolelo pakahi o na hihia i okomo ia maloko o keia mau boomaikeike ana, ina paha mamuli o ke ala kai a ao ana aku i kekahi poe, a i ole, ma ka hookomo ana aku paha iloko o ka puuwai o ka mea e heluhelu ana i na manao e huikala aku ana i ka poe i alakai hewa ia a i lehia hoi ma ka hana hewa, alaila, e hooluolu ia mai no aunei ko'u noon@@ ana."
Ma na olelo hoakaka a ka mea nana i pai keia buke, ua unuhi makou i keia: "Ma ko makou manao ana he mea e hauoli a e hoonanea loa ia ai no hoi ko makou poe heluhelu a me ka lehulehu ma ke pai ana i ka moolelo piha o ka mea @ana i haku keia moolelo, oia hoi ka Makai kiu Geo. S. McWatters, ua nonoi aku la makou iaia no ia mea, a eia ka pane i loaa mai: 'Aole au i manao e akena no'u iho, a aole no hoi au i manao ma ke kakau ana i keia e imi aku i kumu no'ue kaulana ai, a i olelo e manao ia mai ai paha he kanaka wiwo ole a maikai loa au, aka, o ko'u manao nui ma keia kakau ana, oia no ka hoomahuahua ana aku i na mea heluhelu hoonanea, me ka hoikeike pu ana i keia mau mea ma ke ano he moolelo no keia au i hoopiha ia me na hoonanea oiaio, oiai, ma ko lakou ano huna i hana ia ai, he mea loaa wale ole a hoomaikeike ole ia imua o ka lehu lehu."
A oiai aole i manao keia makai kiu e hookaulana iaia iho mamuli o kana mau hana maikai loa i hana ai, aka, mamuli o ka imi a me ka ninaninau ana o ka mea pai i kekahi poe e ae no na mea e pili ana i keia makai kiu, a me ka loaa ana mai (mamuli o ka hoouna ia ana o kekahi mea kakau e huli i na mea pili ana no keia kanaka) o kekahi paila pepa nui i hoopiha ia me na moolelo oiaio e pili ana nona, a o ka nui o ia mau mea i loaa mai au kapae ia no ka nui hewahewa loa, a me ka manao ana hoi a pai hou ia aku ma@ope me na mea hou e loaa mai ana e pili ana no ua kanaka nei, ua loaa iki @a lakou ke kau wahi mea e pili ana no kona moolelo, a ua manao iho la ka mea pai he mea kupono ke pai pu ia ana o kekahi wahi moolelo e pili pon@i ana i keia kanaka, a oia iho keia:
HE WAHI HOAKAKA PILI KINO NO KA MAKAI KIU McWATTERS.
Ua hanau ia o Geo. S. McWatters ma Sekotia, Beritania Nui, a i kona wa opiopio ua lawe ia ma ka Akua o Irelani, a malaila oia i noho ai me ka hoonaauao ia ana ma kekahi o na kula o ia mokupuni. Mahope mai, oiai no e opiopio ana, au haalele aku la oia ia wahi a hoi mai la ma ke kulanakauhale o Ladana, me ka hoo nau no i kona ao ia ana a hiki i kona mare wahine ana, a he ehiku on a makahiki i moho ai malaila; mai laila mai holo mai la oia no Amerika, a ma Piladelpia oia i noho ai me ka lawelawe ana i ka oihana loio. Mamuli o kona launa mau ana ma Lad@na a me Piladelpia me na makai kiu he nui wale, oia hoi na makai kiu malalo o ke alakai ana a ke aupuni a me na makai kiu i kukulu i oihana ponoi na lakou iho, ua hoohala nui oia i kona manawa ma ka noon@@ ana i oa hana hoopomaikai a keia poe no ka pono o ka lehulehu, a na @a mea i hookomo iho iloko on a i ka manao hoo@i@i e lawelawe ma keia oihana. Ke hahai e aku makou ma keia wahi no na mea pili ana i keia kanaka, a me kona aka@@i ma ka hakoko ana a lanakila maluna o ke pohihihi o na hewa i hana ia, o ko makou uhaki pu ana iho no ia i na hoohialaai, a me na ma halo pu ana @ ha kekahi a ko @@akou poe heluhelu @@ na hana hoopomaikai a keia ka@@@ @@@@ ole i na mea a pau i hoop@@@@@@.
O@i i @e wa @@@@ lawelawe ana i ka oihana @@i@, he lehulehu na hana i lawe ia mai nana e ha@@ a o kekahi o ia mau hana he ku ole i kona makemake a he h@haeha loa hoi i kona mau ka lawelawe ana aku, oi@ hoi kona kena @ ana e hele e ohi i na uku hoolim@@@@ o na wahi @ohu mai ka poe @@@une a me na keiki makua ole, na wahinekanemake i hoopoino ia mamuli o ka make ana o na kane ka mea nana e imi ke ola, a pel@ wale aku. Ma kona halawai mau ana me keia poe i hoopoino ia i hoehaeh@ loa i kona naau a haalele aku la oia @a oihana, a holo aku la oia me kekahi mau taus@ni poe e ae ma na lua e@@ g@la o Kaleponi. Ma keia wahi no, ike hou aku la no ia i na hana i@o a lapuwale he nuiwlae i hana ia malaila, me ka hana ia ana o na hewa ka@aima e kekahi poe i kumu e hoomahuahua ae ai i ko lakou mau waiwai, a na ia mea i kono mai iaia, mahope o kona noho ana malaila eiwa mahina, e hoi hou aku no N@ Ioka, a malaila oia i noho ai a hiki i ka wa i kakau ia ai keia moolelo.
He nui na mea e pili ana no na hana maikai a keia kanaka e hoohala wale ia ma keia wahi o ko kakou moolelo no ka ioihi loa, a o ka moku mea i wae ae, oia kona komo ana iloko o ka Puali Makai Metropolitana @oko o ka makahiki 1858, a haalele aku la oia i ua oihana la me na hoohanohano kiekie loa i hookau ia mai mal@na ona, aole ma kona makaala wale i kana hana, aka, mamuli kekahi o ka hooholo pono ia ana o na hana a ka puali me ka hoopomaikai nui ana i ka lehulehu ma kekahi o kana mau alakai a kuhikuhi ana. I kona haalele ana ma ka la 170 Okatoba, 1870, ua piha na makahiki he umikumamalua iaia ma keia oihana, a na ka nupepa World o Nu Ioka o ka la 22 o Novem@ba, 1860, i hoikeike ae i kekahi o na hana maikai loa a Mr. McWatters ma ka hoala ia ana o kekahi pua@ makai i kapaia ka "Puali Makai no ma Mokuahi a me na Alahao, a na ia hoala ia ana o ia puall i hoopomaikai nui mai i ka poe e kaahele ana mai ko lakou hoopakele ia ana e keia puali mai na hana kolohe a aihue a hana ino e ae a ka poe puni kohole.
He nui wale na hana maikai e aku a Mr. McWatters i hana ai, a i pai ia hoi maloko o ka buke a makou e unuhi aku nei i keia, aka, ua manao makou, ua lawa keia mau hoikeike ana i hai ia ae la no ka hoolauna ana aku iaia me ko makou poe heluhelu, a he mea nele ola paha ia ia lakou ka ike ana iho, ma na mea i ha@ ae la, i ka maikai launa ole o ke kanaka nana keia mau moolelo l@@@i a makou e hoopuka aku nei, me ka manaolana, ma ke ano oiaio o keia mau mea i hana ia, e apo lokahi mai ana ko makou poe heluhelu.
UMI DALA O KA MAHINA: HF, WAHI MOOLELO PIHA I KA LUULUU A ME KA HAUOLI.
O KEKAHI o na hana aloha loa a ka Makai Kiu McWatters i hana ai, oia kona hele mau ana e ike i kekahi ohana i hoopilikia ia mamuli o ka ilihune a me ka nawaliwali. O Paterika Berina ka inoa o ka makua o keia ohana, me kana wahine a me keiki opiopio ekolu.
Mamuli o na alina manaonao i hookau ia mai maluna o ke kino o keia kanaka maikai oiai oia e hakaka ana ma ke kahua kaua no ka hoopakele ana i ka aina ana i al@ha ai, au hiki ole iaia ke imi aku i ola no kona ohana, a kaa iho la maluna o kana wahine aloha opiopio ka hooikaika ana me kona kino palupalu i loaa ai ke ola o ko lakou noho an@. O kahi loaa uuku loa e loaa mai ana i keia wahine hoomanawanui mamuli o ka hana oo'ea ana oia iho la ka lakou e hilinai aku ai, me ka hiki pono ole o ia wahi loaa ke hoolawa i ko lakou mau makemake.
I ka ike ana o ka Makai Kiu i keia mau mea, ua hookaumaha loa ia kona naau. Noonoo iho la ia i ka mea pono e hana aku ai no lakou, a hai aku la i ua ohana la o ka pono wale no ka hoouna ana aku i ka makuakane, ma ke kokua ana mai o ka Hui Manawaelea o na Lede ma ka uku ana i na lilo no ka hoonua ana iaia. m@ ka Home o na Koa, ma ke kulanakauhale o Dayton, ma ka m@k@aina o Ohio. Me ka hookaumaha nui ia o ka naau o ka wahine a me ke kane no ko laua hookaawale ia, a pela no hoi me ko na keiki, ua ae aku lak u i keia manao me ke kaniuhu a me ka helelei ana o na waimaka, oiai ke nana aku aohe wahi pono e ae e kaukai aku ai o keia wale no, Mahope iho o na kuka aloha ana, eu ae la ka Makai Kiu e hele, haawi aku la mai loko @ku o kona pakele ponoi i mau wahi @ola no ke kokua ana ia lakou, a hai aku la e hiki hou mai ana oia i o lakou la ekolu la mahope iho me ka lawe pu @@@ @ai i kaa no ka lawe ana aku i ke kanaka@ihune a hookau iluna o ke kaa ahi, no ka lawe ana aku iaia ma kona h@me hou. Ua makemake keia kanaka ilihune e lawe ia oia i ka po, no ka m@a o ka manawa loaa ole ia iaia o ka hiamoe, a no ia kumu, ua kau ak@ la ko lakou mau maka me ka pilihua o na manao no ke kolu o ke po, ka po hoi nana e hookaawale ae i ko lakou noho aloha ana.
Aka, oiai k@a ohana lilihue e pilihua ana no ko lakou hookaawale ia, mamuli o ka hooikaika an@ a me ka pauhao ole o la Makai Kiu McWatters. ua hoopoha hou ia mai la na kukuna malamalama o ka hauoli nui malena o lakou. Ma ka hoonui loa ia ana ae o ke aloha o keia makai @iu no keia ohana, us noonoo hou @@@ la oia, mahope o kona haalele ana aku ia akou, e hooikaika hou aku oia ma ke noi ana aku i ka oluolu o ka Hui Manawalea, me ka hahai pu aku i ke kulana o keia po@ ina he mea hiki ia lakou ke kokua ana mai i keia ohana piluka me ka hookaawale oe ae i ko lakou noho alo@ ana, a i ke kolu o ka la loaa mai la i@ makai kiu kekahi leta mai ka hui mai e @ai ma@ ana i ka ae lokahi ana o na l@l@ o ua hu@ lokomaikai nei e kokua mai i keia ohana pilikea, ma ka haawi ana mai he umi da@a o ka mahina @@ uk@@ paa manawalea.
Loaa mai la keia hooia i ka makai kiu mai ka hui mai i ka manawa i hooholo ia ai e lakou e hoea aku ana ia, a hoomakaukau ko@e iho la no ka hele ana aku e pah@o i keia nu hou hauoli imua o lakou. Ua aumoe loa kona hoea ana aku ma ko lakou wahi pupupu hale (he hookahi wale no wahi rumi o keia wahi hale, a he heokahi wale no wahi punee moe nana e hoohala ae i ko lakou mau po), a i kona hoe ana aku au pau nui i ka hiamo me ka manao aole e hiki aku ana ka makai kiu ia po. K@keke aku la oia ma ka puka a hai aku la i kona inoa, a ola mai la ka wahine mai ka moe mai no ka hookipa ana aku iaia. Hikilele ae la na keiki mai ka moe mai mamua ae o ka biki ana i ka makai kiu ke hai aku i kana nu hou hauoli, a no ka manao paha e kii ia aku ana ka makuakane e lawe, haalele aku la i kahi mo@ a holo mai la imua o i nei e noi ai, me ka uwe ana, aole e lawe i ko lakou makua mai o lakou aku; a no ka nui loa o ko lakou hoopilihua ia ana au hakalia loa ka hoopuka ana o ka makai kiu i kona manao. Ala mai la ka makuakane, a me ka n@@u i hookaumaha ia no ke aloha i kona ohana, hui pu mai la ma ke noi a me ka pule ana e huli hou aku ka makai kiu i pono e aku, a aohe make hookaawale @aia mai kona ohana mai.
Mahope o na minute loihi i hoohala ia ma keia mau mea, akakuu iki mai la ko lakou paiauma ana, a la manawa i hai aku ai ka makai k@u i ke ano o kana huakai a me ka pomaikai i loaa mai ia lakou ma ona la. I ka pau ana ae o ka ka makai kiu heluhelu ana i ka le@a e hooia mai ana no ka pomaikai i loaa mai ia lakou mai ka hui mai, he mea e ka hauoli o ke@a ohana, a helelei mai la na waimaka o ke aloha a me ka ma halo no ka hui, ka mea nana i kokua ia lakou i ko lakou wa pilikia loa, a no ka makai kiu hoi, ka mea nana i hooikaika a i imi i pomaikai no lakou.
"He umi dala o ka mahina?" Ea, he wahi pu@ dalal uuku keia, eia nae, na ia wahi mea uuku i lawe @nai imua o keia ohana ilihune iloko o na hora aumoe o ka po i na hoohauoli ana he nui wale, a oiai hoi he mau haneri a tausani o na poe waiwai e kiola wale ana ma na hana lealea a me na hana lapuwale ana ma kahi o kaumi dala o ka hora me ka manao ole ia aku oia mau lilo lapuwale, eia keia poe ke noho nei me ke kuhohonu iloko o ka pilikia nui me ka manao ole ia mai e au poe wai wai nei.
He eluamakahiki mahope iho o keia make iho la ua kanaka ilihune nei, a haalele iho la i kana mau keiki e paiuma aku nona ma keia ao, me ke kokua pu ana mai o ka hui i ka uku ana i na lilo o kona make ana. I hoike no kona mahalo piha i ka lokomaikai nui o na lala o ka Hui Manawalea, kakau iho la kana wahine i kekahi leta haawi mahalo i ka Hui, a o ka leta, ua lawe ia mai e ke@a hui a malama ia me ka h@poi loa, a no ko makou manao ana he wahi kupono ke@a no ka hoike ana aku i au leta la imua o ka lehulehu, ua lawe ma@ makou a okomo iho malolo nei, i kia hoomanao no @ lede lala o keia Hui Manawalea o na Lede no ka lakou mau hana lokomaikai a ku i ka mahalo ia, a eia @ho ua leta nei:
Nu Ioka, Mei 2, 1870.
I na Lala o ka Hui Manawalea @ na Lede.
E NA LEDE. Me ka naau i hoopiha ia i ke kaumaha au e hai aku nei ia ouko@ i ka make ana o ka'u kane, Paterika Berina. F ae mai ia'u a me ka'u mau keiki e pahola aku imua o o@kou i ko'u mau manao h@poi kuhohonu ana no ka lokomaikai a ko oukou H@@ pahola mai ai maluna o makou no na makahiki elua i hala ae nei, oiai ka'@ kane e waiho ana me ka ehaeha a ka mai. Ua hoonui loa ia ae ka waiwai o ka lokomaikai a oukou i pahola mai ai mamuli o ke ano i loaa mai ai. O Mr. McWatters, ke kanaka ahonui nana i pahola mai i ka oukou mau kokua aloha ana imua o makou, oia ka mea nana i hoopalahalaha a hooluolu ae i ke alahele o ka uhane o ka mea i hala e aku; a ina aole mamuli o kana hoota ana mai i kuu kane o keia lokomaikai i pahola ia mai aole ma ka manawalea wale ia mai mamuli o ke aloha ia, aka, o ka uku maoli ia o ke kina ana o kona kino ma kona kulana koa, ina la aole paha ia e ae ana i ko oukou lokomai kai nui, a ina la paha au he@i loa ia aku ka pilikia o kona mau la hope mamuli o ka @lihune loa a me ka ae ana aku paha i kekahi mea okoa ae no na kokua ia mai.
"Ua houhala ka'u kane eha makahiki o kona ola ana ma ke ano he koa malalo o ke Aupuni, a oiai oia e kaua ana no ka hoomau ana aku i kona kuokoa ana, ua loaa iaia na palapu mainoino nana i alako aku iaia ma ke kae o ka luakupapau. He mea hiki ole iaia ke hoomanawanui @@a ia i mahui iki eia oia a me a'u a me kana mau keiki ke lawe mai nei i na manawalea wale ana o keia ao i pono no keia @oho ana, aka, mamuli o ka wehewehe maikai ia ana aku imua ona o ke ano i loaa mai ai na kokua lokomaikai mai a ouko@ mai, a'u e mahalo ae nei, ua hoomaile lie ia kona manao a ua hooluolu loa ia kona mau la hope ma keia ao.
"E oluolu, e na lede, e lawe aku i oa mahalo piha a me na hoomaikai mau loa ana a'u a ka wahine a me na hoomaikai mau loa ana a'u a ka wahine a me na keiki makua ole ekolu a kekahi o na koa @i@o ole i hala aku.
ME@E BERINA."
(Aole i pau.)