Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 16, 21 April 1888 — LAUDILA. KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA Ka Olali oke Kahua Kaua. [ARTICLE]

LAUDILA.

KA NAITA HOOPAHAOHAO O NA KAKAI MAUNA ME NA KAEI PALI O ITALIA

Ka Olali oke Kahua Kaua.

Ka Eueu nana i hookunihi ka Onohi mal*xnalama o ka La; ka Ui kelakela i malamaia mawaena o na kuahiwi me na kualono; ka nani nana i hoomaluie ka puin ni o nn a!:i»ah:r?e a paa o Europa 3 i eha ka "eha iina o!e ake aloha Ka Ka'iaai Puahiahio Wiliai o ka Hikiaa. Aoko Kanaen Iwikani o ka UakakUa Pouli pīt ne la ka lewa 1 ka uwahi ao he ike wahi ao /a aku. A iloko o keia wa i holo mahuka aku ai ke kupua Lopina Gula no ka imi ana i wahi nona e maha ai. No ka mea o kona kino ke kau ala na maewaewa a ka pahikaua a ke keiki alii Laudi!a. O kona wahi aho ke kamau ala no ia. laia i hiki aku ai imua o kona mau kupua, ua kauoha aku la oia ia lakou penei. E hooikaika lakou, a haule a make aku la.

0 kona mau pukaua hoi ana i hilinai ai ua hookuu pau mai la lakou i ka ikaika o ka luai pele. He hupalua hora waje no aia hoi ua nalowale aku la ka uwahi. A oia no ka wa i puni ae ai ka lewa i ke okoko o ke ahi. A ke nana aku Ina hoku oka lani, ualike ko lakou mau maka me ke koko ka ula, Iloko 0 keia wa ake ahi e holapu nei ika lewa, a e hoolilo nei Ika honua i moana wai ahi. 1 kela wa aia no na alii opio ke noho ala iluna oko laua mau noho lele me ka wela ole. Ke lohe la aku la ke kani oeoe mai o na melala kila iloko o ke okoko o ke ahi. Ke lohe ia aku la ke kani ke ona koi kaua o na aoao a ielua. O na laau ihe hoi ke halakikah ilun? o na palekaua. O na pua pana hoi ke oloio ae la ma na maka o na mea a pau. Oka pohaku maa hoi, ke hihio ae la ma na pepeiao. Aohe hoi he ike ia aku oka pu ma ia manaw# y ina paha he pu kekahi, ina ua puehu liilii na kupua gula a nie na moo gula. Ke lohe ia aku la na leo ahiu oka inaina ma na aoao a ielua. Mekeia mau mea a pau, ua hoomau ia ke kaua no na hon he elua paha me ka hapa. Ia wa i oili mai ai o Liona mai loko mai o ka halealii a kamoe aku la kona mau kapuai no ke kahua kaua. laia i hiki aku ai ua hoomaka aku la oia e luku me ka weiiweli nui. 0 na mea a pau e loua aku ana i kona lima ua lilo iakou i mau puu lehu. Ke nana aku ika !ewa he ahi wale no, ama ka nana aku kokoke e hehee ka lani. 1 ka ike ana o Aekoahi i keia haawina, ua huhuki ae la oia i kekahi hulu o kona pekeu hema a kiola aku la oia ma kahi a ke ahi e a ana. I ka haule ana aku o ua hulu nti a hiki i ke kumu o ke ahi oia no ka wa o ka ula o ke ahi i hina aku ai ika we* hu hema a hamu aku la ina mea a pau. He mau minute ka waiho ana oua hulu nei oii no ka wa i pahu ae ai a ui like ke kani me na pukuniahi he hookahi haneii iki ia i ka manawa hookahl A e hoonakolokolo ana hoi i ka lewa lani. He mau minute mahone iho ua pio tho la ke ahi a iho la ka halal

Aole hoi o ka weia wale o ke ahi aka o na puali kaua o ka ui Hiaralia ua ano opa pu ia mai, aole no nae i ike ia

I ilikia a heomaha ae ua rwke aku la no i ke kaua. I ka ike ana o ka ui Htaraiia ua opa pu ia kona mau Dukaua, oia no kona wa i pane mai ai i ke keik.alii i ka ne ana aku. E, auhea oe, aole kaua e pono e nana maka waie aku peneia, aka e heie aku kaua a ma ka aoao palupalu o kaua, alaila e haawi aku ika kaua mau kokua ana, Nolaila, ke ike nei au, o ko'u mau pukaua ua ano nawaliwali. Ia wa i ae aku ai ke keikialii a hoomaka aku la laua e hele. Ia laua i kokoke aku ai ma kahi o na pukaua o ka ui Hiaralia ua lalau iho la oia iloko o kana eke a unuhi ae la i kekahi kupee keleawe, a kiola aku la maluna o ko laua mau enemi. Ia wa nu i lele aku ai ua kupee keleawe nei a haule pono aku la maluna o na puali kaua a hoomaka aku la e luku Aiawa no hoi i loaa ai he maha no na pualikaua o ka ui Hianalia. 1 ka nawaliwali anao ua kupee keleawe nei ua hoi mai la oia imua o kona haku. Ia wa i kiloi hou aku ai ka ui Hiaralia i kekahi mau pokaa lopi kilika a haule hou aku la. Ia manawa i hooniaka aku ai laua e luku. Aka iloko o keia luku ana a ua mau pekaa lopi nei ua halawai aku la laua me na kaulahao kila a hoomaka iho la ka paio hahana ana a paa pio iho la ua mau pokaa lopi kilika la ike kupua o ka welau hema a noho ana i ke puhi. No ka hoi ole mai o na pokaa lopi kilika aka ui Hiaralia ua lalau iho la oia i kona peahi a kiola aku la i ka lewo. Ia manawa i hoomaka aku ai ka peahi e omo ina mea a pau e loaa aku ana iaia. He mau hola keia luku ana ua loaa mai la oia i ke alii o na kupua o ka hikina a hoomaka aku la laus e paio a hi ki wale i ka nawaliwali ana o laua a ua nui wale na palapu i kau maluna o laua a ielua, aua holo aku Ia ka peahi no koha wahi i hele mai ai. laia i hiki aku ai imua o kona haku aliiwahine.

Ua pau aku la kona mau palaulau i liaihai a koe wale mai no ke kumu. I ka īke ana o ka ui Hiaralia i ka mainrino o kona hoa alo anu ua kulu iho la kona mau waimaka a lalau hou iho la oia i kekahi mau hua ulaula a ki ola hou aku la oia iluna o na enemi a hoomaka aku la e luku me ka nui no o na poino o na enemi. No ka mea īloko o leia kaua ana ua nui ke pihoihoi o ke kupua Lopina Gu la no ka mea e ike aku ana oia i na ku pua a pau o kona aoao e ane opa pu ia mai ana. I ka ike ana o ua kupua nei ua kauoha mai la oia i na kokua ma kona aoao e kupaa lakou. Ia manawa i kauoha mai ai oia e hookuu pau lakou i ka mana o lakou a pau i loaa ai na enemi i ka pilikia e kau mai ana. Me ka manao e loaa ana la ko lakou raau enemi i na pihkia he nui. 0 ka ui Hiaralia i kela manawa ua ike akula oia, ua lelepai mai ka ikaika 0 na enemi maluna o kona mau pukaua. oia no kona manawa i lalau iho ai i kana pahikaua a hahau pakolu akula oia 1 ka lewa oia no ka wa i Duka aku ai o ka leo nakolokolo o ka hekili. Naia mea i hoopili hua aku i ka poe e pau i loaa aku i ka ikaika o ka hekili i panai pu ia me na alelo manamana o ka uwiia. No ka ike ana mai o ke kupua Lo pina Gula ua ano nawaliwali kona miu pukaua ua lalau iho la oia i kona koo koo a ani ae la i ka lewa a holopap? mii la ka make maiuna o na naita o ka ui Hiaralia. Ke hoomau ala no nae ka ui Hiaralia ī ke kankna ana i kona mau maka maluna o ko laua mau enemi Ia wa i huii ae ai ka ui Hiaralia a pane aku la i kana kane. E kuu kane ke ike nei au i keia ma nawa ua ano puhili ke'u mau pukaua i ka ikaika o na pukaua o ka enemi o kakeu. Ia wa i komo kino akn ai ka ut Hiaralia iioko o ke kahua kaua me kona mau pukaua me ka ike o!e o kana kane eia kana wahine iloko o ke kahua kaua. 1 ka wehe ana ae o ka pouh a me ka ino ua huh ae la ke alii opio a nana aku Ja ma kahi i noho ai o kana wahi-

ne, eia hjc i.e "eo ka mea i »oaa iai.i. Ia wa i h .U ae ai oia a nana aku la i ke kahua kaua. Ia wa ike koliuliu aku la oia i kana wahine e alo ana iwaena o na enemi e hoopuni ana i.;p. No ka ike ana oke ahi opio i keia mau meu, ua paoe aku la o»a i kona makuakane. E kuu makua, e hele aku ana au e kokua i kuu aioha. A oia hoi e hiku aku ana oia i na ku pua. Ia wa i lele ako ai o Liud«la a hui aku la me kana hunona a hoomaka aku la e luku i na enemi. 0 ke alii opio hoi ua huli aku la oia a iuku aku la ma kekahi aoao me kana pahikaua. A mamuli o keia' komo ana o ke ahi opio ua opa pu la ka enemi. 1 ke alii opio e luku nei ua ike iho la oia ua ano opa pu ia kona mau enemi. Ia wa oia i hopu iho ai i kana ipu uwila a hookvu aku la i na alelo manamana. K hamu ana hoi ua mau alelo Ia i na mea a pau e loaa aku ana ia lakou. No ka ike o na kupua ke luku ia nei ko lakou mau pukaua a me na kanaka, ua hoao mai la lakou e lele mai e hoopio i ka enemi. Eia nae aole he wahi mea a halawai, no ka mea ke noke ala na alelo manamana o ka uwila i kana apana htna me ka weliweli nui. E eoiopapa ana hoi ka make maluna o na enemi.

I ka ike ana o na kupua hui o ka lewa i keia mau mea ua kuu like mai la lakou a pau i ko lakou mana i ka wa hookahi, me ke kokua pu ana mai o ke kupua Lop'na Gula. lloieo no hoi o keia wa ua oi paumi hou aku ka ikaika o na enemi. No ha mea ua nalowale ka lewa i ka uwaht o na luai pele he 16, i kokua pu la mai eka mana o ko lakou mau pu kaua. Ke nana aku i na ao o ka lewa ua iilo i koko. O ka honua hoi ua lilo i mau moana wai ahi. 0 ke aupuni pahaohao hoi ua kokoke e hehee. 1 ahona wale iho no i ka mana o na kaulahao. I ka ike ana oka ui Hiaralia i kei?. pilikia. Ia wa oia i huh ae ai i ho->e a īuna aku la i kana kane aole nae he wahi mea a loaaiki. 0 ke aiii r-pio hoi uule oia i hoomaha iki ke hoomau ak\i la no oia i ka lu ku ana i kona mau enemi me ke kaukaulua ole i'no. 1 ke alii opio e ku nei iwaer»a o kona mau enemi, ua luhe aku !a oia i ka hooho ana mai a kona niau enem«. E hopu pio e hopu pio i kela kaikamahine hookano. E haawi aku hoi i ka n»ake maluna okonakino. Ika lohe ana oke alii opio i keia mau hooho leo nui a na enemi. Oia no kona wa i noonoo iho ai aole kela he mea e, aka o kana aloha no ia. Nolaila lalau iho la oia ikana pahika ui a paa ma kona lima akau. O kana ipu uwila ma kona lima hem.i. Ia wa oia i pjne iho ai penei i kona mau pokii. E o'u pokii i hnnau pu mai ai mai lo ko mai o ko kakou makuahine. Ke kauoha aku nei wau ia oe a penei no i.n. E leie a<u kekahi mau alelo manamana o ka uwiia a nulama aku i ka ka kou wahine. 0:a ka m H»-raiia. ona eneav a pvi e lele aku ana ona oia auanei kau e hopu pio mii ai a oaa. 1 ka piu ana o keii mau olelo ake ahi opio oia no ka *a i booko aku ai kona p >kii uwi'i i na kauoha a kona haku. Emoule aia hoi ui i<un» ae la ka ui Hiaralia i ka uwila. A o ka poe e aumeume ana iaiaia ua lilo iho ta lakoa i puulehu. Aole hookahi mea e hookokoke aku makahiakaui Hiaralia e ku mai ana Oke alii o]HO hoi he niakemake oia e hui aku me hana aloha. A eia nae hoi ka apiki i hiki ole ai iaia ke hele.

Ma kahi ana e hele aku ai ua ptht pu i na eneml Ake hoomaika aku UnooU e lu« ku. Elua po elua ao ua hui aku \k laua a ielua. Oka wela nae oke abi aole o kaoa mai. 0 na hoku o ka lani ua nalowale lakou mai ka ponaha lani aku aohe he ike ia. Ika hui ana aku oua mau ut nei, ua puili ae la laua auwe mai la hoi kekahi i kekahi. Me na waimaka hoi e hiolo ana ma ko iaua mau papalina. A he mau minuie mahope iho ua po hala ia. A tXa no ka 0 Aekoahi i hiki mai ai a hui iho la me kana mau hamai me ke aloha. Ia wa i pane mai ai 0 Aekoahi ika pme ana aku E a'u hanai he mau la wale no koe alaila e noho alii auanei olua maluna 0 ko ohia mau enemi. Oko o\ua makuakane ke luku mai la iko olua mau enemi me koua mau uaita kino pahaohao. No ka mea ua kauoha aku nei oia i ua mau naUa la ona. 0 Laehokeia me Apakula, me ko (aua mau puaiikaua. Ua pio laua iioko o keia wa a'u e ka maiiio nei me olua. Noiaiia e iuku aku olua nie ka hono ote. Ia manawa, pane hou mai 3a 0 Aeko ahi. Eia au ke haawi aku nei i kekahi mau hulu 0 knu ehu ia oiua e a'u mau hanai. E hoo» iho olua he kokua nui keia no oiua. Ia wa i hukuki ae ai o Aekoahi he elua hulu a haawi aku la i kana mau | hanai, a pane hou aku la no oia ika i ana aku. Ina oiua e makemake ana e ioaa ona mau kokua no olua mai ioko mai 0 kuu huiu e kīoia aku i kekahi o laua

iloko o na enemi. E ike kote no auanei olua e hooko koke ia no ko olua makemake. Ua pau ae la. Eia au ke hoi nei no ko'u wahi enana ai ina enemi e holo malu aku ana mai ke kahua kaua nei aku. Ia manawa i huli hoi aku ai o Aekoahi. A o na alii opio hoi ua hoomaka aku la laua e luku i na enemi. He elua po klua ao ia wa i ano emi iki mai ai. I ka wa i kualilii mai ai o ke ahi manao ae la na alii opio ua knkoke paha e pau na enemi. No ka raea aohe nui o na leo buio mai. Ua hoomau aku la no ke alii opio i kona iuku ana a hiki waie i kona hui kino ana me kona makua me kona mau naita pukonakona. I kona halawai ana aku me kona makuakane ua pane mai la kona mmu akane. Ua iuku aku nei kakou i na kupua a piu koe wale no na alihikaua ame na kupua. Aka o lakou aole ia he mea no W a kou e hopo ai. 0 ko'u inaina a pau aia no ia maluna o ke kupua Lopina Guta Maluna auanei ona e hooUi ai ko'u inaina no ka wa mau loa. Ia lakou no e noho ana a e hoomaha ana hoi, ua hiki mai la ke kupunakane oka ui HiaraUa, a pane mai ia penei: E makaukau ookou no ka mea kokoke ioa ka make imua oko oukou alo ano. A e makaala loa aku no hoi oukou a pau. Aole i pau pono ae keia inau huao leio aia hoi ua ike ia aku la kekahi pua iikaua nui e nee mai ana i kahi a lakou e noho ana. Ike koko v * ana mai ui ike ia aku la. 0 ke kupui Lopina Gaia ka mea nana e alakai ana i ka puali kaua. 1 ke kokoke ana mai ua holo mai U ua kupua nei a pene mai la. E aa wahi keiki ai waiu, e pono oukou e haawi pio nui malalo o kuu ma« na. Ko ka mea, ua maopopo iai'u he poe pio oukou na kuu mau lima. Aole he hookahi mea nini e hoopakele ia oukou mai ka make a'u e kau aku ana maiuni o oukou. (Aek i pau.)