Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 13, 31 March 1888 — HE MOOLELO WALOHIA NO MINEWA Ka Nani. KA Ui Aloha Kamahao. KA Manu Aloha Lawe Leta, Ka Lio Maalo pu me ka Mahina. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO MINEWA Ka Nani.

KA Ui Aloha Kamahao.

KA Manu Aloha Lawe Leta,

Ka Lio Maalo pu me ka Mahina.

L'nuhiia no la A'uolw:. IKKLA wa kahiko i halaloa aku he mau haneri ae nei na makahiki, aia malua o ke aupuni o Peresia e noho moi ana ke alii kiaaina Hanorema ka men hoi nona ka inoa kaulana no ke alii punikoko a me ka pakaha. Ua mare aku keia moi i ka wahine nona ka inoa Aremi!a, a na laua mai ke keiki hookahi, oia ka mea nona keia moolelo maluna ae o Minewa. O keia Minewa, he kaikamahine oia, a i kona hanai ia ana a piha na makahiki he io, aia hoi, ua hoohauoh ia ka manao oua mau makua la i ko laua nana ana aku i na helehelena o ua Kaikamahine la a laua, he ui oia i oi pakela aku mamua o na ui a pau o ka honuu, oiai, wahi a ua Hanorema la, ua makaikai au inaui a pau oka honua, aole nae hookahi o lakou ke hoohahke mai me ko Minewa nani, ka maemae o kona ili, ka hiehie, ke kilakila, ia oe a ike aku, ha'i e na pua o ke kula. Oia paha ka kaua e pane ae ai e ka mea heluhelu, ina uaha o kaua pu kekahi ilaila, īna paha ua ume pu ia ko kaua mau puuwai, aole paha.

Ua hoohalikelike ia ka nani o Minewa me na pua a pau o ka honua, aole nae i oi ae kekahi pua mamua ona me na manu hoi a me na mea kolo, aole no hookahi o iakou i oi ae maniua ona. Ua hoohalikelike ia kona uani me ke kukui aa o ka po, ka la e oili ae ai i ke kakahiaka, ka mahina oili mai iloko o hoku me kona poepoe piha, na hoku maka luoimo o ke kuiu aumoe, ao!e nae hookahi o lakou i oi ae mamua o Minewa, oiai, ua oi ae no ka nani o ua

nohea Ia mamua o ia mau mea a pau. Nani io aku la hoi ia kaikamahin, he oi aku ka ula o kona mau papalina mamua oka ula okala i ke ahiahi, a o ke aiai hoi o kona ili, mamua o ka mahina o ka mahina piha, a o ka lamalama hoi o kona mau maka mamua o ka hoku, oia io aku la ka nani. 2 ka piha ana o kona makah;ki i ka 15, aia hoi kukulu aela ka moi Hanore ma i kekahi hale nani loa no Minewa a no kekahi mau la loihi ka hana ia ana o ua hale ala paa iho la.

Hoonoho iho La ua moi ala ina koa hc lehulehu e kiai i ka ihiihi a me ka maiuhia o ua Minewa ala, e makaala «na hoi i ke ao a me ka po. Oiai ua Minewa ala e noho ana me ka maluhia me ka maemae, aole oia i puni le'al'ea aole hoi i na hoomahele ana i ka hewa, aka i ka maemae wale no. . I kekahi po nae a ua kaikanahine aia e moe ana, a i kona ala ana ae ike ka kahiaka helelei wale ihola no kona mau waimaka. Ike aku la kona mhu makua i kona uwe ana, ua ninau aku la laua ike kumu o keia uwe ana o ua kaikamahine nei a laua: Eka maua lei aloha, heaha keia ou e uwe nei ? Pane aku la ua kaikamahine !a Mai kamailio mai olua ia'u, no ka mea, ua aloha au i kekahi mea. Auwe ! owai ia mea au i aloha ai ? wahi a kona makuahme.

i A'/e au s i<e. aua Nlmewa n»i !i pone a<u ai. ; Au've nani W_j kuf-anaha e kuu | iei a'oha. eia ka aele oe i ike i kau mea j i a'oha ai. me be mea a!a paha, eia oe ke hana nei i kekahi mea e hooli'o ai i kou kino iioko o ka maluhia ole. Pane aku la ua kaikamahine la i kona makuahine penei; Aoie, ao!e au i ike a i aloha 1 kekahi mea kino, a okiloa aku hoi i kekahikanaka. Mahope i'no o keia mau kukai o!elo ana. hele aku la lakou no ka papaaina, a oiai ua Minewa la e ai ana, e helelei wale ana no kona mau waimaka, e komo kana ai e heieiei no kona mau waimaka. e inu ka wai e uwe no, pela wale I iho la no a hiki 1 kona maona ana. I Maiiope iho 0 keia ua pili mau keia haawina iaia i na la a pau, e uwe ana i ka po, ke kakahiaka, ke awakea, ame ke ahiahi. He aloha okoa ana ke hele, he aloha okoi ke noho, he aloha okoa ke ai, pe la ke n«oe, ke a!a, ke holoholo, ina hiki mai ka la, he aloha okoa ana ilaila, napoo aku ka la he aloha okoa ana ilaila, hiki mal ka mahina, he uwe okoa ana ilaila, e nana Ina hoku e uwe no, pa mai ke aheahe lau makani he uwe wale no ilaL'a, ma na mea a pau ana e ike ai he aioha wa!e no.

Nani ke kupanaha o ke aloha o keia kaimahine, he aloha wale no ka na mea a pau oia piha ke aloha oiaio, ke aloha ia !a na mea a pau, a nona Daha ke kanaenae i puana ia mai ai: Kuu aloha la e kuu aloha Ki:u aloha i na aloha lima ole. 0 kahi mea apiki nae ia kaua eka mea heluhelu ka noonoo ana aku, oia ka ike ole o keia kaikamahine i kana mea i akha ai, he mea mau, aia a ike ia ka mea i a'oha ai, alaila, oia ke aloha maa mau, eia hoi, o keia aloha, aole i maopopo ka mea i aloha ai, oia paha ka kaua mea e olelo ae ai, he aloha kamahao.

No kekahi mau la loihi ke"a loaa ana 0 ua kaikamahine Ia i keia pi'.ikia, emi mai la ke kino oua Minewa la a ano wiwi mai la. | lka ike ana o kona mau makua ike ia pilikia nui oka laua kaikamahine, hoouna ae la kona mau makua i na kahuna akamai loa, ma ke kilokilo a pela aku. I ka lohe ana o na kahuna lapaau i keia, ku koke ae la lakou a he!e aku la 1 ka halealii. Iko lakou nana ana i ka mai oke kaikamahinea!ii aole hookahi o lakou i hiki ke hoike mai heaha la ka mai o ke knikamahinealii. Ninau aku la ka moi ia lakou a pau, ina paha ua ike lakou i ke kumu o keia aloha ano e o ke kaikamahinealii. Puana like mai la ua kahuna a pau a me na kilokilo: Aole makou i ike i keia ano mai, aole akaka iki o kona ano a me kana mau hana, me he mea ala, o ke kaikamahine aln no ka i ike. No keia mau olelo a na kahuna a me nakilokiio, hu!i hou ae ia ke alii a ninau iho !a iua kaikamahine a!a ana penei:

Ea, owai kau mea i dona ai, e hoike mai, i hoopau ia ai ke kanmaha o ko'u naau a me ko na makaainana. Pane aku la ua kaikamahine la penei: E kuu mau makua aloha, aole au i ike i ka'u mea e a!oha nei, aole au e ho opunipuni aku ana ia olua, aka, he oiaio maoli keia. Pjne aku !a ka tm-i me ka leo hoomahmali: E kuu kaiKamahine ak>ha, ina aole oe e hoike mai ana i ka mea oiaio ia'u. a!aib. e oki no au i kou poo i ka pahikaua, a e make no at», ua ahoia ia mamua o ko'u ola ana. Pane aku la ua kaikamahmeMu fo me na waimaka e hio*o ana mi kona mau papalina: E kuu papa alohi, ke hoohiki paa aku nei au i-nua o na iani a imua hoi ou e kuu nuiua, aole l a au i ike i kx d mea i aloha ai. No ka ike ana o ka moi ua hoohiki pna mai kana kaikamahine imua ona, nolaila, oielo aku la oia i na kahuna hpaau e hoi no ko lakou mau home. A hala hou se h kekihi roau la a<v )e i kanahai iki mai ka mai o kana kaikamahine, aka, ua oi pikela loa aku kona aloKa a ua hele iua mai la kona kino i kekau-.rahi o ka nawalitralL No keia mea, hoeuni hou aku )a ka

moi he olelo kuahaua i na kahuna 'apiau a pau o ke ao, e he!e mai e nana i ka mai o kana kaikamahine, aka, i ko !akou hiki ana mai ua pohihini loa ka mii i ko lakou noonooana, ao!e hooka hi o '.akou i hiki ke hoike mai i ke kulana o ka mai a me kona ano. No keia mea, ua kaumaha !oa ia ka naau oka rooi ame kaua wahlne, a i kela a me keia hora e nwe mau ana laua no ka laua kaikamahine, a pela no hoi me ua kaikamahine ala. Mahope iho o ka noonoo loihi ana o ka moi Hanorema no ka mai o kana kaikamahme, hooholo iho la oia, aohe aku he pono i koe, aka, e kauohi aku oia ina poe akamui a pau ika hookani ana i na mea kani, e hele mai a me ka poe mele e haa anu, na poe hokiokio a me ka hula, malia oia paha ka mea nana e hoomalielie mai ika uwe ana o kana kaikamahine.

1 ko lakou hiki ana mai, a hana hoi ka iakou maa hana ike. I ka lohe ana o Minewa, ua hooi !oa ia ae la kona uwe a hookiekie !oa ae la oia i kona leo a uwe iho !a me ka leo nui. No ia mea, hoopau koke aku la ka moi i ka hookani ana i na mea kani, a hookuu aku Ia ika poe hookani e hoi no ko lakou mau wahi mau. He mea oiaio e ka mea heiuhelu, ua hoao ka moi mui ka hololio aka holo kaa, ka ana ana me na mea inu, ke kaka pahikaua ana, ka hoonoho ana me na keikane ui a pau o ka aina, i wahi hoi e kanaaho mai ai o kana lei aloha he keiki. Eia nae, o .a mau mea a pau, ua lilo i mea ole, oiai, e hoomau ana no ua Minewa !a ika uwe ana ina sekona a pau No keia mea, noonoo hou iho la ka moi i kana mea kupono e hana ai, a hooholo iho la oia e hoopaa ia kana ka ikamahine maluna o kekahi mokupuni a e hoonoho iaia wale no me elua kauwa wahine no ka malama ana i kona o!a. I kona hoopuka ana aku i keia manao i kana wahine, ua ae koke mai la OP. Nolaila, i kekahi la li3Ī ia ae la ka lohe ma ua wahi a pau o ka aina, e ole lo ia ana:

I ka la mua o ka hebedoma, e lawe la aku ai ke kaikamahine alii Minewa no ka mhkupuni o Canadia. O keia mokupuni o Canadia, aia no ia ma ke komohana o ka mahele aina o Kuliki [GreeceJ a me Tureke [Turkey] ma ke Kaiwaenahonua. 0 ka manao maoli o ka moi ma keia hoopaa ana ona i kana kaikamahine, no keia mokupuni, oia no kona makemake e hoonoho i ua kaikamahine la ī wahi e ano e hou ae ai kona noonoo malia paha i ioaa keia haawina iaia no kona noho pu me na makua iloko o ka hanohano nui. A ina paha oia e noho ana ma keia mokupuni kanaka ole, alaila, e hoololi koke no oia ī kona noonoo, a e auhee aku hoi na haawina o ke kamahao ma luna ona. 1 ka hiki ana mai i ka la e iawe ia ai o ua Minewa la, ua lehau ae la na uwa po ina kanaka ame na makaikai he lehulehu. Ua hoohapa ia hoi na hae ma na pahuhae, he hoailona no ke kanikau a me ke kumakena no ke kaikamahine i aloha nui ia. (Aole i pau.)