Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 11, 17 March 1888 — HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani. Ke Alii Nui o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[KaKAU ia no ka nupepa kuokoa.) AHOLo hookahi aku kela ia huakai hele a hiki i Kauai. Ua hoohui pu ia na haawina a ke aloha maluna o ko Kahnhihewa mau kanaka e lohe la i na olelo hoalohaloha a kaukau hoi a ke kahu oke alii o HaJwait, oia o Hauna. A ua loaa like no ia haawina hookahi he aloha ia Kakuhihewa i kela manawa. Nohea aloha ole hoi ua haalele ia iho la lakou e ka iwi koko, ka iwi e loaa ai ka pono I ka nana aku no i ke alii Lonoika* makahiki, ua kuiu no kona r»au waimaka i kona haalele iho ia lakou. Aohe no hoi he ae oke atii, o holo pu no kakou. Owau no holo, a ooukou holoa hiki kakou i Kauai. Aole nae pela, o na hana hooheno no paha a ke aln. Ia manawa i ea ae ai ke poo 0 ke alii iluna a nana mai la kona mau maka maluna o kona kahu a me kona mau kanaka. Me na haloiloi waimaka ana. A hoopuka mai la i kana olele me na leo nanahe o ke aloha. E, auhea oe e kuu kahu aloea. E Ilauna, inoa o kuu makuakane. Ua lohe ae nei au i kau mau olelo i ku i ke aloha mai ka mua mai a hiki i ka hope. He mea ehaeha ia i ko'u manao i ka lohe ana i kau mau huaolelo mai ka mua a ka hope. | Aka, e kuu kahu aloha, e hoolana i kou manao. O ka'u kauoha o kau wale no ia e hooiohe ai. E noho oe, a me kuu keiki a me na hoewaa o kaua. E holo no hoi wau a hiki i Kauai. 0 ka ike aku ka hoi ia ama. Alaila pa no ka waha hewa. 0 ko'u huli hoi mai no hoi ia, a loaa no hoi oukou i Oahu nei e noho ae ana i ka aina nei. A ina no hoi oukou ua hoi i ko ka« j kou aina 1 Hawaii, aole hoi ana olelo ana. A na'u no hoi wau e hoi a loaa aku no hoi oukou i Hawaii. % Aka hoi, i noho no hoi oukou i Oahu nei. A i lualai iho no hoi ka noho ana, a nanea paha oukou ia Oahu nei. 1 makemake oukou e noho loa, ua pono no ka manao ana pela, he aina

no ka f <mi i na'i ae nei a hiki i ka lilo ana. E n iho oukou me ni manao lokahi a me ke aloha. E hoolohe oukou i ka leo o ke alii Kakuhihewa, a e kuikahi oukou ma ka noho ana, a e kuikahi ma ka hana, a e kuikahi tm na hooponapono ana o ka aina, a e kuikahi hoi ma na loaa o 4ca ain?. Nolaila, e kuu kanu aioha e Hauna, mai hoj>ohopo i kou manao, a mai hookaumaha i kou naau. E hoolana i kou iuanao me ka hauoli nui. A e loaa r#o hoi ia haawina i ko kaua mau hoa hoomanawanui o ka popilikiai Oia ka'u kauoha hope loa no oukou, e noho me ka malama i ka leo aiii. I holo hoi au i ka'u huakai a huli hoi (hai. i na ua hooko oukou me ka mahma pono loa i ka'u kauoha. Alaiia he mea la na'u e hauoli oui ai, no kona hooko pono i ka'u kau«ha mai au aku. E like me ka'u kauoha i ke alii Kakuhihewa. Pela auanei oukou emalama ai i ka'u kauoha. Ina wau e huli hoi mai, aaoleoukou

i malama i ka'u mau kaaoh* AUila, ua mao|)opo ia'n, oa kOO«* btvaha oukoo i ka u man am t olelo tku ai ia oukou. A ina no boi ua makima ao ookoa i ka\i ouu kauoha e tlkc ne k* i maa ia oukou i ka hooiohe i ki*o mt* kauoha mai mna mai, aole hoi ana olelo ana. Oia no ka'u mea t olelo aku nei ia oe e kuu kahu, a e hooiehe tio hoi oe i keia mau olelo aUi e hoike ia aku nei imua ou. E noho pn ana kakon iloko o keia mau la, a nala na la i olelo mua ia aku nei no ko'u wa e holo aku ai. Alaila e haalele iho ana au ia «ukou a holo k\n.

Ua nobo io iho U no oia me ke alii Kakuhihewa a me kona mau kahu u mau la. I ka la i o Kaloakukahi, i aku la oU i kona kahu ia Hauna: I ka la i Kaloa-pau, e haalele ilio ai au īa oukou, a e noho oukou malalo o ke ahi o o*hu nei A i hoi mai wau, aole oia i malama kupono ia oukou, alaila, e like auanei me kana i hana ai ia oukou, a pela aua nei wau e hana aku ai nikluna ona ke hoi mai au. I Mai hookaumaha iko oukou mau manao i ko'u wa e kaawale aku ai mai a oukou aku. He manawa no e hui hou aku ai ka kou ma keia mua aku. Ia manawa ua hoopau ac la oia i ke kamailio pu ana me kona kahu. A hui aku la oia mc kana keiki hoo kama, oia no hoi o Hokuula, ao\e paha oo e poina ana e ka mea e heluhelu ana i keia moolelo i ua keiki hookama nei. Me ka oleio ana aku lai*, • kuu iki, e hoolana i kou manao, i ko'u kaa* wale ana, mai hookaumaha i kou naau, he manawa no e hui hou ai kaua ma keiahope aku. Mahope tho oia wa, ua hele aku la no ua alii nei e hui pu no me kona mau hoewaa. I aku la oia i kona mau hoe waa penei: E kuu mau hoe waa aloha, na hoa paio o ka ale hanupanupa o ka moana kai lipolipo. He mea ole ia olua ke kai loa, a me na makani paio lua o ka moana. Ma ka ikaika hoe waa, na elua e lawe haaheo ka hae o ka lanakiia. Ka mea a'u e kaena ae ai, o olua ka oi o ka ikaika ma nei mea o ka hoe waa. Aka, ua kokoke mai ka manawa a'u e haalele iho ai ia olua. K holo ana au i Kauai i ka la i (ka> loa-pau. E noho oiua mai hookaumaha i ko olua manao, i ko'u wa e kaawale aku ai

mai ia olua aku. No ka mea, he au ko ka manawa e halawai hou ai kakou ma keia hope aku. Ia manawa i hiolo makawalu mai ai ko laua mau waimaka mai ko laua mau maka mai Oia ka kou mea kakau i hooheno ai i keia mau hoohuai. Kalae ka waimnka Uwe ka opua

He waimaka pua U n» ke kehau Eia ua aloha la ke aloha nel Ua hiki ole i na hoe waa ke uonoi iho i ko laua manao aloha. No ka mea, akahi no laua a lobe e kaawale ana ka ko l*ua haka lani mai a laua aku. Ka laua ai, ka laua ia, ka haie f ke kapa a me ko laua noho ana. Ia manawa laua i hoike aku ai i ko iaua manao imua oka laua aiii i aloha nui ia. E, auhea oe eke alii, o oe htkr, o maua hele, i na hoi kau kuakaihele a mauka nei o ka aioa, aole lahoi he oleio ana. Aka, aia kau huakaihele ma ka moana. O ko matia aina ia, ua hoonoho mai ko makuakane ia maua he mau hoe waa?nou. A oehea la oe i manao ai e haalele mai ia maua, no ka mea, o ka maua apana hana ia. Nolaila, mai hoonoho mai oe e ke alii ia maua. E ae mai no oe ia inaua e hoe aku no ia oe a pae ako no i Kauai i ka la i o)e oe e hoio loihi loa i ka moana i ka mea poluea. Oia hoi k#hak o ke alii o Kauai. O Manokalanipo. Ia manawa i oīelo aku ai ke alii Loooikamakahiki i kona mau hoe waā peoei: E, auhea oiua e au mau hoe waaaioha. E kuu mau pokii ahonul