Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 1, 7 January 1888 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA I. EMEPERA O FARANI. KA HUAKAI ILOKO O KA PUUWAI O AIKUPITA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA I. EMEPERA O FARANI.

KA HUAKAI ILOKO O KA PUUWAI O AIKUPITA.

KK KULANA AUPUNI O KAKANI. OKA huakai a Napoliona i Aikupita a me na waoakua o Aferika, oia ka huakai i piha me nā moolelo kupanaln loa a ka noenoo o ke kanaka e heluhelu ai, ma ka hoomau ana aku i ka pono o ke Akua, a me ka hooholo mua ana i kona kaulana iluna. Wahi a na Kaula Wahahee i olelo ai—"Hookahi no. Akua ma ka lanī, a hookahi hoi Akua ma ka honua nei. O lehova ke hoomana ia ma na luni kiekie loa, a o MahomeUa koiu Kaula, ke hoomana ia ma ka honua nei." , Wahi hoi a Napoiiona i olelo ai iloko 0 na la kupilikii o ka hookahuli aupuni,— % "Na Peresia i pani ke alahele iloko 0 Teroalena,—a Na y u e wehe i alahele hou iloko oka puuwai o Aikupita me ka uwahi o ka pauela." O na olelo hikimua keia i hoolala mua ia e Napoliona 1 kona mau la e paio ana no ka Nohoalii, a i ka wa ana 1 lawe ai i ke kulana alakai o na puali koa o lulia iloko o ka lanakila nui, oia ka huli ana oke au o ka manawa a olino mai ka malamalama 0 kona alahele o ke kaulana a me ka hanohano. Na na ale kupikipikio o ke Kaiwaenahonua, n\ aekai 0 Ahokia, na Furamida o Aikupita a me na waoakua 0 Aterika, na lakou pakahi e hoike mai, 0 ke kanaka hookahi no keia nana i lu helelei ke kulanakauhale a Alekanedero 1 kukulu ai, a nana no i hehiku aku ka laahia o ka aina hemolele a na mamo a ka Iseraela i hele ai nla ke Kai Ula. Ua ninau aku o Buriena i kona manao no na mea e pili ana i ke au ho«ponopono Aupuni o na Luna Nui (Directors) o Farani, oia ka Napoliona i pane aku ai— "O ua poe Luna Nui la o ke Aupuni, aole e hiki ia lakou ke ku maluna 0 ke kahua paa no ko lakou mau kulana pakahi iho. Aole loa lakou i ike 1 ka lakou mea e hana ai, a me ka noonoo ana ina mea e hoomau ia ai ka ikaika o ke Aupuni a me ka hooholomua ana i ka lahuikanaka." | Ua lawe ia keia mau olelo ikaika a Napoliona imua o na Luna Aupuni Nui o ka Nohoalii, a ua like ia mea me he mau poka pahu la e hoehaeha loa ana 1 ko lakou manao, a ua waiho ia keia mea imua o ka Luna Nui o ka Oihana Makai Kouehe, ananaehopu aku ia Napoliona ma kana mau olelo laipila i ka hanohano o ka Noho Moi 0 Farani, oia ka ua I.una Makai la i pane aku ai,— u Aoie o Napoiiona Bonebati ke kakanaka e manao ia ai e hopu aku; a aole no hoi o ka Lana Nui o ka Oihana Makai o Farani nei ke kaaaka nana e lawelawe na hana e pili ana no ka hopu aku ia NapoHona Bonebati no ki laipiia." O keia na olelo a ua Luna Makai la 1 na kauoha a na Luna Nui o ka Nohoalii, me ke pale ana o ulu mai kekahi haunaele kuioko iloko o na puali kaua, a o Napoli«na wale no ke kanaka a me ke alakai nana i lawe ka hae o ka lanakila aie kona puali koa ma na hooili kaua kaulana iloko o Itaiia

Ua p»> ia keia mau ole'o iaipila a Napoliona maloko o ka nupepa Qmtrftr!y a ua oi palua loa aku na raea i hoopuka ia e ua nupepa la, a ua holo awiwi aku il mau lono a puni ke kulanakauhale, 00 ka wiwo ole o ka mea nana i hoopuka kela mau oleio, oia ka Napoliona t pane aku ai> — **0 ka hai ana o ke fu&3ka s kona manao ponoi iho ma kekahi kuiana lawelawe « ke Aupun?,—aole ia he !aipila i ka laahia o ka Nohoaiiii no ka mea, aoie hookahi o na laipiia i hoo* lana hele ia Hoko o Eumpa nei a i mea waiwai a pomaikai no kekahi oha-

na ame kekahi hanauiu. O ka'u mau huakai lanakila a me ka'u mau lawe iawe~ana no ka pomaikai o ka aina, ke kanawaii a me ka hoopakele, aia no he manawa. e hoike ia mai ai e na peni lehuiehu, o ka laipila a me na Karaima i hana la e a'u ma ka iawelawe oihana a ma k<: kahua kaua, ua lilo ia hewa i pono, i lanakila, i hanahano a me ka maluhiUL Ua make emoole o Kenela Hoehe i!oko o kona puali, e manao ia anei kona make ana, ua hanai ia e a'u ika laau make ? Ua pahu ia ko Kenela Desaix umauma e ka pauda ina ke kahua kaua o Marenego, e manao ia anei kona inake ana, na'u i hookomo aku i ka pauela iloko o kona umauma ? Ua pepehi ia e a'u he mau tausani kino ola nia ke kahua kaua, he Karaima anei ia no ko'u lokoino ? Ua kaualako ia e a'u ka Pope ma ka lauoho o kona poo, he laipila anei ia no ka laahia a rrte ka hemoieie o ka halepule o Roma ? Aole loa au i ike ika hewa kupono e pane aku ai no kekahi o keia j mau mea, ma o ka makemake a me na iini fna o ka lahui e ioaa ka makihia a e hoopai hoi i ka poe kue kanawai."

E hoomanao ia ke Aupuni o Farani ia manawa, e noho ana he mau aoao like. oie iloko o ka aina, me ke auaieume e lilo ka mana alakai malalo o lakou. Oka aoao ikaika nana e hookele ana ke Aupuni ia mau la, ua haawi ia ae la he ahaaina nui ma ka la 21 o lanuari, (oia hoi ka la 1 pepehi ia ai ka Moi a hookahuli ia ai ke Aupuni i Repuhihka). Ua kono ia aku o Napoliona e hele mai i ua ahaaini la ma kona ano Alihikaua Nui no na puali koa o Italia, oia kana i pane mai ai — "O keia ahaaina," wahi ana i hoonuka ae ai "He papaaina ia no ka hoomanao ana i kekahi la kaumaha a me ka luuluu 0 ka hookahuli Aupuni, a no kekahi poe kakaikahi wale no. He pololei ka hoomanao ana no na kaua ianikila i hoouka u\ n>a ka abaaina a me na iealea e ae, a kanikau hoi no na poe make 1 waiho aku mahope. O ka hoomanao ana i ka la i haulehia ai ke kanaka ma ke poo o ka lahui mai kona kulana kiekie mai, he mau hana ano ole wale no ia me ke ohohia ole ia e kekahi aoao nana e huki nei |me ke aumeume i ke kaula-kehi o ka hookele Auouni."

No ko Napoliona pale ana i keia kono, ua palapala mai la ka Aha Kunina me ke kono ana mai iaia, e hele aku oia i ka papaaina e haawi ia ana no ka hoomanao i na hana hookaumaha ake Aupuni mamua o ka haunaele ana o ka hookahuli Aupuni, me ka hai pu ana mai t ina aole oia e hiki aku, he mea maopopo, ke lawe nei oia i ke kulana hoala haunaele ma kekahi aoao mai, a e nana aku ke Aupuni iaia he enemi oia nona. oka nui o kona mau hoa 'loha ame kona mau koa i hele pu ai me ia i ke kaua o Italia, na lakou i paipai mai i kona manao e hele, a ua ae io aku la oia i kumu e hoopau ia ai ke pioloke a e lana malie ai ka maluhia o ka aina. Ua kai aku la ka huakai o na aliikoa iloko o ka halepule o St. Sulpice, a ilaila :na Luna Nui Aupuni o ka Nofcoialii kiihi i kali ai no ka hoomanao ana |inahanao ka la. Ika wa a Napoiiona i komo aku ai iloko o ua halepule la, oia ka wa ana tausani leo i wawalo ae ai i ka lewa i ka huaolelo — "E o!a loihi o Napqliona." O na tausani leo e pae nei me keia mau olelo, he mau mea ia e hoonawaliwali ana i ka makemake nui ia aku o na lawelawe aupuni a na Luna Nui e na miikaainana, a o ka huaolelo e lohe hou ia aku nei— "E kipaku aku i keia poe Loio e noho nei ma ka Nohoalii, a e hoolilo aku i ko kakou Kopala uuku i MoL n O na oleio keia nana t hoehaeha ioa aku i: ko lakou manao, a mai ia manawa mai, i hooulu ia ai ka noonoo e hookuu aku ia Napoliona ma kekahi huakai a hiki i ko lakou wa e piha pono ai o fca ikaika t alaila, kipaku loa aku iaia mai na oihana aku a pau 6 FaranL Nolaib, e hoomanao ia aa keia, o ka lili o na Luna Nui o ka Nohealii, a me ke ohohia nui ia oko Napoliooa kaulaoa iwaena ona puaii koa a me kekalu hapa o ka lahui, oia heokahi ke kumifo ke ala ana mai o keia hooiaia kaua e hoouna aku ia Napolkma me kooa puali kaua i Aikupiia a me na «ao&Uoa o Afenka, kahi hoi i noho ia e na Ikanaka ahiu he aneane e iwakalua milioiu ksi nui no keb helu ae. ( Aok j pm.)