Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 17, 28 April 1888 — Kela me Keia. [ARTICLE]

Kela me Keia.

aku ana ka moKuka;ia lk-ri- ; ; ; :nau kt īki ao ho':om'»ku n:alu & ka wiokuknua I-ipana. H r> • ka mabmalama oka mahina, Hu v. :i ka niki iho a ka ia ■ . ; o ho >a iho ?»ei o Mr. Antonio ■ r: a, i Kanikela Pukiki no Po- > i ■ 1 u !Vakahi, ua malama ia he ike, Bi! aKa halea-n f-.ian! ro na iliimo- ■ I nan ,icf r,.i ffiaka»n3ka i ka hoo■h.i papa aina a >frs l,ei!ju!u Keoho- ■ 1 a h.va no ka ua lu lehua o Hiio ke Kit.a i o ka Poa!ua nei, ke KuK:»».».iit;a u.e kana le<lc. ■ 1 ke:a Poakahi ae e hoomaka hou ai ana o r.a Ku!a Aupuni o ka* a j ījn 1 ka j'3C āin.i. V I ;»u k.n. ika k.i Hote!e Hawaii 1 ka K" r,ei, a hcr ka ju!a'i o na alumo- ■ nna nianuwa. ■ .\ >1< 1 > aku ki Moi ma ka Maiu B)m .» ka l'oalua nei e like me ka mea B Hilii/na ke awa nei i na aumoku ka ■a. :ia moku kaloa a tnc na mokuahi l|<.:o j»i.iaina, he nui tt*j'e. ■ 1 k.i Poaha nei i noho ai ka Aha ■e.iapuni o keia mokuj>uni, a o I.una-■ai-.awai i'.ekekona ke kahu. I l'a huki 13 ka mokn Hoku Ao ilnna ■ ke Alahuki Moku, no ka hoomaemae Hra i kona iwikaele.

H Kia ke wawahi ia nei ka moku kalo Hk'le oke aupuni i keia mnu la. Aloha a wahi moku knhiko o Hawaii nei. Ua piha u o Kma Kuea i ka poe puin honluhe le<> mele i keia mau po puhi «>lie ih«> nei o kt iu pule. Ua pwka kiki wai ae ka Hui Kaawai H< lu 4 i ka j>o Poaha nei, a pela rne ka Hui Kaawai Helu 1 i kela mau po akw He $7 Pukiki i lawe ia aku e ka mokuahi I.ehua i ki Poalua nei, no ka mahiko 0 Olowalu, Maui, me E'aauhau 11.1 waii. I keia l\>aiua ae e halulu mai ai ka mokuahi lawe lct.» Australia mai Kapa lakiko mai, a maluna mai ona e loaa mai ai na mea hou mai ka hikina mai. He ahainele ke haawi ia ana maloko oka Hale Mele Hawaii i keia ahiahi, no ka pomaikai n Ahahui >!anawalea I PrlfVr»juv Ua hoike i.i mai ia makou o ka waapao ke Kapena o ka manuwa lapana ka oi aku oka nani a me ka maemae m.inma o ko ka manuwa Kukini. NakaHihopa Oleha i h<H»laa mai nei ka halepule hou ma Paia, Maui, a ua nui ka j>oe i akoakoa ae a piha pono ka halepule. 0 kekahi o 11» waapa lana oka mokukaua Kukini, oia wale no ka waapa o na mokukaua i'oko nei o ke awa me ka hae sihka. 1 ka Poakahi i ku mai ai ka mokuka ua ao lapana tsukul>a a hekau mawaho o ke awa, a i ka Poaha nei, hookotno loa mai la iloko o ke awa. Kokoke e pau loa na ohewai 0 Molokai i ka hoomoe la, a oia ka wa e loaa ai ia apana ka wai luhi ole o ka piu!a e hke ine ko Honolulu nei M.i ka Mokohi o ke ahiahi Poalua nei. ua lawe hou ia aku kekahi pee mai lej era no ka panalaau o Kalawao. Ua lawe j>u ia aku la he 10,000 kaj>uai |M|>.t kukulu hale. Ua aa hou mai nei no ka hui kinipoj>o 0 ka Wunulalia i ka hui Honolulu e hookuku hou, a nolaila, i keia auwina la ma ke kahua akea o Makiki, e ulele hou ai i na mea e eo ai o keknhi o laua He eono mokukaua o na luhui eha e ku nei iloko o ke awa. He elua Amerika f he elua Pelekane, heokahi Rukini, a hookahi lapana, a hookahi mawaho loa ae o keia huina oia o Kaimiiea. He apana aina ma Maui ka i hoolilo ia ma ke kuai kudtla akea i ka Poakahi ne» eJ, F. Morg»n no $550, O keii tina hookahi no ka i rroraki ia he mau nukahiki ae nei i hala no $to,ooa He halawai ka na hoa o ka Pajxa Ola m.i ke keena i ka auwina la one hinei ma ke keena. l T a lohe mai makot\ e hoomau aku ana ka Papa i ka inalama ana ina ano hana e like me keia. He mea kamahao ka heea ana mai o ekolu mau moku kalepa i keia awa mai ke awa hookahi mai, ow hoi, ka liland City, Aliee Muir a me Aliee Mary, iloko o 59 la holo moana j»akahi. No elua la ka hoolohe ia ana o ka hihia ohumu ino o Kipona Luika imua ona kiure ma ka Aha Kiekieokeia kau 0 Aperi!a nei, a ma ka hora 3 o ka auina la Poakolu nei. i komo ai na kiu re mal >koo ke keena. Ma ka hora 5 a ei i puka nui mai ai me ka olelo hooholo, aole i hewa ka mea i hoopii ia, he eiwa kiure kue ia ekolu.

I keia t 'j'c ae e ho'o aku ai ke Alli ka Mc: nou :r.oV-.:pjni o ka nikina a ka !a. Oka waapa kiki oke kai ena o ka manuwa K-Am: ka waipaei o ka nani e «ke ia ma kahi 3,'a;»;i p*e o ra waapa makai aenei o ka uwap>Na ka waiwai o J. Hamauke 1 nuke. ( i;a hookoh'i ia oS- .\(. f n o Ho*j nolulu ne», i iunih voponcf<r.o w3iwōij no ka mea make. mablo oka hoopi oj ' 1 $500 hona. Oke kuenu paio oke ahiahi Poaha a kela hui hoo i hoala ia iho nei e na haoie o keia kulanakauhaie, eia r.o ke kupono ona wahine ke koho ba!ota a | me ka ole. I Ma ka noho ana iho nei oka aha no | okolokoio moana o ka mokukaua Amej rika Adamu no kela mau se!a mahuka, ua hoohoio ia ka hooj>ai, aole e ae hou la e le!e iuka o ka aina no hookahi makahiki. Irnua o ka Aha Hoomalu i ka auiaa !a Poakolu nei i hoopau loa ia ai ka noonoo ana no ka hihia o A. K. Paleiuluhi, a ma ka manao o ke kahu o ka aha ua hewa ole ka mea i hoopii ia, no iai!a ua hookuu ia mai oia. Oka [yoni ana ika Krne|>era hou o lieremania Perederika a me ka Emepe* resj, i ka mahina ae nei o lune ma ka ha!ca!ii Konisabuga, ilaila e hooiaa ia ai laua i Moi a me ka Moiwahine o Peru sia. He heihei kukini o hookahi hora e helekiau oe e like me kou makemake, ke malama ia ana i keia ahiahi ma ka hale paikau ma Manamana, mawaena o kekahi moho o uka nei me ka moho oka Yandalia no $50 ki pili. O keia ke ano lealea oi ioa aku o ka aka.

Ua noi ia mai makou e hai aku i na makamaka hc mau wahi puolo kekahi a lakou maluna o Hoku Ao, e kii koke ae ika moku ia mau ukana, oiai ua makemake ke kapena c hoomaemae i ka moku, u e lawe ia aku ia mau puolo e ko lakou ona. Ma Kawaihae-uka, ma ka la 28 0 Maraki i hala, ua make o E. S. Kalepa he kanaka i ohohia a ihilmai nui ia e kona mau hoaloha ma na lawelawe ana oka Kkalesia. Ua waiho mai oia ike ia ao, he wahme ame na keiki e uwe aku ana iaia ma keia aoao o ka luakupapau. Aloha ino. He papaaina inu ti mc haukilima ka na hoa o kc kula Sabati o Sana Anaru 1 ka auina la poakolu nei, ma kahi no. ho o ka Hihopa ma Niupaipai, a ua hi ki ae he heluna nui ona makameka c hoohaia ika mnnawa ma na leale» 0 na ano a pau. I ka auwina la 0 nehinei i kolo ia aku ai ka moknpea Amerika ī)iscovery iwaho, a ua holo loa aku no Kapalakiko me 12,153 eke kopaa, 85 palala malakeke, a me 200 ahui maia. He $58,640 ka huina heiuna waiwai io. I ka Poakahi nei i ku mii at ke kiapa Heritania Aliee Mary, iloko o 59 la holo mai Nukakela mai, Wale Hema Hou, me 470 tona lanahu. No ka mahina mua ma ka moana ua halawai oia me ka ino nui, aka, ua maikai mahope mai a hoea wale mai la no i keia awa. E alawa ae e na hiakamaka i ka heolaha a J. H. Bolster a me S. Meheula, no ka laua Buke Moolelo llou, r,aieika\vai, ka ui o Paliuh. Ua ko koke ua Huke la e niakaukau no ke kuai, a 0 keia ka manawa no oukou e

loaa ai na lioonanea makepono. Ika Poalima oka pule i hala iku aku ai ka mokupea Amerika W. II nimonil ma Kahului, Maui, iloko o 17 la holo niai Kapalakiko ae, me na ukana no ia awa. Mawaho ae o Hawaii ua halawai ka moku me kekahi kaoo nui o na ia kohola. l'a puiwa ae ka lio o kekahi kaa hoolimalima i ke kakahiaka Poaha nei, nu'.ai ae nti o ka uwapoo Burua ma. Ua pukalak» ae no ua lio la i ka holo, aka, mamuli 110 o ka hooikaika oke kahu ua paa ma ke a!o iho o ke keena o Pailata Makinikaea. Ma ka Poaono la 21 o Apcriia, ua make enioole loa o Ili ma Manoa, oiai oia e ola maikai ana nie ke kino ikaika, he mai kuhewa ke kumu, ua hoao nui ia na kokua ana he ole ke ola mai. Hookahi no mapuna leo i puka mai iaia ae ? ik aoie wau e ola, e make ana wau," a hala io aku la no oin. Pela mai o Kapakauia u makou. Ike ahiahi nei i malama ia ai ke anaina hoolaulea a me „ hulahula ma ka Hotetc Hawaii, i haawi ia e na kamaaina o uka nei, i ka AdimaraU a me na aliimoku o ka mokukaua Aiuenka Van ililia me Adamu. Malaila ae ke Alii ka Moi me kona mau ukali a me ko ka kou mau n.aka hanohana Ua hoomalamalama ia ke kahua oka Hotete, a na ka Puaii Puhi Ohe i puhi mai na leo hulahula. £ haawi ana ka mahele elua o ka Ahahui Hoonaauao Liliuokalam i aha hoolaulea, ke hoea aku i ka po Poalua, Mei 15, ma ka hale paikau o ka Pualikoa Honoluiu Raifcla, no ka pomaikai u ka waihona dala o ua ahahui Aii ma m lima ona komite e loaa ai na paiapaia komo no $1.

| Ma ka haiawai' hope ina iho nei t : ka Hui Teleponc i ka Poaono nei |ūi hoohoio lokahi ia ena hoa no ka I hoomahuahua ioa ana aku ike kumo I wa:w-si oka hui i f 50,000. Wahi aka ' Peresī«Jena i hoike mai ai 1 ka nui o na !oaa t ua hiki aku ka huina i ke $54,744 3 hiki i ka wa o ki halairai anx He e!ua pule i hala ae r.ei, ua mare II :h 1 o Peter Quinn me kekahi kaikamūKine llawaii eiāe.peo ma ka inoa o Kahnakai maloko o kekahi jx> halawai oka Hui l.ipine P>o!u. I ka Poaha nei, ua hoopii ia ae ua kāikamahine la imua oka Aha Hoomalu no ka hookoiokoio ia no ka hialeie wahi mce T a ua kauoha ii aku e ka Aha e hoi hou eia ine kana kane.

Ma ka po Poakahi nei i hopu mua ia ai na poe waiaau ma Ema Rue«, oiai hoi ka manawa e malama ia ana o ka aha puhi ohe hooiauiea, he ekoiu msu Kaikamahine ahe hookahi keikikane. L'a lawe nui ia ae ika balewai t aka, ua hookuu nui hou ia mai no e ka oluo!u oka Hope Ilamuku, mahope nae oka haawi ia ana mai o kekahi mau oleio ao kupono. I ka auina ia o ka Poakolu nei, i ho pu ia ai kekahi Pukiki, nona ka inoa o Quirno Fernandex. no ka hewa laipila ma ke kakau a hoolaha ana i (kekahi manao maloko o ka nupepa Pukiki "O I.uso Hawaiiano." He Pukiki okoa ka mea nana i hoohiki 1 ka palahopu, a ua hopkuu ia ae oia malalo o $500 bona, o Mr. John Phi!ips ka hope. O kahi lea loa 1 keia Pukiki, pela ka mea i hoike ia mai ia makou, aohe hiki iaia ke kakau a heluhelu i kona inoa ponoi. O na mea hanohano A. Rosa a me J. U. Kaulukou kona mau kokua mo ke Kanawai. He halawai ka i malama ia 0 ka Hui Telepone Mutuala i ka auwina la Poakolu nei, 0 ka Peresidena, Hon, H. A. Wilimana ma ka noho. Ua waiho ae ke komite i ka hoike no na kumu e hiki ai ke hoohui pu ia me ka Hui Telepone Bele, oia hoi, e kuai īa aku na mahele he 685 o ka Peresidena o ia hui ma ke $60 o ka mahele, a i ole, na ka Hui Mutuala e hoomaamae loa ae i na aie o ia hui; ua hoole loa īa keia mau kumu. He olelo hooholo ka i hooholo lokahi ia aole loa e kokua na hoa o ka Hui Mutua!a i ka Hui Bele, e unuhi ia aku na telepone, Ua hoike ia aku ka lohe i ka Peresidena 0 ka Hui Be!e ma kekahi paiapala i kakau inoa lokahi ia, a ua hoopanee ia ka halawai.

Muhope iho o ka wehe ia ana o ka Aha Kiekie i ka hora 100 ka Poaha nei,a ua noho ae hoi na kiure ma ko lakou mau noho, ua ku ae ka Loio Kuhina a noi aku i ka Aha e hoopanee ia ka hihia ohumu ino o Keoki Makapolena a keia kau kiure ae, me kona waiho pu aku i kekahi mau kumu kupono ana i nnnao ai. Ua kue ia aku ua mau kumu la e Mr. Haki, me kona hoike aku ua makaukau ka aoao pale no ka hana. Ua pane kokua no hoi ka Loio Kuhina ma kona a mahope ua ulu ae he papaleo ana mawaena ona a me Mr. Numana. Aka, ua hoole ia na kumu a ka Loio Kuhina eka Aha, mahope o ka noonoo iaana, a ma hora 1 o ka auwma la Poaha nei i kauoha ia ai no ka hana ana. Ua hoomaka io ia no ka hana ana ma ka hora 1, aka, ua ulu ae he mau hoopaipaa kanawai ana, a he hookahi no hoike i pau a heopanee ka Aha.