Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 8, 25 February 1888 — HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani. Ke Alii Nui o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[KA!C~aL IA SO KA .UWA K.UOKOA. j Hoi inai net kou wahi i koe a loko net o kahi kihapai ikī, oia hoi ko malu hale. L"a maopopo ia'u ua holo ae oei kuu inoa, ka mea au i manao kuhihewa ai nou ua inoa la. Ua eo hou no oe ia'u a ua lilo o loko o ka hale. Aohe ou wahi e ku ai o kou wawae, aohe hoi wahi e hoomoe ai o kou poo, a pela pu hoi me kou mau kahu hana iapu wa'e nui h/u. Owau ka oukou iuahi i manao nui ai e moepuu no ka oukou mau hana puuwai eleele. Aki, ua ka no nae ia mau hana ana a pau a oukou maluna o kooukou mau hokua. A o ka hope o ia mau hana ana, o ka iilo loa o ko oukou sina īa'u.

A c noho hoomalu āku auanei ke alii o Hawaii maluna o oukou, a me ka oukou mau mamo ma keia hope aku. He hewa ka auanei oukou i ka noho malie. Nolaita, e hoolohe mai oukou i keia manawa. Ua noa ae la ke kanawai e ke aiii Kakuhihewa, ua loaa ae nei ko'u inoa au i manao ai n«u. E noa ko hale ua pau ke kapu ana mamuli o ko kanawai. E oluolu mai oe e komo aku ko'u | kahu iloko o ka hale e kii aku i ko'u kapa, a aahu ae au ke wela iho nei ka | ili i ka la. i Ia manawa i huli aku ai o Kakuhi- | hewa a olelo aku la i kona mau kahu. Pehea la kaimanao o Lonoikamakahiki e olelo mai nei ia'u e kii konakahu i kona kapa iloko nei o ka hale? E ac aku paha e komo mai iloko nei ke kahu o ua 'lii la o Hawaii. I aku la o Lanahuimihaku ma, aia paha ka ae aku i kona manao a hooili mai i ka inoa o olua nou. Alaila he mea ae wale ia aku no ia manao i ke komo iloko o ka hale oia ko maua manao. He makee aku maua i kou kulana alii kapu wela mai ka po mai. E like me ke kulana o kou mau kupuna mai. Nolaila, e mau no ke kapu o kou mau kupuna mai. Nolaila e mau ke kapu o kou hale, a me ke kanawai au i kau ai. He mea pono i kou mea kakau ehoakaka aku maanei. He hoopaakiki naau|>o wale iho no na na kahu o ua alii Kakuhihewa nei. No ka hoka o ko laua manao a me ka hilahila nui e kau la maluna o ko laua mau hokua nunui. Ia manawa i olelo mai ai o Kakuhihewa i ua mau kahu nei ona. Ke manao nei no au he mea pono e ae aku kakou i ka manao o ke aiii Lonoikamakahiki. Ia manawa i hooho mai ai na leo o na kanaka o ua alii la o Oahu nei e noho ana iloko o ka hale. Mai hoolohe aku oe e ke alii i ke alakai a nS kahu ou. Mamuli hoi kakou o ka laua mau kuhikuhi a hiki i ko kakou poino loa ana. E hoolohe ia aku paha i ka leo o kekahi alii o olua. E noho oluolu like olua me ke aloha. Alaila he oi loa aku ia o ka maikai o ko olua noho ana me ke kuikahi. j Alaila oia keia mau iwL Aka, i keia wa ua dala paha ka wa peno no ka noonoo hou ana no keia mea i hoikeia aku la imua ou e ke aliL I O ka makou wale no nae i ake loa al j Nau no e koho a hooholo i kou manao e like me kou makemake oono iho, aole hoi na hai e like ae nei Ibe ka wa i hala. A ina pela ua pono le la. Eia ka manao maoli ua pau ke kapu | 0 kuu kanawai. | No ka mea t ua loaa ae nei ka inoa, a he mea pono ke ae aku ike alīi o Hawaii, a tne kona kahu e komo iloko o ka hale, a ua noa hoi la lakou na wahi a pau oloko o ka hale, oia la i lohe oekou e o*u mau kanaka. Ia manawa i olelo aku at ke alii Kakuhihewa me ka ko akahai a oiuolu » ke alii Loneikamakahiki; E ke alii ua ae ia oe a me kou kahu e komo ilokoo ka hale, a e hana e like me kou makemake. Ua pau ae nei kua kaoawai a ua noa hoi kona kapu. Oia la i lohe mai ke alii o ka la hikl Ia maoawa i ksxu koke aku ai ke alii 1 o Hawaii i kona kahu ia Hauna. £ kii aku &e i ko'a kapa DcAo o ka hale.

! ka ua ae hot kana- | wai o ke a&i Ua koke aku U 0 aUi a«3 i ke ko&o &&o o ka hak; a lāwt maī fca ike kapa d ke alii c ee kana kauohx A ua Uwe mai la oīa i na kap* imua o ka lani ala A aahu se la i kona ooaa kapa. A mahope ota manawa i ©lelo aku ai 0 I^onoikaniakahiki. E ke a!ii Kakuhihewa heaha la na mea i koe e pili ana mawaeaa o kaea 1 keia wa? I mai la ke ahi Kakuhihewa, eia ka mea i koe mawaena o kana. O ka hooponopono ana i ko kaua nc~ hoalii ana. O ka'u nae i manao ai, o ko'u noho kanaka aku malalo 00, ke pono ia i kou maiuo, a i pono o!e no i kou manao oia ae !a no No ka mea ua iiio pau ioa ka aina ia oe e Loeoikamakahiki. Aohe o'u wahi pooo i koe i keia wa. Ua Ulo na poao mai a'u aku nei, me kuu manaelana la boi e liloana la ia u na kihili ou e ke alii o Hawaii, eia ka auanei aele. 0 ka inoa alii waie no ka mea i kee ia'u i keia manawa. A pehea la keia manao a'u e hoike aku nei īa oe me ka naau kaumaha a luuluu hoi? 1 kela manawa aole i pulale koke aku o Lonoikamakahiki e kamailio aku tmua o Kakuhihewa. Aka he mea mau no ia no ia alii, aele oia e pulalelale koke mai he kali no oia a loaa ka manawa kupono ana e hoopuka mai ai. Ua kau mai la no nae kona mau maka niohaha maikai maluna o ke alii o Oahu. A hoopuka mai la oia 1 keia mau huaolelo: ?ehea la i ulu ai kou noonoo e kamaiiio mai e like me kau i olelo mai nei? E noho mai oe i kanaka no'u, aole paha la he hana maikai o ka noho mai 0 kekahi alii malalo o kekahi alil. | No ka mea hoi, ke noho nei no ka- | ua me ko kaua mau kapu pakahi. He kapj wohi a he kapu wela. : A pehea la oe i manao ai e hana ae j ia me keia. He mea oiaio paha ia, ina owau oj kaua kai pio ia oe, i na no paha ua no- j ho kanaka aku au maialo ou. | Aka, no kou pio ana ia'u, a ianakila j hoi wau maluna ou. j A eia wale no ko'u ninau ia oe e ke; alii Kakuhihewa. ' j Ua ike anei oe ua pono kau mau ha-! na ma ke ano maikai a ku hoi i ke alo- j ha e pili ana no'u? A i ole, ua alakai lalau ioa ia paha kou manao e mau kahu hana loko-1 ino. | E oluolu mai ke alii Lonoikamaka- ■ hiki, aole i pono ka'u mau hana maiu-1 na ou, aole hoi i ku i ke aloha. Ua hana au ma ke ano lokoino, a : me ke ano makona i ku ole i ke aloha j 1 ka hoakanaka. j A o kekahi hoi o ko'u kumu o ka hana ana pela, ua alkai ikaika ko'u mau kahu i ko'u noonoo. E hana aku au i ka mea ino maluna ou oia keia: E hoohaahaa ia kou ano alii kiekie, a e lilo mai oe i kauwa lopa kuakea haahaa loa, maialo o ke kiekie o ko'u koko alit. A e iilo pu mai hoi me kou mau kanaka a me kou inau kahiii ka mea a'u i li'a loa ai. (AoU' i fiau.)