Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 10, 10 March 1888 — Page 1

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Laura Yamamoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOLAHA KUMAU

GEORGE P. KAMAUOHA

 

He loio a he Koua ma ke Kanawai.

A Me Mea

ANA AINA

E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.

2091 1y

 

VOLNEY VAILLANCOURT ASHFORD,

AKEPOKA

He Loio, Hoakala, Pale ma ke Kanawai, Kakau olelo, Lunahooponopono a me ka hana ana i na Palapala hoolilo.

 

LAWELAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI

 

E hana ia no na Palapala pili Kanawai a pau.

 

Kaena Hana Helu 21, Alanui Kalepa Honolulu Hale. (2150 1y)

 

A ROSA (AKONI)

LOIO O HE KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala

KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina. tf

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA AMA KE KANAWAI?

HE Agena Hooiao Palapala no ka Mokupuni o Oahu

KEENA HANA: Ma alanui Kalepa. Tf

 

WILLIAAM C ACHI.

Loio a he kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni.

 

He Mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa.

 

Keena Hana, Hele 15, Alanui Kaahumanu Honolulu, oia ke Keena mua iho nei o Kini me Peterson.  2114-y

 

JOHN MAHIAI KANEAKUA

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.

Keena Hana, maluna no o ka Banako o Hihopa ma. 1 yr.

 

JAMES M. MONSARRAT (MAUNAKEA.)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna hooiaio Palapaia.

            E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.

KEENA HANA: Alanui Kalepa.

 

KAMIKA, KAKINA a me KINI, LOIO, LOIO, LOIO

KEENA HANA: HELU—Alanui Papu, @ Honolulu

 

S.B. DOLE, LOIO, LOIO, LOIO.

He Luna Hooiaio Palapala

KEENA HANA: Helu 15 alanui Kaahumanu 2070 1y

 

W.R. KAKELA,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

He Luna Hooiaio Palapala.

 

M. THOMPSON, LOIO MA KE KANAWAI.

Keena Hana, aia iluna o ka Hale Pohaku o Kimo Campble, kihi o na alanui Papu me Kalepa, Honolulu.

 

HE LOIO IMUA O NA AHA.

            Ina i makemakeia, alaila e haawai no oia kona manao kanawai ma ke kakau ana ma ka pepa, no ke ano o ka hihia e manaoia ana e hoopii maluna o na olelo ike e waiho ia mai ana e ka mea nana ka hihia. 2121-1y.

 

WILDER & CO. (WAILA MA.)

            Mea kuai papa a me na lake kukulu hale na ana a pau, a ma ka mo ne pono a pau no ku hala.

Kihi Alanui Moiwahin me Papu. tf

 

E.G. HITCHCOCK (AIKUE HIKIKOKI)

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.

E ohi ia no na Bila Aie, me ka wewi HILO, HAWAII. 2114. 1 YR.

 

S.K. MAHOE.

LOIO A HE KKOKUA MA KE KANAWAI.

 

Ma Agena Hooiaio Palapala Kope ne ka Makupuni o Oahu.

 

He Luna Hooiaio Palapala Kepa Paahana me ka Apana o Waialua, Oahu.

E loaa no ma Waialua, Oahu. 2128-1y.

 

WILLIAM McCANDLESS.

            HALEKUAI BIPI O WILLIAM MA KALALENA ma Ulakoheo. Na ano Bipi a me na ia a pau o ka makeke no na kumukuai oluolu. Uala Kahiki a pela`ku. 2002-1y.

 

EDISEPA FERIDO

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI

Ka Aina Lawa Pahaohao o Mauna Bevia

Ke Kuhikuhi Puuone Poupou Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei.

He Moolelo Enelani i unuhi ia no ke Kuokoa.

            O kahi mea apiki loa aku, ina e hoopuka kekahi i ka olelo, e olelo pu ana no laua a elua, ina akaaka kekahi, hookahi no ko laua akaaka pu ana a pela aku.

            Hiki mai la laua imua o Edisepa, a me kana wahine a mahope iho o ko lakou kukai olelo ana, pane aku la ka moi Lamora o Inia ia Edisepa penei :

            E ke alii ka moi o Pelekane nei, ua lohe au nou, ua kaulana oe a puni ke ao no kou akamai i ka imi ana i na mea pohihihi he nui, a no ia mea manao iho la au e holo mai imua ou e hoike mai oe ai’u i ka’u mea huna, he mea hoi na’u i lia mau i ka po a me ke ao, ina la a pau, o ka’u hana nui ia o ka imi mau e loaa ka mea oiaio, aka nae aole i loaa iki.

            Pane aku la o Edisepa.  E hoike mai i ke ano o ua mea la, a ina ua kupono e like me ko’u ike alaila e hoike no au.

            Eia ua mea la, wahi a ka moi Lamora o Inia :

            Hanau iho la ka’u wahine nei ina keiki ekolu, a make aku la lakou a pau, a i ka hope loa hanau hou mai la oia i keia mau kaikamahine elua, a oia kau e ike mai la he mau mahoe laua nei i ko laua hanau ana mai, a hanai iho la maua ia laua a elua a nunui ae la.

            I ka piha ana o na makahiki he 15 0 kekahi, oia no ka piha ana o ka 15 o ko kekahi.

            I kekahi la hoopaapaa iho la laua, a olelo ae la kekahi oia ka hemo mua, a olelo hoi kekahi owau ka hemo mua, a pela ko laua hoopaapaa ana.

            No ke ko ole o ka kekahi me ka kekahi, ua haele like mai la laua a elua imua o’u, a ninau mai la ia’u ina paha ua ike au i ka mea o laua i hanau mua.

            Pane aku la au, aole au i ike ua moe ia au i ka wa i hanau ai, oiai i ke aumoe ko laua nei hanau ana.

            No ka nele hele aku la laua i ko laua makuahine a ninau aku la ina paha ua ike oia owai la o laua ka mua o ka hanau ana mai.

            Pane mai la ko laua makuahine aole au i ike, oiai ua pilikia loa ia wau i kela wa, e moe ana au iluna ke alo, o ka hemo ana oia ka’u i ike, koe nae ko’u hoomaopopo ana owai la o olua kai hemo mua, o na pale keiki paha na mea i ike.

            Ninau aku la laua, auhea na pale ke iki, hai ia mai la ua pau aku lakou i ka make.  No ia mea ua nele makou i ka mea nana e hoike mai i ka mea oiaio, ua haawi makana au i na poe kilokilo a pau e hele mai e hoike i ko lakou ike no keia mau mahoe, me ka haawi pu mai ina hoakaka ana, eia nae aole hookahi i hele mai a hoike mai me ka oiaio, a no ko’u lohe ana aenei hoi nou nolaila I hiki loa mai nei makou a pau i ou nei.

            A ke noi aku nei au i kou oluolu e ka moi, e hoike mai oe i keia mea pohihihi i hoopau ia ai ko makou pohihihi e noho nei.

            Pane aku la o Edisepa, ae, e hoike aku ana au ia oe e like me ko’u ike, a mai hoohewa mai ia’u ke kapa aku ia oe a me kau wahine, ua hanau olua i na keiki lua, he hapa hipa kekahi a he kanaka maoli kekahi.

            I ka lohe ana o ka moi i keia, li-o ae la kona mau maka a pane mai la me ke ano pupuahulu : Pehea oe i ike ai ?

            Alia! wahi a Edisepa i pane aku ai, mai li-o koke oe, e hoike aku au ia oe mamua i ka’u ike, a mahope hoakaka aku au ia oe ina mea pili i ka piaio o ka’u, a penei:

            O keia kaikamahine e noho koke nei me oe, oia ka mua, a o kela, aku ka hope, he hapa hipa nae.

            Penei na hoakaka ana; hanau mai la kau wahine i keia kaikamahine a nui ae la oia, aohe ona hope mai, a hala na makahiki ekolu hanau mai la kela, aole laua he mau mahoe.

            Hana iho la nae oe i kekahi mea ano pohihihi i mea e hoopahaohao aku ai i ko ke ao holookoa, oia kou hana noeau ana i kekahi ili hipa a hoopili aku la oe mamua o na helehelena o kau kaikamahine hope, me kou pena noeau ana aku mawaho me kau pena maemae loa, me ko hoohalikelike loa i kela kii pena au me keia kaikamahine au, a he oiaio ua like loa no.

            Pane aku la ka moi Lamora pehea i maopopo ai ia oe he ili hipa kela a ua pena ia?

            Ma o ka akaaka ana, he mea mau i na poe a pau ke akaaka he mino mai na papalina a me ke ano pipipi iho hoi o ka maka, aka i keia, o ka leo kuau e lohe aku i ka akaaka, oia mau no nae o na helehelena, a he kohu aka ana a ke kii.

            Hele pela kena olelo ike ole, ina he kaikamahiee hope keia nona na makahiki he 12, alaila pehea i like pu ai ko laua loihi?

            Ae, he oiaio, aia ma kahi o ka 12 kona mau makahiki i keia wa, ma kuu koho ana ua hana noeau oe i kekahi kamaa piha welu, kamaa, kui hoi i loihi ae ai kau kaikamahine a kulike me kou makemake.

            O kou manaoio anei ia?  wahi hou a ka moi i ninau mai ai.

            Ae, o ko’u ike ia, wahi a Edisepa.

            Pane hou aku la ka moi me ka leo koikoi, he makemake au e pili me oe i kuu aupuni ia Inia holookoa, aole i like ka’u me kau.

            Ua ae au i kela, aole au e hoololi i ka’u mea e olelo ai, ina ua hewa a ua pono, wahi a Edisepa.

            Pane mai la ka moi, na eo au ia oe’, ua pololei oe a me kau mau hoike a pau.

            He mea oiaio, o oe ka hoike pohihi oiaio, ua kuhihewa wau, he wahi akamai imi pohihihi uuku wale no kou, eia ka ua manoanoa.

            Pane aku la o Edisepa, aole paha keia o ka mea e imi ai o ka mea liilii, e hoi oe a hana mai i kekahi mea pohihihi i oi aku mamua o na mea pohihihi a pau, alaila hele hou mai.

            Pane aku la ka moi Lamora o Inia : Ke haawi aku nei au i na hoomaikai piha loa nou, aohe a’u mea e ae e kamailio ae ai, o ka mahalo wale aku no i ka nui hewahewa o kou akamai.

            Mahope iho o keia mau kukai olelo ana a lakou, ku ae la ka moi o Inia, a hoi aku la me ka mahalo piha ana no Edisepa.

            Mahope iho o keia mau mea, hiki pinepine mai la na moi mai na aupuni like ole mai o ka honua, me ka hoike ana mai i ko lakou pohihihi no kekahi mau mea pohihihi luaole, a ua pau wale no i ka hoike ia me ke koe ole o kekahi mea iloko o ke pohihihi.

            I ka hopena o ka poe i hele mai e hoike i ko lakou pohihihi no na mea pohihihi a pau.  Hiki mai la kekahi kaikamahine ui loa no Peresia, nona ka inoa “Reina Tameraine.”

            He keikamahine ui oia, aohe lua ma ke ao e loaa aku kona nani a me kona hiehie, a ua oi pakela aku hoi kona nani mamua o ka kakou nani Bakinerosa.

            Ua hele mai oia me 500 mau haiawahine, no lakou na helehelena i oi ae mamua o kekahi poe e ae o ke ao, a ua aahu ia lakou me na lole nani loa o kela a me keia ano, e lei ana hoi ma ko lakou mau ai pakahi na lei momi o ka moanakai o Paretisa.

            O ke aliiwahine hoi, ua paa pono mai luna o ke oho o kona poo a hiki i ka manea o kona mau wawae, a o ke pihi o kona lole, he daimana maemae loa no Amora a me Tisena mai,

            Ma kona a-i e lei ana oia i na lei alii he 11, a ma kona mau lima e apo ana he mau apo momi i okomo ia me ke daimana maemae.

            Ma kona poo he papale i ulanaia mai ke gula lelo mai o Beresetina, i omau ia hoi me ka hulu nani “Blue Night” o ka ululaau o ka mauna o Lebanona.

            Ma ka nana ana i na hiona o ua kamaeu la, he nani, he kilakila, he hiehie o na hiehie, ua like ka memele o kona mau papalina me na kukuna olino o ka la e o ae ana maluna o ka ilikai i ka wa kakahiaka, a o ke onaona hoi o kona mau maka, ua like me ka manu nunu maemae e noho ana iluna o na kualapa pali o Heremona. (Aole i pau.)

 

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA

KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

ka Olali o ke Kahua Kauai.

Ka Eueu nana i hookunihi ka Onohi malamalama o ka La ; ka Ui kelakela i malamaia mawaena o na kuahiwi me na kualono; ka nani nana i hoomalule ka puuwai o na aliiwahine a pau o Europa a i eha ka ”eha lima ole a kealoha ” 

Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.

A o ko Kupueu Iwikani o ka Makakila

            A he mau sekona, ua lohe ia aku la kekahi leo hanehane mailoko mai o ka ipu uwila.

            Me keia mau huaolelo:

            Ua hanau ia mai makou i mau kokua nou ma na wahi a pau au e hele ai.

            O na pilikia a pau oia ka makou e pale aku ai me ka hikiwawe, aole no he mea hookahi e noho mana ana ma ke ao nei e hiki e hoopio i ko makou mana.

            O oe hoi he mana kou i ha ia me ka wale o ka waha o ke akua, e lilo ai na kupua a pau i mea ole.

            Ina e haule ka wale o kou waha me ka hanu wela o kou pukaihu, e lilo auanei ke aupuni au i haawi ai i kou Inaina i mea ole, a e nalowale ana oia mai kona wahi i ku mua ai.

            Nolaila, mai kanalua oe no ko kakou hele ana aku, e imi i ko kakou mau makua. 

            Ia wa i meha iho ai ka leo hanehane o ka ipu uwila.

            Oia no hoi ka manawa i kane oeoe ae ai ka leo o ka pahi kaua, ma ke ano @k kani no ke kila.

            Na ka pahikaua hoi ke kani, hoomaka mai la hoi ka palekaua laulaau e oni e like me ka oni ana a ke kanaka ka lauwili ma o a maanei.

            A he mau minute mahope iho, ua pau iho la ke kani ana o ke kila a me ka oni ana o ka palekaua laulaau.

            I ka pau ana ua liuliu ae la ke keikialii i kona mau pono.

            Oia no ka wa i pane mai ai o Aekoahi penei:

            E ka maua hanai, e kau aku oe ma luna o Liona o kou alanui ia e hele aku ai, no ka mea, aole o kakou alanui e ae, oia wale iho la no.

            Pane mai la ka opio:

            E kuu makua, ua pono.

            E kau aku au maluna ona.

            Ia wa i kau aku ai ke keikialii maluna o Liona.

            I ka makaukau ana, ua hao aku la ka mana o Liona hele ana i ka lewa.

            Oia no hoi ka wa o Aekoahi i lele ae ai a kiekie maluna o Liona, a hohola ae la oia i ka welelau o kona mau eheu i mea e pale aku ai i ka wela o ka la i na papalina lahilahi o ka laua hanai, a me ka ua awa e kilihune iho ana maluna o ua hanai ala a laua.

            O na tausani kupua hoi, aia kekahi hapa mamua me ulili, o kekahi hapa hoi, aia mai mahope kahi i malama ai i ka maluhia o ka lakou hanai alii.

            Iloko o keia hele ana aole o kana mai ka nui o na kupua.

            I ka huakai alii e nee aku nei me ka puahi nui.

            O na kupua a pau o ka lewa ua pilipu lakou i ka makau, ua hele mai la lakou a haawi mai la i ko lakou aloha, a pela no hei ke alii opio i panai aku ai a me kona mau koa pu kekahi.

            Ua noi mai la lakou e ae aku ke keiki alii o lakou kekahi e hele pu me ia no ke kahua paio.

            Ta ae aku la keia a na ia mea i hoonui loa mai i ka huakai a ke keikialii.

            I ke keikialii e hele nei i ka lewa me kona poe kanaka a hala elua pule, ua ike aku la keia i kekahi mea e nee mai ana manua pono o ko lakou wahi e hele aku ana- ia manawa i ninau aku ai ke alii opio:

            E aekoahi e, he mea eleele ae hoikeia e nee mai nei mamua o kakou.

            Pane iho la o aekoahi, o keia mea e nee mai nei imua ou, o ke kaikamahine alii ae keia o Aupuni ahi e hele mai nei maluna o kahi aupuni hele ona, ka ui hookahi o Aupuniahi i kaena mau ia ai a puni ka lewa nei.

            O ka inoa o keia kaikamahine oia no ka ui Hiaralia, ka mea i kapaia ka ui a ka lewa.

            O kona mau papalina ua like me ka hua ohia noho malu.

            O kona ili, ua like ke aiai me ka hau o ka piko o na kuahiwi.

            I kekahi manawa e puka mai ana ma kona papalina ka waihooluu i like loa me ke kula koko ohelohelo a me ka opuu pua rose.

            O keia kaikamahine no hoi, ua hoopalau kona mau makua a noa kona kino ia oe, o oe ka laua kane e kau nui nei e lilo oe i ka laua kaikamahine mamua o kou hoowalewale ia mai e hai.

            Mamua o ko kaua makaukau ana mai nei e hele ua ike mua jona kupunakane e hele ana oe ma kau huakai huli makua, ua hele aku la kona kupunakane, a mamua o ka ua Hiaralia a hai aku la i ka olelo, e hele ana oe e huli i kou mau makua.

            I ka lohe ana o ua ui la no kona hele e kokua i kona mau makua e noho mai la iloko o ka pilikia, ua lilo i mea maikai iaia

            Ia wa ua pane hou aku la kona kupunakane:

            E kuu moopuna, e aho e hele kaua no ke kokua ana i ka hanai a Aekoahi, a na ia mau kokua ana a kaua, e loaa ai he pomaikai no ka mea, oia paha ka mea e maliu mai ai ia kaua.

            Malia o kulia ka manao aloha iloko o ua hanai la a Aekoahi nou, no kou alo pu ana i na inea o ke kahua kaua, alaila, e hooko ia auanei ka mea a kou naau e kuko mau nei e kuu moopuna, a oia kela mea au e ike aku la, aole no e liuliu e hui aku no kakou.

            Maanei e ka mea heluhelu e huli ae ai kakou a nana aku ia Aekeahi ma:

            Oiai o Aekoahi ma e lele ana, ua pane aku la oia i kana hanai:

            E kuu hanai, pehea la kou manao no keia mea, he makemake no anei oe e lilo nau a o oe hoi nana, oia ka’u hoike ia oe e kuu hanai, a pehea la kou manao e kuu haku.

            Pane aku la ka laua hanai, heaha la hoi ka hewa, ina oia e alo pu ana i na inea ma keia huakai hele a’u a ike au i ka maka o’u makua, alaila lilo au nana a oia hoi hoi na’u, wahi a ke alii opio i pane aku ai.

            I lohe ana o Aekoahi, ua olu pono iho la kona manao.

            He mau hora loihi keia nee ana aku ua ike pono loa ia aku la ua mea nui la i ka nee mai imua.

            A hala hou he mau hora, ike ia aku ia kekahi hale aniani n ku mai ana iluna o ua wahi aupuni nei.

            O waho hoi, ua hoopuni ia me na kupua o kela a me keia ano, a he ku i ka weliweli ka hale kakela o ua alii la ke nana aku.

            I ke kokoke ana mai, ua hoopaa ia iho la ka hele ana o ua wahi aupuni nei imua ua kau malie iho la oia iloko o na ao o ka lewa.

            A o na mala pua hoi o ua wahi aupuni nei, e hoopuni ana i ua halealii la, a na ia mea hoi i hookupaoa mai i ke ala a puni ka lewa.

            A na ia mea no hoi i hoopii paumi mai i ka manao uilani iloko o ka hanai a Aekoahi e hele aku e ike maka i ke ala o na pua a me na mea nani a pau o luna o ua wahi mokupuni nei.

            Aka, palea ia mai oia e ka hilahila, a oia kana i pane mai ai:

            E nuu makua, pehea la wau e hiki ai iluna o ke aupuni a ka nani i noho ai ke aupuni hoi o ka oi Hiaralia i noho ai au hoi i olelo mai nei.

            Pane aku la kona kahu hanai, e hele aku kakou a kokoke, malia o pa mai kahea a kamaaina, o ko kakou kau aku no ia iluna o ua wahi aupuni la.

            Ina pela, ua pono e kuu makua, wahi a ke alii opio.

            Ia lakou nei i hiki aku ai, ua puka mai la kekahi kanaka 200, ua kahiko ia oia me na kahiko kaua, a pane mai la oia:

            E ke alii lanakila, ka hiwahiwa hoi o ke ao uei, ka mea nana e hoomalule i ka puuwai o na kaikamahine a na kupua e noho mai nei.

            No ia mau manao uluku i kau mai maluna o ka’u moopuna e hele mai e mahaoi aku imua ou e ke alii lanikila nolaila, eia ka hale, eia ke aupuni, e ki pa maloko e hanai ai a hewa ae ka wa ha, eia no ka uku la, o ka leo.

            Pane aku la ke keikialii, aole paha au e kipa aku ana ma kou aupuni, no ka mea he huakai hele ka’u no ka huli makua.

            I ka lohe ana o ua kanaka oo nei, ua pane aku la oia:

 

HE MOOLELO NO LONOIKAMAKAHIKI

KA

Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[KAKAU IA NO KA NUPEPA KUOKOA.]

A INA pela, ua hala ae la ia kauoha a’u ia oe.

            A eia keia kauoha ia oe e Kakuhihewa.

            Eia ke keiki hookama a kaua, o Hokuula kona inoa.

            E malama no hoi oe iaia.

            Aole ou luhi iaia, ua nui ua kanaka makua, a nana no e hooponopono i na mea e pono ai o kona kino.

            a eia ka’u kauoha hope loa a o ka pau no ia.

            E malama oe ia laua nei i ka kaua mau hoewaa ikaika.

            Eia ko laua mau inoa pakahi, o Kapahi a me Komoanaikaiwa.

            A i makemake oe e ke alii e holo i ka lawaia.

            O laua auanei kou mau hoewaa.

            O oe no e ke alii a kau aku iluna o ka waa, a o kau mau lawaia aku no a kau.

            Mai hoouka aku oe i mau hoewaa hou, he mea hoopipa waa wale aku no ia.

            O ka ia mai no o kai ka ukana e piha ai o ka waa.

            I ina he mau ko’a lawaia loihi loa kau e ke alii.

            Aia paha i ka lae laau i Molokai, a i ole i ka lae o Kaena i Waianae, alaila, eia iho no kou mau hoewaa.

            Aohe kaukaulua ana o ka hele ana o ke kai loa.

            Ina aia i Kauai ka maka o ke ko’a lawaia a ke alii, a i ole aia paha i Maui. 

            E hoolale aku oe i na lawaia e holo i ka wanaao i ka wa malino maikai o ke kai.

            A mahope auanei o ka aina awakea, e pae ai i uka nei o ka aina, a ai aku hoi ka noho hale i ka ia.

            Oia hoi ka ia o ka la loa.

            A ina hoi ma Molokai aenei ka lawaia.

            Aole hoi he olelo ana oia ia, he ipuka hale hoi ia.

            E ai auanei ka noho hale ia ia ike kakahiaka.

            Ke holo nae i ka wa kupono i hoike ia aenei maluna.

            Nolaila e malama i ke kanaka, he hiki ke hoonauna.

            O ka’u mau olelo kauoha keia ia oe.

            A i noho hoi lakou me oe, a manao ae lakou e hoi no i ko makou one hanau oia hoi o Hawaii.

            Ua aloha paha i ka ohana.

            A me na makamaka a me ka aina.

            A ina e ikaika ko lakou nei manao no ka hoi ana.

            E hookuu aku no oe ie lakou me ke aloha, a mai aua oe ia lakou.

            Al@ila ua hala ole oe, a e haawi ia auanei na wahalo kiekie loa ana nou e ke alii Kakuhihewa.

            Aka hoi i noho no lakou nei me oe, alaila e malama no hoi oe me ke kupo no ia lakou.

            O kou hana ana pela, ua like no ia me ko kaua noho pu ana i kahi hookahi, oia la i lohe oe.

            Ia manawa i ae aku ai o Kakuhihewa i ke kauoha a ke alii Lonoikamakahiki.

            Ma keia wahi ua hoopau loa ae la o

            Lonoikamakahiki i kana mau olelo kauoha.

            E pili ana i kona mau hoa alo ehu kai o ka make, a hoomanawanui hoi o ka inea o ka pilikia.

            Ia wa no hoi ua olelo aku la oia ia Kakuhihewa.

            E noho ana kakou he mau anahulu elua a oi aku.

            Alaila e haalele iho ana au ia oe e ke alii a me kou mau makaainana.

            A e noho iho oe e hooponopono i ka aina o kaua.

            Ia manawa i olelo aku ai o Kakuhihewa e noho pu kaua e ai i ka loaa o ka aina o kaua.

            Ua hoole aku la no o Lonoikamakahiki, aole au e noho, e hele ana no au ma ka’u huakai makaikai i ike i na aina a pau, he ole loa hoi ka noho wale iho no i kahi hookahi.

            Aole hoi e ike hou ia aku kahi aina hou aku a me ko laila hana kaulana.

            Ina o ko’u noho paa i ko’u aina, ina la aole au e ike i na hana ano nui o ka noho ana o keia ao.

            mahope o ke kuu ana iho o na mapuna leo a ke alii o Hawaii.

            Ua hoomaka aku la ke kahu o ke alii o Hawaii e hoopuka aku hoi i kana mau olelo kaukau ma ke ano ku i ke aloha a me ka walohia imua o kana alii.

            Ke ike pu ae la no kakou e ka poe e heluhelu ana i keia moolelo.

            E haalele ia ana o Hauna e kana hanai alii.

            Nolaila, ua hu mai la ke aloha a nui loa iloko o ko Hanuna naau.

            Me he mea lau ua ehaeha kona puuwai loko o ia manawa a kana alii e kauoha la i ke alii Kakuhihewa.

            Oia ka kou mea kakou e hoomanao ae nei i na hooheno a ka poe kahiko.

            Weliweli wale luna o ka laau

            ka maiewa lauoho loloa o ka hala

            Kauna lauoho loloa o Hanalei

            I ho-a mokumoku ia e ka ipo

            Ua moku ka lau o kelakela ke kupu

            Mamae ka liko ua eha o Kaukaopua.

            A kahi a hai mai i ka eha ua eha ia

            Ke eha wale la no

            I ka eha lima ole a ke aloha

            A kakou e ike pu ae nei.

            No ka nui o ke aloha o Hauna, ua olelo aku la ia i kana alii:

            E Kalani.  E muia wahilani.

            E ke alii.  Epuialani.

            E kuu Nuulani, kuu haku kanu o ka aina, ka mea nana e poalo ae keia mau maka, a he mau iwi make keia mahope ou.

            E haalele mai ana anei oe ia’u?

            A e alo hookahi aku oe i ke kai loa o Kaieiewaho, a me na ale kuehu oia moana.

            A pae malihini aku oe ia Kauai o Manokalanipo.

            Mai hoonoho mai oe ia’u i kou kahu nei, o oe hele, a owau hele, i hookahi pu no ko kaua ike ana i na pilikia, a hookahi no ka auamo pu ana i na ehaeha.

            O auamo hookahi auanei oe ia mau pilikia.

            Malia paha he pilikia hiki no ia’u ke auamo hookahi, hoonoho nae oe ia’u mahope nei.

            No ka mea, o ko’u kauoha mai kou makuakane haku lani mai.

            Oia keia e malama oe i kau hanai alii me ka haalele ole iaia a hiki i kou make ana.

            Aole hoi wau i make, haki auanei hoi ke kauoha a kou luaui ia oe.

            Ina ae ole oe i ko kaua haele pu ana ea, alaila, e pepehi mua mai oe ia’u, mamua o kou haalele ana iho i na kahakai aloha o keia aina.

            I hooko ia ke kauoha a kou makua e pili ana ia’u.

            Ina aole ana oe e hana ana pela, oia hoi, kou lawe ana ae i ko’u ola.

            Alaila, o oe holo maluna o ka waa.

            Owau hoi e au aku no hoi mahope ou.

            E au umauma aku au, a waiho aku keia mau iwi i ka moana, a ois auanei ko’u luakupapau hope nana e huna iho keia mau iwi.

            He mea makehewa wale no ia’u ka ike ana ae i ka malamamala o ka la, a me na aheahea lau makani papuhea o ka aina.

            E aho e huna mai ia’u na mauna e ku mai ana me ko lakou mau kapa kohiko he hau.

            Mamua hoi o ko’u ike ana aku ia oe e holo hookahi ana mo ka moana.

            Me keia mau manao luuluu o ke kaumaha ke waiho aku nei kau kauwa haahaa imua o kou kiekie.

            E Lonoikamakahiki ka pua a Kalani.

            E malio mai i ke kau leo hope a kou kahu hoolohe a malama no hoi.

            Na na waimaka no o Hanuna e hiolo, a pela pu no hoi me kona mau hoa alo ehu kai o ka moana.

            No ka mea e haalele ia ana lakou a pau e ke alii.

            (Aole i pau.)