Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 11, 17 March 1888 — Page 2

Page PDF (1.95 MB)

This text was transcribed by:  Waimea Williams
This work is dedicated to:  Ka Lahui

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Nupepa Kuokoa.

 

No ka Makahiki                @@.00

No @@ Mahina                    1.00

 

KUIKE KA RULA

Poaono.               MARAKI 17, 1888.

 

KA HOPE ILAMUKU HOU.

 

I keia pule iho nei i hooko ia ai ka hana maluna o C L Hapakini, he hope Ilamuku ma kahi o F. Pahia i waiho mai. O kekahi keia o na oihana ano nui iloko o ke Aupuni, a he mea pohihihi ka loaa o ke kanaka kupono @@ e noho @@ makalua.  O ke koho ia ana o Hapakini ma ia wahi, aole a makou mau  hoohalahala nona, no ka mea, he kanaka kupono ia i wae ia e noho ma ia kulana hilinai, a i loaa hoi ka makaukau piha ma na olelo alakai o ka aina nei.

 

HE MAU HOOPII ANO NUI.

 

He mau minute koe kani ae ka hora 12 awakea, a oia hoi ka manawa a na hoaloha e l@lu lima ana me na poe holo aku ma ka Australia o ka Poalua nei, ua hoohikileleia ka lehulehu i ka hoea ana ae o kekahi Palapala hopu I hoohikiia e ka Loio Kuhina o ke Aupuni imua o ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, no ka hewa ohumu ino i ke Aupuni, e like me ke kuhikuhi a ka Pauku 1, Mokuna @8 o ke Kanawai Hoopai Karaima, e kue ana i ka Hui Kalepa o G. W. Makapolena ma no $35,000, a he hokahi hoi e kue ana i ka Hui kuai waiona o H. Makapolena ma, ma alanui Kaahumanu, no $18,000. O na kumu o keia hoopii aole i maopopo ia makou, aka ua leno lauahea ia ae ma na pipa alanui, ua pili ka no kekahi mau waiona i unuhi ia mai ka Hale Dute aku, me ka uku a hookaa ole ia o na dute.

No Kikaha, ua ae ia oia e holo aku me kona ohana no Kapalakiko a huli hoi mai ma ka Mariposa, a o ka la 12 o Aperila oia ka la e hoolohe ia ai o kona hihia imua o ka Aha Kiekie. Na Hon. J. S. Walker i bona aku iaia no $1000.

A ma ka hora @ mai o ka auwina la i hopu ia ai o Konela ka Mea Hanohano Keoki Makapolena a me Mr. Kipona Luika, no ka hewa a kumu hoopii like me Kikaha, oia hoi ka ohumu ino ana i ke Aupuni. A no ia huina dala like no i bona ia ai laua, o Mr. A. J. Kakalaika no Konela Makapolena, a o Mr. W. G. Brash (Uilama Palaki) hoi no Kipona Luika.

Na ke Aupuni keia hoopii ma o ka Loio Kunina la, a ua hookaulua ia nae ka hana ana a ka la 15 o Aperila e hoea mai ana.  Ua hoea aka Loio Kuhina a me ka Ilamuku makai o ka halekuai, a ua koi aku no na buke helu o ka oihana, a ua hoole ia mai.  Nolaila, ua kiai i aka halekuai e ua mau luna Aupuni la, a mahope iho na na makai. A oia no ke a’o a na Loio Numana a me Haki.

 

KA HOOPAI

O ka hoopai no keia hewa i hoikeia ma ka Pauku 9 me 10, ua oleloia—Ina e ku ka hewa i kekahi kanaka ma ke degѐre ekahi, e hoopai ia oia ma ke hana oolea aole e oi aku mamua o umi makahiki, a aole hoi e emi mai malalo o hookahi tausani dala. Ina hoi ma ke degere elua, he elua makahiki, a i ole, he elua haneri dala, like me ka manao o ka aha.

 

UA HALA AKU NO NA KONA

 

Ma ka Malulani o ka Poalua nei, ua holo aku la ka Moiwahine Kapiolani i ukali ia e na Keiki Alii Kawananakoa me Kalanianaole, no Kona kai opua i ka lai, opua hinano ua malie. Ae, ua malie io no ka la a ua Aliiwahine kaapuni honua la i haalele mai ai i ke kapitala alii nei. E hala ana paha he mau pule loihi a na alii e luakaha ai i ke ahe lau makani kolonahe a ke Eka, a huli hoi mai no Honolulu nei.

Ua holo pu aku o Mr. Pratt, ka Luna Nui o ka Hui Telepone Mutuala, no ka hoomoe ana i mau wea olelo me na kauhale o ke alii ma Kailua.

@a la hookahi no, ua holo aku ke alii wahine Pomaikelani no Waimanalo, a e hala ana iaia he mau la loihi e walea ai i ka uliuli o na lau o kanahele, ma ke home o ke keiki lalawai Keoni Kamaki.

 

Oihana Kinai Ahi o Honolulu

 

He halawai koho ka na hoa o ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu i ke ahiahi Poaha nei, no kekahi hoololi e pili ana i ka Pauku @ o ke Kumukanawai o ka Oihana. I ka wa i helu ia ai o na balota, ua loaa ka helu kiekie ma ke hoomau no o ka mana o kela Pauku e like me mamua he 148, a no ka hoololi he 14 balota.

O ke ano nui o keia hoololi, oia no ka haawi ana i ka mana kaokoa o ka pakui a me ka hoololi ana mau pauku hou a o kekahi mau pauku paha i na hoa o ka Papa oihana Kinai Ahi.  Aole hoi e like me ka mea mau o ka Pauku, i elua hapakolu o na hoa a pau o ka Oihana Kinai Ahi e hiki ai ke lawelawe ia ia mau hana. Nolaila, ua mana no kela pauku e like me ka mau.

 

Ka   @

Ma ka mokuahi Alameda o ke ahiahi mei, i hiki mai ai o Rev. J. U. Adams, kahu a kekahi Ekalesia ma Kapalakiko.  Ua holo mai nei oia i o ka kou no ka hoomahuahua a me ka hoolaola ana aku i ka ma’amalama o ka pono, me kekahi o kana mau olelo noeau.  Ma ke ahiahi o ka la apopo hora 7:30, e ahiolelo ana oia ma ka luakini o Kawaiahao, a ke kono ia aku nei na makamaka a me ka lehulehu, a kipa ae a lohe i kaha haiolelo mua loa.

 

Mai ka Poakahi mai a hiki i keia la ka noho ana o ka Aha Elele Euanelio o na Pake, oia hoi ke kahu a me ka Elele main a apana mai o Hilo, Kohala, Wailuku a me Honolulu nei. He halawai ka lakou no ka pomaikai o ko lakou lahui iho a me ka holomua o na Ekalesia.

 

Ma ka halawai kakahiaka o ka la apopo, e malama ia ai ka lulu kuikawa ma ka luakini o Kawaiahao, a ke poloai ia aku nei na hoaloha a me ka lehulehu holookoa, e akoakoa nui ae ma keia hana.  O na kokua e loaa mai ana e hoolilo ia aku no ia no ka pomaikai o ka luakini.

 

LETA MAI BUTARITARI MAI.

 

Ua loaa mai keia leta ia makou mai ka makamaka Rev. S. Waiwaiole mai, no ka mea e pili ana i na hana Ekalesia ma no mokupuni o ka Hema, opia iho keia malalo iho nei:

                  Butaritari, Oct. 24, 1887.

Ua halawai ko makou aha ma Tabitauea, a ua noho pu no o W. B. Kapu he hoa kuka pu no ka aha.

Ua hoonoho ia o Z. K. Paaluhi ma Tabitauea, no ke koi nui o Tapitauea ao’e i lawa ko lakou manao i hookahi kumu no Tapitauea, a ua ae ka aha i ka lakou noi.

A o Lutera no Abaiana, a he noho nei laua ma ko laua mau kihapai hana.

Ke komo hou aku nei keia ahahui i kekahi kihapai hou o Nawaro, he moku puni ma ka hema ae o Kusaia, me ke komohana o keia paeaina.  He kumu Kilipati ke holo ana ilaila i keia makahiki.

Oleola no makou a pau no hoa o ka hui.               R. Maka.

 

Mai no Mokupuni mai o ka Hema.

 

Ua loaa mai he leta na Rev. R. Maka, ua kakau leta oia mai Butaritari mai, i Dec.2, a hiki main a leta mai Figi mai.  Ua pae ke moku Hoku Ao malaila Sept. 4, a haalele ia aina Oct. 25. He halawai misiona ma Tapituea Sept. 21---26.

He keiki hou ko Mrs. Lono Maiana.  He ka a nui ko Tarawa me ko Apiana ma ka mokuaina akau o Apaiana. Ua kuiia na niu, no hala, kuaia na kumulaau a puhiia i ke ahi.

Ua pau keia hana ino, a ua ae ko Tarawa poe i ka hoi hou ana aku i ko lakou mokupuni ponoi. Ua loaa ma Tarawa he poe inu, aole i hele ae i ke kaua. Ua ninaninauia lakou, a ua hookomoia i ke ekalesia he 28 mau hoike manaoio. Ua maikai ke ola kino o na misionari a pau loa a me ko lakou mau ohana, koe nae ka nawaliwali o ke keiki hou o Rev. W. N. Lono.

 

I NA AHAHUI OPIOPIO IMIPONO

KARISTIANO O MAUI A

ME MOLOKAI

Aloha oukou.

E like me ka olelo hooholo o ka halawai i akoakoa ai ma Wailuku Maui, ma ka malama o Okakopa, A. D. 1887, e kauoha ana i ka lunahoomalu o ia halawai, nana e hoomakaukau i mau kumumanao, a eono, na kekahi mau Ahahui O. I. P. K. a hoike ia na inoa malalo iho nei.

A e heluhelu ia ia mau haawina kumumanao, ma ka halawai pu ana o na Ahahui Opiopio Imipono Karistiano, me ka Poaono mua o Aperila, ma ka luakini o Kaluaaha mokupuni o Molo-

Ahahui o Kaunakakai.

Ka hookumu ana i ka Ekalesia o ke Akua oiaio.

                  Ahahui o Kaluaaha

O na hana mana, ke olelo nane, heaha ko laua kuleana iloko o ka Euanelio?

                  Waialua me Honouli

Heaha ka hookuina iwaena o ke Akua a me ke kanaka?

Ahahui Opiopio Imipono Karistiano o Olowalu.

Pehea la i mamo ai o Iesu Kristo na Davida?

Ahahui o Kahana, Kaanapali.

Ka make ana o Kristo a me ka ala hou ana.

                  Ahahui o Keanae.

Ka mana o Kristo.

E pono i na Ahahui Opiopio Imipono Karistiano, no lakou keia mau haawina kumumanao, e hoopiha me na waiwai @o, i ike lea ai ke kanaka i ko ke Akua aloha a me ka lokomaikai.

Me ka mahalo.

                              W. S. Maule.

Lunahoomalu o ka halawai ma Wailuku.

Waihee, Maui, Feberuari 3, 1888.

 

Ka Oihana Dute

 

Ua loaa mai ia makou mai ka Hon. A. S. Cleghorn, Luna Dute Nei, hookahikope o kana Buke hoike makahiki e pau ana i Dekemaba, 1887.  Ma kana hoike i ke Kuhina Waiwai no na waiwai komo mai o ka aina a pela ko waho, ua emi ma kekahi, a ua oi aku nohoi ma kekahi.  No keia makahiki e hele nei ma ka hoomaopopo ana aku, me he mea la, e oi @o aku ana paha ia mamua o ka wa i hala.  Ua lawe iki mai makou i keia mau huahelu:

No 1887 i hala, ua hoopuka ia aku mai ka Hale Dute aku, he 212,763,647 paona kopaa; 13,684,200 paona raiki; 5,300 paona kope; 71,222 galani malakeke; 58,938 ahui maia; 9,6636 paona awa.

O ka huina o na dala komo mai, he $899,282.25 ma ke gula, a he $1,071,25 keokeo. O ka huina o na dala puka aku iwaho, he $17,090.20 me ke gula, a he $4,186.52 keokeo.

O ka loaa o ka Hale Dute no na palapala, laikini, dute, a pela aku:

Honolulu……..586,057.07

Kahalui…………6,941.62

Hilo…………….1,870.70

Mahukona………...133.25

    ------------

 

    Huina loaa…..$595,002.64

 

Pauahi ma Paauhau

 

Mai ia Kupakako Ewaleta mai o ka mokuahi Iwalani, i loheia mai ai i ke ahiahi Poaha nei, ua pahola ae ka a ana o ke ahi i ke kula mahiko o Paauhau, Hawaii, he kanakolu eka a oi I ke ahiahi Poakahi o keia pule iho nei. O ka Luna Nui o ua mahiko la oia o Mr. Moore, eia oia i Honolulu nei kahi i hoomaha ai i keia mau la.

Aole i maopopo ke kumu o ke ahi, a malia paha, o hoolaha ia aku iloko o keia mau la ka makana e alakai aku ai i ka hopu ia o ke mea kolohe.

 

MARE

Jan. 9.—Ma Halawa, Ewa, mare o Enoka Kaiewe me Mary Kauikea w.

Jan. 10—Malaila no mare o Pio Kahele k, me Kekapa Napeha w.

Mar. 10—Ma Waiawa, Ewa, mare o J.W. Kui k. me Kukekaulani w.

                                          S. K. KUHONO.

                                          Luna Hooko Mare.

 

KA OLUOLU WAIPAHE O KA PUUKANI JENNY LIND

 

Ua hai ae o Mr. Barnum i ka oluolu waipahe o Jenny Lind, ka puukani leo lea i ka himeni o Amerika i make mai nei, i kona oluolu a me ke aloha no na Ahahui Manawalea, a me na kokua ana i kekahi poe iloko o ka pilikia, oia ka Mr. Barnum i hai ai i ka moolelo o kekahi kaikamahine ilihune i haawi i kana mau kenikeni hope loa, no ka makemake e lohe i ka leo kaulana o ua lede puukani la, ma kekahi ahamele i haawi ia ma ke kulanakauhale o Bosetone penei:

“E ku ana au ma ke ipuka o ka lumi kuai palapala komo, a e kuai ana na poe hanohano i ko lakou mau palapala ma ka elima dala pakahi o ka palapala.  He ano hookeke ma ka ipuka o ua rumi kuai palapala komo la iloko o ia mau minute pokole, a i ka hala ana o kekahi manawa mahope mai, ua paumaku la ka nui o ka poe makaikai i ke komo iloko, a oiai au e makaukau ana no ka hoi aku mahope o ka hale keaka e hooponopono i ka wa e puka aku ai o ua puukani la imua o ke anaina, ua kaalo koke mai la kekahi kaikamahine opiopio i ka ipuka o ka rumi kuai palapala komo a’u e ku nei, a ua hiki au he koho aku, he kaikamahine ilihuna loa ia ma ke ano o kona mau aahu, a o ka’u i lohe aku ai iaia i ka pane ana aku i ka mea kuai palapala komo, ua lu iho oia i na dala ekolu wale no mai loko ae o kana eke, me ke kamailio ana aku iaia penei:

“Eia ka wa a Mr. Barnum i lohe ai i na olelo a ua keikamahine la no hookahi pule kona hana ana i kela mau dala ekolu, a eia nea oia ke hoolilo nei no ka lohe ana i ka keo o Miss Jenny Lind, ua holo koke aku la oia i hope o a ka lumi keaka, a hai aku la i keia mau olelo a ua kaikamahine la iaia, oia ka wa a ua puukani la i hoopiha ia ai Kona naau i kealoha no kela kaikamahine e kiola ana i kana kenikeni hope loa no la lohe ana i kona leo, oia kana i pane mai ai:

“O: aloha ino kela kela kaikamahine!  O ka lawe ana mai i kana mau kokua, he hana nawaliwali loa ia.  E Mr. Barnum, e lawe aku oe i keia $20. A me ko’u aloha pu, haawi aku i kela kaikamahine.  Na ke Akua e malam maimai iaia.”

Ua hele aku ka ellele a huli i ua kaikamahine la iloko o ke anaina, a i ka wa i loaa aku ai o ua kaikamahine la iaia a haawi aku la i ka makana a me ke aloha pu o Jenny Lind, ua hoopuiwa loa ia oia, e laa na—hana oluolu a me ke aloha a ka puukani i kaulana iloko o Amerika a me Europa, oia ka ua kaikamahine la i pahola mai ai me na tausani hoomaikai no keia makana.

 

KA HOOLEWA IA ANA O KEKAHI

WAHINE MA KONA KU

LANA KOA

 

Ma ka la 5 o Ianuari i hala, ma ka pa Pina o Patemuda, Enelani, ua hoolewa ia ke kino make o ka wahine a Puuku Fox o na pualikaua Beritania, ma na hooilikaua o Taranawela.  Ua hele pu oia me kana kane ma na wahi a pau o ka aina, a ua lawelawe pu hoi i na kauoha a me na koa eha ma ke kahua kaua.   Ua lawe pio ia ua wahine wiwo ole la no eha mahina e ka enemi, a ua hoike ae oia iaia iho i kona kulana makaukau iloko o ka puali e like me ka kane.  I ka wa i maluhia mai nei o ka aina, ua huli hoi aku oia me kana kane no Enelani, a ilaila i noho mai nei a hiki i kona make ana.

Ma ke komo kino ana o keia wahine iloko o na hooili kaua, ua hooholo ka papa aliikoa e pahola aku i ua wahine la me na hoohanohano ana o ka oihana kaua, a nolaila, ua kauoha ae la o Lutanela-Kenela Sir Geo. Wells i na koa he umi tausani ka nui, no ka hoolewa ana i ke kino make o ua wahine la. Ua hookau ia ka pahu kupapau maluna o kekahi kaa pukuniahi kaua, a he poe aliikoa kiekie na papai pahu ma na aoao. O ke Kea Ulaula i haawi makana ia aku ai e ka Moiwahine no kona wiwo ole, e kau ana ia maluna o ka pahu. Ua kai aku ka huakai hoolewa no ka ilina me ka eehia a me ka kamahao nui, a he ekolu kipu aloha ana a na koaiI ka wa i kuu iho ai o kona pahu iloko o ka luakupapau.

 

Na Kanaka Hoopukapuka

 

Ua hui ae elua mau hoaloha malalo o kekahi o na alanui o ke kulanakauhale o Nu Ioka, mahope iho o ko laua kaawale ana no umi makahiki.  Ua hooholo mua laua i kahi e hui ai a me ka manawa, a i ka hala ana o kela kowa loihi, ua hui like iho la laua maloko o kekahi hale hotele, a mahope iho o ka lulu lima ana a me na kukai olelo ana, ua kaa aku la na ke kanaka o ka aoao Akau ke kamailio mua:

“A ! E kuu hoaloha ! Mahope iho o ka kaua launa hope loa ana i ka makahiki--, he kowa no umi makahiki i hala ae nei, heaha na hua o ka pomaikai i loaa ma kou alahele o ka hana?”

Kanaka o ka Hema—“O ! I kokaua wa i kaawale ai, i kekahi la ae, ua mare iho la au i ka wahine. No hookahi mahina ua haalele ia au e kela wahine no ka huhu i kuu hele, no laila, ua oki iho la maua.

“I ka makahiki elua mai, ua mare hou iho la au i ka wahine, ua loaa pono iho la au me kekahi wahine hou aku, hoopaa ia au i ka halepaahao no elima makahiki ma ka hana oolea, me ka hoopau pu ia ana o ko’u laikini mare.  Nolaila, oia kekahi kumu nui o ka hiki ole ana ia’u ke huli i ka waiwai.

“I ka makahiki ehiku, ua hooholo iho la au ia’u iho, e mare lehulehu au i na wahine no keia kumu—Ua olelo mai ka Lunakanawai ia’u, hookahi o’u mare ana i koe, aole e loaa hou ka laikini ae mare ia’u, a no ia kumu ko’u mare ana, he ekolu a’u wahine. Eia ka mea apiki:  He huhu loa keia poe wahine ekolu ia lakou iho, a ua hiki ole iho la ia’u ke malama i ko lakou mau ola i ka wa hookahi.  Mahope mai o ia manawa, ua hoopii hou ia iho la au no ka malama ole i ko lakou ola, a ua huhu loa ka Lunakanawai ia’u, a hoopaa hou ia au iloko o ka halepaahao, a i keia kakahiaka nui nei no ko’u puka ana mai, a oia kau e ike mai la, o no lako aahu no keia o ka halepaahao a’u e komo nei, a aole he hookahi wahi keneta maloko o ko’u pakekeiI keia minute.”

“Ha ! Ha !!  Ha !!! wahi a kona hoaloha i pane aku mai ai me ka haanounou i ke akaaka ana, a oia hoi k eke kokoolua i pane mai ai:

“Mai hoohenehene mai hoi paha oe ia’u no ko’u pakalaki, no ka mea ua hoohiki iho nei au, aole loa au e mare hou i ka wahine. E hai mai oe i kou moolelo.”

Aohe i pane koke aku ke kokoolua i keia manawa, oiai, aia no oia ke noke lai i ka akaaka.  I ka wa i  lawa ai o kana haalooulou ana, ua huli ae la oia i kona hoaloha, a hai aku la i ka moolelo o ka loaa ana o kona waiwai:

“Ae, o oukou o na kanaka a pau o ka Hema, ua manao au, aole paha he mau poo ko oukou e hiki ai  ke huli i ka hana e loaa ai ka waiwai?”

“E hai mai i kau oihana i hoomaka mua loa ai i kinohi,” wahi a kona kokoolaua i pane aku ai.

“Ae, o ka’u oihana i komo mua loa ai i kinohi, oia ko’u kukulu ana i kekahi hale nui, oia ka hale oihana hana pahu kupapau.”

“Ae, maikai kela,” wahi a ke kokoolua i pane aku ai me ka mino aka ana.

“O ka’u oihana elua mahope iho o ko’u poho ana, ua kuai au i na ilina kupapau a pau no’u.”

“O ! Ua poho ka oe ! Hewa loa kela. A pehea i puka hou ai kou waiwai mahope iho o kela poho ana no elua manawa?”

“I kuu wa i ike ai i kela mau oihana poho wale, ua kuai iho la au i mekini hana kikalika, a he kanakolu tausani kikalika a’u e hana nei no ka hoolawa ana i keia kulanakauhale. Ma ko’u manao, o Nu Ioka nei kahi oi loa aku o ke puhi paka o na kanaka i komo pu me na wahine a me na kamalii, a pela iho la i pii ino loa ai lo’u waiwai iloko o keia mau makahiki i hala ae nei.”

He mau nanaina o ka olioli maluna o laua elua i kela wa, a nalo like aku la laua ma kekahi o na rumi o ua hotele la no ke koena o ia la.

 

UA MARE IA.

      Ma ke awaawa olu o Manoa, i ke ahiahi Poaono i hala, Mar. 10, ua hoohuiia ma ka berita o ka mare ke ka Rev. H. H. Paleka, o George D. Robinson me Miss Ada Kawananakoa Kahalewai, kaikamahine a J. Kahalewai, o ia uka ua Tuahine.

Mahope iho o ka mare ana, ua paholaia mai i na hoaloha he mau papakaukau i luluu i na mea ono a ka puukolu, ua ai a ua lawe ka makemake. Ua hoomalamalama ia ka lanai ahaaina me na kukui waihooluu like ole, a e ulele kapalili ana hoi ke kani a ka vaiolina a na keiki hookani pila, a he ku maoli no i ka eleu a me ka hoonaue puuwai na leo a lakou e hookani ana.

Ua loaa mai ia makou ka lokomaikai o na mea mare me ka laua meaono mare, a oia ka makou e kalokalo ae nei i na lani, e hoolohi ia ko olua mau la, a e hoohua nei mai i na hua o ka hooulu lahui.

 

HE OPUU PUA UA HALA

 

E ke KUOKOA e;   Aloha.

Ua oluolu i Makua Lani, ke kii ana mai a lawe aku no ka home lani maluna ae, i ka ekolu o ka maua mau keikikane, a o ka pokii loa hoi iloko o ia ohana, oia o Joseph Nawahi Jr.

Ua hanau ia oia ma Home Lani Hilo, Hawaii, ma ka mahina o Iune la 24 hora 3 a.m., A. D. 1885, a ua make aku la iloko o Maraki 3, hora 6 me 40 minute p.m. A. D. 1888 a iloko hoi o ka 2 makahiki me 8 malama me 9 la me 15 hora me 40 minute o kona ola ana ma keia ao.

He omaimai oia no kekahi mau pule elua a oi aku.

A mamua ae o kona make ana, o kana mau hopuna olelo hope loa i pane mai ai ia maua, oia keia.

E hoi no au i ka Home Lani.

A pela io no, oiai, he mau hora wale no mahope mai o ia hoopuka ana i kela mau huaolelo, ua hoi aku la oia i kela home lani maluna ae kahi o ke ola mau loa.

Ua waihoia kona wahi kino ma ka pa ilina home lani, e pili pu ana me ko maua wahi pa.

He kulana kona a maua i mahalo nui ai ma na ano a pau loa, i loaa e iaia i kona wa opiopio loa.

A no ia mea, ua nui ke aloha a me no hoomanao ana nona, i ili iho maluna o maua a me ka ohana holookoa a pau.

Aka, e like me ka olelo o ka Buke Nui:

Nana no i haawi mai, a nana no i lawe aku.

O kou makemake ke hana ia.

                              Joseph Nawahi.

 

NA MEA HOU O KONA

Ma ka Sabati @eb. 26, oiai kekahi kanaka o Kainoa e pii ana i uka i ka maia, me ka manao a kakahiaka ae lawe e kuai iluna o ka manuwa e ku ana i Kailua. Oiai oia e hana ana i ka maia a hele aku la e okioki lauhulu i mea wahi no ka waia, a iaia i haalele iho ai a hele aku he wahi okoa, o ka wa no ia o ka hekili i kui iho ai, oia pololei no a ka lauhulu ana i hoiliili ai pau loa i ke ahi.

O ua Kainoa nei hoi, pilipu ka hanu ona, a i ka maha ana ai, ua ku ae la ia a haalele aku la i ua maia nei ana.

He nui na hauwawa o anei nei me ka olelo ana, o ka ino ka i ino iho nei, oia no ke kii ia ana o na iwi o ko kakou Nai Aupuni Kamehameha mai kona lua pao wai, a ua lawe ia aku kona mau iwi no Oahu.

Me he aloha nui.                J. PAPALOA.

 

HOOLAHA HOU.

OLELO HOOLAHA A KA LUNA KULA

 

E malama ia ana ke Koho Balota no ke konol ana i ka Hoa Ekolu o ka Papa kula apana o ka Apana o Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka hale kula aupuni o Kawaiahao, i ka Poakahi, la 26 o keia malama o Maraki e hele nei, mawena o ka hora 10 o ke kakahiaka a me 2 o ka auwina la.

O ka poe wale no i paa ko lakou mau inoa ma kapepa helu inoa i kakauia, a i waiho ia ae i ka Luna Kula, e na kumu o na kula apana ma ka olelo Hawaii ka poe i ae ia e koho.

                                          W. JAS. KAMIKA.

                                          Luna Kula o Honolulu.

Oihana Hoonaauao, Maraki, 7, 1888.  2171 – 3t

 

MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o Ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o William T. Martin no Kau, Hawaii i make.

Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a J. Kauhane, ka Lunahooponopono no ka waiwai o William T. Martin no Waiohinu, Kau, Hawaii i make, e noi ana e haawi ia ka mana iaia e hoolilo aku i ke kuleana a pau loa a ka mea i make, iloko o kekahi mau apana aina e waiho nei ma Kau, Hawaii, i mea e hookaa ai i na aie a ka mea i make, oiai aole he waiwai lewa e hookaa ai.

No laila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POALU, oia ka la 17 o MARAKI, M. H. 1888, i ka hora 1 awakea, ma ka hale hookolokolo i Waiohinu, Kau, Hawaii:  oia kahi me ka @hanawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia,

                                          F. S. LYMAN,

                              Lunakanawai Kaapuni.

                                          Apana Ekolu, H. P. A.

      Hilo, Hawaii, Maraki 1, 1888.      2171 – 3t

 

HOOLAHA HOU

HOOPANEE KE KUAI ANA.

 

O ka Palapala Kuai malalo o ka Moraki, i hanaia mawaena o Nicholas Anna a me Ana Momona ia W. C. Achi, ua hoopanee ke kudala ana a hiki i ka POAONO, MARAKI 31, 1888, ma ka hale kudala o J. F. Morgan, i ka hora 12 awakea.

                             PETER DALTON

                  Malama Waiwai o ka mea i morakiia.

                                          W. O. SMITH

                              Loio o ka mea morakiia.

Honolulu, Mar 16, 1888                            2172-3t

 

OLELO HOOLAHA

Mahope aku o keia la aole loa au e uku i na ale o kuu wahine, oiai, ua haalele mai oia i kahi moe a me ka noho ana.

                                                      J. R. EVANS.

Honokaa, Mar 10, 1888.   2172-3t

 

AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Elua o Ko Hawaii Pae Aina.  Me ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Kauakahi k. no Waikluku, Maui i make kauoha ole. Ma ke Keena.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Haehae Kaaea w. a me Kaaea kana kane mare he mea i make e hoike ana ua make kauoha ole o Kauakahi k. no Wailuku, Maui, ma Wailuku i  ka la-o—1887, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ina mea noi.

Ua kauoha ia o ka POAHA , ka la 5 o APERILA, M. H. 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka Manawa i kohoia ho ka hoolohe ana i na noi la imua o ua Lunakanawai la, ma kona keena ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke KUOKOA nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Wailuku, Ko Hawaii Pae Aina Mar. M. H. 18888.

                  GEO. E. RICHARDSON,

Lunakanawai Kaapuni Apana ELua.

                              2172-3t

 

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAI AINA.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka Waiwai o S. Napahukapu o Honolulu i make kauoha ole.  Olelo kauoha mamuli o ke noi a ka Lunahooponopono Waiwai no ke kuai ana I kekani Waiwai Paa.

Ma ka waihoia ana mai o ka palapala noi a J. M. Monsarrat o Honolulu, Oahu, lunahooponopono waiwai o ka mea i make, o noi ana e kauoha ia oia e kuai i kekahi waiwai paa o ka mea i make e waiho la ma Puulena, Manoa, Honolulu, a e hoakaaka ana i kekahi mau kumu ku i ke kanawai, e ae ia’i e kuai i ua waiwai paa la.

Ua kauohaia o ka POAKAHI, ka la 6 o APERILA, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka ma ke keena hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai ina ke kumu kekahi e hoopuka eole ia’i ka olelo kauoha e kuai i ua waiwai la.

A ua kauoha hou ia, e hoolahaia keia olelo kauoha no ekolu manawa mamua ae o ka la e hoolohe ia’i oloko o ke KUOKOA he nupepa puka hebedoma i paiia ma Honolulu i oleloia.

Hanaia ma Honolulu, Maraki 14, 1888.

      Na ka Aha  :

                              HENRY SMITH,

2172-3t                              Hope Kakauolelo.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

 

Ua koho pono ia ke mea non aka inoa malalo iho nei, i Lunahooponopono no ka waiwai o S. Napahukapu o Kapalama i make, Honolulu, Mokupuni o Oahu. Ma keia, ke hoike ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau he mau koi ka lakou ma ka moraki a palapala e ae paha, e hoike koke mai i ka mea nona ka inoa malalo nei ilako o eono mahina mai keia la aku, a i ole, e hoole loa ia mahope aku o ia manawa.  A o na poe he mau aie ko lakou i ka mea make, e awiwi lakou i ka hookaa koke mai ma ko’u keena helu 27, Alanui Kalepa, Honolulu.

                                          J. M. MONSARRAT,

Lunahooponopono Waiwai o S. Napahukapu.

Honolulu, Maraki 13, 1888.

                              2172-4t

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

      Ua koho pono i aka mea nona ka inoa malalo iho nei, i Lunahooponopono no ka waiwai o Kamakauahoa i make, Honolulu, Mokupuni o Oahu. Ma keia, ke hoike ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau he jau koi ka lakou ma ma moraki a mau palapala e ae paha e hoike koke mai i ka mea non aka inoa malalo nei iloko o eono mahina mai keia la aku, a i ole, e hole loa ia mahope aku o ia Manawa. A o na poe na mau aie ko lakou i ka mea make, e awiwi lakou i ka hookaa koke mai ma ko’u keena helu 27, Alanui Kalepa, Honolulu.

                                          J. M. MONSARRAT,

Lunahooponopono Waiwai o Kamakauahoa (w.).

Honolulu, Maraki 13, 1888.

                              2172-4t

 

AHA KAPUNI APANA EKOLU ko Hawaii Pae Aina, ma ke Keena.  Ma ka waiwai o Kaualua k, no Hamakua, Hawaii i make.

Ua heluhelu a ua waiho ia ka palapala noi a Adamu, ka Lunahooponopono no na waiwai o Kaualua k, no Hamakua, Hawaii i make, e noi ana e hoaponoia kona hoike hope, a e hooholoia no waiwai i na mea i pili, a e hookuu ia oia me kona mau hope ma ka oihana.

Nolaila ua kauoha ia no mea a pau i pili, o ka POAKAHI, oia ka la 9 o APERILA, M. H. 1888, I ka hora 1 awakea, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe aku i ua noi la me na mea kue ke hoike ia.

                        F. S. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni.

               Apana Ekolu, H. P. A.

Hilo, Hawaii, Mnraki 1, 1888.   2171-3t

 

MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kahela k, no Hilo, Hawaii, i make.

Ua heluhelu a ua waiho ia ka palapala noi a Haaleleumalani ka Lunahooponopono malalo o ka palapala kauoha hope a Kahela k, no Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e hoapono ia ka hoike hope, a e hoopili i aka waiwai i no hooilina, a e hookuu aku iaia me kona mau hope ma ka oihana.

Nolaila ua kauoha ia no mea a pau i pili, o ka POAKAHI, oia ka la 9 o APERILA, M. H. 1888, I ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.

F. S. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni.

               Apana Ekolu, H. P. A.

Hilo, Hawaii, Maraki 1, 1888.   2171-3t

 

MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o J. Laanui k, no Hilo, Hawaii, i make.

Ua heluhelu a ua waiho ia ka palapala noi a Kalua ka mare a Punini ka Lunahooponopono no na waiwai o J. Laanui no Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e hoapono ia ka hoike hope a ka lunahooponopono, oiiai ua makeakku nei oia, a e hooholo i aka waiwai i na mea I pili a e hookuu aku i ka lunahooponopono waiwai a me kona mau hope ma ka oihana.

Nolaila ua kauohaia i na mea a pau i pili, o ka POAKAHI, oia ka la 9 o MARAKI, M. H. 1888, i ka hora 1 awakea, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.

F. S. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni.

               Apana Ekolu, H. P. A.

Hilo, Hawaii, Maraki 1, 1888.   2171-3t

 

MA KE KAUOHA.

E like me kekahi olelo hooholo a ka Aha olelo o Mei 4, 1882, e malamaia ka la hanau o Kamehameha III, i la kulaia, a e pani ia @@ hale oihana a pau o ke aupuni ma ia la.

                                    L. A. THURSTON,

                                                Kunina Kalaiaina

Keena Kalaiaina                                  mr 3-7

 

      Ua hookohuia na Keonimana malalo iho mau hoa no ka Papa Alanui no kela a me ke@ mau Apana a puni ka Paeaina, malalo o ke Kanawaii i aponoia i Novemaba, 25, 1887.

HAWAII

Hilo—C. C. Kennedy, Lunahoomalu; W. W. Goodale, John Scott.

Hilo Akau—Jno. M. Lydgate, Lunahoomalu; Thomas Hind, Jno H. Wright.

Puna—J. E. Elderts, Lunahoomalu; W. H. Shipman, Robert R. Rycroft.

Kau—Edward Smith, Lunahoomalu; Ha@ Center, Julian Monsarrat.

Hamakua—J. M. Horner, Lunahoomalu; W. H. Rickard, W. Horner.

Kohala Akau—H. P. Wood, Lunahoomalu; H. H. Renton, Robert Hall.

Kohala Hema—Francis Spencer, Lunahoomalu; Z. Paakiki, James Bright.

Kohala Akau—J. Kaelemakule, Lunahoomalu; S. P. Kaalawamake, J. H. Waipuilani.

Kona Hema—T. K. Roberts Amalu, Lunahoomalu; J. W. Smith, J. W. Kuaimoku.

MAUI.

Lahaina—Thos. Evans, Lunahoomalu; A. Hanneberg, W. Y. Horner.

Wailuku—W. H. Cornwell, Lunahoomalu; R. D. Warlbridge, H. Horrison.

Hana—A. M. Sproull, Lunahoomalu; Davida Center, Oscar Unna.

Makawao—W. J. Lowrie, Lunahoomalu; W. P. A. Brewer, L. Von Tempsky.

MOLOKAI.

R. W. Meyer, Lunahoomalu; W. A. Kukamana, S. Kekahuna.

OAHU.

Koolaupoko—J. Downie, Lunahoomalu; Jas. Olds, D. L. Steward.

Koolauloa—James Donnelley, Lunahoomalu; Wm. King, Nainoa.

Waialua—Robert Halstead, Lunahoomalu; James Gay, ArmstrongSmith.

Ewa & Waianae—A. J. Campbell, Lunahoomalu; A. Ahreses, George Campbell.

KAUAI.

Koloa—Jared K. Smith, Lunahoomalu; Aston Cropp, A. Dreier.

Lihue—S. W. Wilcox, Lunahoomalu; R. W. T. Purvis, S. Kaiu.

Kawaihau—Z. S. Spaulding, Lunahoomalu; Samuel Hundley, Daniel Lovell.

Hanalei—Chas. Koelling, Lunahoomalu; J. Chas. Long, H. H. Garstine.

Waimea—A. Robinson, Lunahoomalu; Hans. P. Faye, F. W. Glade.

                                                            L. A. THURSTON

                                                                        Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Feb. 27, 1888. Mh 3-3

 

OLELO HOOLAHA NO KA O LIMA.

 

E ike auanei na mea a pau, ua makaukau ka Papa Ola e haawi i ka o lima ana me ka uku ole i na mea a pau i o ole ia, a ke kauoha ia aku nein a makua a mea paha e paa ana ke keiki e like me ia i kuhikuhi ia e na pauka 311 a me 312 o ke Kanawai Kivila, e hele mai ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola ma Kapamoo, ma alanui Hotele, ma na hora hana o ke Kauka Aupuni i hai ia malalo iho nei:

                                    Mai ka hora 8

            Hora Hana       a   “   “   10

                                    kakahiaka.

                                                N. B.EMERSON,

Pelekikena o ka Papa Ola.                               jn 6 6@

 

HOOLAHA HOU.

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ka Hawaii Pae Aina.  Ma he hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o ELIZA MEEK, o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole.

Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a E. M. a me H. G. Crabbe o Honolulu, ma ka la 8 o Feberuari, 1888, @ e noi ana e hoopuka i aka palapala hookoh@ lunahooponopono waiwai ia W. C. Parke o Honolulu.

Ua kauoha ia, o ka POAKAHI, ka la 26 o MARAKI, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana ia ua noi la, ma ka Hale Hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaia ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A e hoolahaia ia mea me ko olelo he nupepa puka hebedoma ma Hono-lulu.

Kakauia ma Honolulu, Maraki 3, 1888.

                                    Na ka Aha :

                                                HENRY SMITH,

2171-3t                                                      Hope Kakauolelo.

 

MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o L. Kaina k, no Hilo, Hawaii i make.

Ua heluheluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Maria Kaina ka Lunahooponopono no na waiwai o L. Kaina i make, malalo o ka na palapala kauoha hope, e noi ana e haawi ia wai iaia i ka mana e hoolilo aku i kekahi apana aina a ka mea i make, e waiho nei ma Kahua, Hilo, Hawaii, i mea e kaa ai na aie a ka mea i make no ka lawa ole o na waiwai lewa.

No laila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POAHA, oia ka la 9 o MARAKI, 1888, i ka hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me ka poe kue ke hoike ia.

F. S. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni.

               Apana Ekolu, H. P. A.

Hilo, Hawaii, Maraki 1, 1888.   2171-@

 

MA KE Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o S. B. Haoa k, no Kau, Hawaii i make.

Ua heluheluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a J. Kauhane ka Lunahooponopono no na waiwai o o S. B. Haoa k, Naalehu, Kau, Hawaii i make, e noi ana e hoapono ia ke hoike hope, a e hooholo ia na waiwai i ka poe i pili a e hookuu ia oia me kona mau hope ma ka oihana..

No laila, ua kauoha ia na mea a pau i pili, o ka POALUA, oia ka la 17 o APERIA, M. H. 1888, i ka hora 1 awakea, ma ka hale hookolokolo pma Waionihu, Kau, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka kue ke hoikeia.

 

F. S. LYMAN,

            Lunakanawai Kaapuni.

               Apana Ekolu, H. P. A.

Hilo, Hawaii, Maraki 1, 1888.   2171-3t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

I kulike ai me kehaki mana kuai iloko o ke kahi moraki i hanaia e Hua k. a me Kapaa w kana wahine mare, na mea moraki o Kahana, Koolauloa, mokupuni o Oahu, K. H. P. @ Albert Jaeger, Kahu Waiwai, o Honolulu, mokupuni o Oahu, K. H. A. ma ka la 14 o Feberuati A, D. 1883 I kopeia ma ke Keena Kope ma Honolulu ma ka Buke 77 aoao 313 a me 314.

Ke hoike nei ua makemake ka mea i moraki ia aku ai e hooko i ua moraki la no ka uha@ ia ana o ke kumu, oia hoi no ka uku ole ia o ka kumupaa a me ka ukupanee—a i ka wa e hooko ia ai, e kuai aku ana ma me kudala, : kela mau aina a pau loa i hoikeia iloko o ua moraki la a i hoakaka ia malalo iho:

No ma mea, i koe e nina ia  A. ROSA. Loio, Helu 15, Alanui Kaahumanu, Honolulu.

                              ALBERT JAEGER,

                                          Kahu WAIWAI.

O na waiwai e hoolilo ia ana, eia no.

O ka aina a pau i hoikeia iloko o ka Palapala Sila Nui 2044, Kuleana 8164 P, i hooko la no Hua nona na eka he 7.514                              2170-4t