Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 13, 31 March 1888 — Page 3

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Randson
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Kela me Keia.

 

            He $500 ka makana a ka Ilamuku no ka hopu ana i ka mea a mau mea paha @ i pepehi ka Pake ma Kulaokahua, @ Alanui Beritania, a i ole, na ka hoike @ aku paha me na lono e loaa pono @ ka mea pepehi kanaka.

            I ka Poakahi nei, Maraki 26, i piha i ke 62 o na makahiki o W.H. Feleba, Kapena Nui eleu momona o ka oihana @. E ola loihi oe a hiki i ka hookahi haneri o kou mau makahiki.

            Ma na lono mai Hawaii mai, ke @ o Maunakea me Maunaloa i ko laua mau papale kapu keokeo o ka hau.

            He papaaina hoomanao ka i malama ma ka Halealii Iolani i ka Poakahi @ ka la 18 o na makahiki hanau o ke Keiki Alii Kalanianaole.

            He @ hookuku ka na Puali D @ o ka Honolulu Raifela ma kahi @ mawaho o Pawaa i keia la.

            He heihei waapa ko keia ahiahi, ma waena o kekahi mau waapa elua o ka @ Myrtle.

            Ua hop@ ia kekahi Pake i la Sabati i @, no ka uhaki i ke Kanawai e pili ana i ka maluhia o ka la Sabati he ku@ puaa.

            i ka la Sabati nei i huli hoi mai ai ka mokukaua Vandalia, mai kana huakai @ nei no elua pule i na mokupuni o Maui me Hawaii.

            Ma ka hora 10 43 a. m. o ka Poaha @, aole he wahi i a hou o ka Makeke. @e mu ka hana a kekahi mau kanaka, @ mama ka kekahi. a o ka nunui J. Kaulahea, e himeni ana i ke mele haipule, oiai na io Kamano e ula ana @ o kona alo.

            E malama ia ana ka halawai o ka Aha Euanelio o ka mokupuni o Maui. ma ka luakini Kaahumanu o Wailuku, e hiki aku i ka Poalua hope o keia mahina ae o Aperila

            ua loha mai makou e hoi aku ana o H. Mahoe o Kilauea, Kauai, i kahu o ka Ekalesia o Koloa. ma kahi o ke kahu S. U. Kapahi e waiho la me ka waliwali.

            Ma ke kakahiaka nui o ke Sabati i hala, ma kona wahi noho ma ke awawa Nuuanu, ua hanu ae la o Kauka Ed. Opemana i kona aho hope loa iloko o makahiki he 75 o kona ola ana. Ua hiki mai oia i Hawaii nei i ka makahi 1847, a mai ia manawa mai a hiki i kona make ana aku la kona noho ana i Hawaii nei.

            He hokuku kinipopo peku wawae ka @ Kula Kapunahou me Kamehameha ka Poaono nei ma ke kahua kinipopo a Makiki. Na kamalii o Kapunahou @ eo o ka la. mahalo nui no ko oukou eleu ma ia ano hana.

            Ma Koula i ka Poakahi nei, ua make aku la o Kapena Jno. Hamauku, o ka pualikoa Kiai Ponoi o ka Moi. I ka apopo, e hoolewa ia aku ai kona ki @ no kahi hoomaha mau loa o ke kakahiaka.

            Inehinei ka la i kau ia ai o Kristo iluna o ke kea. he Poalima Maikai.

            I keia Poalua ae e ku mai ai ka mokuahi Australia mai Kapalakiko mai, a maluna mai ona e lohe ia mai ai na lono @ o ka hikina.

            Lehulehu na hihia o keia kau o Aperila a o Lanakanawai Dole ana ke kahu o ka Aha. I keia Poakahi ae e hoomaka ai ka wehe ana o ke Iure.

            Ke ma loa mai nei ka poe hoomaa i na kinipopo i keia mau la. O ko ka manawa Vanadalia mau keiki kekahi e hoomaamaa mau nei no ka hookuku @ ka hui Honolulu.

            Ua piha ka ekolu tausani dala no ka oku kolo Eleu, no na mahina ekolu i ala ae nei. Pokeokeo.

            Apopo ka la eepa, Aperila 1, E hele mai i ka pule i hoeepa ole ia oukou.

            Ma ka auwina la o nehinei i halulu mai ai ka mahimahi o Kona.

            Ua haawi hou ae kekahi Hui Pake o Honolulu nei he $100 makana i ka mea ana e hopu, a e noike mai paha i ka @ea nana i pepehi o Kok Yuk.

            I ka la 10 o keia mahina ae o Aperila e pau ai ka laikini kuai opiuma o Chung Lung.

            Apopo e ku mai ai na mokuahi holo @ aina o kakou mai Hawaii a me Kauai.

            I keia Poaono ae ka la heihei mawa na o na hoa o ka Hui heihei waapa Matele.

            Ua nalowale loa aku nei ka mai sanola poki ma Kapalakiko i keia manawa, a e noa paha auanei ka hoomalu ia @ na ohua i ka wa e ku mai ai na mokuuahi mai Kapalakiko mai.

            I keia Poakahi ae e holo kaapuni aku ai ka mokuahi Bihopa ma kana huakai kaapuni mahina i ka mokupuni o Oahu nei.

            Eia kekahi mau keiki Hawaii o J. H. Bolster me M Solomon ke pai nei i ka Buke moolelo o ka Ui o Paliuli Laieikawai, ka mea nona ka oleloia, ka wahine o ka hula, a o ka ipo hoomahie a na ui o Kauai. He tausani na aoao a paa i ke pai a.

            I ka Poalua nei ka haalele ana aku o ka mokuahi @ ia Kapalakiko no keia @, a i keia Poalua ae e hiki mai ai

            Ma ke kakahiaka nui Poalima iho nei. Mai @ ma Kapalama Honolulu, Oahu, ua hanau mai na Mr. A@ me Mrs. Kema, he opuu rose @ haha, he kaikamahine, me ke ola kino maikai a hiki i keia la.

            Ua lauahea ae ka lono ma na alanui i ka I'oa'ua nei, ua hoole ia na Kuhina e ka Ahakukamalu, ma o kekahi olelo hooholo noi dala a lakou i waiho aku ai imua o ka halawai ana o ia aha.

            E lawe ia aku ana ka mea wawahi pohaku o ke Aupuni no Hilo, ma ke Kinau o keia pule ae. Oiai hoi e kaupaona ia ana iluna o ka mea kaupaona o ka Hui Mokuahi Holo Pili Aina i ka Poalua nei, ua haule pu iho la ma kahi kaupaona mamu'i o ke kaumaha loa a haki aku la ka paona

            I ka auina la Poalua i ku mai ai ka moku Amerika Mystic Belle, iloko o 116 la holo mai Nu Ioka mai. Ua halawai oia me ka moku lawe eemoku Pukiki Thomas Bell mawaho aku o Lae Hao, a me ka moku Deutschland, a ua nele oia me kona mau kia a he mau kia kai kona

 

NA MATERIA MEA HOU O KE KAI HAWANAWANA.

 

Ka Nupepa KUOKOA. Aloha oe.

Ka okoa nona iho.

            Ma ka la 23 o Maraki nei, ua huki kaokoa ae la kekahi Hawaii oiaio, oia o S. K. Mailoha, i hale inu ti nona ponoi iho, ua hele mai na makamaka a ua ai a ua lawa.

            O ka keia makaponi wale no e puana ae ai, e haawiia keia Hawaii oiaio i na haawina pomaikai a pau oiai oia e hookele ana ma na ano hana i maa mau i na keiki o Kina.

Kauoha e hoopau

            Nui ka olelo ana a me ka namunamu o na makua mea keiki o Kaalaeawai, Kawaihae uka, no kekahi lono lauahea wale mai, me he la he oiaio paha, e hoopau ae i ka noho kumu kula aupuni ana o E. D. Kalua a e hoonoho ae ia Sam. R. Keola ma ia kulana.

            ina he lono oiaio loa ia, alaila, me he la e noho mana ae ana ia makamaka opio ma ia kihapai hoonaauao, a eia wale no ka leo poloai a keia makapeni e haawi ia mai ka ikaika a me ka holo mua o ia hana mai ka haku mai.

            Okalakala heu panini na hoahanau.

            Ma ke Sabati iho nei Maraki 18, ua ku ae kekahi hapa o na hoahanau o ka Ekalesia o Kohala-hema, a kue aku la i ka noho kahu ana o Rev. S. C. Luhiau he hana e mau ole ai ka Ekalesia.

            Ua ae kekahi hapa, a ua hoole hoi kekahi hapa.

            Ma keia hooponopono ana, o Rev. S. W. Kekuewa ke Kahu nana i hooponopono.

            Eia nae, ma keia hana ana, aohe no i holopono, ua waiho hou i ka hooponopono ana a noho ka ahahui euanel'o o ka mokupuni o Hawaii ma Waimea i ka malama o Sepatemaba.

            Me ka welina i ka Lunahooponopono o ke KUOKOA a me na keiki ulele hua kepau o ka P. P. Co.,

Kou oiaio.

Jhos. S. K. Nakanelua Jr.

Kawaihae, hawaii, Maraki 13, 1888.

 

NO KAUPO

 

Ka Nupepa KUOKOA; Aloha oe.

            E oluolu mai kou ahonui e hookomo iho ma kahi kaawale o kau pepa i na mea hou o kaupo nei oia keia, ma ka Mahina o Feberuali; ua loku maila na pakaua o kulanihakoi aua ku maoli no i ka poino oia mai ka palena o Keehuaia a ka haka i ke alapii a ka Opae ua hoomaka ka ua no 3 la ana kohu pono ole ke alanui e waiho nei mawaena o Kaupo nei; aua kupilikii na mea e hele ana no Wailuku ma no ka ino maoli o ke alanui ke hele ala na maka wai o mauna malie i ka pehia e na kulu pakaua o ka lani a ke hue ia maila na piha a moewai o uka o ke kahawai kaulana o kuu aina a ua haalele i kona palena mau, ua hu a ua hanini mawaho o ka palena kupono.

            Ke hele aku a nana i na hana a ka wai, ua ku maoli no i ka manaonao, he ino a he kohu pono ole ke nana aku, he mea makaikai nui ia ia e na kupa o ka aina.

Hanau kupanaha

            Ma ka la 21 o Moraki nei, ua hanau mai la kekahi kumulau puaa nana na keiki puaa he ewalu ka nui, aia i ka ewalu o na keiki a ua puaa nei, kekahi puaa kupanaha a penei kona moolelo:

            Aia ma kona hope he ope'a wahine, a malalo iho hoi o ia ope'a, he ope'a o ke kane a me na ipu pakaka, a he @ele loa kona hope i ka laau a ke Kuokalani.

            Kupanaha na hana a ke Akua i kona haawi ana mai i na mea kupanaha i na holoholona.

            Me ka mahalo i na keiki o ka ha'epai P. P. Co., ko'u welina. Aloha oukou a pau.

S. W. Kupau.

            Kumunui. Kaupo.

 

NA MAKAI KIU

 

Amerika a me Europa.

 

HE HUI POWA NUI MA FARANI-KA

IKE A KA MAKAI KIU FARANI

DUMEYLARD.

 

NO KA pau ana o keia poe i ka puhee, maopopo lea iho la ia'u o lakou ka'u e huli nei, a i kumu e maopopo ai ko lakou wahi o ka hele ana aku. hoouna aku la au i ka lono ma o a maanei ma na alanui e holo aku ana mai loko aku o Caen.

            Loaa hou iho la ia'u kekahi lono mai na makai kiu mai elua o ke kulanakauhale o Tours no Kaiser, ka hoapili o Block, ua holo aku oia mai Tours aku i ka po a'u i hopu ai i ka wahine a Block, oia ka po o ka la 30 o Okatoba.

            O ka noho ana o keia poe a pau i mahuka aku la, he noho kaawale ma o a maanei, koe o Kaiser me Block he mau wahine manuahi ka lakou a pau, a o kekahi o lakou ua loaa na keiki. he hui malu keia pae ma kela a me keia wahi a lakou e noho ai, a ke hui lakou paa na puka, hoopahaohao ia mai la na poe e hoomakakiu aku ana, a o ke ano olelo i lohe ia ai lakou e kamailio ana ma Caen ka lakou ano olelo e kamailio mau ai.

            Ma ka po o ka la 31 o Okatoba, ka po mahope iho o kuu hopu ana i ka wahine a Block, ma Poiteirs, i ka wa i ku mai ai ke kaaahi malaila mai Parisa mai, ua ike ia kekahi kanaka me kana wahine a me ke keiki i ka ee ana iho mailuna iho o ke kaaahi a noho malaila. O keila kanaka i olelo ia ae la me kana wahine a me ke keiki, he mau ohua lakou o ka papa ekahi: e hiki ke holo a hiki loa aku i kahi i kapaia o Angouleme, eia nae, i ko lakou hiki ana mai ma Poiteirs, ua noho koke iho la lakou malaila, a o na ukana a lakou i lawe mai ai he umi mau pahu.

            Ma kekahi hale hookipa, ua hoolimalima aku la ke kane i wahi no lakou e moe ai, eia nae aole i loaa iaia ka moe ana, a ke hoomaopopo ia aku ma kona ano me he la aohe lana malie o kona manao, a ua ike ia no hoi ia e hoopaapaa ana me ka wahine ana i holo pu ma!- ma ka olelo Geremania keia hoopaapaa ana a laua. He paila pepa na laua no i lawe mai ua hue ia ae la a nana ia, a o ka hapanui ua kiola ia iloko o ke ahi. Mahope koke iho o keia, haalele koke iho la lakou i kahi a lakou i hoolimalima iho la me ka moe ole ia, a hoi wawae hou aku la ma ke ala a lakou i holo mai ai mai Parisa mai, no kahi hookio ma Chassenuil, he ewalu mile ka loa, a malaila kuai hou aku la i mau palapala holo kaaahi no ke kau wahi okoa aku, oia kahi i kapaia o Chatellerault.

            He mau hana ano e loa keia i ike ia ae la no keia kanaka. He elua mau makai kiu, i ko laua hoea ana mai ma Poiteirs a lohe no keia mau mea, kau koke aku la laua maluna o ke kaaahi a holo aku la no Chassenuil, kahi a ua kanaka nei nana na hana ano e i ike ia ae la ma Poiteirs, me ka wahine a me ke keiki, i hele wawae aku ai. I ko laua hoea ana aku malaila, kuhikuhi ia mai la ia laua ua kanaka nei e ka wahine a me ke keiki, oiai lakou e ee hou aku ana iluna o ke kaaahi. Ike hoi neia mau makai ia mea a kau pu aku la, a no ka lawa ole o na rumi o kahi a ua kanaka nei me ka wahine a me ke keiki i kau aku ai, he hookahi wale no makai kiu, nona ka inoa o Rouge, i hui pu aku me lakou ma ke keena kaa hookahi, a o ke kokoolua iho he keena kaa okoa aku kona o ka holo pu ana.

            Oiai lakou ma ke alahele no kahi i kapaia o Clou, hoohuoi aku la ua makai nei no ka palapala hookuu* o kona mau hoa e holo pu nei, a hoike ia mai la oia i kekahi palapala e ke kane i kulike na huaolelo a me ka inoa me na mea i kakau ia ma ka papa inoa a Mrs. Biard-o ka inoa e kau ana maluna o ua palapala nei oia o Chemite, a oia inoa hookahi no hoi kai ike ia ma ka papa inoa o kahi o Mrs. Biard i hoakaka mua ia.

            I ka ike ana o ka Makai Kiu Rouge i keia palapal, o kona ike pu ana no ia i kekahi o na kauaka nana i pepehi o Mr. Pechard. I ke komo ana iho paha o ka noonoo iloko o ua kanaka nei he makai kia keia e hoohuoi aku nei iaia no kona palapala hookuu, hookomo koke iho la ia i kona lima iloko o ka pakeke o kona kuka loihi e komo ana, aka, o ka makai kiu i keia wa, i ka ike ana aku la i ka hana a ua kanaka nei pela, whe ae la oia i kana pu panapana a kau aku la imua ona, me ke kauoha pu aku iaia e noho malie loa, a pela lakou i holo aku ai a hiki ma Clou.

 

*Palapala Hookuu, he palapala i kakauinoa ia e ka Lunakanawai Kiekie o kekahi okana aina no ka ae ana aku i kela a me kela e ake ana e kaahele e hele kaahele aku.

 

            I ka hoea ana malaila, o ke kokoolua o ka Makai Eu Rouge, ka mea i loaa ole kahi e noo pu ai laua me ka hui pu ana me kekolohe, halawai mai la oia me Rouge a hopu aku la i ua kanaka nei i ike ae la o Chemite ka inoa mamuli o na olelo a ka palapala hookuu e paa ia na e ua kanaka nei. I ko laua huli aa aku i kona mau pakeke, ua loaa ku la iloko o ka pakeke a ua kanak nei i nanao iho ai ka lima i kona @ i noonoo iho ai he makai kiu keia e hoohuoi aku nei no kona palapala hokuu, he hookahi pu panapana waha la ua hoopiha ia me na poka nunui, he hookahi pahi i hookala ia a oia me he la o ka holoi ia ana iho no ia he mau la pokole mamua iho me ke one; he hookahi pahu i piha i na paula, poka, a me ke kukaepele pu, ie wahi buke lawe pakeke me na da. pepa o loko eiwa, he 100 dala Farani (francs) ka waiwai o ka pepa hookahi, e wili puaa, he kukui ihoiho, he uwati gula, a he hookahi eke dala me $120 Farani o maloko.

            Oiai na makai ehuii ana, hoohaule iho la ua Chemite nei i kekahi poki tini, a i ka wehe a ana ae, loaa aku la kekahi palapala hookuu i hana kolohe ia, me ke sila hoopunipuni o ka Lunakanawai Kiekie o ke kulanakauhale o Bollwillers : kau ana maluna, a o ka wahine hoi, le palapala hookuu okoa no kana, ma ka inoa Gremie-Mayer e kau ana naluna. I ka ike ia ona o keia mau mea, kauoha ia aku la na pahu he umi, oia na ukana a ua mau mea nei, e hoopaa ma Angouleme, kahi i hoouna mua a aku ai

            I ka paa ana o keia mau mea a pau i keia mau makai, hoouna aku la au ia laua oiai au ma ke kulanakauhale o Tours, i kekahi mau kuhikuhi e ae, a mamuli o keia, ua loaa koke iho la i na makai keia mau hooiaio ana, oia hoi o ka mea i kapaia o Chemite a me ka mea i kapaia o Gremie-Mayer, he hookahi no ia kanaka malalo o keia mau inoa elua, a o ua kanaka la, oia no keia i paa iho la i ka hopu ia.

(Aole i pau.)

 

HOALOHALOHA NO AHOLO.

 

Ia Mrs. Lilia K. Aholo, Alohe:-

            Mamuli o ka lono kaumaha i loaa mai ia makou, ua oluolu i ka Mea Mana Loa ma ka Lani, ka lawe ana aku i ka uhane o Hon, L. Aholo ma ka la 16 Mr. 1888.

            Nolaila e hooholoia:

            Hooholoia:-O makou o ka Ahahui Kula Sabati o Maui Komohana, a ma o ko makou komite la, a ke komo pu aku nei makou me oe, a me ka ohana a pau iloko o ke kaumaha a me ka luuluu paumako, no kona haalele ana iho ia oe, a me na keiki a me ka ohana e noho u ma keia ao.

            Hooholoia:-Ke nonoi ae nei ka makou pule i ke Akua Kahi Kolu ma ka lani e hoomama mai i kou naau luuluu.

            A he oiaio ka mea i oleloia; "Nana no i haawi mai, a nana no i lawe aku, E hoomaikai ia ke Akua."

A. Pali,

D. K. Kamohai,

S. K. Kalaikini,

m. Makalua,

J. A. Kaukau,

J. Hoopii.

 

NA KOHOKOHO O KA PAPA OLA.

 

            E like me ka hoolaha a ka Papa Ola e hoolawa aku i ke kahua mai lepera o Kalawao me na bipi wahine, ua loaa ae ma ke keena o ka Papa Ola na kohokoho like ole a ka poe koho, me ka lilo ana o ka aelike ia Hon. S. Parker ka hoolako ana aku i keia heluna i ke kahua hepera. O keia mau huahelu malalo iho na kumukuai o ke koho ana.

            Kahua hanai holoholona o Molokai, ma o R. W Meyer la; ma Kaunakakai, $14.50; ma kalapapa, $17.50.

            J. McColgan; ma Kamalo, $15.00; ma Kalaupapa, $20.00.

            John Ross; ma Honolulu, $15.00; ma Kalaupapa, $20.00.

            E. Jones; ma Kaanapali, $12.00, ma Kalaupapa, $14.00.

            A. F. Judd, ma Honolulu, $20.00.

            S' Parker, ma Kawaihae, $9.00; ma Kalaupapa, $13.00.

            C. Brewer & Co., ma Kahului, $11.90

            James Gay, Papa . ma Honolulu, $20.00; ma Kalaupapa, $23.00. Papa 2, ma Honolulu, $16.50; ma Kalaupapa; $0.00. Papa 3, ma Honolulu, $14.50; ma Kalaupapa, $18.00.

 

NA MEA HOU O MAUI.

 

E ka Nupepa KUOKOA, Aloha oe:

            Ma ka malama o Maraki nei, ma ka la 10, ua hopu ia o Akina pake no ke kuai waiona me ka laikini ole, na ko makou alii makai.

            Na J. Kapohakimohewa i hopu, a ua hoopaa ia na lima me ka hao.

            Ua lawe ia aku keia pake no Wailuku e hookolokolo ia ai, a ua hoopai ia he $203.

            Ua nui no ka manawa o ko makou alii makai i hooikaika ai i keia pake e hopu, aka, no ka loaa ole o na hoike kupono ua hakalia a hiki i ka manawa i hopu ia ai.

            Ua nui no hoi ka manawa o keia pake i kuai ai i ka waiona me ka Lukini ole.

            O ke kumukuai o ka omole gini, he $1.50.

            Aole pela ma na hale laikini. he $1.00 no.

            Ua pono ole ka hana a keia pake, loaa iho la nae hoi keia hoopukapuka i na dala i hai ia ae la maluna.

 

Hala ia kupa o ka aina,

            Ma ka la 14 o Maraki nei, ua ha'a aku ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka make, oia o Mr. Kaaahu kekahi kamaaina o Honuaula nei ma kona wahi noho ma Kanahena.

            Ua haalele iho ia he mau keiki a he mau moopuna a me ka ohana e kanikau ana nona.

            Ua hala mua aku kona koolua no keia ala hookahi.

            ua hoomailo ka mai i kona kino no elua makahiki a oi a hala wale aku la no.

            No ka ohana ka'u aloha ka nele i ka makua ole.

            No ka maopopo ole o kona mau makahiki a me kona wahi i hanau ai ua haule ia.

Hoomaemae ia na alanui o makou nei.

            Ke hoomaemae ia nei na alanui o makou nei i keia mau la malalo o ka hookele ana a John Kukahiko.

            E aho iki ae la nae hoi ia pau kau mau wahi pohaku i ke kiola ia ma na kulakula a hoopiha pu iho la ma na alualaua a ka wai nui i kuehu iho nei.

            Aole hoi e nau na huila kaa bipi a lakou nei ma ae, a me na kapuai hao lio o makou i ka hemohemo.

            He 60 dala ka uku hoolimalima o na kanaka na lakou e hana nei ke alanui e Ulupalakua, mai Ulupalakua aku a hiki i Kamaole he 60 dala.

            Ua lohe ka mea kakau, he 600 dala i hooholo ia e na Komisina alanui no keia alanui.

            Malia nae paha no na alanui a pau o Honuaula nei, ina hoi pela ka oiaio ua hiki.

            Ina aole pela ua pono ole keia mau hana, aka, e kali aku kakou, no ka mea, aole i pau na alanui i ka hana ia.

            He ma'u wahi mea hou ia o kuaaina nei.

            Me ka Lunahooponopono ko'u welina a kamau iki aku hoi keia wahi wilina i na keiki ulele hua metala.

            Me ka Mahalo.

D. H. K. Kauanaulu.

            Honuaula, Maraki 24, 1888

 

HALAWAI EUANELIO.

 

            Ma ka Poalua hope loa o Aperila ae e noho ai ka Aha Lunakahiko o Maui, ma ka luakini Kaahumanu, ma Wailuku.

            Ke kau leo la aku nei na kahu ekalesia a me ko lakou mau kahu e akoakoa nui mai.

            Pela no hoi na lunakahiko o na ekalesia kahu ole, no lakou na inoa malalo iho:

            Lanai, Honokokohau, Kaupo, Kipahulu a me Haiku.

            E hele mai i maopopo ke ano o ka noho aha o na ohua o Kristo, me ua ohua e noho ana no lakou iho, i noonoo pono ia ko Karisto aupuni ma ka honua nei.

            Ke kauoha pu ia aku nei e hoomakaukau na lunakahiko a pau i mau hoike kihapai no na ekalesia e hoike mai i na mea oiaio a pau. Oia na kumu holopono a me na alalai e holopono ole ai.

            E makaala i keia.         O. NAWAHINE.

            Kakanolelo o ka Aha Lunakahiko o Maui.     Waihee, Mar. 22, 1888.

 

MAKE HIKIWAWE

 

E ke KUOKOA e, Aloha Nui:-

            E oluolu mai oe e lawe aku a hookomo iho ma kou wahi mea hou nona ke poo e kau keha ae la maluna.

            Eia ma Halaula nei he kanaka ua make hikiwawe ma ka Poalua nei o keia mahina.

            O Luka ka inoa o keia kanaka, a no ka Hui o Halula.

            Aole i ike ia ke kumu o kona make hikiwawe aaa, no ka mea, ua hele kana wahine o Haupu i ka hana a ko laua makua o C. A. Chapin, luna nui o ka hui o Kuke ma, a oia wale no ko ka hale ia la.

            Iaia no nae e noho hookahi ana, ua pani mai no oia i ka puka a paa, oiai, ua hookuu mai ka haku iaia no kona omaimai.

            I ka lawe ana aku o Lumaawe w. i ka Luka ma eke ai a mawaho o ka lanai o ka hale, e paa mai ana no ko laua puka.

            Kahea aku la keia, e Luka ma e, eia ka olua ai.

            Aole nae he pane ia mai, a hele aku la keia a ma kekahi rumi e ae e piha ia ana e na wahine.

            Ia manawa o koia nei pii aku la no ia a hiki i ka halekuai.

            Mahope iho hoi mai la keia a hiki mawaho o ka rumi ana i hea mua ai, a hea hou aku la no keia no ka elua o ka manawa, aohe no he wahi mea a pane ia mai:

            No ka pane ole ia mai. pii aku la keia ma ka lanai a hele aku la a wehe i ka puka.

            I ka hemo ana o ka puka. ike aku la keia i ua Luka la o hilinai ana ma ka aoao o ka puka ui make loa.

            I koia nei ike ana ua make o Luka, hai koke aku la keia i ka lono i na wahine e noho ana ma kekahi rumi okoa aku.

            I ko lakou lohe ana ua akoakoa koke mai la lakou a pau, a i ka nana pono ia ana aku ua make io no.

            Ua manao wale ia o ke kumu o keia make hikiwawe ana. ma o ka loaa ana iaia o kekahi mai kuhewa.

            O ka nui o kona mau makahiki ma keia ola ana he 34 a oi.

            Ua hanau ia oia ma Waipio, hawaii i ka makahiki 1853.

            Nou ko'u aloha e ka lunahooponopono, e me na keiki oniu hua metala ko'u welina. J. K. MOEALOAA.

 

EWALU MAHINA I MOKU AHINA

 

E ka Nupepa KUOKOA; Aloha oe.

            No ka loaa ana ia'u he ukana e hooili aku ai ma kou oneki; a nau hoi e ahai aku i ka la hiki a me ka la komo, i ike ai kuu lahui i ka noho ana o na mai ma keia aina malihini.

            Oiai, ma ka la 30 o Iune 1888, haalele aku la au i kuu aina hanau, a kau mai la ma ka mokuahi Likelike no ka pa mai o Kakaako, a ma ka la 18 o Iulai haalele ia laila a kau mai la ma ka mokuahi Lehua.

            La 19, hora 8, hekau ana i ke awa o Kalaupapa, a ike aku la i ka waiho mai o ka aina, a i ke ku mai o na hale, a ike pu ia aku la no hoi na hale i ka lehau mai ia uka o ka uwapo.

            Alaila hoomanao ae la hoi au i keia wahi hooheno:

Akahi hoi au a ike

I ka uluwehi o Kalupapa

Ua kohu auna manu

I ke one kahoholo i ke alialia.

            Ia'u i kau mai ai iuka nei, ua hui aloha pu iho la me na hoa o ka holoholo ana i ka aina hanau, no ka manawa, a kamoe loa aku la i ke alahele no Kalawao.

            Oia hoi kahi o ko'u hanau mua i noho ai, malalo o ke pailaka ana a Kama ka Kaaipahu.

            Iloko o na la o ko'u noho ana mai i keia aina malihini, ua ike a hoomaopopo kou mea kakau o ka noho ana o na mai ma keia mau panalaau, ua maemae a kupono maoli no mamua o ka noho ana i ka aina hanau a wahi e ae, a pela no me Kakaako, ua like ia wahi ia'u. me ka pa hoomoe bipi liilii.

            Aole pela o Kalawao nei ka hele i ka loa me ka laula ka launa aku a launa mai ka ike mau i na mea hou, me he hoiwa ana la a ka manu aloha.

            Aole pela ma na wahi okoa, he pio maopopo a he makau ia kakou kanaka, he ahiu ke ike mai, maanei he laka loa. me he la ua pepe i ka wai o Niulii.

            Aole hoi oia wale, o ka malama ana hoi kekahi a ke aupuni, oia ka mea nana i hooi palua a pakolu i ko'u mahalo.            Huuwau.

Aole i pau.

 

HOOLAHA HOU.

 

OLELO HOOLAHA

 

            E noho ana wau ma Queen Ema hale, ma ke Keena malalo me ka makaukau e halawai me na kanaka Hawaii ma ka POAKAHI. a me ka POAHA mai ka hora 9 a. m. a hiki i ka hora p. m. o kela a me keia pule.

            MARY E. GREEN.

 

HOOLAHA HUI.

 

            Ma keia, ke hoolaha ia aku nei na poe kuleana o ka hui Kohala Telephone Company, e like me ke kuhikuhi o ka pauku 10 o na kanawai o ka hui, no na auhau i koe e uku ai iloko o na pule eha mahope iho o keia hoolaha ana, a i ole e hookaa ia, e kuai ia no ma ke kudala akea, a o na pomaikai e loaa mai ana, e hoi hoi ia no ia no ka hookaa ana i na auhau.

W. J. BRODIE,

            Kakauolelo o Kohala Telephone.

2174-4t

 

HOOLAHA HUI.

 

            Ma keia ke hoolaha ia aku nei, o ka Hui Hawaiian Mercantile COmpany, i hoopuka ia e ke Kuhina Kalaiaina ko lakou palapa hoohui, ua koho ia na luna nui o ka hui no keia makahiki e pau ana i ka malama o Iune, 1888 penei:

James Renton  Peresidena

H. P. Wood     Luna hoohana me Puuku

R. Wallace       Kakauolelo

E. C. Bond      Luna Hooia

Robert Hale me E. C. Bond M. D      Na Lunahooponopono

R. WALLACE,

Kakauolelo,

            Kohala, Maraki 3, 1888.

2174-2t

 

HOOLAHA.

 

            He kudala hoolimalima ma ke keena kudala o Lewis J. Levey, kihi o alanui Papu me Moiwahine, Honolulu, Oahu.

            Ma kekahi mana kauoha a ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pa Aina, i kakauia ma ka la 20 o Maraki, 1888, e kuai kudala aku no ka mea nona ka inoa malalo nei ma ke kudala akea i ka mea koho kiekie, ma ka hora 10 kakahiaka o ka POALIMA, APERILA 13, 1888, he hoolimalima na K. Kawahine ia Chow Wa (Pake), i kakauia i Aperila 14, 1884, he apana aina ma Paiwa, Honolulu, a ke noho ia nei no e Chow Wa. He eono makahiki ka hoolimalima e hoomaka ana mai Mei 1, 1880.

Kuike ke Kuai,

CHUNG FAT.

Mea Moraki

            No na mea i koe, e ninau ia M. Thompson, Loio o ka mea moraki.

2174-3t

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. ma ka hana o ka waiwai o Luther Aholo o Lahaina, Maui i make kauoha ole.

            Ma ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Lilia Aholo, wahine a ka mea i make, e hoike ana ua make kauoha ole o Luther Aho lo ma Honolulu, i ka la 16 o Marai 1888, a e noi ana e hoopukaia ka palapaia hookohu lunahoopono waiwai iaia.

            Ua kauohaia o ka POAKAHI, ka la 16 APERILA, 1888, ma ka hora 10 o kakahiaka oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma Aliiolani hale, Honolulu, a ma ia mana wa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike i ke kumu ina he kumu oia io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A e hoolahaia ia mea ma ka olelo Hawaii e ekolu manawa maloko o ke KUOKOA, he nupepa puka hebedoma ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, Maraki 24 1888.

            Na ka Aha:

HENRY SMITH,

2174-3t            Hope Kakauolelo.

 

FRANK GERTZ,

 

UA WEHE AE NEI AU I NA KAHIKO AULII O NA

Kamaa o na Ano a Pau

No na Wahine, ua Kane a me na Keiki i wae pono ia e Mr. Gertz iloko o Amerika

-o-

HE OLUOLU KE KUMUKUAI MA KE KU IKE

-o-

E loaa mau mai ana na waiwai ma na mokuahi a pau.

me 31-tfn

 

Pahu Hale Leta 331.   Bele Telpone 274-

KA AGENA OIHANA HAWAII.

No. 68 ALANUI PAPU KIHI O ALANUI KALEPA, HONOLULU, H. I.

HE AGENA OIHANA. A ME AGENA OHI DALA NO NA BILA A PAU.

KEENA OIHANA.

Na Waiwai paa-kuai a hoolilo aku, a me auhau uku ana.

Na Hale hoolimalima, Rumi, Keena, Aina e hoolimalima, a aelike e ohi i na uku hoolimalima o na ano a pau.

Na Moraki e ae ia ma na ano waiwai a pau.

Na Pepa kuleana aina, e kaku e hooponopono ia me na Pepa a pau e pili ana ma ke kanawai.

Kope a me ka Unuhiolelo ma na olelo a pau iloko o keia aupuni.

Na Panihakahaka ola, Hale, a me na waiwai o na ano a pau i na Ahahui Panihakahaka helu ekahi.

Na Malama ana i na Buke a me ka hooponopono ana.

E haawi ia no ka mikiala no na Ohi aie ana.

Na Gula, Kala me na Bila kikoo dala, kuai a hoolilo.

Na Hooponopono Hale Dute e pili ana i na waiwai mai ko na aina e mai.

Na Ukana o kela a me keia ano, e kuai a hoolilo aku.

Na Kauoha o na Mokupuni, e hooko ia no me ka eleu.

            O na hana a pau a na makamaka e haawi mai ana no ka hooko aku i ke kauoha, e hooko ia no me ka eleu a me ka mikiala.

Agena Oihana Hawaii.

2170 1yr. Mar. 3.