Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 12, 24 March 1888 — HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kaiani. Ke Alii Nui o Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Lonoikamakahiki KA Pua Alii Kiekie na Kaiani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[kakau ia no ka nupkpa kuokoa. | EOLUOLU no olua e noho, 1 na o ko olua noho ana. E hoolaau mai ana no auanei o Hauna e holo pu kakou, a pela pu no hoi ine Hokuuia. He mea hooluuluu wale no hoi ia i ka'u huakaihele. E aho owau wale no ke holo a hoi mai. E holo ana au ma ke ano makaainana, aole ma ke ano alii. Ina paha o ko kakou holo aku a le hulehu loa, alaila, ike la mai no kakou he waa alii. Aole ia o ko'u makemake ma keia holo ana aku, e holo ana au ma ke ano īke ole ia mai e ke alii o Kauai. & No ka mea, malia paha o hana mai ia alii i ka mea pono ole, e like me kela mau alii a kakou i ike ae nei.

0 ko kakou hana ana aku paha ia komo iloko o ka popilikia, aole paha o keia mau popilikia ua hala ae nei, oia pilikia aku ka hoi. Oia ke kumu o ko'u hoonoho ina ia oukou. A eia hoi ka lua, i ike au i ko Kakuhihewa malama pono ana ia oukou, a me ka ole. Nolaila, oia ko'u manao ia oukou, aole no ko'u aloha ole la oukou, he aloha | wau ia oukou. | No ka mea o oukou no ko'u mau hoa make o ka alo ana o ka inea. Me ia mau huaolelo nahenahe a pepe ho>, ua hoopau ia ka manao kaumaha o kona mau hoa a pau. A ua ae mai ia lakou a pau me na Imanao maikai. ■ Ua hoi iho la ko lako'J mau naau Dihoihoi a ka wai bna malie. Ui hele hou sku la o l/>noikamakahiki e hui pu me ke alii Kakuhihewaia la hookahi no. 1 ka manawa i ike mai ai 0 Kakuhihewa ia Lonoikamakahiki e hele aku ana imua ona, ua i»a mai la kahea a ke alii kamaaim i ke alii malihini. E li'ee me keia ka hooheno ana: Pa k»hea a ke koohu wahina o Puakei. I ka pua laukuna a ka moe. E hoi hou ia ih »la hol I ka ulele no ka po i haia. Ua kahea io m*» la no o Kakuhiheme oa leo ohaoha o ke aloha. Ua haupu mua no o Kakuhihewa i ka wa e holo ai o ua alh nei o Hawaii i Kauai. No ka mei, ua hoike mua aka no o Lonoikamakahiki iaia, a ia hiki i na la 0 Kaloa oia kona mau la e ho'o aku ai a haalele iho ia lakou. Malia paha oia ka manao o ua alii

nei o Hawaii e heie nuu nei 1 hui pu laua i kahi hookihi, ika h< oiaio no ia haupa ina ona. I ka wa i hui pu ai o ua mau ahi nei 'Mkahi hookahi. haawi ae la ua mau alii nei i ke aloha kekahi i kekahi e like me ka roaa mao o na alii A mahope iho o ia wa, oa hoike aku la o Loooikamakahiki i kona manao ia | Kakuhihewa. I Oia keia malalo iho: ' 1 hele mai nei au e hui pu kaua i keia la. No ka mea hoi, o Kaioa kukahi keia la. I Kāloapau oia ko'u ta e haalele iho ai ia oe e fcc alii, a me ko kaua mau makaainana aloha. A holo aku au no Kiuai, ka palena hope hoi o ka'u huakai. Aia a ike au ia aina alaila huli hoi mai au a hui pu hou kakou. Oia la i lohe oe, a oia hoi Ca'u i hele mai nei e hoike aku ia oe e ke alii. He mea maikai ia wahi a Kakuhihewa. Nolaila, ua kauoha ae la o Kakuhihewa i kona poe kanaka e kalua i ka puaa. E ho-a i na imu ai, e kuu na loko ia momona o na Koolau. E hoomakaukau pu i na waa kia )oa no ke alii, aiai kana waa e makemake ai, e hooniikaukau pu i na hoe a me na ka. A me na palau moena makalii o Nii hau, i uhi no ka waa o ke alii Lonoika makahiki e holo aku ai no Kauai. Ua eleu ae la na kanaka o ke alii o Oahu nei, e like me ke kauoha alii i loaa ia lakou, a ua makaukau na mea a pau. Hookahi wale no mea i koeo k ekali aku a hiki i ka la 0 ua alii la e holo aku ai. Oia hoi o Kaloa-pau, i ka hiki io ana i ua la nei i oleloia maluna. Ua makaukau na mea a pau aia i kahakai kahi i ku ai, u ke kali wale no i ke alii o ka hiki aku. A mahoi>e o ka pau ana o ka aina ka kahiaka. Ua iho mua aku la ke kanaka i ka kahakai, ua pani i>aa ia ke one i ka nui o na kanaka, e hele ana e ike i ka lakou alii i aloha ai. A mahope aku o lakou na alii o Oahu nei.

A nuhope loa oia huakai nui, o na hoe waa, a me kana keiki a me ke kahu o Hauna, a me ke alii Lono. I ko lakou hiki ana aku i kahi e kau ai o na waa. Ua piha hookeke ia na kanaka. 1 ka wa i ike ai o Kakuhihewa, aole e hiki i ke alii o Hawaii ke hele aku a wae pono ae i kana waa e makemake ai. Oia ka wa K.akuhihewa i kahea aku ai me kona leo nui i na kanaka. Ina he aloha ko kakou i ke alii o Hawaii, alaila, e hookaawale ae oukou a pau. I hiki ai iaia ke wae ae i kona waa e makeinake ai no ka holo ana. I hiki hoi i na kanaka ke hoomakaukau pono aku i keia wa i na mea ai a pau a ke alii. Ke kapa, ka wai, a me na lako holo moana a pau i kupono i ko ke alii kulana. Ia manana no i hooho mai ai na leo kupinai o na kanaka me ke ohohia nui no ke alii. He aloha makou no ke alii, a oia ke kumu o ko makou hele ana mai nei t ike hope aku i kana huakai hele hookahi. A ina o kona kauoha mai ia niakou e hele like, alaila hookahi no ko ma kou hele like ana maluna o na waa no Kauai. Ia wa ua ike io u aku la na kanaka e hookuemi ae ana i hope, a loaa iki kahi kaawale e hele aku ai ke alii Lonoikamakahiki e nana i kana waa i ma kemake ai. Ua hele aku la oia, * nana i kona *aa i makemake ai. A i aku la oia ia Kakuhihewa. Eia ka'u waa i makemake ai Oia hoi, he wahi waa kialoa. He eha anana ka loa, eha me hapa ;ke kikoo o ka hohoou oua waa nei a ke alii i makemake al Nolaila ua kauoha ae la o Kakuhihe* wa i na kanaka. £ hoolako koke ia ka waa t keia wa, aohe wa e kali al Ua hooko (>ono mai la na kanaka i ke kauoha a ke alii Kakuhihewa i kela manawa. (Aēiiipa*.)