Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 17, 28 April 1888 — Page 2

Page PDF (1.88 MB)

This text was transcribed by:  Ashley Palmer
This work is dedicated to:  Dr. Michael Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KUAHAUA.

O MAKOU, O KAI AKAUA. ma ka Lokomaikai o ke Akua. Moi o ko Hawaii i'ae Aina, ke Kukala aku nei:

 

            I kulike ai me na I'auku 28 me 45 o ke Kumukanawai. ua loaa i ko Makou oluolu ke kahea ana aku i ka Ahaolelo o ko Makou Aupuni, e akoakoa ae i ke Kau Ahaolelo mau, ma ka Hale Ahaolelo o Ahiolani Hale, ma ko Makou Koianakauhale Alii o Honolulu. no ke kuka ana i na hana o ka lehulehu i ka hora ia awakea o ka Poalua, ka la Iwakaluakumamaiwa o Mei. M. H. 1883.

            Haawi ia malalo o ko Makou Hoailona Alai, na ko Makou Halealii Iolani, ma ke Kula nakauhaio o Honolulu, i keia la 23 o Aperila, M. H. 1883, a i ka Umikumamalima o na Makahiki o ko Makou Nohoalii ana.

            KALAKAUA REX.

 

Na ka Moi:

            i Kakau Incaio: W. I. Green,

@@@                                  Kuhina Waiwai.

 

Nupepa Kuokoa.

 

@@ @@ Makahiki. 82.00

No Poni Mahina.        1.00

 

                        KUIKE KA RULA.

 

I'o@ ono……..Aperila 28, 1888.

 

KA AHAOLELO

 

            Ma ka pepa o keia la e ike ia ai, ke kukala no ka akoakoa ana mai o na hoa o ka Ahaolelo i ka la e wehe ia ai o ka lakou hana no ka pono o ka lehulehu, i ka Pualua. Mei 26, 1888. Ua loli ae mai ka manawa noho mai ka pule hope o Aperila a i ka pule hope o Mei.

            He eha pule mai keia la aku, e laukanaka hou ana ka rumi Ahaolelo, a e lohe ia auanei ka leo o ko kakou mau Alii me na Lunamakaainana e paio ana no ka aoao a lakou i manao ai he pono kaulike a me ka maemae.

 

KA MAI LEPERA.

 

            Ke pinapinai mai nei na lono e pili ana i ke kanailio i ka mai lepera, no ka hana apiki, ka mahuka, ka heleuluulu a me ka lawe i na mea eha ma ka hooweliweli pu ana mai i na kanaka o ke aupuni.

            Ua kamailio mua makou no keia kumu i kekahi mau la i hala ae nei, no na lawe pupuhulu a na mana aupuni i na poe i loohia i keia ano mai. E noonoo pu iho hoi na makamaka i ke ano o ka lawe ana a ke aupuni, mamuli no ia o ka haawi ana aku i manawa nona e lapaau ia ai ma ke kahua mai o Kakaako, a mai laula mai e hoao i a ai na lawelawe e pale aku ai i na pilikia e like me ka hiki ke hana ia. A ke hiki ole na hoao ana no kona palekana, alaila, heaha hou aku ka kakou e paio aku ai me ke kanaka i loohia me kela mai weliweli loa o ka hookaawale ohana, e lawe anei kakou i ke kulana o ka noho huikau pu ana me lakou, a i ole, o ka hoolohe aku paha i na kuhikuhi a na poe i ao i ka lakou mau oihana na mai o ke kanaka? Aole! Aole makou i manao, o kakou na Hawaii i pii koke ae ka holomua a me ka naauao, e lawe hou kakou i ke alanui o ka hoihope a noho huikau pu me na mai? Aole kakou i manao o ka noho pu ana me na mai o keia ano i hiki ke hooiaio ia ka weliweli o ko lakou mau kino, he hana ia i kulike me ko kakou ano o ka makee i ka maemae a me ka hoopakele i ka ohana? Aole :) na mai o keia ano, he ninau paakiki loa ia inawaena o ka lahui ke ao ana aku, e hookaawale aku i kona hoa'loha ma kahi e hiki ai ke lawelawe ia na lapaau ana e loaa ai  kona palekana.

            Ke hoomanao nei makou, o ka pili ana o kahi me kekahi, he hana hupo loa o ka noho huikau pu ana nma kahi hookahi. Pela kekahi haole i make mai nei ma Amerika i kona wa e holoi  ana i kono lio, ua eha ia nae kona lima a pili aku la ma kahi eha o ka lio i loaa i ka mai gelena, ua make koke iho la oia i kekahi la ae no kela mai. Pela pu no kakou e hoohalike ai ma na mai weliweli o keia ano, e akahele loa kakou e hoao i ka lapaau ana oiai ka manawa opiopio o ka mai, pela wale iho la no kakou e pakele ai mai ka holopapa ana mai a keia mai hookaawale ohana. I na luna aupuni hoi, e lawelawe ia na poe pilikia a pau o keia ano me ka nui o ka manawa. na olelo hooluolu ia lakou, pela ka hana e hololea ai me ka hapai ole ia o na manao uluku o ka inaina a me ka mokuahana.

 

HE MAKANA NUI OHAOHA

 

HONOLULU APR. 13, 1888

 

I ka Mea Hanohano

                                    Lorrin A. Thurston

                                                Kuhina Kalataina.

 

Aloha oe:--Mamuli o ka hai ia mai aia he heluna o na wahine ui a me na kaikamahine ma ke kahua mai Lepera maa Molokai, aole o lakou mau poe ma iama kupono a mau kahu. a o ka makemake o ke aupuni o ka hooiako ia poe mai me na hale kaawale mai ka nui aku o ke amaina malaila, a e hoonoho ia lakau malalo o ka malama ana a na wahine Kaniniano o ka hoomana H@@@ P@@@@@ a Ka@@@@ paha, a i ole ia o laula a elua, ke waiho aku nei au i keia nei no ia pomaikai, e uku no au i na lilo o ke kukulu ana i na hale no ia manao maluna ae a hiki i ka elima tausani dala, o na hale no na mai e like me na hale i kukulu ia malaila, a o ka hale no na luna nui i hale kupono no ko lakou noho ana, a e kukulu ia lakou malalo o na kuhikuhi ana a R. W. Meyer E@@, a mahope aku o laila e hoihoi ia aku ai malalo o ka mana o ka Papa Ola.

            Ke makemake nei au e maopopo, in a e ae mai Kou Mea Hanohano i ka'u nui, alaila, ma ka hoomalu a me ka lapaau ana i na wahine a me na kaikamahine e hoihoi ia ana ma ia hale, aole loa he mau keakea, hoohaiki a lili paha no ke ano o ko lakou hoomana.            Owau iho no

Kau Kauwa hoolohe,

 

Chan. R. Bishop

 

Honolulu, Apr. 18, 1888.

                                                                        Hon. C. R. Bishop,

            Aloha oe:

 

            Ua loaa ia'u ka hanohano o ka hoike ana aku i ka loaa ana mai ia'u o kau palapala o ka la 13 o keia malama a maloko o laila i noi mai ai oe i ka pomaikai o ke kukulu ana i mau hale no na wahine a me na kaikamahine ma ke kahua mai lepera ma Molokai.

            I pane no kau hoolala manawalea, ke olelo nei au ua waiho ia aku ia imua o ka Aha Kuhina a me ka Papa Ola, a ua apono lakou me ka haahaa.

            Ua noi pu ia mai au e pahola aku i ko ka Aha Kuhina mahalo nui a me ko ka Papa Ola no keia kokua i hiki mai i ka wa pono, e pale ae ai i kekahi o na hune nei e ku nei ma ke kahua mai lepera.            Ua loaa ia'u ka hanohano.

                                                                                                                                    Kau Kauwa hoolohe,

                                                                                                                                                Lorrin A. Thurston,

                                                                                                                                                            Kuhina Kalaiaina.

Paeaina Pu'a La.

 

LETA MAI AMERIKA MAI.

            Hoko o ka malama o Ianuari o ka makahiki 1886 ua hoohui ae kekahi poe lede o ke kulankauhale o Nu Ioka ia lakou iho, no ka noonoo ana a me ka hoolala ana i kekahi mau hana e apo ana i na wahine Karistiano a pau iloko o ka huina hookahi, a e lawelawe no ka pomaikai o ka lehulehu. He umi ko lakou nui, a ua hoolilo lakou ia lakou iho i kiko waena no na pa umi e ae, a ma ka pa umi na ahahui e ae e poai ae ai i keia kiko waena. O ka inoa a lakou i lawe ae ai, oia keia: Na Kaikamahine a ke Alii." O ka hoailona o ko lakou ahahui he kea dala uuku i hoopaa ia me lipine poni alii. O na huaolelo makia o keia ahahui oia keia: "Ma Kona Inoa o ka Me Hemolele o ka wa kahiko." A o na olelo hoeueu hoi o ko lakou ahahui, oia keia mau lalani:

            "E nana imua aole i nope, E nana iwaho aole iloko, E nana iluma aoole ilalo, E haawi i ka lima kokua."

            Aohe kumukanawai o keia ahahui, aole no hoi o lakou mau rula hooponopono, koe wale no keia manao i ae like ia e lakou a pau, oia hoi o na noi kupono a pau i hoopii ia ma Kona Inoa, e ae ia mai no. Ua hikiwawe loa ka ulu ana o keia ahahui, a i keia wa ua hiki i ka 10,000 a oi aku, a ke manao ia nei i keia wa he mea kupono ke hana ia i kumukanawai. He hiki no ke loaa na hoakaka ana a na kea hoailona o ka ahahui mai a Miss G. H. Libbey mai o ka helu 18 Washington Place, kulanakauhale o Nu Ioka.

            He lehulehu wale na hana i lawelawe ia e keia poe Kaikamahine a ke Alii. O kekahi o lakou, o Mrs. R. H. Townsend o Nu Ioka, ua kukulu ae nei he pakui no ka Hausipila Belleyu. a ua lilo no ia hana he $12,000, a na kahi mau kaikamahine hoi i hoolako i ua hale nei me na mea a pau e oluolu ai ka poe mai. Ua hoonoho ia ka pohaku kihi o ua hale nei e Rev. Bishop Potter me ka hamare i hoopaa ia me ka lipine poni. Ua kalai ia iloko o na pohaku ku na huaolelo:

            "Ma Kona Inoa, a i ka wa i haawi ia ai na ki o ka hale i na komisina a ke aupuni, ua hoopaa ia ka huihai ki me ka lipiue poni."

            Ue ike au iloko o na makahiki elua i hala ae nei ua hele na poai o keia ahahui a puni ka honua me kona mau kea nani. Aka; aole nae au i ike ua loaa ia oukou ma Honolulu kekahi lala o keia aha. He mea hauoli noʻu in a e hoolokahi ia na wahine a paa iloko o keia aha, a me ka poe mawaho no hoi, ma Kona Inoa e hoopio i ka mana weliweli o ka waiona. Aia a lokahi na wahine a pau o keia honua nani, me ka manao paa e hoopau i ka inu ana i na waiona, alaila e nalowale auanei keia kupua ino mai luna aku o ka ili o ka honua. No ka piha o Nu Ioka me na hale inu rama ua aneane e maule kka poe e paio nei me na ino o ka waiona i kekahi wa. No  ka oi o ka maikai o Hawaii. ke nini nui nei au e lohe ua alakai mua na makuahine a me na kaikuahine o ia paemoku oluolu ma ke kukulu ana i kekahi ahahui nui no ka hooie waiona. Heaha na kumu e hiki ole ai i na wahine Hawaii ke alakai mua ma keia hana nui no ka hoomaemae ana, a e lilo hoi lakou i hiki mua a i helu ekahi mawaena o na lahui e hoopau loa ana i ka waiona ma keia mus iho?

            Owau me ke aloha,

                                    Kinimakalehua.

 

Nuhou o na Aina E.

 

            He $12,000,000 i h@okaawale ia no ka hoohana ana i ka nukawai a me na uwapo o ka muliwai Misisipi ma Amerika.

            O Meia Hewiti o Nu Ioka, oia kekahi o na moho e okomo ia aku ana i ka aha koho nui o na Peresidena.

            Ladana, Aperila 5--Ua makemake ka Emepera e ae aku i ka mare ana o ke Kamaʻlii Alekanedero o Batenbega i kana kaikamahine, ke Kama'lii Vitoria, aka, ua kue o Bisimaka i keia hoohui ana no kekahi mau kumu pili aupuni.

            Eia ma ka mokuaaina o Rhode Island, he kanawai e papa loa ana i ke puhi paka ma na alanui a pau o ka mokuaaina.

            Pela pu me ka mokuaaina o Vermont, he hewa i ke kanawai ke puhi kika ma na alanui i ke Sabati. Ma Kapalakiko aole he mau kanawai o ia ano a ua hiki i ke kane me ka wahine ke puhi i ka paka i na hora a pau o ka la a puni ka makahiki.

            O ko Vandabilt waiwai he$112,000,000; o ko Comelnis waiwai, he $ 115,000,000; Jay Gould, he $ 200,000,000; na kaikamahine elua a Vanderbilt oia o Mrs. Sloan me Mrs. Shepherd, he $42,000,000; Fred. Vanderbilt, he $13,000,000;; Geo. Vanderbilt, he $12,000,000.

            O ka wahine lauoho nani loa o Amerika, oia no o Mrs. Lee, wahine a ka Lunamakaainana Lee o Virginia. He wahine oiwi kino loihi oia, a he ui waianuhea ke haiainu ana ma kona mau papalina kohu okooko ahi. Ke hookuu ia kona lauoho e kaualako no ia i ka papahele i kau a mea o ka loihi.

            O ke kii hoolele o Mrs. Tyler, oia ke kii wahine mua loa e kau nei i ka halealii Hale Keokeo o na Pereside na o Amerika Huipuia, a oia hoi ke kii elua nana i hoolaa aku na paia o ia halealii. Eia no ua wahine la ke ola mai nei i ke kanahiku o kona mau makahiki.

            Ua piha mai nei ke kanawalu o na makahiki o George Weber, ka haku moolelo kaulana loa o Geremania i keia la. Nana i kakau ka Buke moolelo o ke ao nei, a ua olelo ia ia Buke, ua apo lokahi ia e na poe naauao o ka aina.

            O ke kanaka hana kahiko o na mea nani, oia o Mr. M. Worth o Parisa, ua hai ae oia, o ka poe puni hulahula loa o ke ao nei, oia no na wahine Rukini. O na wahine Pelekane ma Ladana, he poe hoouiui lakou ma ka nohea o na helehelena. O na wahine Amerika ma Wasinctona, he poe ake lakou ma ka nani o na aahu a me ka hele ana. O na wahine Farani ma ke kulanakauhale o Parisa, na lakou e lawe haaheo ka noho poo ana i na aupuni o ke ao nei, ma ka nani o ko lakou mau kahiko, a me ka palanehe o na kiina wawae.

            O kela manao hoohui o na mokuaina elua o Veremona a me Konetikute, no ke kukulu ana i kia hoomanao no Kapena Sam Morey, oia ka mea nana i hoohana mua loa ka ikaika o ka mahu ma ha hoonee ana i kekahi mea kaumaha, e waiho ia aku ana kekahi hoolala i ke Kiaaina a me kona ahakuka o Nu Hamesia i ka wa a lakou e halawai hou ai.

 

NO KAKAAKO

 

            I kela pule aku nei, ua hoopuka ia maloko o kekahi itamu, eia ma Kakaako kekahi kanaka puipui ma ka inoa o Peni, he noho wale iho no kana hana a po ka la. Ua minamina loa makou i ka puka ana o kela itamu pela, mamuli no ia o ka hookomo ia ana me ka ike ole o ka Lunahoopnopono ma ke keena,  a hookomo ia iloko o ka nupepa i ka wa e pai ia ai. Ke noi aku nei makou i kou oluolu e Peni, e hoihoi hou mai i kela mau olelo hakuepea i hoopuka ia nou.

 

            Lau kanaka ke kaona nei i keia mau la i na keiki o ke kahi. O na Rukini nae ka oi aku e maaloalo mau nei i keia mau la.

 

NA EKALESIA.

 

            Nahuma IIS. A ua like o Nineya me he kiowai ia. mai ka manawa ma mua mai aka. e hoo aku no lakou. E ku oukou o ku@aohe mea nana i hope.

            O ka olelo wanama keia a ke kaula o Nahuma no Nineva, ke kulanakauhale alii kaulana ka o ke aupuni Asuria i ka wa kahiko loa, ua kokoke paha ia wa ke Kaiakahinahi. i hookumu ia e Nimoreda. O keia kuhinakauhale o Nineva, ka mea i kana nui ia, he alii a he moiwahine i noho loihi a liuliu  loa ma na aina o ka hikina  ma keia wahi no hoi i h@ouna ia ai ke kaula o Iona, ewalu haneri makahiki aku i na mea e hiki mai ana maluna o kela kulanakauhale ia wa.

            Aka nae, ua hooponee ia ka luku ia ana, oiai ua mihi hoohaahaa ko ia kulanakauhale imua o ke Akua Mana a ilaila, ua hala ae la ia olelo kaumaha, i wanana ia e kaula e Iona, hookahi kanaha la i koe a e loko ia o Nineva.

            Nolaila, e loaa keia mau ninau malalo iho nei penei:

            I -- Pehea la o Nineva e like ai me he kiowai la ma ka manawa mamua mai? O Nineva, kauhale nui kaulana, he waiwai loa ko laila poe kanaka, he poe koa, he poe hanohano loa ka noho ana, he nui wale kona mau pakaua e hoopuni iaia. Oi aku kona poe kalepa mamua o na hoku. Ua hoohalike ia kona mau alii me he mau uhini la, o kona mau koa ua ike no me ka uhini ka lehulehu a paapa wale aku, o na kanaka iloko o keia kulanakauhale he mau haneri tausani: ko lakou nui. Ua hookiekie ia ae kona kulana a me kona hanohano nui kiekie, a me kona mau maka keleawe kinohinohi haaheo, nolaila, ua piha o Nineva i ka makaleho ia e na lahuikanaka o ko na aina e mai.

            Ua hele nui mai na malihini malaila, ua hoohihia ia ko lakou mau puuwai e na lealea a me na hana hewa he nui loa o ia kulanakauhale, makena wale na mea e huki aku ana i ka naau o ke kanaka e komo poo aku, uhane, a me ka ikaika a pau loa.

            O ke kiowai, he wahi makemake nui ia oia e na manu ahiu o ka lewa, a me na holoholona hihiu o ke kula, he ma kemake nui eia mau holoholona hihiu i na kiowai, he wahi e auau ai lakou, he wahi hoonanea luana ai, he wahi no hoi e hiamoe ai lakou ma kona mau aoao, he wahi hoi e ai ai na manu i na lepo opilopilo, he wahi no hoi e paani lealea ai na holoholona i ko lakou wa e hauoli ai.

            Pela auanei o Nineva e like ai me he kiowai la mamua mai, he kahua paani lealea ola no na lahui malihini o ko na aina e, a me na keiki kupu o ia aina ma ia aupuni o Asuria.

            O Nineva ke kulanakauhale i hooipoipo ia me he lilina ume naau la, no kona hanohano kiekie pookela loa i ka wa kahiko loa.

            II--Owai lakou ma keia pauku i olela ia e holo aku ana? O kona mau mea nani hoehaeha puuwai o ke kanaka? O na waiwai  i hoahu ia a manoanoa e ka poe kalepa o ia kulanakauhale. O kona hanohano kiekie a ihiihi i kukulu ia a ai ka manu iluna. O kona mau leaela i hoohialaai ia a hai na pula o ke kula. O kona poe alii i hele a lehulehu wale me he mau uhini la ka nui. O kona mau luna koa kini paapu wale. O kona poe kanaka a pau loa o ia aupuni a me na kanaka hana hewa hoomaa kii a pau loa, oia na mea a pau e holo aku ana.

            III--Owai ka poe i kauoha ia mai aole lakou e nana i hope? O kekahi hapa o ka lahui Iuba@o e noho ana malaila ia manawa, oia hoi, ua mamo a Aberahaina, o ka poe no ia i kauoha ia e ke Akua ma ka waha o keia kaula o Nahuma, aole lakou e nana i hope, aole no hoi lakou e manao i na mea o ia kulakauhale i ka wa a me ka manawa e lawe ia aku ai ia mau mea a pau.

            O kekahi poe kahunapule e ae no e noho ana malaila ia manawa, aole la kou he poe Iudaio, aka, ua komo pu lakou ma keia kauoha aole e nana i hope, ua kamailio no o Iesu ma na euanelio a na lunaolelo, aole no keia pa wale no kana poe hipa, he poe hipa ae no kona mawaho.

            IV--Ka hopena o keia olelo no Nineva. Heaha la? E luku ana ke Akua i keia kulanakauhale me kona inaina wela loa, e haawi ana ke Akua i ka uku hoopai maluna o Nineva no kona hana hewa ana, no kona haaheo a me kona hookiekie, e maalo aku ana na mea a pau au i moeuhane ai, e uwe kanikau auanei oe me he wahine hanau keiki la i kona la popilikia, i ka manawa o kona haakokohi ana, e hiki mai ana kou hopena awahia loa; a me kou hooneoneo ia ana, a noho kanaka ole ia ana oe ma ia hope aku a mau loa, e ulu mai auanei na laau inoino loa, na holoholona ai kanaka, na manu ai heana palau o ka waonahele, a me na mea inoino a pau loa. Oia na hoailona ino o kou hoowahawaha ia ana e Nineva, a hiki i keia la. E heluhelu i ka mokuna i o Nahuma.

            Pehea la oe e Hawaii aloha nui, e like aku anei oe ma Nineva? Ae:heaha na hoike e like aku ai oe me Nineva? Na hana he nui wale, ona rama akea, opiunia laula, moekolohe palahalaha, hehi Sabati luakena wale, hookau maha lehulehu loa. ea lealea manoanoa wale, hookano a me ka hookiekie pupupu wale, na poe hookiekie i ke Akua he mau mana, na hoomana kii iloko ou e Hawaii he mau lehu, makena wale na enemi o ka pono.

 

P@@@@

           

            E na hoa paahana, na ohua haipule o ke Akua ma Hawaii nei, e kupaa kakou, e naue ole. E kaua me ka wiwo ole, e kau i ka have o ka lanakila o ke aupuni o Iesu, e hilinai nui kakou maluna o ka mana o ke Akua, aole ma ke akamai o kanaka.

            Me ke aloha,

                                    J. N. Paikull.

 

Na Hoohano o Kawaihae, Hawaii.

 

            I ke Kuokoa:

                                                                        Aloha teale:

 

            He Kula Aupuni Hou.--Ma ka pule elua o Maraki ua lilo ke kula o Kakela, Kawaihae uka, i kula aupuni ma ka apono ana a ke Kahu Kula Nui. Oiai ua makahiki a oi ke ku ana o ia kula ma ke ano he kula kuokoa, aka, i keia wa he kula no ke aupuni Hawaii, a ua hiki aku ka huina haumana i ka 15 a oi, o T. K. Bipi ke kumu. Eia ka mea pilikia malia oaha o ae mai ke aupuni, aohe halekula o ua kula la, aia ma ka hale noho o Lono, kahuna lapaau kaulana iloko o ka apana o Kohala Hema nei, e kula ia nei.

            Ua Heo Aku.--O ko makou hoa o ka makapeni o ka ua kipuupuu, oia o J. H. N. Kawaiolu, ua hoi aku oia no ka ua kukalahale o Honolulu, me ka na lede a me ka laua bebe.

            E hahai ia ka huakai hele honua a ka makaniaka e na haawina oi aku mai luna mai.

            ma-u mea hou ia o kuaaina nei.

Kou oiaio,

Thos. S. K. Nakanalua.

Kawaihae, Hawaii, Apr. 24, 1888.

 

MA KE KAUOHA.

            I keia la ua hookohu aku nei au ia Edward G. hitchcock, oia ka makai nui no ka mokupuni o Hawaii, ma ka apono ia e ka loio Kuhina.

                                                `                                                                                                                       ULULANI.

                                                                                                                                                Kiaaina o Hawaii.

                                                                                                            Hilo, Hawaii, Aperila  5, 1888.

                                                                                                                                                2177-31

 

            Ua hookohuia o EDWARD KAALOA i keia la i Agena Hooiaio Palepala Kepa no ka Apana o Koloa, mokupuni o Kauai, ma kahi o J. W. Alapai i waiho mai.

                                                                                                                                                                        L. A. THURSTON,

                                                                                                                                                                                    Kuhina Kalaiaina.

                                                                                                                                                            Keena Kalaiaina, Apr. 9, 1888.             2176-31

 

            I ka Poaha, Mei 10, 1888, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, i ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ana ma ke Kudala akea, ka hoolimalima o kela loko o Kuwili, ma ke alo iho o Kawa, me kekahi aina kalo, nona na eka he 22, hoolimalima no umi makahiki, e uku ia ka auhau ma ka hapa makahiki. Koho kiekie $250.

                                                                                                                                                                        L. A. THURSTON.

                                                                                                                                                                                    Kuhina Kalaiaina.

                                                                                                                                                            Keena Kalaiaina, April 4, 1888.             2175-51

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

            Oiai, ua hookuhu pono ia mai ka mea noea ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o Samuel Hueu Kahimoku no Honolulu i make aku nei, nolaila ke hoolaha ia aku nei, o na poe a pau he mau koina ka lakou i keia waiwai, e waiho mai ia mau koi iloko o na malama he eono mai keia la aku me na hooiaio kupono, ma kona hale noho ma alanui Adamu, a i ole, ma ke Keena o ka Papa Ola ma Honolulu, a i ole e hoole mau loa ia aku no ia mau koi, a o La poe a pau i aie i ua waiwai la, ke kauoha ia aku nei lakou e uku koke mai iaia.

                                                                                                                                                                        WILLIAM TELL.

            Lunahooponopono o ka waiwai o Samuel Hueu Kahimoku i make.

            Honolulu, Aperila 21, 1888.      2177-31

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

 

            O ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ka Lunahooponopono o ka waiwai o John Hamauku o Honolulu, ke hoolaha aku nei i na kanaka a pau he mau koi ka lakou, e hoike koke mai me na hooia kupono i ka lunahooponopono, a i ole, i kona loio paha W. O. Smith ma alanui Papu, Honolulu, iloko o na mahina eono mai keia la aku, o hoole loa ia auanei.

            A o na poe he mau aie ko lakou no na uku hoolimalima a ma kekahi ano e ae pahi, ke kauoha ia aku nei lakou e hookaa koke ae ia W. O. Smith, ka mea i ae ia e ohi no ia mea.

                                                                                                                                                            S. M. DAMON,

            Lunahooponopono Waiwai o J. Hamauku i make.

            Honolulu, Aperila 25, 1888.        2178-41

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

            Ua koho pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei, i Lunahooponopono no ka waiwai o Luther Aholo i make o Lahaina Maui, nolaila, ke hoolaha ia aku nei na kanaka a pau he mau koi kekahi a lakou no kona mau waiwai, e hoike koke mai me na hooiaio a me na palapala paha, in a he moraki a ma kekahi ano e ae paha, ma kona wahi noho ma ke alanui Beretania, a i ole ma ke keena o F. M. Hatch, Honolulu, Oahu, iloko o na mahina eono mai ka la aku e puka ai keia hoolaha, a i ole e hana ia pela, e hoole mau loa ia aku no.

            O na põe a pau he mau aie ko lakou i ka mea make, a ke paa nei paha i kekahi o kona mau waiwai, ke kanoha ia aku nei lakou, e hookaa koke mai a e hoihoi pu mai ia mau waiwai me ka hakalia ole i ka mea nona ka inoa malalo iho nei.

                                                                                                                                                LYDIA AHOLO,

                                                                                                            Lunahooponopono o ka waiwai o L. Aholo i make.

                                                                                                                        Honolulu, Aperila 23, 1888.       2178-@@

 

E HOOLOHE.

 

            Ua hoonoho aku nei au ia LAIE POOHEA i Luna Nana i kuu aina a me ke kai lawaia e waiho la ma Kaamola, Molokai, a ke papa ia aku nei na poe a pau aole e ohi wale i na waiwai o ua aina la me ka ae ole ia, o hoopii ia.

                        MRS. LEIHULU KEOHOKALOLE.

            Ap 28-31

 

HOOLAHA HOU.

 

Laieikawai !     Laieikawai ! !

 

A PULELO AKU I KA PULE

 

ELUA O MEI

 

Ka Buke Moolelo o Laieikawai ka ui hiwahiwa o Paliuli, ka mea hoi i olelo ia,

 

KA WAHINE I KA LIULA !

HE BUKE MAKEPONO LOA !

 

He lole ka pule o waho, a he hookahi dala

 

wale no ke Kumukuai.

 

Ka mea keia o na buke a ka "Hui Waihona

 

Buke Hawaii," a e ukali ia aku ana

 

keia Buke e ka nui a me ka

 

lehulehu ke holopono   

 

na hana.

 

E hoomanao e ka mea hoohialaai moolelo Hawaii he

 

Hookahi Dala Wale No Ke Kumukuai.

 

Ina he hoouna mai i na kauoha no na buke e panee pu mai me na wahi kenikeni i loaa koke aku.

 

Ua makaukau na mea hoopuka e hoolako i na mea a pau e hoouna mai i na kauoha me na wahi kenikeni,

 

Na kauoha a pau no na buke e hoouna mai ma kekahi o na inoa malalo iho, ma Honolulu.

 

Ka mea hiki mua oia ke hoolako mua ia !

 

JOS. H. BOLSTER, a i ole,

                                    SOL. MEHEULA.

                                                                        Pahu Leta 90                                      Papapai Mahu Bulletin.

                                                                                                            2178- 5t

 

KUAI WAIWAI PAA A KA LUNAHOOPONOPONO WAI WAI.

 

            Mamuli o ka loaa ana mai o kekahi mana kuai mai ka Hon. Edward Preston mai, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, i ka la 12 o Aperila, A. D. 1888, e kuai kudala ia aku ana i ke akea ma ka rumi kudala o J. F. Morgan, ma alanui Moiwahine, Honolulu, Mokupuni o Oahu, i ka hora io kakahiaka o ka

            POALUA, MEI 8, 1888,

no ke dala kuike o keia mau aina malalo iho nei:

            O kela apana aina e waiho ala ma Puulena, Manoa, mokupuni o Oahu, i hoakaka ia na palena penei: Apana A, aina kula me kalo. E hoomaka ana ma ke kihi hikina o ke alanui Pake, a holo aku i ka akau, 67˚00' komohana 331 pauku. Akau 67'30' komohana . 85 pauku. Akau 68˚30' komohana 52 pauku. Hema 17˚00' komohana .95 pauku. Akau 60˚00' komohana 2.22 pauku. Hema 84˚15' komohana .26 pauku. Hema 29˚00' komohana .96 pauku. Hema 60˚30' hikina 3.30 pauku, ma ka apana  B, Akau 6˚00' hikina .19 pauku ma ka apana B. Hema 71˚00' hikina 1.96 pauku ma ka apana B. Hema 52˚00' hikina 2.90 pauku ma ka apana B. Akau 29˚00' hikina 3.50 pauku a i kahi i hoomaka ai, a nona hoi ka ili 2.03 eka, he hapa no ka palapala Kila Nui helu 2410, palapala kuleana 1920 ia Paaluhi a me ka palapala kila nui helu 2599, palapala kuleana helu 1940 ia Upepe.

            O keia waiwai i hoike ia ae la maluna, oia no kekahi o ka waiwaio S.Napahukapu o Honolulu i make. Na ka mea kuai ka lilo o na palapala.

            No na mea i koe, e ninau i ka mea nona ka inoa malalo nei ma kona keena Helu 27, Alanui Kalepa, Honolulu.

                                                                                                                                                            J. M. MONSARRAT,

            Luna hooponopono o ka Waiwai o S. Napahukapu.

 

            Owau o Kahanaaumoe, he wahi ko'u i hookaawale ia iloko o keia waiwai i hoike mua ia ae la no ka wa ola, me ko'u ae a me ko'u apono ana aku i ka mea kuai e hooili aku iaia i ko'u kuleana a pau.    

                                                                                                                                                            kona

                                                                                                            KAHANAAUMOE.                 X

                                                                                                                                                            kaha

                 Hoike:

                                                            Edmund H. Hart.

                 Honolulu, Aperila 21, 1888.                                                       2177-6t

 

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Kaehu (w) o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole,

            Ma ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Kuapuu alias Pule Iokewe keiki a ka mea ma ke e hoike ana ua make kauoha ole o Kaehu ma ka la 16 o Aperila, 1888, a e noi ana e hoopuka ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia.

            Ua kauohaia o ka POAONO, ka la 12 o MEI, 1888, ma ka hora 10 kakahiaka oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo ma Aliiolani Hale, Honolulu, ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, in a he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.

            A e hoolaha ia ia mea ma ka olelo Hawaii, i ekolu manawa maloko o ke KUOKOA he nupepa puka hebedoma ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, Aperila 21, 1888.

                Na ka Aba :

                                                                        HENRY SMITH,

2178-3t                                                                        Hope Kakauolelo.

 

 

            AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Beke w., o Kohala, Hawaii, i make kauoha ole.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a Lulia a me A. P. Kalaukoa kana kane e hoike ana ua make kauoha ole o Beke i olelo ia ma ka la 13 o Aperila 1888, a e noi ana e hoopuka ia ka Palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Lalia Kalaukoa a me palapal'a hookohu kahu malama no ke kino a me waiwai o Julia, kaikamahine oo ole a ka mea i make.

            Ua kauoha ia o ka POAKOLU, ka la 16 o MEI, M.H. 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la ma ka hale hookolokolo ma Aliiolani Hale Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai na noi la. A e hoolahala ia mea ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke KUOKOA he nupepa puka @@@@doma ma Honolulu. A ma keia ke hookohu ia nei o Lalia i olelo ia i kahu kuikawa no ke kino o Julia i oleloia.

            Kakauia ma Honolulu, Apr. 23, 1888.

                                                L. McCULLY,

                                    Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Ikea:

            HENRY SMITH,

                        Hope Kakauolelo.

                                    2178-3t

 

OLELO HOOLAHA.

            E noho ana wau ma Queen Ema hale, ma Le Keena malalo, me ka makaukau e halawai me na kanaka Hawaii ma ka POAKAHI, a me ka POAHA mai ka hora 9 a. m. a hiki i ke hora p. m. o kela a me keia pule.

                                                Marv E. Green.

 

HOOLAHA HOU

 

            AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. M aka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o LOUISA HAULEIOKULU o @@@@@@@, Oahu i make. Olelo kauoha e koho ana @@@ e hooiaio ia ai ka palapala kauoha @@@@@@@ hoolaha ana.

            No ka mea ma ka la 18 o Aperila 1888, @@@ waihoia mai imua o ka aha kekahi @@@ @@@ i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa a @@@@ Hauleiokulu i make aku la: a me ka @@@@@ hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala @@@ oha a e hoopuka ia hoi ka palapala @@@@@ ua waihola mai e Hauleiokulu @@

            Nolaila, ua kauohaia o ka POAONO @@@@@@ ka la 12 o MEI, 1888, ma ka hora @@@@@ hiaka, ma ka rumi hookolokolo o ia aha @@@@@ Aliiolani hale, Honolulu, oia ka ia me @@@@ ra e hooiaio ia ai ia palapala kauoha, a e @@@ Ioheia ai hoi ia noi ana mai, a me @@@@@ pau i pili, e kue ana ia palapala kau @@@@ pau i pili, e kue ana ia palapala kau @@@@@ ka hoopuka ana i ka palapala luna @@@@

            A ua kauoha hou ia, e hoolahaia ia @@@@ na manawa ekolu iloko o ke KUOKOA @@@@ pepa i pai a i hoolaha ia ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, Aperila 18, 1888

                Na ka Aha :

                                                HENRY SMITH.

2177-3t                                         Hope Kakauolelo

 

            AHA KIEKIE O KO HAWAII @@@ Aina. Ma ka hooponopono @@@ Ma ka hana o ka waiwai o ELSEY @@@@ LILEY TOM DOW, he mau keiki 2@@@@ Olelo kanoha mamuli o ke noi a ke @@@@ lama waiwai no ke kuai ana i kekahi @@@ paa.

            Ma ka waihoia ana mai o ka palapala @@@ Tom Dow o Honolulu, Oahu, kahu @@@@ waiwai o ka mea i make, e noi ana e @@@@ ia oia e kuai i kekahi waiwai paa o @@@@ make, a e hoakaka ana i kekahahi mau @@@ ku i ke kanawai, e ae ia'i e kuai i ua mau@@@ wai paa la.

            Ua kauohaia e hele mai na pilikia @@@@ ka poe a pau i pili i ka mea i make @@@@ poe a pau i kuleana i ua waiwai la @@@@ ia Aha ma ka POAKOLU la 9 o MEI, @@@@ ma ka hora 10 o ke kakahiaka ma ke @@@ hookolokolo ma Aliiolani hale, Honolulu @@@@ ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai in a @@@@ ana kekahi e hoopuka ole ia ai ka olelo @@@ oha e kuai ia'i ua mau waiwai la.

            A ua kauoha hou ia e hoolaha ia keia@@@ kauoha no ekolu manawa mamua ae o ka la hoolohe ia'i i oleloia iloko o ke KUOKOA @@@ nupepa puka hebedoma i paiia ma Honolulu oleloia.

            Hanaia ma Honolulu, Aperila 18, 1888

                                    Na ka Aha:

                                                HENRY SMITH.

2177-3t                                     Hope Kakauolelo

 

            I LOKO O KA AHA HOOKOLOKO Kiekie o ke Aupuni Hawaii.

KALAKAUA,  ma ka lokomaikai o ke @@@ o ko Hawaii Pae Aina, Moi:

            I ka Hamuku o ke Aupuni, a i ole i @@@ Hope, me ka mahalo:

            Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia m@@@@ LINE BATES, ano oia no ke kulanak@@@@ o Breman, Geremania, ka mea i hoopaa @@@@ waiho mai ana oia i kana pane i kakau @@@@ ko o na la he iwakalua mahope iho o ka @@@ ko ia ana o keia, e hele mai imua o ka @@@ Hookolokolo Kiekie ma ke kau o Ok@@@@@ ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena @@@ ka POAKAHI, la 2 o APERILA e hoike m@@@ keaha la e ae ole ia ai ke noi a Wal@@@@ F. Bates., ka mea hoopii, e like me ka m@@@@ i hoakakaia iloko o kana palapala hoopii i @@@@@ kuiia.

            A e hoihoi mai oe i keia palapala kii ma k@@@ hoike piha o kau mau hana no ia mea.

                                                            Ikea ka mea Hanohano, A@@@

                                                            Judd, Lunakanawai Nui o

                                    [SILA]            makou Aha Hookolokolo Kiekie

                                                            ma Honolulu, i keia la 9 o Iu-

                                                            nuari, m. h. 1888.

                                                                                    HENRY SMITH.

                                                                                                Hope Kakauolelo.

            Ke hooia nei au o ka mea maluna ae he k@@@ pe oiaio no ia o ka Palapala Kii ma ia H@@@@ a ua kauoha ua Aha la i kela la e @@@@@@ ia mea, a e hoopaneeia ka hihia a ke kau a @@@ Iulai e hiki mai ana.

            Kakuia ma Honolulu, Aperila 14, 1888.

                                                WILLIAM FOSTER.

2177-6t                                                           Kakauolelo.

 

AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Elua ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hoop@@@nopono waiwai.

            Ma ka hana o ka waiwai o PALA k@@@@@ Waiehu, Maui, i make kauoha ole. Ma@@@ Keena.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ua mai o ka palapala noi a Paihinui k@@@@ oilina o ka mea i make , e hoike ana ua kauoha ole o Pala k. no Waiehu, Maui, @@@ e hooponopono ia ka waiwai, a e hoonoi@@@@ na hooilima.

            Ua kauoha ia, o ka POALIMA, ka @@@ o MEI, m.h. 1888. ma ka hora @@@ kakahiaka, oia ka manawa i koho ia @@@ hoolohe ana i ua noi la, imua o ua @@@@ nawai la ma kona keena, ma ka @@@ Hookolokolo ma Wailuku, Maui, a ma@@@ manawa a ma ia wahi no e hele @@ ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke k@@@ in a he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia @@ noi la. A o keia kauoha e hoolahaia @@@@ olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke @@@ okoa, he nupepa ma Honolulu.

            Kakauia ma Wailuku ko Hawaii Pae @@@@ Aperila, 19, 1888.

                                                                                                            GEO. E. RICHARDSON.

                                                                                                Lunakanawai Kaapuni, Apana @@@

                                                                                                                        2177-3t

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ua ike au ma ka nupepa KUOKOA i @@@@ laha TR Lucas, M. R. Colburn, J. F. C@@@@ na kahu Waiwai o "Hawaiian Mechanic @@@@ fit Union," ua hanaia kekahi morak@@@@ luna a me Pelekaluhi me ua hui la no ka @@@ o Koolua Kaipo Marieke; a e kudalaia @@@ ka wa e hoolaha hou ia mai ana.

            Nolaila, ke hoike aku nei au, o na aina elua o Koolua Kaipo Marieke e @@@ ma Peekauai ma Waimea, Kauai i hoike @@@ ka Palapala Sila nui, Helu 5271, a me @@@ hapa o ka pahale o Solomona Nawaa@@@ Papaenaena ma Waimea, ua lilo loa @@@ mau apana mai ia Zakaria Lae mai, oiai@@@@@ karia Lae kekahi hooilina ponoi o Koolua@@@ ipo Marieke a me Solomona Nawalaa @@@ na lilo pu mai no hoi ko Zakaria Lae @@@ ponoi. A eia me a'u ka palaj ala kuai a @@@ lo loa a Zakaria no keia mau apana a @@@@ palapala Sila.

            A no ka hoolaha ana mai o na kahu @@@ o ua hui la e kuai kodala ia ana ka apana@@@@ o Koolua Kaipo Marieke no ka morak@@@ ia e Kaluna a me Palekaluhi. Nolaila @@@ ike nei au imua o ka lehulehu, aole ma@@@@ kahu waiwai o ua hui la e kudala i ka @@@ lookoa a pau o Koolua Kaipo Marieke, @@@ ka hapa o ka pahale o Solomona Na@@@@ no ka mea ua lilo loa ia'u kekahi mau @@@ ia mau apana aina e like me ka palapala lo a Zakaria Lae e paa nei ia'u.

                                                                                                                                                                                    EMALE.

                                                                                                                                                Lihue, Kauai, Mar. 31, 1888.              217@@@

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka @@@ nopono waiwai. Ma ka hana o ka @@@@ KELIIOKAPALAPALA (k) o Auwai@@@ Honolulu, Oahu, i make kauoha ole:

            Ma ka waihoia ana mai o ka palapala @@@ Abraham S. Bolster, a me kana wahine @@@@ mealani Bolster, ke kaikamahine hookahi@ ka mea i make e hoike ana ua make @@@ ole o Keliiokapalapala k, ma ka la @@@@ hookohu Lunahooponopono Waiwai ia @@@ alani Bolster i oleloia.

            Ua kauoha ia o ka POAKAHI, ka la @@ APERILA, m. h. 1888, ma ka hora 10 @@@ aka, oia ka manawa i koho ia no ka @@@ ana i ua noi la, ma ka hale hookolokolo@@@ Aliiolani Hale, Honolulu, a ma ia manaw@@@ ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A ehoo@@@ ia ia mea ma ka olelo Hawaii, i ekolu ma@@@@ wa maloko o ke KUOKOA, he nupepa p@@@ hebedoma ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, Aperila 5, 1888.

                        Na ka Aha:

                                                            HENRY SMITH,

            2176-3t                                                Hope Kakauolelo.